Պատմութիւն

Կիւրոս թագաւորեաց ամս երեսուն։ Կամբիւսէս, ամս ութ։ Մոգքն՝ ամիսս եւթն։ Դարեհ վշտասպեան՝ ամս երեսուն եւ վեց։ Առ Դարեհիւ Զորաբաբեղ Եբրայեցւոց վերակացու եղեալ, հանդերձ Յեսուաւ քահանայապետիւ, եւ կատարեաց զշինած տաճարին. եւ մարգարէանային Անգեոս եւ Զաքարիաս։ Քսերքսէս դարեհեան թագաւորեաց ամս քսան եւ մի։ Արտաւան՝ ամս եւթն։ Արտաշէս Երկայնաձեռն՝ ամս քառասուն։ Առ նովաւ ելեալ Եզրաս յԵրուսաղէմ, ուսուցանէր ղաւրէնսն։ Եւ ի քսաներորդի ամի նորին թագաւորութեան Նեէմի, տակառապետ թագաւորին, խնդրեալ ի նմանէ եւ հրաման առեալ՝ ել յԵրուսաղէմ, եւ շինեաց զպարիսպ քաղաքին, /50b/ եւ կազմեաց զհրապարական եւ զփողոցս նորա։ Երկրորդ Քսերքսէս թագաւորեաց ամիսս երկուս։ Սոգդիանոս՝ ամիսս եւթն։ Դարեհ խորթ՝ ամս իննեւտասն։ Արտաշէս Ուշիմ՝ թագաւորեաց ամս քառասուն։ Արտաշէս՝ որ եւ Ովքոս՝ ամս վեց։ Արմեսոքու՝ ամս չորս։ Դարեհ Արսամայ՝ թագաւորեաց ամս վեց. զնա սպանեալ Աղեքսանդրի՝ յեւթներորդ ամի թագաւորութեան իւրոյ, որ տեւեալն էր ամս երկերիւր երեսուն եւ թագաւորեաց ընդ նորա այղ եւս հինգ ամ, եւ ամիսս եւթն, յետ ունելոյն զԲաբեղովն։ Եւ ընդ ամենայն եղեն աւուրք թագաւորութեան նորա ամք երկոտասան, եւ ամիսք եւթն։

Յետ Աղեքսանդրի թագաւորեաց յԵգիպտոս, յԱղեքսանդր քաղաքի, Պտղոմէոս Ղագոս ամս քառասուն։

Պտղոմեոս Եղբայրասէր՝ թագաւորեաց ամս երեսուն եւ եւթն. առ սովաւ Եբրայեցւոց իմաստունքն զաւրէնսն թարգմանեցին։

Պտղոմեոս Բարերար՝ թագաւորեաց ամս քսան եւ վեց. առ սովաւ էր Յեսու Սիրաքայ որ զամենայն արուեստ իմաստութիւնն կարգեաց։

Պտղոմեոս Մայրասէր՝ թագաւորեաց ամս քսան եւ չորս. առ սովաւ Մակաբայեցւոցն իրք կատարէին։

Պտղոմեոս Բարերար՝ թագաւորեաց ամս քսան եւ ինն։

Պտղոմեոս Փրկիչ՝ թագաւորեաց ամս հնգետասան։

Պտղոմեոս՝ որ եւ Աղեքսանդրոս՝ ամս երկոտասան։

Պտղոմեոս եղբայր Աղեքսանդրի՝ ամս ութ։

Պտղոմեոս, որ եւ Դիոնիսիոս՝ ամս ութ։

Պտղոմեոս՝ դուստր Կղեովպատրայ, ամս քսան եւ երկու։ /51a/ Զնա սպանեալ Աւգոստի կայսեր, ի չորեքտասաներորդի ամի թագաւորութեանն իւրոյ, կալաւ զԵգիպտոս, բարձեալ զթագաւորութիւն Պտողմեայցն, որ տեւեաց ամս ՄՂԴ։

Իշխանք Եբրայեցւոց՝ որք ի քահանայից անտի՝ առաջնորդեցին ժողովրդեան որդւոցն Իսրաէղի յետ դարձին ի Բաբեղովնէ։

Յեսու որդի Յովսեդեկեայ՝ հանդերձ Զորոբաբեղիւ՝ առ Կիւրոսիւ թագաւորաւ։

Յակիմոս որդի Յեսուայ։ Եղիասիբոս որդի Յակիմայ։ Յովգայէ՝ որդի Ասիբայ։ Յովաննէս որդի Յովդայեայ։ Յուդաս որդի Յովաննու, առ որով Աղեքսանդրոս զԱղեքսանդր շինեաց. եւ եկեալ յԵրուսաղէմ Աստուծոյ երկիր եպագ։ Ովնիաս որդի Ադդայ։ Եղեազարոս, առ որով եւթանասունքն զաստուածեղէն գիրս թարգմանեցին։ Ովնիաս որդի Սիմովնի, եղբայր Եղեազարու։ Սիմովն, առ որով Յեսու Սիրաքայ ճանաչէր։ Ովնիաս, առ որով Անտիոքոս զՀրեայս պաշարէր եւ ի հեթանոսութիւն դառնալ բռնադատէր. յետ որոյ եւ Յուդաս՝ որ կոչէն Մակաբէոս. սա սրբեաց զաշխարհն յամպարշտաց անտի։

