ԲԱՆ
ԵՐԿՐՈՐԴ
Յաղագս
մին
գոլ
զՏէր
մեր
եւ
զՓրկիչն
Յիսուս՝
հանդերձ
իւրով
մարմնովն,
եւ
նմա
առբաշխել
զամենայն
աստուածավայելուչս
եւ
զմարդկայինս,
եւ
զի
յերկուս
բնութիւնս
բաժանեն
զնա
ամպարիշտք։
1
Սրբոյն
Յեռոթէոսի
փիլիսոփայի՝
Առ
յԱստուածաբանականացն
ստիքիրոնացն,
որ
էր
ի
հեթանոսականին
եղեալ
ուսուցիչ
Դիոնիսիոսի
Արիսպագացւոյ։
2
Որ
ամենեցուն
պատճառն
եւ
վերայլիակատար
Յիսուսի
աստուածութիւնն,
որ
զմասնաւորսն
բոլորին
համաձայն
միացուցեալ՝
եւ
ո՛չ
մասն
եւ
ո՛չ
բոլոր
ելով,
եւ
մասն
եւ
բոլոր,
որպէս
ամենայն,
եւ
զմասն
եւ
զբոլորն
յինքեան
ի
միասին
առեալ,
եւ
առաւելապէս
ունելով
եւ
նախաբար
ունելով։
3
Կատարեալ
ապա
է
յանկատարս,
որպէս ,
եւ
անկատար
ի
կատարեալս,
որպէս
առաւելակատար
եւ
նախակատար .
տեսակ
տեսակաբար
յանտեսակս,
որպէս
տեսակապետ.
անտեսակ
ի
տեսակս,
որպէս
։
4
Գոյութիւն
բոլորիցս
գոյացելոց՝
անապականապէս
եղեալ
եւ
վերագոյ
ամենայն
գոյութեանց,
եւ
համարձեալ
զբոլոր
իշխանութիւնս
եւ
զկարգապետութիւնս
որոշելով,
եւ
բոլոր
պետութեանց
եւ
կարգաց
վերանստեալ ,
եւ
չափապէս
գոյացելոցն,
եւ
յաւիտեան
եւ
վերայաւիտեան
եւ
նախ
քան
զյաւիտեանս։
5
Կատարեալ
ի
կատարեալսն
եւ
առաւել
ի
կատարեալսն.
անճառելի
եւ
անբարբառ,
գերամիտ,
գերակայ,
գերագոյական՝
գերաբնապէս
ունելով
զգերաբնութիւնն,
գերագոյաբար
զգերագոյութիւնն։
6
Վասն
զի,
մինչ
ըստ
բնութեանն
եւ
ճշմարտապէս
վասն
մարդասիրութեան
եկն
եւ
գոյացաւ
եւ
այր,
որ
Աստուածն
անուանեցաւ,
քաւեալ
ապա
եղիցի
ի
մէնջ՝
առաւելեալն
մտաց
եւ
բանի
աւրհնելով։
7
Թեպէտ
եւ
այսոքիւք
ունի
զգերաբնութիւն
եւ
զգերագոյակ,
ո՛չ
միայն
զի
անայլայլաբար
եւ
անշփոթապէս
մեզ
հաղորդեցաւ,
ոչինչ
պակասեալ
ի
լիութենէն,
որ
առ
մեզ
խոնարհեցաւն,
այլ
զի
եւ
ըստ
ամենեցուն
նոր
եւ
նորագոյն
մերում
բնութեանս
գերաբնութեամբ
գոյր,
որ
ըստ
բնութեանն
գերաբնութիւն
զբոլորս
մեր
առ
ի
մէնջ,
ի
վեր
քան
զմեզ
ունելով։
8
Դիոնէսիոսի
Արիսպագացւոյ,
Աթենացւոյ՝
առ
Գայիոս
սարկաւագ։
9
Որպէս
ասէ
Յիսուս,
որ
ամենեցունն
առաւելն
է՝
ամենայն
մարդկան
կենդանութեամբ
կարգեալ.
քանզի
ո՛չ
որպէս
պատճառ
մարդկան,
որ
ասի
մարդ,
այլ
որպէս
նա
ինքն
է
ըստ
գոյութեան՝
բոլորովին
ճշմարտապէս
մարդ
ելով։
10
Բայց
մեք
զՅիսուս
ո՛չ
մարդոյ
նմանապէս
ձեւացուցանեմք,
վասն
ո՛չ
մարդն
միայն
եւ
ո՛չ
գերագոյակ,
կամ
մարդ
լոկ,
այլ
մարդ
ճշմարտապէս,
որ
եւ
առաւելապէս
մարդասէր՝
ի
վեր
քան
զմարդիկ
եւ
ըստ
մարդկան
ի
մարդկայինն
գոյացութեանց
գերագոյական
գոյացեալ։
Եւ
գոյ
ոչինչ
պարտ
գոյութեանն,
որ
Ամենակալին
է,
եւ
առաւել
վերագոյակ.
վասն
որոյ
եւ
այսորիկ
աղագաւ
գոյութիւնն
ասի,
կենդանութիւն
ճշմարտապէս
գոլով՝
ի
վեր
քան
զգոյութիւն
գոյացաւ
եւ
ի
վեր
քան
զմարդ
ներգործէր
զմարդոյն։
12
Եւ
զեկուցանէ
Կոյսն՝
վերաբնաբար
ծնանելով,
եւ
ջուր
անկայուն
նիւթական
եւ
երկրակոխային
ոտից
անսալով
ծանրութեանն,
եւ
ո՛չ
ճոճելով,
այլ
վերաբուն
զաւրութեամբ
յանհեղլի
հաստատեալ։
13
Զի՞նչ
թերեւս
զայլն՝
յոյժ
բազում
գոլով,
ասիցէ
ոք
ի
ձեռն
որոց
եւ
աստուածաբար
տեսանելով՝
ի
վեր
քան
զմիտս
ծանիցէ
եւ
զմարդասիրութեամբն
Յիսուսի
հակառակ
զաւրութեանցն
վերին
իշխանութեանն
ունելով։
Եւ
զի
համառաւտաբար
ասասցուք՝
ո՛չ
մարդ,
այլ
որպէս
ո՛չ
մարդ,
այլ
որպէս
ի
մարդկանէ՝
մարդկան
գերազանց
եւ
ի
վեր
քան
զմարդ,
եւ
ճշմարտապէս
մարդ
եղեալ,
եւ
այնուհետեւ
ո՛չ
ըստ
Աստուծոյ
զաստուածայինսն
ներգործեալ,
եւ
ո՛չ
զմարդկայինսն
ըստ
մարդոյ,
այլ
Աստուծոյ
նոր
իմն
եւ
աստուածայրական
ներգործութեամբ
մեզ
քաղաքավարեալ։
1
Երանելւոյն
Երանոսի՝
Հետեւողին
առաքելոց,
եպիսկոպոսի
Ղոքդոնի
Գալիլեացւոց։
2
Աւրէնն
եւ
մարգարէք
եւ
աւետարանք
քարոզեցին
զՔրիստոս՝
զծնեալն
ի
Կուսէն
եւ
զչարչարեալն
ի
խաչին
եւ
զյարուցեալն
ի
մեռելոց
եւ
յերկինս
վերացեալ
եւ
փառաւորեալ,
եւ
թագաւոր
յաւիտեանս.
եւ
զի
սա
է
կատարեալ
միտք
Աստուծոյն
որ
նախ
վաղորդայնազդեցին ,
շինակից
ամենայնի,
ստեղծիչն
մարդոյ,
յամենայնի
ամենայն
եղեալն՝
ի
հայրապետսն
հայրապետ,
յաւրէնսն
աւրէն
ի
քահանայսն
քահանայապետ,
ի
թագաւորսն
իշխան
առաջնորդական,
ի
մարգարէսն
մարգարէ,
ի
հրեշտակսն
հրեշտակ
ի
մարդիկ
մարդ,
ի
Հաւր
Որդի,
յԱստուածումն
Աստուած,
արքայ։
3
Սա
իսկ
է
սա
որ
նաւուղեաց,
զԱբրայամ
առաջնորդեաց,
ընդ
Սահակայ
կապեցաւ,
Յակովբայ ,
ընդ
Յովսեփայ
վաճառեցաւ,
Մովսեսի
զաւրավարեաց,
ժողովրդեանն
աւրինադրեաց
ընդ
Յեսուաւ
վիճակատուեաց.
ի
Դաւթի ,
ի
մարգարէսն
զիւր
կիրսն ,
ի
Կուսի
մարմնացեալն
ի
Բեթղեէմ
ծնեալ.
ի
հովուացն
տեսեալ
ի
հրեշտակացն
փառաւորեալ,
ի
մոգուցն
երկրպագեալ,
Յովհաննէ
ընկալեալ,
ի
Յորդանան
մկրտեալ,
յանապատի ,
եւ
Տէր
գտեալ
զառաքեալսն
հաւաքեալ,
զարքայութիւնն
քարոզեալ,
զկաղս
բժշկեալ.
զբորոտս
սրբելով,
զկոյրս ,
զմեռեալս
յարուցանելով
ի
տաճարին
երեւեալ,
ի
ժողովրդենէ ,
ի
Հրեից
մատնեալ
եւ
ի
քահանայապետիցն
ըմբռնեալ,
առաջի
Հերովդի
յառաջ
ածեալ,
առաջի
Պիղատոսի ,
ի
մարմնի
եւ
ի
փայտի .
ի
յերկրի ,
ի
մեռելոց
յարուցեալ,
առաքելոցն
երեւեալ
ի
յերկինս
համբարձեալ,
յաջմէ
Հաւր
նստեալ
եւ
ի
նմանէ
փառաւորեալ
Որ
է
յարութիւն
մեռելոց,
փրկութիւն ,
լուսարան
խաւարելոց
եւ
փրկարան
բացածնելոց.
առաջնորդ
մոլորելոց
եւ
ապաւէն
վշտացելոց,
հովիւ
ապրեցելոց
եւ
փեսայ
Եկեղեցւոյ
երեսանակալ
քերովբէից
եւ
զաւրավար
հրեշտակաց.
Աստուած
յԱստուծոյ,
Որդի
ի
Հաւրէ,
Յիսուս
Քրիստոս,
արքայ
յաւիտեանս .
ամէն։
1
Սրբոյն
Փիլիկեայ
եպիսկոպոսապետին
Հռովմայ
եւ
վկայի՝
ի
թղթոյն,
որ
առ
Մաքսիմիոս
եպիսկոպոս
եւ
առ
ուխտ
եկեղեցւոյն
Աղէքսանդրի։
2
Յաղագս
մարմնաւորութեան
Բանին
եւ
։
3
Հաւատամք
ի
Տէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս՝
ի
Կուսէն
Մարիամայ
ծնեալ,
ինքն
է
մշտնջենաւոր
եւ
Բան,
եւ
ո՛չ
մարդ
յԱստուծոյ
առաւ,
զի
իցէ
այլ
քան
զնա.
քանզի
ո՛չ
մարդ
առընկալաւ
Աստուծոյն
Որդի,
զի
իցէ
այլ
քան
զինքն,
այլ
Աստուած
ելով
կատարեալ՝
եղեւ
համանգամայն
եւ
մարդ
կատարեալ
մարմնացաւ
ի
Կուսէն։
Հաւատամք
ի
Քրիստոս
Յիսուս՝
Աստուած
խոստովանելով
զնա
բնութեամբն
ո՛չ
ընդունելութեամբ
աստուածութեանն.
քանզի
ինքն
է
որ
ընկալեալ
լինի,
աստուածաբար
յաշակերտսն
զՍուրբ
Հոգին. ,
որ
մեռաւ
վասն
մերոյ
եւ
ապրեցուցանելով
ի
մեղաց
զհաւատացեալս
ի
նա։
5
Քանզի
ո՛չ
մարդ
ըստ
մեզ
Տէրն
յԱստուծոյ,
այլ
Աստուած
ճշմարիտ
զմարդիկ
առնելով,
որպէս
եւ
գրեալ
է
Առնելով
զ..
եզ .