Յետ որոյ քահանայապետ եղեւ Յովնաթան եղբայր Յուդայի։ Սիմովն՝ եղբայր Յովնաթանու։ Յովաննէս՝ որդի Սիմովնի, որ է Հիւրկանոս։ Արիստոբուղոս, որ նախ թագ եդ թագաւորական՝ առ քահանայապատութեամբն զոր ունէր. եւ Յաննէոս՝ որ կոչէր Աղեքսանդրոս, թագաւոր միանգամայն եւ քահանայապետ։

Արդ, մինչեւ ի նա աւծեալքն, որ եղեն իշխանք, ի Կիւ/51b/րոսէ տեւեալ ամս չորեքհարեւր ութսուն եւ երեք, որք լինին եւթներորդք ամաց՝ վաթսուն եւ ինն, որք եւ առ Դանիէղիւ ասացան զայս աւրինակ, թէ գիտասցես եւ իմասցիս յելից բանին տալ պատասխանի, եւ ի շինածոյն Երուսաղէմի մինչեւ ցաւծեալն առաջնորդ՝ եւթներորդք վաթսուն եւ երկու։ Առաջին եւթներորդքն թուին ի Կիւրոսէ ի Դարեհ, առ որով շինած տաճարին կատարեցաւ. իսկ այղ եւս վաթսուն եւ երկու եւթներորդքն ձգին ի Դարեհէ ի յառաջիկայսս։

Յաննէոս, որ եւ Աղեքսանդրոս՝ աւծեալ եւ առաջնորդ, իբրեւ թէ ասէր զինքն թագաւոր եւ քահանայապետ. առ որով սպառեցան որք ըստ յաջորդութեանն ի քահանայիցն առաջնորդք եւ աւծեալք ի մարգարէութենէն անուանեցան։

Յետ որոյ թագաւորէ Սաղինա, որ էր կին Աղեքսանդրի, վասն որոյ հակառակութիւն եղեալ ընդ միմեանս որդւոցն նորա։

Պոմպէոս զաւրավար Հռովմայեցւոց պաշարեալ զքաղաքն Երուսաղէմ՝ ունի, եւ մտանէ ի տաճարն։ Յայնժամ ամենայն ազգն Հրէից ընդ հարկաւք եղեն Հռովմայեցւոց։ Եւ տայ Պոմպէոս զքահանայապետութիւնն Հիւրկանեայ, եւ զԱնտիպատրոս ոմն՝ զԱսկաղովնացի՝ ի Պաղեստինի վերայ կացուցանէ. առ որով նախ Հռովմայեցւոց միահեծան՝ Գայիոս Յուղիոս կայսր թագաւորեաց ամս չորք, եւ ամիսս եւթն։

Աւգոստոս թագաւորեաց ամս յիսուն եւ վեց, եւ ամիսս վեց։

Սա /52b/ զԵբրայեցւոց թագաւորութիւնն ի մետասաներորդ ամի թագաւորութեանն իւրոյ տայ հեթանոսաց, Հերովդի ումեմն՝ որդւոյ Անտիպատրոսի Ասկաղովնացւոյ, որոյ զՀիւրկանոսն սպանեալ էր. ոչ եւս որոց ըստ յաջորդութիւնն էր, այղ եւ գձուձ ոմանց զքահանայապետութիւնն բաժանէր։ Առ որով ծնեալ Տեառնն եւ փրկչին մերոյ՝ Յիսուսի Քրիստոսի, լնու եւ մարգարէութիւն Մովսէսի եւ Յակոբու, որ ասէն թե մի պակասիցէ իշխան ի Յուդայ, եւ մի պետ յերանաց նորա, մինչեւ եկեսցէ որոյ էն, եւ նա է ակնկալութիւն հեթանոսաց։

Ծնանի փրկիչն մեր եւ Տէր ի քառասներորդ երկրորդ ամի Աւգոստեայ. եւ թագաւորէ Հրէից Հերովդէս ամս երեսուն եւ եւթն. յորոյ յերեսուն եւ երկրորդ ամի թագաւորութեանն ծնանի ի Բեթղեէմ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս։

Յետ Հերովդի՝ թագաւորէ Հրէից Արքեղաւոս որդի նորա ամս ինն։ Յետ որոյ Հերովդէս՝ եղբայր Արքեղաւոսի՝ թագաւորեաց ամս քսան եւ ութ. առ որով չարչարեցաւն Քրիստոս։ Ի սորա աւուրս Յովաննէս՝ որդի Զաքարիայի՝ քարոզէ յանապատին Յորդանան գետոյ. եւ տայ աւետիս ամենեցուն, թե ի միջի նոցա է աւծեալն Աստուծոյ։ Նաեւ ինքն իսկ Յիսուս աւծեալն Աստուծոյ՝ անտի առնէ սկիզբն կենարար եւ աւետաբեր վարդապետութեանն, արդեամբք եւ բանիւք զաստուածեղէն զաւրութեանն զառաքինութիւն տեսաւղացն ցուցանէր. սկսեալ զքարոզելն, ի հնգետասան ամի Տիբերի կայսեր, Յիսուս աւծեալն Աստուծոյ Տէր մեր ըստ մարգարէական խոստմանցն, /53a/ որ զնմանէ եին, զայ ի չարչարանսն յինն եւ տասաներորդ ամի թագաւորութեանն Տիբերի. ըստ որում ժամանակի եւ այղ ի յունական յիշատակս գտաք՝ որ ըստ նմին աւրինակի պատմեալ, թե արեգակն նուաղեաց, Բիւթիւնիա շարժեցաւ, Նիկիա մեծ մասն կործանեցաւ. որ եւ միաբան իսկ պատմեն վասն իրացն, որ ի չարչարանս կենարարին մերոյ գործեցան։

Գրէ եւ Փղեգմովն՝ որ զՈղիմպիադացն անդստին ի նոցանէ յերեքտասաներորդում պատմութեան ճառին ասէ զնոյն ձեւ աւրինակ բանից՝ թե ի չորրորդում ամի երկերիւրերորդի երկրորդի Ոլիմպիադին՝ մեծ նուազութիւն եղեւ արեգական, քան զոր յառաջագոյն ոք գիտէր. եւ գիշեր եղեւ ի վեցերորդ ժամուէ տուընջեանն, մինչեւ աստեղաց յերկինս երեւել. եւ շարժումն մեց ի Բիւթանիայ. եւ մեծ մասն Նիկիա կործանեցաւ։ Զայս՝ այժմու յիշատակեալ այրս, եւ այսիսկ մեծ նշանակ է յամին՝ յորում կենարարն չարչարեցաւ, ըստ վկայութեանն Յովաննու աւետարանչի, որ յետ հնգետասաներորդ ամին Տիբերի կայսեր, երեքամեայ ժամանակս վարդապետութեան նորա լիալ վկայէ։

Ըստ նոցին ժամանակաց եւ Յովսէպոս պատմէ թէ Յաւուրն Պենտակոստեից եղեւ դղրդիւն եւ սաւսափիւն։ Նախ զքահանայապետիւքն պատէր, եւ ապա յանկարծակի բարբառ ի տաճարին՝ ի ներքուստ ի քաւարանէ անտի, որպէս ձեւ բանի ասելով. Գնամք աստի, /53b/ գնամք. եւ այղս սոյնպիսիս Յովսեպոս գրէ, որ եհաս ազգին Հրէից՝ վասն չարչարանացն Տեառն մերոյ, որ եղեւ յիննուտասաներորդ ամի Տիբերի կայսեր։

Յետ Արքեղայոսի թագաւորէ Ադրիպպաս աւագ՝ ամս վեց։ Յետ սորա Ադրիպպաս մանուկ՝ ամս քսան եւ հինգ. առ որով Երուսաղէմի վերջին աւերածն եղեւ՝ ի Վեսպիանոսէ եւ ի Տիտոսէ։

Ժողովին ամենայն ժամանակն ի հնգետասաներորդէ ամեայ Տիբերեայ կայսեր ի յիսկզբան քարոզութեան Փրկչին մերոյ, եւ յԱղեքսանդրէ Մակեդոնացւոյ ամք երեքհարեւր յիսունեւութ։ Եւ Կիւրոսէ Պարսից թագաւորէն մինչ ցԱղեքսանդրոս։ Եւ ի Սողովմոնէ եւ ի տաճարին շինածոյ՝ մինչեւ ցԿիւրոս՝ ամք չորեքհարեւր իննսուն եւ հինգ։ Եւ յելիցն յԵգիպտոսէ որ ի ձեռն Մովսիսի մինչեւ ի շինուած տաճարին ամք Ն…, եւ ի ջրհեղեղէն մինչեւ ցելսն Իսրաէղի՝ ամք ՌՆԽԵ։ Եւ յԱդամայ մինչեւ ի ջրհեղեղն ամք ՍՄԽԲ։ Միանգամայն յԱդամայ մինչեւ ի չարչարանսն Քրիստոսի՝ ամք ՏՇԼԴ. եւ ի հնգետասաներորդ ամէն Տիբերի կայսեր՝ մինչեւ ի հալածումն եկեղեցեաց, որ եղեւ յիննուտասներորդ ամի Դիոկղետիանոսի, ամք ՄՀԶ։ Ժողովին ամենայն աւուրքն եւ լինին ամք ՐՊԺ։

Առաջին մէնիշխանութեանն Հռովմայեցւոց՝ Գայիոս Յուղիոս Կեսար, որ զբեսեքտոնն եւ զլուսնի ընթացս նոցա հանճարեաց, ուստի եւ կայսերք անուանեցան, ամս չորս եւ ամիսս եւթն։