իսկ
Տէր
ի
Մարիամայ
ծնեալն՝
ըստ
ինքն
ելով
Աստուծոյն
Բան։
Բայց
նզովեմք,
որք
ախտակիր
զաստուածութիւնն
ասեն
եւ
որք
մարդ
զխաչեցեալն
զՔրիստոս
ասեն,
եւ
ո՛չ
բոլորովին
էութեամբ
Աստուած։
1
Պետրոսի
եպիսկոպոսին
Աղէքսանդրի։
2
Վասն
որոյ
եղեալն,
ասէ
սուրբ
կոչեսցի
եւ
Որդի .
զի՝
ծնեալն
ի
մարմնոյ
մարմեն
է։
Քանզի
Մարիամ
ի
մարմնի
զՏէրն
մեր
Յիսուս
Քրիստոս
ծնաւ՝
զմի
եւ
զնոյն ,
այլ
ո՛չ
այլ
եւ
այլ,
քա՜ւ
լիցի։
4
Քանզի
ճշմարտապէս
ասեմք
եթե՝
Տէր ,
հաւատալով
առաւել,
եթե
Յիսուս
է
Որդի
Աստուծոյ,
եւ
Յիսուս
է
որպէս
ինքն
յետ
յարութեանն
եւ
ի
համբառնալն
ինքն
Յիսուս
երեւեցաւ։
1
Երանելւոյն
Դիոնէսիայ
եպիսկոպոսապետին
Աղեքսանդրիայ՝
Երրորդ
թղթոյն,
որ
առ
Քուստոս
եպիսկոպոսապետ
Հռոմայ։
2
Իսկ
եթե
զնախանձ
ունել
եւ
ի
բոլոր
սրտէ
զնա
սիրել
հաւատ
զմեզ ,
եւ
միայն
պղծել
պարտ
որ
զէապէսն
միմիայն
խոտեն
Աստուած
եւ
զերկնի
եւ
զերկրի
եւ
զամենեցուն
արարիչ
եւ
տէր
նուաստագոյնս
ուրեմն
այլոյ
եւ
անարգագոյն
գոլ
ասելով,
եւ
ամենայն
բարւոյ
չարութիւն
առյարեն,
ո՛չ
զսիրելին
նորա
զմեր
Փրկիչն,
որ
զինչ
հաւատան,
այլ
զսքանչելի
տնաւրէնութիւնն
եւ
զմեծ
խորհուրդն
լուծանելով՝
ո՛չ
Աստուած,
Որդի
գոլ ,
իսկ
ո՛չ
մարդ
եղանել՝
մարմնով
եկեալ,
այլ
երեւոյթ
եւ
ստուեր
գոլ
ասելով՝
զամենեսեան
յիրաւի
Յովհաննէս
թղթովն
դերաքրսիտոս
եւ
յաղագս
նոցա
մարգարէն
վկայեաց
ասելով.
զատելիս
քո
ատեցի
եւ
ի
թշնամիս
քո
հալէի.
կատարեալ
ատեցի
ինձ
ի
թշնամիս
։
3
Նորին
Դիոնիսի՝
ի
լուծմանէ
Ժ.
բանէն,
որ
առ
Սամոստացին
Պաւղոս։
4
Առաքեալ
ասէ.
Որոց
հարքն,
յորոց
եւ
Քրիստոս
ըստ
մարմնոյ,
որ
է
ի
վերայ
ամենեցուն
։
5
Եւ
Եսայիաս
ասէ.
Մանուկ
ծնաւ
մեզ
եւ
Որդի
։
6
Քանզի
այն,
որ
էր
ի
սկզբանն՝
տուաւ
մեզ,
եւ
այն,
որ
չէր
ինչ
յառաջագոյն,
եղեւ.
եւ
եղեւ
իշխանութիւն
նորա
ի
վերայ
ուսոց
իւրոց։
7
Զի
որ
էրն
ի
սկզբանն
եւ
յառաջ
քան
զաշխարհս
ընդ
Հաւր
ծնողի
իւրոյ,
ինքն
իսկ
ի
վերջին
ժամանակս
վասն
փրկութեան
մերոյ
տուաւ ,
եւ
եղեւ
այն
ինչ
վասն
մեր,
որ
ո՛չ
կայր
ի
նմա,
եւ
մնաց
որպէս
էրն
ի
սկզբան
յառաջագոյն։
8
Որպէս
մարգարէն
Ովսէէ
ասէ
վասն
Քրիստոսի
եթե՝
Մարմին
իմ
ի .
այլ
մարմինն,
զոր
ասաց,
վասն
Բանին
ասաց
Աստուծոյ,
որ
մարմնացաւ
ի
սուրբ
Կուսէն.
քանզի
եղեւ
մարմին
եւ
ետ
զհոգին,
արա
իւր
մայր
եւ
ետ
մեզ
հայր.
կոչեաց
իւր
մայր
զՄարիամ
եւ
մեք
կոչեմք՝
Հա՛յր
մեր,
որ
յերկինսդ
։
9
Եւ
իշխանութիւն
իւր
ի
վերայ
ուսոց .
քանզի
զկեանս
մեր
եբարձ
ի
վերայ
ուսոց
իւրոց՝
այն,
որ
է
Աստուած
ամենայնի,
այսինքն՝
զսուրբ
խաչն
տէրունական,
մինչ
խնդութեամբ
երթայր
ի
մահ։
10
Եւ
խորհրդակից
Հաւր ,
քանզի
նա
ասաց.
Հա՛յր,
եկայք
արասցուք
մարդ
ըստ
պատկերի
։
11
Եւ
Աստուած
հզաւր
կոչեցաւ
եւ
իշխան .
Իշխանութիւն
ունիմ
դնել
զանձն
իմ
եւ
իշխանութիւն
ունիմ
առնուլ
։
12
Յղացաւ
Բանն
Աստուած
ի
սուրբ
Կուսէն
եւ
ծնաւ
ի
նմանէն
մարդ
կատարեալ,
յղացաւ
եւ
ո՛չ
գիտաց,
ծնաւ
եւ
ո՛չ
չարչարեցաւ,
եւ
որպէս
Աստուած
եւ
տէր
բնութեամբ՝
պահեաց
զարգանդ
սրբոյ
Կուսին
որպէս
էրն
իսկ։
13
Եւ
վկայէ
Եզեկիէլ
մարգարէ.
Դուռն
այն
եղիցի
փակեալ
եւ
ոք
մի՛
մտցէ
եւ
ելցէ
ընդ
նա.
բայց
ինքն
Տէր
մեր
մտցէ
եւ
։
14
Ի
Բեթղեէմ
ծնաւ
Որդին,
որ
յառաջ
քան
զաշխարհ,
եւ
վկայէ
Միքիա
մարգարէ
ասելովն.
Եւ
դու,
Բեթղեէ՛մ,
տուն
Եփրաթայ,
սակաւաւոր
իցես
լինել
ի
հազարաւորս
Յուդայ,
ի
քէն
ելցէ
։
15
Եւ
իշխան,
ո՛
Սամոստացի,
զնա
կոչէ.
քանզի
չիք
այլ
իշխան
յառաջ
քան
զնա։
16
Եւ
դարձեալ
եթե՝
Նա
հովուեսցէ
ժողովրդեանն
իմում ,
այսինքն
գնդի
առաքելոցն,
որ
յԻսրայելէ
էին.
քանզի
ասաց
ցնոսա.
Ահա
առաքեմ
զձեզ
իբրեւ
գառինս
ի
մէջ .
քանզի
երկոտասան
ոչխարք
էին
սուրբ
առաքեալքն,
զորս
առաքեաց,
եւ
զամենայն
գայլս,
որ
ի
վերայ
երկրի
էին՝
խաղաղացոյց։
17
Եւ
ելք
նորա
ի
սկզբանէ
աւուրց .
որպէս
երանելի
մարգարէն
Դաւիթ
յիւրումն
ասէ,
եթե՝
Յառաջագոյն
քան
զարեւ
է
անուն ,
եւ
աւրհնեսցին
ի
նա
ամենայն
ազգք
։
18
Եւ
առաքեալ
ասէ.
Յիսուս
Քրիստոս
երէկ
եւ
այսաւր,
նոյն
եւ .
քանզի
նորաստեղծ
ծագեցաւ
առ
մեզ
առաջի
այն
թագաւորի
փառաց,
որ
Յակովբայն
ծագեաց
մարմնով,
որ
է
Աստուած
ամենայնի։
19
Եւ
վկայէ
երանելին
Մովսէս
թե՝
Ծագեաց
աստղ .
քանզի
ել
մարդ
ինքնն
մարդասէրն,
այսինքն
Յակովբայ,
եւ
բարձրացաւ
թագաւորութիւն
նորա.
եւ
ո՛չ
ասաց
թե՝
բարձրասցի,
այլ
այն,
որ
ինքնն
իսկ
Բարձրեալն
էր,
զիա՞րդ
պիտոյ
էր
նմա
բարձրանալ.
քանզի
ընդ
ամենայն
երկիր
ծագեաց
լոյս
նորա։
20
Եւ
մոգք
յարեւելից
եկին
եւ
մատուցին
պատարագ
այնմ ,
որ
ծնաւ
ի
Բեթղեէմ.
եւ
վկայէ
Եսայի.
Ի
Սաբայ
եկեսցեն՝
բերելով
ոսկի
եւ
կնդրուկ
եւ
զմուռ,
եւ
պատգամս
մատուսցեն
եւ
զփրկութիւն
Տեառն
։
1
Երանելւոյն
Ուիտաղեայ
եպիսկոպոսապետին
Հռովմայ՝
Յաղագս
հաւատոց։
2
Իսկ
եւս
եւ
յաղագս
մարմնոյ
տնաւրէնութեան
Փրկչին
հաւատամք,
անայլայլելւոյ
եւ
անյեղեղկի
մնացելոյ
Աստուծոյ
Բանին
զմարմնաւորութիւն
եղանել։
3
Քանզի
Որդի
ելով
ճշմարտապէս
Աստուծոյ՝
ըստ
յաւետախաղաց
ծննդենէն
եղեւ
Որդի
ըստ
ի
Կուսէն ,
եւ
է
միեւնոյն
կատարեալ
Աստուած՝
ըստ
աստուածութեանն
եւ
Հաւր,
եւ
կատարեալ
մարդ,
նոյն
ինքն
ըստ
ի
Կուսէն ,
եւ
մարդկան
ըստ
մարմնոյ։
4
Իսկ
յերկնուստ
ասէ
մարմին
զՏէրն,
կամ
Աստուծոյ
զմարմինն՝
եղիցի
նզովեալ։
5
Որ
ոք
ո՛չ
խոստովանիցի
Տեառն
մարմին
ի
Կուսէն,
եւ
մարդկան ,
եղ.
6
Որ
ոք
զՏէրն
մեր
եւ ,
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ
եւ
ի
Մարիամայ
կուսէն
ծնեալ
ըստ
մարմնոյ՝
անանձն
ասէ,
կամ
անզգայ,
կամ
անբան,
կամ
անիմաստ,
եղ.
նզ.
7
Որ
ոք
բաժանէ
եւ
զատուցանէ
զՏէրն
մեր
եւ
եւ
ասէ
այլ
գոլ
Որդի
զԱստուած
Բանն
եւ
այլ
զառեալն
մարդ,
եւ
ո՛չ
խոստովանի
մի
եւ
զնոյնն,
եղ .
Նզ.
1
Երանելւոյն
Երեքթեայ
եպիսկոպոսապետին
Անդւոք
Պիսիդեայ՝
ի
խաւսիցն
ասացելոց
յաստուածայայտնութիւնն
ի
մեծ
եկեղեցւոջն
Կոստանդնուպաւլսի,
նստելով
երանելւոյն
Պրոկղի
եպիսկոպոսին։
2
Առ
մեծի
մարգարէի
Աստուծոյ
մանկանն՝
Քանզի
մանուկ ,
ասէ,
ծնաւ
մեզ,
որդի
եւ
տուաւ
մեզ,
որոյ
եղեւ
ի
վերայ
ուսոց
իւրոց,
եւ
անուն
իւր
մեծի
խորհրդոյ
հրեշտակ,
սքանչելի ,
եւ
որ
զկնի։
3
Մի՛
ոք
այսուհետեւ
զձեզ
հրէական
պատրեսցէ
ոստ.
քանզի
այսպէս
կոչել
զհերձուածողականսն
արժան,
իբր
այլ
ոմն
իսկ
այլ
ոմն
ծնիցելոյ
բնութիւնք։
4
Քանզի
եթե
ոք
զայս
ասել
համարձակեսցի,
զայս
միայն
ընդդէմ
դի՛ր,
եւ
լռութեան
զանուանն
ընկալցի
զյիշողութիւն։
5
Քանզի
ո՛չ
երկու
բնութիւնք,
այլ
զմարմնացեալն
Աստուած
խորհրդաբար ,
ընկալեալ
զՀոգւոյն
վերեկութիւն.
քանզի
եթե
մարդկայնոյ
էր
Քրիստոս,
հաւանեի
արդեւք
զպտուղն
ըստ
քատակիլ .
իսկ
եթե
Հոգւոյն
է
ըստ
հրեշտակապետին
ձայնին,
Աստուած
է
ծնեալն.
վասն
զի
Աստուած
ծնելութեան
առիթ։
1
Երանելւոյն
Պրոկղի
եպիսկոպոսի։
2
Եւ
թերեւս
պահանջիցէ
ոք,
զի
եթե
չէ
Քրիստոս
որդի
Յովսեփու
եւ
Դաւթի,
զիա՞րդ
համարիմք
զՄաթէոս,
որ
առնէ
սկիզբն
աւետարանին
եթե՝
Գիրք
ծննդեան
որդւոյ
Դաւթի,
Որդւոյ
։
3
Այսպէս
իմանալի.
քանզի
Կոյսն
եւ
որում
զնայն
խաւսեցան՝
Յովսէփ,
էին
յազգէ
Դաւթի
եւ
Աբրահամու.
զի
որպէս
զԱբրահամ
եւ
զԴաւիթ
գիտեմք
անուամբ
հայր
Յիսուսի,
քանզի
ի
Կուսէն,
որ
յազգէ
նոցա
էր,
երեւեցաւ
մարմնացեալ
Բանն
Աստուած,
նոյնպէս
եւ
զՅովսէփ
անուամբ
իմանամք
հայր
Յիսուսի,
եւ
ո՛չ
բղխմամբ
սերմամբ՝
ըստ
աւրինակի
ամուսնութեան,
այլ
հանգուցեալ
ի
Մարիամ
զաւրութեանն,
եւ
ի
Մարիամայ
առեալ
ճշմարտութեամբ
մարմին
եւ
մարդացեալ.
ո՛չ
որպէս
ընդ
սողէն
անցեալ,
որպէս
Վաղենդիանոսք
եւ
Ծայդանացիք
եւ
Մարկիոն
հայհոյեն,
եւ
ո՛չ
ստուերականի
կերպարանաւք
եւ
առաչաւք
երեւեալ,
որպէս
Մանինէացիքն
ամպարշտեն.
եւ
ո՛չ
մարմին
առանց
շնչոյ
առեալ,
որպէս
Արիանոսք
եւ
Մակիդոնիանոսք
եւ
Եւնոմիանոսք
բամբասեն.
եւ
ո՛չ
մարմին
եւ
շունչ
առանց
մտաց,
որպէս
Ապողինարիտքն
դանդաչեն.
եւ
ո՛չ
մարդ
լոկ,
որպէս
տաճար
իմն
եւ
բնակութիւն
աստուածութեան՝
ի
նմանութիւն
մարգարէիցն
եւ
առաքելոցն,
որպէս
Նստորիկեանքն
անաւրինին։
4
Այլ
Աստուած
յԱստուծոյ ,
Բան
մշտնջենաւորական,
Որդին
Միածին՝
անսկզբնականն,
որ
ի
Հաւրէ
եւ
ընդ
Հաւր՝
ի
բնէ
եւ
յաւիտենից,
ի
վախճան
ժամանակաց
եկեալ
յարգանդ
սուրբ
Կուսին՝
մարմնացաւ
եւ
մարդացաւ,
ո՛չ
ի
սերմանէ
եւ
ո՛չ
յամուսնութենէ
եւ
ո՛չ
յարենէ,
այլ
որպէս
ինքն
գիտէ
միայն։
5
Եւ
զի
մարմնացեալ
եւ
մարդացեալ
երեւեցաւ՝
հաւատամք,
բայց
եթե
զի՞նչ
աւրինակ
իցէ՝
չքննեմ,
քանզի
չեմ
բաւական
լինել
հասու.
զի
խորհուրդ
է
անճառ,
անքննին,
անասաց.
եւ
մինչ
խորհուրդն
խորհուրդ
է՝
ո՛չ
ոք
կարէ
յայտ
ածել
եւ
մերկանալ.
ապա
եթե
մերկանայցէ
եւ
յայտնեսցէ,
խորհուրդն
այնուհետեւ
չէ
խորհուրդ։
6
Նորին՝
ի
թղթոյն,
որ
առ
սուրբն
Սահակ
Հայոց
հայրապետն,
Պրոկղի։
7
Հաւատամք
յԱստուածն
Բան՝
յանեղծն,
յանարատն.
թե
առանց
անցից
մարմնացաւ
եւ
սրբութեամբ՝
հաւատամք.
զի
այս
ինքն
է
մերոյ
փրկութեանս
հիմն
եւ
հաստատութիւն.
նաեւ
սիրեմք՝
որ
վասն
մեր
եկն
եւ
զկերպարանս
առ
զծառայութեան.
որ
ո՛չ
եթե
զբնութեանն
ինչ
եղծումն
յանձն
էառ
եւ
ո՛չ
աւելորդ
ինչ
յԵրրորդութիւնն
արար։
8
Արդ,
ամենայն
քրիստոնեայ,
որ
ո՛չ
պարարեալ
է
հաւատովք
եւ
յուսով
եւ
սիրով,
չէ
նա
այն,
որ
անուանեալն
կոչի.
զի
թեպէտ
եւ
բազում
անգամ
ճնշէ
զմարմին
եւ
յանցից
անցից
ցանկութեան
թուի
իմն
զվարուց
զքաջութիւնս
ուղղել՝
յաղթութեան
պսակացն
արժանի
չլինի,
իբր
նոյն
ինքն
յաստուածպաշտութեանն
պատրաստիչ
պսակացն,
որ
նահատակացն
պատրաստեալ
է՝
չժամանել։
9
Արդ,
հաւատք
են,
որպէս
ասացաք,
ամենայն
բարեացն
գլխաւորութիւն.
եւ
պահեսցի
նոքա
առանց
շնութեան,
մի՛
ինչ
ի
նա
մատուցանել
ամենեւին
պղծութեան
խորհրդոց
ի
մարդկանէ,
եւ
մի՛
բնաւ
ի
պղծութիւն
ի
նորաձայն
ուսմանցն
պղտորեալ
խառնակեսցի,
այլ
ի
ներքոյ
աւետարանական
յառաքելական
սահմանացն
հաստատեալ
կացցէ.
զի
մի՛
ոք
ամենեւին
իշխեսցի
ձեռն
ածել
այնու,
որով
վրիպեցաքն
եւ
որով
ի
մկրտութեան
անդ
մերով
իսկ
լեզուաւ
ձեռնագրեցաքն.
զի
խոտէ
եւ
անարգէ
բարձրութիւն
հաւատոցն
զամենայն
արձակումն
յանդգնութեան
եւ
ժպրհութեան՝
ո՛չ
միայն
մարդկութեանս,
այլ
եւ
որ
յանմարմին
բնութեանն
են՝
ի
բարձունս
գլխաւորեալ։
10
Որպէս
երանելին
Պաւղոս
բողոք
կալեալ
գոչէ.
Եթե
կամ
մեք,
ասէ,
կամ
հրեշտակք
յերկնից
աւետարանիցէ
ձեզ
քան
զայն,
զոր
ընկալարուքն
դուք՝
նզովեա՜լ
։
11
Արդ,
ինքն
Աստուած՝
անեղծն,
անարատն,
անպաճոյճն,
անսկիզբնն,
անչափակալն,
հզաւրն,
ամենազաւրն
Բանն
եկն
մարմնացաւ.
քանզի
ամենայն
զաւրութիւն
եւ
ամենայն
կամակարութիւն
առ
իւր
էր,
եւ
առ
նա
զկերպարանս
ծառայի
եւ
եղեւ
մարմին
եւ
ծնաւ
ի
Կուսէն,
ամենայնիւ
կամեցաւ
ցուցանել,
եթե
ճշմարտիւ
մարդ
եղեւ։
12
Զի
ի
հարկէ
երթան
զհետ
բարուցն
իշխանութիւնք
եւ
կերպարանք
եւ
չարչարանք.
զի
ո՛չ
ուրեք
ասէ
աւետարանիչն,
եթե
եկն
եմուտ
նա
ի
կատարեալ
մարդն,
այլ
ասէ.
Եղեւ
ի
նոյն
ինքն
իջեալ
ի
բնութիւնն
եւ
ի
սկզբան
անդր
հասեալ
ծննդեանն.
նախ
եղեւ
մարմին,
ո՛չ
եթե
ի
մարմինն
եղծաւ,
քա՜ւ
լիցի.
զի
կայ
հաստատեալ
Աստուածութիւնն
եղծմանն
ի
վերոյ.
քանզի
որ
եղծմամբն
է՝
ի
ծորել
բարուցն
չարչարմամբն,
իսկ
որ
մշտնջենաւորն
է՝
միշտ
առ
իւր
ունի
զանեղծ
բնութիւնն։
13
Արդ,
ասեմք՝
զերկոսինն
առաջի
արկեալ
բարբառս
գրոց.
եղեւ
մարմին
եւ
առ
զկերպարանս ,
եւ
երկոքինն
ուղղապաշտմամբ
իմացեալ՝
փրկութեան
սերմանիք
լիցին
մեզ։
14
Այն
զի
ասէ՝
բայց
եղեւ,
զանքակ
կատարեալ
հաւասարութիւն
աւետարանիչն
ցուցանէ
մեզ.
զի
զորաւրինակ
միութիւն
ո՛չ
լինի
ի
միւսութիւնս
երկուս.
զի
եթե
այսպէս
լինի,
ո՛չ
լինի
միութիւն.
սոյնպէս
մի
ըստ
կատարեալ
հաւանութեանն
ո՛չ
բաժանի
յերկուս,
այլ
այն
որ
ասեն՝
առբողոքէ
զանխախուտն
բարուց.
քանզի
ամենայն
որ
լինելոցն՝
ի
չէէ
անտի
լինի։
15
Արդ,
երկուքին
յաստուածային
բնութեանն
անկազմ
են.
զի
ո՛չ
եթե
ի
չգոյից
անտի
ի
մէջ
եկն
որ
միշտ
անսկիզբն
է,
եւ
ո՛չ
ի
գոյից
քակտեցաւ
անեղծ
Բանն.
վասն
այսորիկ
յերկուց
կողմանց՝
եւ
զանեղծ
եւ
զանարատ
աստուածութեանն
եւ
զանքակ
խորհրդեանն,
Աստուածեղէն
Գիրք
ուսուցանեն.
զի
առաջնովն
զմիութիւն
երեսացն
հաստատեսցէ
եւ
երկրորդաւն
զանեղծն
եւ
զանարատն
գոչեսցէ։
16
Արդ,
եղեւ
Աստուած
Բանն
կատարեալ
մարդ՝
ո՛չ
եթե
կարճեալ
ինչ
յանեղծն
յանարատ
բնութենէ
անտի,
որ
ի
վեր
քան
զիմաստ
զարմանալեաց.
այլ
հաւատովք
զայնպիսին
ուսաք,
ո՛չ
եթե
քննութեամբ
հասաք.
եղեւ
մարդ
եւ
ապրեցուցանէ
չարչարակցութեամբն,
որ
ըստ
մարմնոյ
ազգակից
եւ
տոհմականն
է.