Ըստ որում ժամանակի Կղէոպատրայ Եգիպտոսի /54a/ թագաւորէ կայսր Սեբաստոս Ոկտաբիոս, որ եւ Աւգոստոս, ամս յիսուն եւ վեց։ Եւ ետ հիպատիս՝ ԺԳ. եւ մեռաւ ի պաղատան։ Յորմէ հետէ Աւգոստեանք եւ Սեբաստեանք անուանեցան թագաւորք Հռովմայեցւոց. եւ ի քառասուն եւ երկու ամի թագաւորութեան նորա եկն տէր մեր Յիսուս Քրիստոս։

Տիբերիոս՝ ամս քսան եւ երիս. եւ ետ հիպատիս՝ Թ. եւ մեռաւ ի Մէկէնս. յութուտասն ամի տէրութեան սորա չարչարեցաւ Քրիստոս։ Գայոս Գաղոս՝ ամս երիս եւ ամիսս տասն. եւ ետ՝ հիպատիս Դ. մեռաւ ի պաղատան։

Կղաւդիոս՝ ամս չորեքտասան եւ ամիսս Թ. եւ ետ հիպատիս Դ. մեռաւ ի պաղատանն։

Ներոն նորին որդի՝ երեքտասան, եւ ամիսս ութ, եւ ետ հիպատիս Դ։ Յաւուրս սորա քարկոծեցին Հրեայք զեղբայրն Տեառն. եւ ինքն սպան սրովն զՊաւղոս եւ զՊետրոս. եւ ինքն փախեաւ եւ կենդանոյն զանձն թաղեաց։

Գաղբաս՝ ամիսս եւթն. սպանաւ ի Հռովմ։

Ոթոն՝ ամիսս երիս. եւ զինքն սպան։

Վիտեղիոս՝ ամիսս ութ. սպանաւ ի պաղատն։

Վեսպիանոս՝ ամս տասն. եւ ետ հիպատիս Թ. եւ վճարեցաւ ի Սաղուստեան բուրաստանսն։ Ի Վիսպիանոսէ եղեւ աւերումն Երուսաղէմի եւ քանդումն հրէից վասն չարչարանացն Տեառն, որպէս Յովսէպոս ժամանակագիր պատմէ։

Տիտոս նորին որդի՝ երկու. եւ ետ հիպատս Բ. եւ վճարեցաւ ի պաղատանն։

Դոմետիանոս՝ ամս եւթնեւտասն. եւ ետ հիպատս Ա. եւ սպանաւ։

Ներուաս՝ ամս երկուս, եւ ետ հիպատս Դ. եւ վճարեցաւ ի Սաղուստեան բուրաստանսն։

/54b/ Տրաիանոս՝ իննեւտասն, եւ ետ հիպատս Զ. եւ վճարեցաւ ի Սեղինունդ։ ՑՏրաիանոսի աւուրս յերկարեալ ասէ զկեանս իւր Յովհան աւետարանչի։

Ադրիանոս՝ ամս քսանեւերկուս, ետ հիպատս Գ. եւ վճարեցաւ ջրգողեալ թանչակալ։

Անտիոնոս Բարեպաշտ՝ քսան եւ երիս. ետ հիպատոս Գ. հանդերձ որդւովքն իւրովք՝ Աւրեղիւ, եւ Բերաւ, եւ Ղուկեիւ. եւ վճարեցան ի Ղովրիոս։

Մարկոս Անտոնինու՝ չորեքտասան. եւ ետ հիպատս Գ՝ Բերոսաւ եւ Ղուկիոսիւ. եւ վճարեցաւ ի Պաննոնիա։

Աւրեղիոս Բերոս՝ ամս իննեւտասան. ետ հիպատս Դ, եւ վճարեցաւ։

Կոմոդոս՝ ամս երեքտասան, եւ հիպատս Է. եւ թաղեցաւ կենդանի ի Վիտեղեան ապարանսն։

Էղիոս Պերտինակս՝ ամիսս վեց. եւ սպանաւ ի պաղատան։

Դիդիոս Յուղիանոս՝ ամս հինգ. եւ սպանաւ։ Ի Յուղիանոսի աւուրս վերամբարձեցաւ ծով։

Ապա Սեւերոս՝ ամս հնգետասան. ետ հիպատս Ե։

Անտոնինոս Գետաս, եւ Անտոնինոս Կարակաղոս՝ ամս եւթն. եւ ետուն հիպատիս Զ. եւ սպանան ի Խառան։

Մակարիանոս՝ ամ մի. եւ ետ հիպատի(ս) Ա. սպանաւ ի Հռովմ։

Աղեքսանդրոս Մամէ՝ երիս. ետ հիպատի(ս) Ա. եւ սպանաւ ի Մոգինտիանտս։

Մաքսիմանոս՝ չորս. ետ հիպատի Ա. /55a/ եւ սպանաւ յԱրկիւղէիա։

Բաղբինոս եւ Պուպղիոս՝ ամիսս տասն, եւ սպանան։

Գորդիանոս՝ ամս վեց. եւ զանձն իւր խեղդեաց։

Միւս Գորդիանոս՝ եւթն. ետ հիպատիս Գ։

Դեկիոս՝ ամս երկուս. ետ հիպատիս Ա. սպանաւ ի հրապարակին Սեմպիրովնի։ Ի Դեկեա(յ) աւուրսն ննջեցին սուրբ մանկունքն յԵփեսոս։

Պուկուս եւ Բաղբինոս սպանան ի Հռովմ։

Փիղիպեանք՝ ամս վեց. ետուն հիպատս հինգ. եւ սպանաւ ի Տիբերեան բուրաստանսն։

Գաղոս՝ ամս Գ. ետ հիպատս Բ. եւ սպանաւ ի հրապարակին Փաղամինայ։

Ուստիղիանոս եւ Մեղիանոս՝ ամս վեց. ետուն հիպատիս Բ. եւ սպանան ի Մեդիողան։

Վաղերիոս՝ հնգետասան. ետ հիպատիս Է. եւ սպանաւ ի Պարսս։

Գաղինոս՝ ամս երկուս. ետ հիպատի(ս) Ա։

Կղաւդիոս՝ ամս երիս. ետ հիպատիս Բ. եւ վճարեցաւ ի Սիրմիոս։

Կիւնտիղղոս՝ ամս երկոտասան. ետ հիպատիս Գ. սպանաւ յԱրկիղէիա։

Աւրեղիանոս՝ ամս վեց. ետ հիպատիս Գ. սպանաւ ի նոր բանտին։

Տակիտոս՝ ամիսս չորս. եւ սպանաւ ի Պոնտոս։

Փղորիանոս՝ ամիսս չորս. եւ սպանաւ ի Տարսովն։

Պռոբոս՝ ամս վեց. ետ հիպատիս Ե. եւ սպանաւ ի Սերտէոս։

Կարոս՝ վախճանեցաւ ի Միջագետս. եւ Կարինոս սպանաւ ի պատերազմին Կորնակայ. եւ Նումերիանոս սպանաւ ի Թրակ, ամս երկուս. ետուն հիպատիս Բ։ Լինին ընդ ամենայն յԱւգոստեայ ամք ՅԺԵ։

Դիոկղետիանոս՝ ամս քսան եւ երկուս, ետ հիպատի(ս) Ժ. /55b/ եւ մեռաւ ի Դաղմատիա։ Առ որով հալածումն եկեղեցեաց. եւ կենարար վարդապետութիւնն Քրիստոսի պատմեցաւ հայոց՝ [ի] ձեռն սուրբ Գրիգորի Պարթեւի։

Մաքսիմիանոս նորին որդի՝ իննեւտասն. ետ հիպատիս Ը. եւ ի յՈվբիոսին խեղդեցաւ։

Մաքսիմոս եւ որ ընդ նմա՝ ութեւտասն, ետուն հիպատիս Ը. ընդ Կարինոսի պատերազմեալ մեռան։

Կոստան[դ]ոս՝ ամս չորեքտասան. ետ հիպատիս Զ. եւ մեռաւ ի Գաղիա ի պաղատան։

Մաքսիմիանոս, նորին որդի, ամս եւթն. ետ հիպատի Ա. եւ ի Տիբերիս գետ անկաւ։

Սերբերոս՝ ամս հինգ. ետ հիպատս Բ։

Ղիկիանէս՝ ամս եւթնեւտասն. ետ հիպատի(ս) Դ։ Եւ մեռանի ի Կիւղիկիա։

Գրատիանոս՝ ամս Գ. եւ մեռաւ։

Մեծն Կոստանդինոս՝ ԼԲ. ետ հիպատիս Ը. եւ մեռաւ ի Կոստանդնուպողիս։ Մեծն Կոստանդիանոս շինէ զԲիզէս կղզի։ Առ սովաւ փայտ խաչին։ Առ սովաւ պայծառանայր Մեծն Աթանասիոս Աղեքսանդրի եպիսկոպոս։ Եւ արիանոսք զաւրացան։ Եւ որոշեցաւ Աթանաս լինել ժողով ի Նիկիայ. եւ մերժան աւրէնն Արիոսի։

Կոստանդոս նորին որդի՝ ամս երեսուն եւ ինն. ետ հիպ. Ժ։

Կոստանտաս նորին եղբայր՝ ամս վեշտասան. ետ հիպ. Դ։

Կոստանդինոս կրտսեր՝ ամս քսան եւ երիս. ետ հիպ. Դ։

Իւղիանոս, փեսայ Կոստանտինոսի՝ ամս երկուս եւ կէս. եւ արար այղ կեսար ամս հինգ. ետ հիպ. Դ։