հատոյց
զպարտիս
մեղացն
ի
վերայ
ամենեցուն
մեռանելովն
իբրեւ
զմարդ,
խափանեաց
զայն,
որ
զիշխանութիւն
մահու
ունէր,
այսինքն
զսատանայ,
իբրեւ
զչարատեաց
զԱստուած,
եւ
զկար
զաւրինացն
եցոյց՝
ի
կատարել
անդ
զամենայն
արդարութիւն,
եւ
բնութեանն
զառաջին
ազնուութիւն
հատոյց
ի
պատուելոյ
անտի
ի
մարմնանալն,
զոր
իւր
իսկ
ստեղծեալն
էր
զբոյս
բարուցն
բարութեան։
17
Արդ,
մի
է
Որդի,
եւ
համազաւր
Երրորդութեանն
երկիրպագանեմք.
չորրորդութիւն
անդ
ո՛չ
մատուցանեմք,
այլ
մի
Որդի՝
անսկիզբն
ի
Հաւրէ
ծնեալ,
որով
զամենայն
յաւիտեանս
հաւատամք
եղանել.
որ
մշտնջենաւորակիցն
է
արմատոյ
շառաւիղ,
որ
առանց
ծորման
ի
Հաւրէ .
որ
անքակ
մտաց
անտի
յառաջ
եկեալ
եւ
անդէն
բնակեալ.
զի
թեպէտ
յերկրի
երեւեցաւ ,
այլ
ի
Հաւրէ
ո՛չ
մեկնեցաւ։
18
Սա
կամեցաւ
փրկել
զոր
ինքն
ստեղծ,
եւ
փրկեաց
ի
բնակելն
յարգանդի
անդ,
եւ
աւրհնեաց
զդուռն
բուսոյ
բարուցն
բարութեան,
եւ
ծննդեան
իւրով
կնքեաց,
եւ
եցոյց
զինքն,
որ
ի
վեր
է
քան
զբարս
ծննդեան՝
Բանն
մարդացեալ։
19
Արդ,
ո՛չ
եթե
այլ
ոք
է
Քրիստոսն,
քա՜ւ
լիցի,
եւ
ո՛չ
այլ
ոք
Աստուած
Բանն.
զի
երկուս
Որդիս
Աստուածութեան
բնութիւնն
ո՛չ
գիտէ,
այլ
միայն
միածին
ծնաւ։
20
Զի
ուր
ո՛չ
գոյ
ամուսնութիւն
ծննդականաց,
անդ
ո՛չ
գտանի
երկութիւն
ծնելոյ.
Զի
յանուն
Յիսուսի
Քրիստոսի
կրկնեսցի
ամենայն
ծունր՝
երկնաւորաց
եւ
երկրաւորացս
եւ
։
21
Ապա
եթե
այլ
ոք
է
Քրիստոսն,
քան
զայն,
որ
Աստուած
Բանն
է
ի
Հաւրէ,
դոյզն
մարդ
է
Քրիստոս.
զի
տաճար
է
Աստուծոյ՝
ըստ
բանի
սրաբեոցն։
22
Իսկ
եթե
դոյզն
մարդ
իցէ
Քրիստոս,
զիա՞րդ,
որ
ի
վեր
են
քան
զբնութիւն
նորա
եւ
պատուականագոյնք՝
երկնաւորքն,
ծունր
իջեալ
երկիրպագանեն
կրտսերոյն.
եւ
կամ
զիա՞րդ
ընկալցուք
մեք
զբարբառ
մարգարէիցն,
որ
գոչեն.
Աստուած
մեր
յերկրի
երեւեցաւ,
ընդ
մարդկան .
երեւել
զայն
ասէին,
որ
մարմնովն
երեւեցաւ,
եւ
շրջել՝
որ
ըստ
ժամանակի,
ընդ
մարդկան.
զառաւելութիւն
զամենազաւր
ի
գործոց
անտի
գնացիցն
ցուցանէր ,
զի
իբրեւ
զամենակալ,
որ
եկաց
եւ
մնաց
ի
նմին
վասն
իւր
եւ
որ
ինչ
կամեցաւ
եւ
եղեւ
վասն
մեր։
23
Ապա
եթե
գայթակղութեան
պատճառք
լինիցին
խանձարուրքն
եւ
որ
ի
մսրի
անդ
բազմականն
էր,
եւ
կամ
ժամանակաւ
ըստ
մարմնոյ
աճումնն
էր,
եւ
որ
ի
նաւին
անդ
ի
քուն
մտանելն
էր
եւ
ի
ճանապարհի
աշխատ
լինելն
էր,
եւ
որ
ի
ժամանակի
անդ
քաղցնուլն
էր,
եւ
որ
ինչ
միանգամ
մարդոյ
եղեալն
էր
դէպքն
անցանէին։
24
Արդ,
ես
զարմացեալ
եմ
ընդ
պակասամտութիւնն,
որ
նոր
ճանապարհս
խոտորս
ձեւեն.
զի
իմ
զմինն
գիտացեալ
եւ
ուսեալ
բարեպաշտութեամբ
զՈրդի,
եւ
մի
խոստովանութիւն
ունիմ
զմարմնացելոյ
Բանին
Աստուծոյ
զաւրութիւն
։
25
Իսկ
արդ,
զի
մի
է,
որ
անցից
անցից
համբերութեամբ
յանձն
էառ
եւ
զմեծասքանչ
զաւրութիւնսն
կատարեաց,
արդ՝
ընդէ՞ր
զաստուածեղէնսն
լռեալ
եւ
զվատթարագոյնն
յերկարեալ
բարբաջեն։
26
Զի
նա
իբրեւ
կամեցաւ,
թե
հաւատարիմ
արարից՝
Աստուած
եմ
եւ
Բան,
հաստատեցաւ
կաց
որ
էրն.
իսկ
եղեւ
մարմին
եւ
մանուկ,
եւ
ո՛չ
միով
իւիք
քակտութեամբ
զխորհուրդն
թշնամանեաց.
նոյն
ինքն
եւ
զմեծասքանչ
զաւրութիւնն
առնէր
եւ
նոյն
ինքն
չարչարանաւք
մտանէր.
նշանաւք
եւ
արուեստիւք
կալ
մնալ
յայնմ,
որ
էրն
իսկ
եւ
երեւեցուցանէր,
իսկ
չարչարանաւք
զոր
եղեւն
հաստատէր։
27
Արդ,
միեւնոյն
մշտնջենաւոր
ի
սկզբանէն
եւ
ի
կատարածի
մարմնացեալն
խոստովանեսցուք
Որդի,
եւ
մի՛
ինչ
այլ
ամենեւին
յաստուածութիւն
բնութեանն
անդր
աւտարոտի
եւ
խոտան
խառնեսցուք,
զի
ոչինչ
աւելորդ
գոյացն
աթոռ։
1
Երանելւոյն
հաւր
մերոյ
Դիոսկորոսի
եպիսկոպոսապետին
Աղէքսանդրու,
եւ
գրեցելոյ
Թղթոյն
ի
Գանգրայ
յԱսորիս,
ուր
զաշակերտսն
կատարեաց
ի
Քրիստոս՝
թուղթ
Եւթներորդ։
2
Սեպտեմբերի
Բ.
հոռի
վեցերորդն.
Առ
Միայնակեացսն
ի
Հենատոն
գրեցեալ
թղթոյ։
3
Քանզի
զնա
հաւատով՝
բուժեալ
ծնիցեալ
իբրեւ
զԱստուած,
իսկ
զնոյն
ծնիցեալ
ի
Մարիամայ
իբրեւ
զմարդ։
4
Տե՛ս
զնա
ի
վերայ
երկրի
իբրեւ ,
եւ
տե՛ս
զնա
երկնայնոց
հրեշտակաց
արարիչ
իբր
զԱստուած։
5
Տե՛ս
զնա
ի
նաւի
իբրեւ
զմարդ,
եւ
տե՛ս
ի
վերայ
ալեացն
ճեմեալ
իբր
։
6
Տե՛ս
զնա
քաղցեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
բուծանաւղ
աշխարհի
իբր
զԱստուած։
7
Տե՛ս
զնա
ծարաւեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
արբուցանելով՝
իբր
։
8
Տե՛ս
զնա
մերկացեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
զգեցուցանաւղ
իբր
զԱստուած։
9
Տե՛ս
զնա
ի
վերայ
յովանակի
նստեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
ի
քերովբէսն
նստեալ
իբրեւ
զԱստուած։
10
Տե՛ս
զնա
ի
հրեիցն
քարկոծեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
ի
հրեշտակաց
երկրպագեալ
իբր
զԱստուած։
11
Տե՛ս
զնա
փորձեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
հալածելով
իբր
զԱստուած։
Տե՛ս
զնա
ոչխար
իբր
զմարդ,
եւ
հովիւ
իբր
։
13
Տե՛ս
զնա
զոհ
զենեալ
իբր
քահանայ
ընծայաբեր,
եւ
փրկանաւորելով՝
իբր
։
14
Տե՛ս
զնա
Պիղատոսի
յատենի
կացեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
Հաւր
գահակցեալ
իբր
։
15
Տե՛ս
զնա
իբր
մարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
աւազակին
շնորհելով
իբր
։
16
Տե՛ս
զնա
քացախ
արբեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
զաշխարհ
արբուցեալ
անչարակնաբար
իբր
զԱստուած։
17
Տե՛ս
զնա
մեռեալ
իբր
զմարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
մեռեալս
յարուցանելով՝
իբր
զԱստուած։
18
Տե՛ս
զնա
աղքատացեալ
իբր ,
եւ
տե՛ս
զնա
իբր
։
19
Տե՛ս
զնա
ծառայ
իբր ,
եւ
ազատիչ
իբր
Աստուած։
20
Տե՛ս
զնա
որպէս
ցորեան ,
եւ
տե՛ս
զնա
դարձեալ
սերմանաւղ
իբր
Աստուած։
21
Տե՛ս
զնա
այգի
իբր
մարդ,
եւ
տե՛ս
զնա
բուսակեր
իբր
։
22
Այլ
զի
մի
բազմամբոխ
շարադրութեանս
արարից,
թողում
այժմ
զվկայութիւնս
իւրաքանչիւր
հաւաքեալ
գլխոց,
եւ
հաւաքեցից՝
շնորհելով
Աստուծոյ,
դիպող
ժամանակի
առ
այս
կոչողի։
Իսկ
զաւտարափառացն
անպիտանութիւն
թողեալ,
եւ
զնոյն
խոստովանիմք
Փրկիչ
եւ
Տէր
եւ
Աստուած
եւ
թե
եղեւ
տնաւրինաբար։
24
Կալարո՛ւք
այսուհետեւ
զհարցն
խոստովանութիւն,
եւ
մի՛
շոգմոգողացն
հերձուածողաց
համեմատիք
բանից,
այլ
եւ
մի՛
յերկուս
բաժանողաց.
հաւանի՛ք.
քանզի
է
մեր
փրկիչ
որպէս
ասացն
թե՝
եղեւ
մարդ
սակս
։
1
Երանելւոյն
Տիմոթէոսի
եպիսկոպոսի
Աղէքսանդրացւոց՝
ի
Հակաճառութենէ,
առաջին
գլխոյն
Լեւոնի
հայհոյութեանն
եւ
որ
յառաջ
քան
զնա
հերձուածողք՝
Նեստորի
Անտիոքացւոյ
եւ
Դիոդորի
Տարսոնացւոյ
եւ
Պաւղոսի
Շամշտացւոյ
եւ
Թէոդորիտեայ
Կիւրոս
քաղաքի,
եւ
աշակերտաց
որ
յետոյ։
2
Հերձուածողացն
նորա
վարդապետացն
ի
բաց
յայտնելով
զնորայն
զամպարշտութիւն,
իբր
հետեւեցելոյ
իւր
նորայն
ամպարշտութեանն
ենթակայեսցի
յիրաւի
զնոցայն
ելելոյ
նզովիցն
ի
հարանց
սրբոց։
3
Քանզի
երանելի
առաքեալն
Պաւղոս
զմարմնացեալ
Աստուած
Բանն
հանդերձ
իւրով
մարմնովն
Քրիստոս ,
եւ
Աստուծոյ
զաւրութիւն
եւ
Աստուծոյ
ընդ
երկնաւ
զսա .
զի
ո՛չ
որպէս
նորում
վարդապետիս
թուի՝
տաղաւարեաց
ի
Մարիամայն
մարդն
Աստուծոյ
Բանին,
իբր
այլ
ելով
քան
զ՚ի
Կուսէն
Փրկիչն ,
Քրիստոս
Տէրն.
քանզի
տուն
անուանեաց
նորս
վարդապետ
զ՚ի
Մարիամայն
առեալն.
բնակեալ
զԱստուած
Բանն
ի
տան
աւրինադրէ,
որպէս
թուի
հերձուածողացն
նորա
վարդապետաց,
զի
մի՛
Աստուած
Բանն,
որպէս
ինքն
կոչէ
իմաստութիւն՝
թափեալ
զինքն
գտանիցի,
եւ
մի՛
տուեալ
վասն
մեր
ի
Հաւրէ՝
ըստ
գերազանցութեան .
Զի
սիրեաց
Աստուած ,
ասէ
աւետարանիչն
Յովհաննէս,
իբր
զի
զՈրդին
իւր
ետ
վասն .
զի
մի
Տէրն
փառաց,
այլ
Տեառն
փառաց
ասիցի
համբերիչ
վասն ,
եւ
զմահն
եւ
զթաղումն
եւ
զյարութիւնն։
4
Այլ
ո՛չ
ուսուցին
այսպէս
Աստուածեղէն
Գիրք,
այլ
ինքն
Բանն
մարմին
եղեալ՝
տաղաւարեալ
կամ
բնակեալ
ի
մեզ,
եւ
ի
մարդկան.
քանզի՝
Բնակեցայց
ի
նոսա
գնացից,
ասէ,
եւ
եղէց
նոցա
եւ
նոքա
եղիցին
ինձ
։
5
Իսկ
զբնակիլն
ի
սիրտս
մեր
զՔրիստոս
աղաւթէ
երանելին .
իսկ
բնակիլ
ի
մարդիկ
Աստուծոյ
յատուկ
է,
եւ
ո՛չ
մարդոյ։
6
Եւ
յԱռ
Եբրայեցիս
թղթին
զՔրիստոս
հարազատ
քարոզէ
Հաւրն
եւ
արարիչ
բոլորեցուն,
եւ
գեր
ունել
անբաղդատաբար
ամենայնի
համանգամայն
արարածոցս.
Քանզի,
ասէ,
բոլորում
տան
նորա
առ
ի
վկայութիւն
խաւսեցելոցն,
իսկ
Քրիստոս
որդի
ի
տուն
նորա,
տունն
մեք
։
7
Իսկ
իւր
ո՛չ
տուն
ասի
եւ
ո՛չ
բնակութիւն
յԱստուածային
Գրեցելումն,
թեպէտ
եւ
մարդկայնաւք
վարեսցի
ձայնիւք՝
վասն ,
զի
մի՛
երեւոյթ
կարծիցի
մարմնաւորութեանն
իւրոյ
խորհուրդ.
այլ
ըստ
ճշմարտութեան
մարդ
եղեալ
տնաւրինաբար
Աստուծոյ
Բանն՝
հաւատասցի
մնացեալ
անյեղում
բնութեանն։
8
Քանզի
եթե
Աստուած
էր
հանդերձեալն
յերկրի
երեւելն
եւ
ի
Կուսէն
ծնանելն՝
Էսայի
մարգարէանայ .
Ահա
Աստուած
մեր
դատաստան
հատուցանէ
եւ
հատուսցէ,
եկեսցէ
եւ
զմեզ.
աչք
կուրաց
բացցին,
եւ
այլն
։
9
Եւ՝
Ահա
Աստուած
Տէր
գայ .
եւ՝
Ահա
յորովայնի
ընկալցի
եւ
ծնցի
որդի,
եւ
զանուն
նորա .
եւ
զի՝
Կոչեսցի
անուն
նորա
մեծի
խորհրդոյ
հրեշտակ,
Աստուած
։
10
Եւ
ինքն
իսկ
քան
զյաւիտեանս
Աստուծոյ
Բանն
յաղագս
ի
կնոջ
իւր
ըստ
մարմնոյ
ծննդեանն
տնաւրինականի
մարգարէիւն
ասէ.
Լուարո՛ւք
ինձ,
կղզի՛ք,
եւ
հայեցարո՛ւք,
ազի՛նք,
յետ
բազում ,
ասէ
յորովայնի
մաւր
իւրոյ
կոչեաց
։
11
Ահա
զկամաւոր
եւ
զանկիր
եւ
զանճառելի
յղութիւն
իւր
զեկուցանեն
որովայնիւ
մաւր ,
եւ
առանձին
մայր
կոչէ
զսուրբ
Կոյսն,
եւ
անուն
առ
ի
Հաւրէ։
12
Իսկ
եթե
տուն
իւր
շինեաց
եւ
յայնժամ
բնակեցաւ
ի
Մարիամայն
մարդն
Աստուծոյ
Բանն՝
արտաքոյ
ելով
ամենայնիւ
է
շինելոյն
տանէն,
մինչեւ
իննամսեայ
ժամանակաւ
զսա
շինեսցէ,
այլ
ելով
Քրիստոսն,
զի
ի
Մարիամայն
իւր
տուն,
ապա
ուրեմն
շարառեցաւ
անճառաբար
մարմնացեալն
Կուսին
Աստուած
Բանն,
որպէս
նմա
թուի,
եւ
ո՛չ
Աստուածածին
սուրբ
Կոյսն,
եւ
ի՞բր
մնաց
յղացեալ
եւ
ծնեալն
կոյս։
13
Այլ
մարգարէն
վկայէ
եւ
գոչէ
զսորա ,
մանաւանդ
ինքն
իսկ
Աստուած
Բանն
մարգարէիւն,
ապա
իբր
առ
նոյն
ծնիցեալն
ի
Կուսէն
մարգարէիւն.
Եւ
արք
բարձունք
առ
քեզ
անցցին
եւ
քեզ
եղիցին
ծառայք
եւ
յետոյ
քո
հետեւեսցին
կապեալք
ձեռակապաւք,
եւ
ի
քեզ
աղաւթեսցեն,
զի
ի
քեզ
Աստուած
է,
եւ
ո՛չ
է
Աստուած
բայց
։
14
Ասէր
իսկ
ինքն
Տէրն
եթե՝
Հայր
մնալովն
գործէ
զգործս ,
եւ
եթե՝
իմ
ընդ
իս
է.
եթող
զիս
միայն,
զի
զհաճոյս
նորա
առնեմ
յամենայն .
եւ՝
Հայր
իմ
յիս
եւ
ի
։
15
Էջ
իսկ
եւ
Հոգին
Սուրբ
մարմնական
տեսակաւ
իբր
աղաւնի
յերկնուստ
եւ
մնաց
ի
վերայ .
զի
այսպէս
Տէրն.
Հոգի
Տեառն
առ
սակս
որոյ
աւծ
։
16
Վասն
այսորիկ
տաճար
ասաց
զիւր
իբր
աւծեալ
տնաւրինաբար
Սուրբ
Հոգւովն
եւ
ունելով
զՀայր
եւ
զՀոգին
Սուրբ.
զի
եւ
մեր
մարմինքս
իւրով
շնորհաւն
կոչեսցի
տաճար
ի
մեզ
բնակեցելոյ
Հոգւոյն
Սրբոյ.
Զի
անդամք
եմք
մարմնոյ ,
եւ՝
Ի
լրմանէ
նորա
մեք
ամենեքեան ,
եւ՝
Շինիմք
ի
վերայ
հիման
եւ
մարգարէից՝
ելոյ
ի
անգիւնոյ
Յիսուսի
Քրիստոսի,
յորում
ամենայն
շինուած
յաւդակապեալ՝
ի
տաճար
սուրբ
։
17
Այլ
թէպէտ
եւ
էր
ի
նմայ
Հայրն
եւ
Սուրբ
Հոգին ,
այլ
վկաէ
մարգարէին,
եթէ
ո՛չ
էր
Աստուած
բայց
նորա.
քանզի
Աստուած՝
եղեւ
անխառնաբար
եւ
անյեղապէս
մարդ,
եւ
Հաւր
եւ
Հոգւոյն
Սրբոյ,
եւ
յորժամ
եղեւն
ըստ
մեզ։
18
Իսկ
մարմնաւորութեան
եւ
ծնելութեան
նորա
յեղանակ
անճառելի
է
եւ
անիմանալի
է
ամենեցուն,
որպէս
միայն
գիտէ
ինքն
Մէնածինն
Աստուած
ընդ
Հաւր
եւ
Սուրբ
Հոգւոյն։
19
Քանզի
աւետարանիչն
Յոհաննէս՝
Ի
սկզբանն
առ
Աստուած
եւ
Աստուած
Բանն
էր,
որով
ամենայն ,
եղեալ
քարոզեաց,
մնալովն
Աստուած,
ի
մեզ
։
20
Քանզի
եւ
նախածին
եղեալ
ի
բազում
եղբարս
եւ
տեսեալ
յառաքելոցն ,
եւ
այսպէս՝
Փառս
Մէնածնի
առ
ի
Հաւրէ,
լի
եւ
ճշմարտութեամբ.
զի
ի
լրմանէ
նորա
առաք
զշնորհ
Սուրբ ,
եւ
ընդունիչք
նորա
եղաք։
21
Եւ
երանելիքն
իսկ
հարքն,
որ
ի
Նիկիայ,
զ՚ի
գոյացութենէ
Հաւր՝
Աստուած
յԱստուծոյ
զնա.
վասն
մեր
եւ
վասն
մերոյ
փրկութեան
ստորիջեալ
մարմնացեալ
եւ
ախտակրեալ
եւ
յարուցեալ
ասացին,
որպէս
աւետարանիչն ,
եւ
ո՛չ
ուրեք
զՔրիստոս
եւ
զիմաստութիւնն,
կամ
եթե
զԱստուած
Բանն
բնակեալ
ի
նմա,
այլ
զմի
եւ
զնոյն
համագոյ
հաւր
ելով
եւ
Սուրբ
Հոգւոյն
ասացին։
22
Արդ,
թուեցաւ
ապականչին
Աստուածայնոյ
Գրեցելոյն
եւ
սրբոյ
կանոնին՝
բնակեաց
Աստուծոյն
Բանն
ի
Մարիամայն
մարդումն,
աստուածազգեստ
մարդ
էր
Քրիստոս,
եւ
ո՛չ
եղեւ
մարդ
Աստուծոյ
Բանն՝
մնալովն
Աստուած,
այլ
ի
մարդ
բնակեաց։
23
Քանզի
զայս
յայտնապէս
ուսուցանէ,
շինելով
ի
վերայ
չարապէս
գրիցելոյ
հիման
Նեստորի
հերձուածոյն։
24
Ի՞բր
արդեաւք
բնակէ
Քրիստոս
յամենայն
սուրբս,
եթե
ո՛չ
Աստուած
գոյր
եւ
մարմնով.
Նախ
քան
զլինելն
Աբրահամու ,
եւ
այս
ըստ
մարմնոյ
Որդի
ելով .
քանզի
միայնոյ
Աստուծոյ
յատուկ
ի
սուրբս
բնակիլ։
25
Իսկ
զի՞նչ
է
աւելի
սրբոյն
մարգարէիցն
երեւեսցի
արդեւք
ի
Քրիստոսի
այլ
ասացեալ.
ահա,
զի
Մովսէս
ընդ
ընոծինս
կարգեալ
Աստուծոյ,
իսկ
Քրիստոս
ամենայնի
տէր՝
իբր
Որդի
Աստուծոյ
եւ
Աստուած.
քանզի
յամենայն
հրեշտակաց,
եւ
նովաւ
զյաւիտեանսն
Հայր,
եղելոյ
ի
բազում
եղբարս
եւ
վկայեցելոյ
դարձեալ,
եթե
մնաց
բացափայլումն
եւ
գծաւորութիւն ,
եւ՝
Ի
նմա
կեամք
եւ
շարժիմք
եւ
։
26
Քանզի
ասացաւ
ի
Դաւթայ
եւ
ի
Պաւղոսէ.
Աթոռ
քո,
յաւիտեանս .