Վաղենտիանոս՝ ամս երկոտասան. ետ հիպ. Դ։

Վաղենտիանոս կրտսեր քսան. ետ հիպատիս Գ։

Գրատիանոս եւ որ ընդ նմա՝ եւթնեւտասն. ետ հիպատիս Ե։

Թէոդոս Մեծն՝ երեսուն եւ վեց. ետ հիպատիս Գ։ Ի Թէոդոսի աւուրս լինի ժողով յԵփեսոս եւ որոշի. անաւրէնն Նեստովր. եւ երեւեցան ի Հնդկաց գազանք՝ ցլափիղք եւ ուղտինծք եւ ձիանմանք եւ այլք բազմադիմիք. եւ ի սորա ԺԹ ամին զարթեան սուրբ մանկունքն ի յայրին Նիւքղոս։

/56a/ Արկադիոս որդի նորա՝ քսան եւ երեք. ետ հիպատիս Զ։

Ոնորիս՝ նորին եղբայր՝ երեսուն եւ վեց. ետ հիպատիս ԺԳ։

Թեոդոս որդի Արկադի՝ յիսուն եւ երկու. ետ հիպատիս ԺԸ։

Վաղենտիանոս վերերեւեալն, եւ որք ընդ նմա՝ երեսուն. ետ հիպատիս Ը։

Մարկիանոս՝ ամս հինգ. ետ հիպատիս Ա։ Ի սորա աւուրս եղեւ ժողով ի Քաղկեդովն. եւ որոշի երանելին Դիոսկուրոս ի Փղաբիանոսէ հերձուածողէ։

Ղեւովն Մեծ՝ ամս իննեւտասն. ետ հիպատիս է։

Անթեմիս՝ ամս վեց. ետ հիպատիս Ը։

Փոքր Ղեւովն՝ ամ մի. ետ հիպատիս Բ։

Զենոն նորին հայր՝ ութեւտասն, ամիսս չորս։ Ի Զենովնի աւուրս պայծառանայր սուրբն Սիմէովն Սիւնական ի վերին Աղեքսանդրի։ Եւ ի Ղեւոնի աւուրս պայծառանայր Տիմոթեոս Աղեքսանդրի երէցն։

Անաստասիոս՝ քսան եւ եւթն, ամիսս երկուս։

Յուստիանոս՝ ամս ինն, աւուրս քսան եւ չորս։

Յուստինիանոս՝ ամս երեսուն եւ ութ, եւ ամիսս հինգ։

Տիբերիոս՝ ամս երիս։

Մաւրիկիս՝ ամս քսան, ամիսս չորս։

Փոկաս՝ ամս ութ։

Երակղիս՝ ամս երեսուն։

ԹԱԳԱՒՈՐՔ ՊԱՐՍԻԿՔ ՍԱՍԱՆԱԿԱՆՔ

Արտշիր ի Սասանեան, յիսուն։

Շապուհ յԱրտշրեան՝ եւթանասուն եւ հինգ։

Ներսեհ ի Շապհեան՝ տասն։

Որմզդ ի Շապհեան՝ չորս։

Շապուհ յՈրմզդեան՝ եւթանասուն եւ երեք։

Արտշիր ի Շապհեան՝ չորս։

Վռամ Յազկերտեան՝ քսան եւ երկու։

Յազկերտ Վռամեան՝ քսան եւ մի։

Վռամ Յազկերտեան՝ քսան եւ երկու։

Յազկերտ Վռամեան՝ իննեւտասն։

Պերոզ Յազկերտեան՝ քսան եւ եւթն։

Վաղարշ Յազկերտեան՝ չորս։

Ջամասպ ի Պերոզայ՝ երկու։

Կաւատ ի Պերոզեան՝ քառասուն եւ մի։

Խոսրով ի Կաւատեան՝ քառասուն եւ եւթն։

Որմզդ ի Խոսրովեան՝ երկոտասան։

Խոսրով Որմզդե[ան]՝ երեսուն եւ ութ։

/56b/ ԵՒՍԵԲԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐԻ. Առ Մովսէսիւ եւթն ամիս գործեցաւ խորանն։ Որթոյ գիւտ ի Դիոնիսեա(յ) ծանեաւ, ոչ ի Մեղեսացւոյն։ ԶՍամփսովնէ ասեն թե կարի նշանաւոր էր զաւրութեամբ, մինչեւ համեմատել Հերակղի գործոցն։ Առ Սողոմովնիւ Հոմերոս պւետէս ճանաչէր։ Եւ ութ ամ կատարեաց զշինած տաճարին Երուսաղէմի։ Եւ առ սովաւ ոմանք զՀոմերոս եւ զԵսիոդոս պատմեն լիալ։

Յովրամայ ութերորդ ամին Եղիաս վերացաւ յերկինս. եւ Գոդողիայի Ովնադաբ որդի Ռեքաբայ ճանաչիւր։

Ի Յովաթամայ առաջին ամին՝ Յունաց Ողիմպիադն կարգեցաւ։ Առ Ամովսաւ եւ Պողղա կին մարդ ի Հեբրայեցիս մերգարէացաւ։

Եղեւսինեակ Եղղեոս թագաւորեաց մինչ Տրիպտողմէոսն՝ զորմէ ասէ Փիզոքորոս՝ երկայն նաւու շրջել, եւ ցորեան բաշխել. եւ կարծել՝ թե թռչուն աւձ իցէ նաւն. քանզի եւ ձեւն այնպիսի իմն էր։