քանզի
մեղաց
մերոց
արարեալ
պատուական
եւ
փրկանաւորեալ՝
նստաւ
ընդ
աջմէ
Աստուծոյ,
Աստուած
ելով
մարմնով։
27
Եւ
զի
պատուական
արիւնն
նորա
արիւն
Աստուծոյ
է,
Պաւղոս
ուսուցանէ՝
ասելով
առ
յԵփեսոսէ
երիցունսն.
Հայեցարո՛ւք
ձեզ
ինքեանց
եւ
հաւտիդ,
յորում
եդ
Հոգին
Սուրբ
վերադիտաւղս,
հովուել
Աստուծոյ,
զոր
ստացաւ
։
28
Քանզի
մի
է
Աստուծոյ՝ ,
իբր
Աստուած
յԱստուծոյ,
նախածինն
էր
բազմաց ,
ի
ձեռն
յաղագս
մեր
կամաւոր
իւրոյ
թաղմանն,
ըստ
որում
եղեւ
մարդ
տնաւրինաբար
վասն
փրկութեան,
գոլով
իսկ
եւ
այսպէս
ըստ
բնութեան
Աստուած
։
29
Քանզի
ի
սկզբանէ
է
Աստուածն
Բան՝ ,
տեսաք,
ասեն
Փրկչին
աշակերտքն,
եւ
ձեռք
մեր
։
30
Քանզի
եղեն
ինքնատեսք
եւ
սպասաւորք ,
որպէս
ասէ
Ղուկաս։
31
Քանզի
անտեսանելին
եղեւ
տեսանելի՝
մնացեալն
յանյեղլի
բնութեանն.
քանզի
ինքն
է
Աստուած
մեր
եւ՝
Ի
վերայ
երկրի
երեւեցաւ
եւ
ընդ
մարդկան ,
եւ
յայտնեցաւ
մեզ՝
Աստուած
ելով
Տէր,
մարդ
եղեալ
անխառնաբար,
եւ
ո՛չ
անմարմնապէս
երեւեալ
ի
վերայ
երկրի։
32
Քանզի
ուսուցանէր
մեզ
զինքն
եկեալ
իւրով
մարմնովն՝
ասելով.
Ես
եմ
կենդանի
ի
յերկնուստ
իջեալ.
եթե
կերիցէ
յայսմ
հացէ՝
կեցցէ
յաւիտեան.
եւ
հացն
իսկ,
զոր
ես
տաց,
իմ
է՝
յաղագս
աշխարհի
։
33
Եւ
դարձեալ.
Եթե
ո՛չ
ուտիցէք
զմարմին
Որդւոյ
մարդոյ
եւ
ըմպիցէք
ո՛չ
ունիք
կենդանութիւն
ի
ձեզ.
Ուտողն
զիմ
մարմին
արբաւղն
զիմ
արիւնն
ունի
կենդանութիւն
յաւի
տենական,
եւ
ես
յարուցից
յաւուրն
։
34
Եւ
սոցուն
ի
վերայ
բերէ.
Ուտողն
զիս՝
կեցցէ
վասն
իմ.
ես
եմ
հացն
յերկնուստ
իջեալ
եւ
կենդանութեան
տուիչ
։
35
Տեսանե՞ս,
զի
ամենայն
ուրեք
մին
զինքն
քարոզէ՝
հանդերձ
իւրով
մարմնովն,
ինքն
գոլով
իբր
Աստուած,
եւ
ի
Կուսէն՝
իբր
որդի
մարդոյ։
36
Ասէ
իսկ
Յոհաննէս
աշակերտն
յաղագս
եւ
որոնացելոյն
ի
նմանէ
Որդւոյն
Աստուծոյ
Յիսուսի
Քրիստոսի.
Սա
է
Աստուած
եւ
կենդանութիւն
։
Եւ
Պաւղոս
խոստովանեաց
զ
ի
Հրեիցն
ըստ
զ՚ի
վերայ
ամենեցուն ,
բարեբանեալ
։
38
Եւ
յայլում
թղթի
դարձեալ
ասէ.
Ըստ
յայտնութեան
փառաց
մեծին
Աստուծոյ
եւ
Փրկչին
մերոյ
Յիսուսի
։
Եւ
այլ
դարձեալ
բացերեւեցուսցէ
յաղագս
ամենայնի
կատարաւղի
զցանկութիւնս
մարմնոյ,
եւ
ո՛չ
գնացելոցն,
իբր
ո՛չ
ընկալցի
Քրիստոսի
։
40
Իմաստութիւն
այսուհետեւ
Աստուծոյ
այս
է.
Քրիստոս
ճշմարիտ
շինեաց
ինքեան
տուն
հոգեկան
զ՚ի
նայն
հաւատացեալս.
վասն
զկամաւորն
ենթակաց
թափումն
անթափն
զբնութիւնն
իբր
Աստուած,
եւ
զաղքատութեանս
մերոյ
զամենայն
իւր
արարեալ,
զի
մեք
ի
նա
եւ
բնակութիւն
նորա
եղիցուք
սրբով
մկրտութեամբն՝
յաւէտ
փարթամացեալք
առ
ի
նմանէ
զշնորհս
Սուրբ
Հոգւոյն.
սակս
որոյ
ընդ
մեզ
է
մինչեւ
ի
սպառումն
։
41
Աստուած
ուրեմն
Քրիստոսն
ներբնակեալն
եւ
ներճեմեալն
ի ,
եւ
յերկրի
եւ
ընդ
մարդկան
շրջեցեալն
ի
փչման
շնորհաւղն
առաքելոց
Հոգին
Սուրբ,
իբր
Աստուած,
որոյ
եւ
յատուկ
ըստ
ձայնին.
կոչեսցես
զանուն
նորա
Յիսուս.
զի
ինքն
ապրեցուսցէ
իւր
ի
։
42
Նորին՝
ի
Հակաճառութենէն
երրորդ
գլխոյն
Լեւոնի։
43
Եթե
մարդ
հասարակական
նարգանդի
Կուսին
եւ
յետ
յարակցեաց
Աստուածումն
Բանի
ունակութեան
շարայարութեամբ,
քանզի
եդեր
քեզ
հիմն
ամպարշտութեան,
որպէս
թուի
եւ
այլոց
քոց
վարդապետաց,
Յիսուս
է
մարդ,
կարէ
ապրիլ
յատկութիւն
բնութեանն,
որպէս
դու
դանդաղեցեր,
զի
եւ
մի՛
Բան
մարդ
եղեալ
անյեղաբար
եւ
ըստ
ճշմարտութեանն
հաւատասցի,
եւ
յարակցեալն
մարդ
Աստուած
գոլ
ըստ
ճշմարտութեանն
ապա
ուրեմն
եւ
ո՛չ
Աստուած
ի
Կուսէ
ծնիցաւ
ըստ
քեզ ,
այլ
մարդ
սոսկ.
քանզի
յատուկ
մարդոյ
զ՚ի
կնոջէ
ծնանիլն
աղանդեցեր։
44
Եւ
ի՞բր
Աստուածածին
Կոյսն
քարոզի
ընդ
երկրաւս,
եթե
ո՛չ
Աստուած
իցէ
ի
նմայն
մարմնացեալն,
որոյ
ե՛ւ
նուաստին
ե՛ւ
կարեւորքն,
ախտակրութիւնքն
եւ
առնելութիւնքն
յատուկ
իւր
ըստ
է։
45
Եւ
ի՞բր
իւրաքանչիւր
բնութիւնքն,
որպէս
դու
ասացեր,
ի
մի
դէմ
կարէ
կայակցիլ
ըստ
մարդկային
իմացման.
ո՞ւր
մտանելոյ
դիմին
միւսոյ
բնութեանն,
ասա՛
ինձ.
քանզի
ո՛չ
է
բնութիւն
անդէմ.
այլ
է
յայտ,
իբր
ըստ
ի
մեզ,
ի
վերայ
մեր,
այսպէս
համարիս
զԱստուած
Բանն՝
ընտանեցեալ
ունակաբար
նուաստին
եւ
անկարին
եւ
մահկանացուին
մարդոյ,
որպէս
Նեստորի
թուի։
յորժամ
ասէ
վասն
Սամուէլի
Աստուած.
Ոչ
զքեզ
անարգեցին,
այլ
զիս ,
առ
յոչ
թագաւորել
ի .
եւ՝
Լսաւղն
ձեզ
ինձ .
եւ՝
Որչափ
արարէք
միում
այսոցիկ
տրպոցս,
ինձ ,
ի
նոյն
իսկ
Փրկչէն
ասացեալ։
47
Այլ
ո՛չ
այսպէս
ի
վերայ
Քրիստոսի
խորհիմք,
մի՛
լիցի,
եւ
ո՛չ
մարդկայնովք
մտածութեամբք
նմայն
խորհուրդ
արտախուզեալ .
այլ
հաւատամք,
որպէս
ընկալաք
ի
սուրբ
եւ
յԱստուածաշունչ
Գրեցելոց ,
զի
վասն
մեր
աղքատացաւ
կամաւորապէս,
բառացի
Աստուած
ելով
Բանն,
եւ
եղեւ
մարդ ,
մնալով
անյեղլի
իբր
Աստուած,
եւ
զամենայն
կարացեալ։
48
Եւ
յատուկ
իւր
մարմնացելոյ
Բանի
հաւատամք
գոլ
եւ
եւ
զմարդկայինս,
սակս
ըստ
մեզ
տնաւրէնութեան.
քանզի
ըստ
ըստ
բնութեան
Աստուած
եւ,
մնացեալ
միշտ
Աստուած,
եղեւ
ըստ
մարդ,
սակս
փրկութեան։
49
Քանզի
ո՛չ
ըստ
բնութեան
ունի
Աստուծոյ ,
այլ
տնաւրէնութեան,
գործեցելոյ
ի
հասարակական
եւ
ի
մարդկային
մերմէ
բնութենէս
կամ
գոյացութենէս։
50
Սակս
որոյ
համաբան
եւ
համասեռ
մեզ
ասի
ըստ
տնաւրէնութեան
Բանին,
կամ
զ՚ի
կնոջէն .
այլ
եւ
ո՛չ
բնութիւն
եւ
ո՛չ
գոյացութիւն
հասարակականի
մարդոյ
ասացեալ
երբէք
անկրական
եւ
համասեռ
մեզ
մարմինն
Աստուծոյ
Բանի
զի
ո՛չ
ենթակայակցեաց
ըստ
ինքեան.
քանզի
ի
պարառնութեան
Բանին
ո՛չ
ենթակայութիւն
ընկալաւ,
այլ
մարմին
Քրիստոսի
ասի
եւ
մարմին
Աստուծոյն
Բանի,
եւ
մարմինն
կենագործիչ
յամենեցունց
խորհիլ
սովորելոցն
ասի,
եւ
։
51
Քանզի
եւ
Քրիստոսի
քահանայագործք
ի
ձեռն
խորհրդոցն
այսպէս
զնա
սովորեցաք
ժողովրդոցն,
եւ
նոցա
յառլսել
մեզ
զամէնն.
եւ
ո՛չ
ոք
երեւի
ասացեալ
զնա
ի
ժամանակի
բաշխմանն
այնորիկ
մարմին
հասարակական
մարդոյ,
կամ
բնութիւն
մարդոյ,
կամ
գոյացութիւն
մարդոյ.
այլ
մարմին
Բանի
կենագործիչ
զնա
քարոզեմք
ըստ
Տեառնն
վարդապետութեանն
եւ
առտաւութեանն։
52
Դադարեսցին
այսուհետեւ
բնութիւնս
մեզ
ի
սահմանս
հաւատոյ
քարոզիչքն,
իբր
աւտարացեալք
յուղիղ
խորհիլ
սովորելոցն.
որպէս
ուսուցին
ի
ինքնատեսքն
եւ
սպասաւորքն
եղելոյ ,
եւ
յետ
նոցայն
վարդապետք
եկեղեցւոյ
եղեալքն։
53
Նորին՝
ընդդէմ
Լեւոնի,
գլուխք
ԽԲ.
հենգնելով
յաւրինեալ։
54
ա.
Եւ
ո՛չ
է
ասել
զմի
Քրիստոս .
55
բ.
Եւ
ո՛չ
երկախումբ.
56
գ.
Եւ
ո՛չ
երկաբոյս.
57
դ.
Եւ
ո՛չ
կրկնապատիկ.
58
ե.
Եւ
ո՛չ
երկակերտ.
59
զ .
Եւ
ո՛չ
երկաբնութիւն.
60
է.
Եւ
ո՛չ
բնութեանց.
61
ը.
Եւ
ո՛չ
ներկութիւնս
առանձնացեալս.
62
թ.
Եւ
ո՛չ
իւրաքանչիւր
բնութիւնս.
63
ժ.
Եւ
ո՛չ
երկուս
գոյացութիւնս.
64
ժա.
Եւ
ո՛չ
երկուս
ենթակացութիւնս.
65
ժբ.
Եւ
ո՛չ
երկուս
առանձնաւորութիւնս.
66
ժգ.
Եւ
ո՛չ
երկուս
տեսակս.
67
ժդ.
Եւ
ո՛չ
երկուս
յատկութիւնս.
68
ժե.
Եւ
ո՛չ
երկուս
ներգործութիւնս.
69
ժզ.
Եւ
ո՛չ
երկուս
զանազանութիւնս.
70
ժէ.
Եւ
ո՛չ
երկուս
տարբերութիւնս.
71
ժը.
Եւ
ո՛չ
երկուս
զաւրութիւնս.
72
ժթ.
Եւ
ո՛չ
երկուս
ազդմունս.
73
ի.
Եւ
ո՛չ
միւսութիւն
յատկական
զանհատանելի
միութիւնն.
74
իա.
Եւ
ո՛չ
այլ
եւ
այլ
զանպարիմանալի .
75
իբ.
Եւ
ո՛չ
այլածին
եւ
այլազնեայ
Աստուծոյ
մարդ
սրբեցեալ
զՔրիստոս
Աստուած։
76
իգ.
Եւ
ո՛չ
ապականելի
եւ
անկատար
զպատուական
մարմինն
Տեառն.
77
իդ.
Եւ
ո՛չ
հասարակական
մարդոյ
զմարմինն
տէրունւոյն։
78
իե.
Եւ
ո՛չ
բնակութիւն
ասել .
79
իզ.
Եւ
ո՛չ
տուն
կամ
տաղաւար
զմիաւորեալ
իւր
Տեառն
զմարմինն.
80
իէ.
Եւ
ո՛չ
աստուածազգեստ
մարդ
զմարմնացեալ
Բանն
Աստուած.
81
իը .
Եւ
ո՛չ
ընտանեկան
ունակութեամբ.
82
իթ.
Եւ
ո՛չ
շարունակութեամբ.
83
լ.
Եւ
ո՛չ
ունական
արժանաւորութեամբ.
84
լա.
Եւ
ո՛չ
յարակցութեամբ.
85
լբ.
Եւ
ո՛չ
կամ
մերձաւորութեամբ
հասարակականի
առ
Աստուած
Բան.
86
լգ.
Եւ
ո՛չ
ըստ
արժանաւորութեան .
87
լդ.
Եւ
ո՛չ
մարդ
բացակատարեալ
յարգանդի
Կուսին
եւ
յետ
այսորիկ
յարակցեալ
Աստուածումն
Բանի.
88
լե.
Եւ
ո՛չ
մարդածին
շնորհագիւտ
զԱստուածածինն
Կոյս.
89
լզ.
Եւ
ո՛չ
սոսկ
մարդ
զխաչեցեալն
զՏէրն
փառաց.
90
լէ.
Եւ
ո՛չ
այլ
ոմն
զչարչարեալն.
91
լը.
Եւ
ո՛չ
այլ
ոմն
զոչ
չարչարեալն.
92
լթ.
Եւ
ո՛չ
այլ
ոմն
էր
մածուցեալ
ի
փայտին,
իսկ
այլոյ
լեզուն
խոստանալոյ
ի
դրախտն
զմուտ
աւազակին.
93
խ.
Եւ
ո՛չ
դարձեալ,
որպէս
այսոքիկ
ուրանան,
գոլ
զկենդանարարն
զանապական
Աստուծոյ
Բանին.
94
խա.
Եւ
ո՛չ
ըստ
մասին
դնել
Աստուած
եւ
մարդ՝
բաժանելով
զտնաւրինականս
եւ
զաստուածային
ճահագործութիւնս
եւ
սքանչելիսն։
95
խբ.
Քանզի
ո՛չ
ասացաւ
մեզ
յԱստուածային
Գրութենէ
եւ
ո՛չ
ի
սուրբ
հարցն՝
այսր
բնութեան
այս
ինչ
եւ
այնր
բնութեան
այն
ինչ,
այլ
միոյ
Քրիստոսի
ճշմարտի
Աստուծոյ
զամենայն
համանգամայն՝
զաստուածավայելուչս
եւ
Բանին
առբաշխեն.
քանզի
իւր
արար
զմարդկայինսն։
96
Եւ
ո՛չ
որպէս
ասացն
հայհոյիչն
Լեւոն,
մինչդեռ
երկախումբքն
ընդ
իրեարս
է.
ահա
երկախումբքն
ասել
ընդ
իրեարս,
եւ
միւս
ընդ
միւսումն
եւ
երկաքանչիւրն
եւ
զերկուս
նշանակէ,
եւ
ո՛չ
զմի։
97
Եւ
ո՛չ
ոք
իւր
ասի
առգոլ,
եւ
ո՛չ
ընդ
իրեարս
կարի
ասել
եւ
ի
վերայ
միայնոյն
եւ
անբաժանելի
Քրիստոսի.
քանզի
ո՛չ
ի
վերայ
դիմի
եւ
ո՛չ
ի
վերայ
միաւորութեան
զերկաքանչիւր
բնութիւն
ասել
կարելի
է.
քանզի
երկաքանչիւր
բնութիւն
ասացեալ՝
երկուս
յայտնապէս
դէմս
։
98
Իսկ
միաւորութիւն
ո՛չ
եւս
կարի
ասել .
զի
ամենայն
ի
միոյ
մի
բնութիւն
ասի.
քանզի
անկարելի
է
համանգամայն
պահել
զմիաւորութիւն
եւ
զերկաքանչիւրսն
դիտել.
քանզի
ո՛չ
ոք
մի
կամեցեալ
ցուցանել՝
ասէ.
Սա,
որ
զայս
ինչ
պարտ
էր
կրել,
եւ
նա,
զոր
վայել
էր
փառաւորել
եւ
երկրպագել.
քանզի
ի
ձեռն՝
սա
եւ
սա
եւ
զոր
եւ
զոր,
եւ
զայս
անուն
եւ
զայն
անուն,
եւ
սոցա
եւ
սորա
եւ
նորա,
եւ
այսորիկ
եւ
այնորիկ,
եւ
ոմն
եւ
ոմն,
եւ
միւս
յարակցեալ։
99
Ահա
երկու
յաւդիւք
եւ
երկակս
նշանակեալ
զեկուցանէ
մեզ
Լեւոն
ըստ
սովորութեան
իւրոյ
հայհոյութեանն։
1
Ի
թղթոյն
Զենոնի
բարեպաշտ
եւ
ուղղափառ
թագաւորի,
որ
կոչի
Հենատիկոն,
այսինքն
միաւորիչ,
որ
է
յետ
Լ.
ամի
Քաղկեդոնի
ժողովոյն։
2
Յաղագս
ծանուցանել
ձեզ
փութացաք,
զի
ամենայն
ուրեք
ուղղափառ
եւ
սուրբ
եկեղեցւոյ
եղիցի,
այլ
հաւատ,
կամ
ուսումն,
կամ
սահման
հաւատոյ
կամ
հաւատ,
քան
զասացեալսն
յառաջագոյն
ի
սուրբ
հարցն
ՅԺԸ.
իցն,
զոր
հաստատեցին
ՃԾ.
սուրբ
հարքն
ժողովեալք
ի
Կոստանդնուպաւլիս,
ո՛չ
ունէաք
եւ
ո՛չ
ունիմք,
եւ
ո՛չ
կալցուք
եւ
ո՛չ
թե
ունիցի
ոք ,
եւ
ունիցի
ոք՝
աւտար
զնա
ի
մէնջ
համարիմք,
եւ
այսու
միայն
քաջալերիմք։
ասացաք
եւ
այսու
հա[մարիմք
]
կենդանի
պահել
զմեր
թագաւորութիւնս
եւ
միաբան
զամենայն
ժողովուրդս,
որ
փրկական
մկրտութեանն
եղեն՝
զմի
եւ
զնոյն
ընկալեալ
նովին
լուսաւորեալ
զորոյ
եւ
զհետ
չոգան
ամենայն
սուրբ
հարքն,
մանաւանդ
որ
յԵփեսոս
ժողովեցան,
որք
լուծին
եւ
ի
բաց
զանաւրէնն
Նստոր
եւ
որք
յետ
նորայն
զնորայն
խորհէին
եւ
ունէին։
4
Զոր
եւ
զՆեստորիոս՝
միանգամայն
հակառակասիրի
մտածել,
եւ
որք
խորհին
եւ
մտաբերեն՝
նզովեմք,
ընկալեալք
զԲԺ. ,
զասացեալսն
յաստուածասիրէն
Կիւրղէ,
այն
որ
եղեւ
գլուխ
եպիսկոպոսացն
եւ
սրբոյ
եկեղեցւոյն
։
5
Քանզի
հաւատամք,
եթե
Միածինն
Որդի
Աստուծոյ
Աստուած
ճշմարտութեամբ՝
այն,
որ
մարմնացաւ,
Տէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս.
այն,
որ
ի
բնութենէ
Հաւր
իւրում,
եւ
ի
բնութենէ
մերմէ
եղեւ
իւր.
այն,
որ
եւ
մարմնացաւ
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ
եւ
ի
Կուսէն
Մարիամայ
Աստուածածնէն։
6
Քանզի
մի
է
Որդի,
եւ
ո՛չ
երկու
խոստովանիմք.
զի
մի
է
Միածին
Որդին
Աստուծոյ,
եւ
նորա
են
սքանչելագործութիւնքն
եւ
չարչարանքն,
զոր
կամաւորութեամբ
կրեաց
մարմնով
իւրով։
7
Այլ
զայնոսիկ,
որ
բաժանենն
փոփոխելի
ասեն
կամ
այլայլելի՝
զայնպիսիսն
ո՛չ
ընդունիմք.
քանզի
ճշմարիտ
անապական
եւ
առանց
մեղաց,
որ
յԱստուածածնէն
եղեւ,
յաւելուած
Որդւոյ
ո՛չ
արար.
Երրորդութիւնն
Երրորդութիւն՝
մինչ
եւ
մարդացաւ
մի
յԵրրորդութենէն,
Բանն
Աստուած։
8
Արդ,
գիտացէ՛ք
այսուհետեւ,
զի
ո՛չ
սուրբ
եկեղեցիք,
որ
են
յամենայն
կողմանս,
եւ
ո՛չ
այնք,
որ
պաշտենն
զնոսա՝
աստուածասէր
քահանայք
եւ
թագաւորութիւնս
մեր,
ա՛յլ
հաւատ
կամ
ա՛յլ
սահման
հաւատոյ,
բայց
այն,
որ
վերագոյն
ասացաւ,
ո՛չ
ընկալաք
եւ
ո՛չ
ընդունիմք։
9
Այսուհետեւ
եկա՛յք
ամենեքեան
անխտրութեամբ
ի
միաբանութիւն
հաւատոյ։
10
Այլ
զայդ
ամենայն,
զոր
գրեցաքդ
առ
ձեզ,
ո՛չ
եթե
այնք
որ
զհաւատ
նորոգեմք,
այլ
որպէս
զայսոսիկ,
որ
խնդրուածս
մատուցանեմք։
11
Բայց
զայնոսիկ,
որ
այլ
ինչ
խորհեցան
եւ
կամ
խորհիցին
այժմ
եւ
կամ
երբ
եւ
իցէ,
կամ
ի
Քաղկեդոնի,
եւ
կամ
յոր
եւ
իցէ
յայլ
ժողով՝
զնոսա
նզովեմք,
մանաւանդ
զայնոսիկ,
որ
կոչեցան
Նեստորիանոսք
եւ
Եւտիքոսք,
եւ
որք
զնոցայն
խորհեցան
կամ
խորհին։
12
Ի
թղթոյն
Անաստասայ
բարեպաշտ
թագաւորի
ընդդէմ
հերձուածողաց,
որ
էր
յետ
[Խա
?]