ԵՊԻՓԱՆՈՒ։ Բեղոս թագաւորեաց ամենայն Ասորեստանեաց ամս վաթսուն եւ երկուս, բայց ի Հնդկաց։ Բեղոս՝ յունարէն Դիոս, հայերէն Արամազդ, պարսկերէն Որմիզդ։

ԶՇամիրամյա բեւր առասպելս յաւդեն. որ ունի զԱսիա. եւ զհող երկրին հարթէ վասն ջրհեղեղացն. եւ զԲաբիղովն նորոգէ եւ պարսպէ։

Ի երեսուն եւ հինգ ամի Շամիրամայ, Աբրահամու քառասուն եւ հինգ, սկիզբն քառասուն եւ մի յոբեղինին։

Յոբեղն՝ ըստ Եբրայեցւոց՝ յիսուն ամ է։

Պերսեւս ի Պարսից վերայ զաւրաժողով եղեւ, եւ զԳորգոնա գլխատեաց. եւ ինքն այղ կին արար գեղեցիկ, որ ապշեցուցանէր զտեսաւղսն գեղովն, մինչեւ քարանալ համարել։ Զորմէ Դիղիմոս ասի նոր....

/57a/ Ամփիովն Թեբայեցի թագաւորեաց. զորմէ ի վիպի գայ՝ վին հին հարկանել, եւ զքարինս շռնչեցուցանել. քանզի էին ապուշք ոմանք լսաւղքն։

Առ Սիղովնացւոց թագաւորութեամբն Պեդասոս՝ թերեւս ձի ինչ էր երագ, ստացուած կնոջ ուրուք։ Իսկ Պաղեփատոս ասէ, թե նաւ էր Բաղերեփոն Տիպեսասոն։

Գէդաղոսի իրքն՝ որ կարծեցուցանէր, թե պատկերս շարժունս առնիցէ. քանզի նախ զոտս պատկերացն ի միմեանց զատանէր, զի այղքն կից գործեալ հասանեին։ Եւ պատմէ Պաղեփատոս՝ եթե որպէս հանդերձ որդւովն իւրովն Կարոսիւ նաւէ կալեալ փախեաւ ի Նինեայ. եւ վասն չգտանելոյ պատսպարան փախստեանն՝ համարեցաւ թռանիլ։

Գղաւկոս Քիացի, որ զերկաթոյ զաւդ իմացաւ, ճանաչէր։

Եւ զՀիդրեայ՝ զկնոջէ ումեմնէ Պղատովն պատմէ, թե անհնարին… փիստէս էր։ Առ Նինեաւ թագաւորութեամբ Ասորեստանեայց, Եգիպտացւոց կշռի վեշտասաներորդ հարստութիւն. ըստ որում՝ թագաւորէին վեշտասաներորդ Թեբէացիք՝ ամս հարեւր իննսուն։

Եւթնեւտասներորդ հարստութիւն՝ Հովիւքն թագաւորէին ամս հարեւր եւ երեք։ ԶԵգիպտացւոց թագաւորս Հովիւս՝ ի դէպ է անուանել զՅովսէփ եւ զեղբարսն. զի երեւեին սոքա ի ժամանակին՝ առ Հովւացն Եգիպտոսի իշխանութեամբ իջեալ Եգիպտոս։

Փրիքսոս, ըստ ոմանց, համարեցաւ հեծանել ի խոյ ոսկի գիսակ եւ շրջել ընդ աւդս՝ հանդերձ Եղղեաւ քերբն իւրով փախուցեալ ի մաւրուէն, որ սպանանել կամէր զնա. եւ դիպեցաւ նաւ, որոյ նշանակն խոյ էր. իսկ … /57b/ դայեակն որ ապրեցոյց զնա, Խոյ կոչիւր։

Ափրիկանոս՝ առ թագաւորութեամբն Արտաշէսի համարէր զիմաստասէրսն. ուստի եւ Նեկտանեբոս վերջին թագաւոր Եգիպտոսի, որ Փարաւովն կոչիւր, դերծեալ զհեր գլխոյ՝ յայղակերպս փախեաւ։ Վասն Գանիմիդեայ առեւանկութեանն՝ Տրովայ հաւրն Գանիմիդեայ եւ Տանտաղա(յ) ճակատք լինեին, որպէս պատմէ Փանոկգէս։ Ապա ուրեմն զուր են առասպելքն Պիւէտիկոսին, որ իբրեւ զարծուոյ իմն կուտ բանս կարկատէր։

Աթենացւոց թագաւորաւն աղջկանն յափշտակութեան իրք յԱւգոնեայ Մողոսացւոց թագաւորի, որոյ էր շուն մի յաղթանդամ Կերպերոս, զոր Պերիթուս սպան, եկեալ ի կնոջն առեւանկութիւն՝ Թեսեաւ հանդերձ, եւ զԹեսեւ ապրեցոյց՝ որ մերձն էր յապականել, պատահեալ Հերակղի։ Իսկ վասն յայտնի վտանգին՝ ի դժոխաց ելեալ կարծէք։ Եւ պատմէ զայս Փիղոքորոս՝ յերկրորդում ամթիդիոջն։

Եւ Որփեւս Թրակացի, որ աշակերտ Մուսո(յ) եւ Սեպայ էր. առ որովք Պորփիւրեանն Ոսիոգոս պիետէս ճանաչէր։

Առ Ղատինացւոց թագաւորաւն իշացլուցն եւ ռապիթեացն կռիւն։ Իշացուլք՝ Թեսաղացւոց հեծեալքն եին, որպէս պատմէ Պաղեփատոս յառաջնում ամթիդիոջն։

Մինոտաւրոսի իրքն, զոր Փիզոքորոսն պատմէ, յերկրորդում՝ ատթիդին, թե Մինոտաւրոս անուն զաւրավար ոմն էր՝ անագորոյն եւ խիստ բարոյիւք. զի Մինոս ի կռիու ադոնեաւ ի վերայ Անտրոգէ դիմէր. զոր սպանին Աթենացիքն, եւ ընդ կռուոյն յաղ(թեալ) պարգեւ զորդիսն տայր զԱնտրիկեցիսն։ Ուժգին էր Տաւրոս, եւ ամենեցուն /58a/ … եւ զխոստացեալ որդիսն ապրեցուցանել ի պատերազմին ամբոխելոյ։ Եւ վասն սոցին իրաց վկայ լինել Ելանոսացւոցն։

ՊԱՐՍԻՑ ԹԱԳԱՒՈՐՔՆ։ Առաջին Կիւրոս, երկրորդ Կամբիւսէս. թագաւորեն Մոդքն եղբարք՝ ամս եւթն։ Առ սոքաւք սկսան զհուր պաշտել Պարսիկք, որ բերաւ յԵրուսաղէմէ ի Բակտրացիս։ Եւ անտի յԱթաշ փոխեցաւ. զի եւ անուն մոգին Աթաշվշնասպ կոչէր։ Առ Արտաշեսիւ թուի լիալ Եսթերայ իրքն, որ ի Հրէից պատմի, թե նոյն իցէ որ առ Եբրայեցիսն Արշաւիրն անուանի. եւ ըստ եւթանասնից թարգմանութեան՝ Արտաշէս կոչի։

Նեէմի եբրայեցի, տակառից պետ Արտաշէսի արքայի, արձակեալ կանդնէ զքաղաքն Երուսաղէմ. եւ ածէ զպարիսպն. եւ կատարէ զգործն յերեսուն եւ երկու ամի նորին Երկայնաձեռն ԱրտաշԷսի։ Առ Դարեհիւ խորթիւ արար սպառումնն թագաւորութեան Պարսից եւ Մարաց, Քաղթէացւոց, եւ Ասորւոց, եւ Գդաց, եւ այղ բազում ազգաց՝ Մակեդովնեան Աղեքսանդրոս. եւ միահեծան կալաւ զթագաւորութիւնսն։

Ի Դարեհէ Արշաւրայ՝ Բաբեղացւոց թագաւորութիւնն ի Պարթեւս փոխեցաւ ի յիսներորդի հինգերորդի ողիմպիադին. եւ Պարթեւք ի Մակեդովնացւոց ապստամբեցին. եւ ի նոցանէ թագաւորեաց Արշակ քաջ. որք կալան զթագաւորութիւնն ամս չորեքհարիւր քսան եւ երկուս, մինչեւ յաւուրս Արտաշրի։

Նումաս Պոմպիղիոս կայսր՝ երկուս ամիսս յաւել ի տարի, զՅանուարի եւ զՓեբրուարի. զի յառաջ տասն ամիս էր տարին. նաեւ զԿապիտովղիովնն ի հիմանց շինեաց։ Նոյն եւ…։

/58b/ Իսկ Տուղղուս Տիղիոս, Հռովմայեցւոց թագաւոր, արկանէ ի կիր զծիրանիս, զոսկի գաւազանսն. եւ վասն նորին ի տուն նորա փայղատակունք տեղացին յերկնից. եւ նա խարշեալ սատակէր։

Զի Ովաննէ Առաքելոյ եւ աւետարանչէ՝ մինչեւ ցՏրաինոսի ժամանակն պատմէ յերկարել զկեանս իւր Իրէանոս։ Եւ Բասիղիդէս հերձուածող ընդ այն ժամանակս էր։ Նովատէս յեկեղեցւոյ ճեղքեցաւ, որ զնաւատիանոսաց հերձուածն յարոյց։

Յանտիոք եպիսկոպոս նստաւ Պաւղ Սամոստացի, որ հերետիկոս գտեալ՝ մերժեցաւ. վասն զի զառողջ կանոնս որոշեալ, զԱրտեմոնի աղանդն նորոգեաց, որ ընդ հակառակսն գնաց Յովաննու աւետարանչի՝ կարգաւք եւ կրաւնիւք։