ամի
Քաղկեդոնի
ժողովոյն։
13
Մի
է
սահման
հաւատոյ,
զոր
ընդունիմք՝
ՅԺԸ.
սրբոց
հարցն,
որք
ի
Նիկիա
ժողովեցան՝
այն,
որ
ցուցանէ,
մի
է
ի
Սրբոյ
Երրորդութենէն
մեր
Յիսուս
Քրիստոս՝
Բանն
Աստուծոյ,
այն
որ
ի
սուրբ
եւ
յԱստուածածին
Կուսէն
Մարիամայ,
եւ
։
Զնոյն
սահման
կալան
ՃԾ.
սուրբ
հարքն,
որ
ի
Կոստանդնուպաւլիս
ժողովեցան
վասն
Սրբոյ
Հոգւոյն։
15
Ըստ
նմին
եւ
երանելի
ժողովն,
որ
յԵփեսոս
ժողովեցան
եւ
նզովեցին
հերձուածաւղ
եւ
զամենայն,
որ
ըստ
նմա
խորհին
եւ
հաւատան։
թուղթն,
որ
կոչի
Հենատիկոն՝
Զենոնի
ուղղափառ
թագաւորի,
նոյնպէս
եւ
թուղթն
Յովհաննու
եպիսկոպոսապետին
Աղեքսանդրի՝
այն,
որ
ցուցանէ
այսպէս,
յորում
նզովէ
զտաւմարն
Լեւոնի
եւ
ոյք
անցին
ըստ
նոյն
սահման
եւ
երկուս
բնութիւնս
զկնի
միաւորութեանն
սահմանեցին
ի
վերայ
Քրիստոսի։ ,
որպէս
ընկալաք
ի
սուրբ
հարցն՝
ո՛չ
ասեմք
երկուս
բնութիւնս,
այլ
մի
բնութիւն,
որ
մարմնացաւ՝
Բանն
խոստովանիմք,
եւ
նզովեմք
զժողովն
Քաղկեդոնի.
նմին
եւ
զԼեւոն
եւ
զտաւմարն
նորին
եւ
զայնոսիկ
որք
ասեն,
զՔրիստոս
երկուս
որդիս՝
մինն,
որ
յառաջ
քան
զժամանակս,
եւ
միւսն,
որ
ի
վերջինս
ժամանակի։
18
Եւ
որք
ասեն,
զկնի
խոստովանելոյն
միաւորութիւն՝
երկուս
բնութիւնս
եւ
երկուս
դէմս,
երկուս
աւրինակս,
կամ
երկուս
յատկութիւնս
զանազանութիւնս,
երկաքանչիւր
բնութեան
խոտեմք
եւ
նզովեմք.
վասն
զի
ընդդէմ
երանելւոյն
Կիւրղի
ԲԺ.
գլխոցն
։
1
Սրբոյն
Սահակայ
Հայոց
կաթուղիկոսի
եւ
սուրբ
վարդապետին
Մեսրոբայ՝
ի
թղթոյն,
որ
առ
երանելին
Պրոկղ
պատասխանի։
2
Այլ
մեք
հաւատամք
ի
մի
Աստուած՝
Հայր,
երկնից
եւ
երկրի՝
երեւելեաց
եւ
աներեւութից։
3
Եւ
ի
մի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս՝
ի
Միածին
Որդին
Աստուծոյ
այսինքն՝
էութիւն
յէութենէ,
էութիւն
ծնեալ,
որով
ամենայն
եղեւ.
Աստուած
յԱստուծոյ,
լոյս
ի
լուսոյ՝
ծնեալ,
եւ
ո՛չ
արարեալ,
իսկակից
Հաւր.
որ
վասն
էջ
եւ
մարմնացաւ,
յանձն
առ
զչարչարանս, ,
յարեաւ
աւուր,
յերկինս
եւ
գայ
դատել
զկենդանիս
եւ
զմեռեալս։
Հաւատամք
եւ
ի
Սուրբ
Հոգին։
5
Իսկ
որք
ասենն՝
էր
երբեմն
զի
ո՛չ
էր,
եւ
մինչչեւ
ծնեալ
էր՝
չէր,
եւ
ասեն՝
ի
չէութենէ
եղեւ
եւ
յայլմէ
իմեմնէ
եւ
զաւրութենէ,
եւ
կամ
եղծանելով
եւ
փոփոխելով,
զայնպիսիսն
նզովե՛մք։
6
Զի
միշտ
Հայր,
միշտ
Որդի,
միշտ
Հոգին
Սուրբ։
7
Հոգի
Աստուծոյ
Հոգի
Սուրբ՝
կատարեալ,
բարեխաւս,
անստեղծ,
անեղծ,
որ
աւրինաւք
եւ
մարգարէիւք
եւ
առաքելովք.
որ
էջ
։
8
Եւ
վասն
մարմնազգեցութեան
այսպէս
հաւատամք,
զի
յանձն
լինել
մարդ
կատարեալ՝
յԱստուածածին
Մարիամայ,
Սրբով
Հոգւով՝
առեալ
շունչ
եւ
մարմին,
ճշմարտիւ
եւ
ո՛չ
։
9
Զի
այսպէս
եկն
ի
կատարել
փրկել
զմեր
մարդկութիւնս,
եւ
ճշմարտիւ
չարչարեցաւ.
ո՛չ
թե
ինքն
պարտ
էր
չարչարանայ,
այլ
վասն
մեր
յանձն
էառ
զչարչարանս,
եւ
յերրորդ
աւուր
յարեաւ,
եւ
յերկինս
համբարձաւ
եւ
ընդ
աջմէ
Հաւր
նստաւ,
եւ
գալոց
է
դատել
զկենդանիս
եւ
զմեռեալս։
1
Ի
թղթոյն
Եզնկայ
Կողբացոյ
թարգմանչի,
զոր
գրեաց
ի
Կոստանդնուպոլիս՝
առ
երանելին
Մաշդոց
վարդապետ,
յետ
առաջնոյ
ժողովոյն
Եփեսոսի,
յորում
լուծին
ի
պատուոյ
զՆստոր
Կոստանդնուպոլսի
եպիսկոպոս։
2
Եւ
վասն
հաստատութեան ,
զոր
կարծեաց
հողմ
մոլորութեան
շարժել՝
սուրբ
աղաւթիւք
ձեր
դադարեաց,
եւ
ի
միաբանութիւն
եկին
ամենայն
եպիսկոպոսք
Հոռոմոց՝
ունել
հաստատուն
զառաջին
երեքհարիւրոցն ,
եւ
նզովեցին,
զի
մի
ոք
իշխեսցէ
ինչ
եւ
աւտարաւտի ,
այլ
ի
սորին
վերայ
շինել
եւ
զնոյն
ուսուցանել.
խոստովանել
զՔրիստոս
Աստուած
ճշմարիտ
Որդի
Աստուծոյ
եւ
Միածին՝
ծնեալ
ի
Հաւրէ
յառաջ
քան
զյաւիտեանս
եւ
Տէր
արարիչ
ամենայն
արարածոց,
եւ
զնոյն
Բանն
Աստուած
ի
վաղջան
ժամանակաց
զգեցեալ
մարմին
եղեալ
առանց
շրջելոյ
եւ
անկանելոյ
յիւր
աստուածական
բնութենէն,
եւ
ծնեալ
ի
սուրբ
Կուսէն,
Աստուած՝
ըստ
մարմնաւոր
ծննդեանն
մարդ
կատարեալ ,
եւ
կոչի
եւ
է
Կոյսն
Տիրածին
եւ
Աստուածածին
եւ
ծնեալն
Աստուած
եւ
մարդ
կատարեալ։
1
Երանելւոյն
Յովհաննու
Մանդակունւոյ
Հայոց
կաթուղիկոսի՝
ի
հակաճառութենէն
Քաղկեդոնի
ժողովոյն,
որ
ասի
Ապացոյց։
2
Քանզի
ՅԺԸ.
ի
Նիկիայ
գումարեալք
ի
քակտումն
արիանոսացն
ո՛չ
կալան
փոյթ
երկու
բնութեանց
առնել
ընտրութիւն
զանազանութեան,
այլ
ըստ
վիրաց
վիրաւորեցելոց
բարբառեալ՝
վաղվաղակի
կտրելով
զարմատ
ժահահոտ
փտութեանն,
մի
բնութիւն
ասացին,
նպատակ
ուղղափառութեան
կանգնելով
յաղթութիւն
յերեսս
լրբենի
լկտողաց,
որք
ուրացան
զՈրդի
յէութենէ
Հաւր՝
յապականութիւն
եւ
յաղքատութիւն
իջուցին
տաժանեալք։
3
Է
նոյն
բնութիւն
Հաւր,
որով
ամենայն
եղեւ,
եւ
այս
առաւել
իմն
դիպողագոյն,
զի
բնութիւն
Բանին
աստուածութիւնն
է,
եւ
զի
մի
է
բնութիւն
Բանին՝
դաւանելի
է։
4
Քանզի
չէ
ոք
ի
Սուրբ
Երրորդութեանն
յայլմէ
էութենէ
կամ
ի
գոյութենէ .
մինն
նետիւ
երեքսայրեան
սլաքաւորաւ
սպանին
զթշնամին
արդարութեան՝
աւետարանելով
զյաղթութիւնն
հանդերձ
հրաշալի
տնաւրէնութեանն
կրիւք։
5
Իջեալ,
ասէ,
մարմնացաւ,
մարդացաւ,
ծնաւ
կատարելապէս
ի
Մարիամայ՝
ի
սուրբ
Կուսէն։
6
Դարձեալ
աստանաւր
զիջանելն
ոմանք
կերպարանաւք,
եւ
ո՛չ
ճշմարտութեամբ՝
վարկանին,
զի
տեղաց
ի
տեղիս
փաստաբանելով
փոփոխումն,
հաճոյութեամբ
իմն
եւ
կամաւք՝
զխոնարհմանն
տայ
զաւրինակ,
եւ
ո՛չ
գիտեն,
թե
որով
զայլսն
ասիցեն,
ինքեանք
մարմին
նովիմբ,
յայտ
առնելով,
եթե
միով
վայրի
բովանդակին։
7
Եւ
վասն
այնորիկ
զայլսն
դատապարտեն՝
հայհոյիչս
գոլով
ամենայնի,
եւ
զայն
ո՛չ
իմանան,
թե
տարրական
նիւթեղինաց
այնպիսի
կիրք
ուրեմն
լինել
եւ
ի
հեռաձիգս
ակամաւ
միայն
մատչիլ
ի
հաճոյութիւն
ունիլ
անարդիւնաւոր,
զոր
ո՛չ
բաւէ
բոլորն
աւարտել։
8
Իսկ
անբովանդակելի
էութեանն
ո՞
կարէ
առնել
որոշումն
վայրաւք .
յայտ
է,
եթե
ամբարիշտն։
9
Ո՛չ
ապաքէն
զերկինս
եւ
զերկիր
ես ,
ասէ
Տէր.
եւ՝
Երկինք
աթոռ
իմ
են
եւ
երկիրս
պատուանդան
է
ոտից
։
10
Եւ
հեզն
Դաւիթ
բողոք
բարձեալ
յոյժ
յանդգնագոյն
գոչէ .
Մի՛
մոլորիք,
ասէ,
Աստուած
մեր
յերկինս
եւ
յերկրի
եւ
ի
ծովս
եւ
յամենայն .
այս
իսկ
է
Ամենակալն։
11
Ապա,
եթե
անկարելի
թուի
գոլ
բնութեամբ
մարմնանալն
եւ
ընդհանուր
լինելն՝
գիտասցէ,
զի
եւ
հաճութիւնն
ի
հաճելումն
աւարտի,
ո՛չ
եւս
ուրեք
բաւելով։
12
Բայց
ճշմարիտ
քրիստոնեին
ո՛չ
է
պարտ
ընդ
այնպիսի
խոհերս
դեգերելով
թաւալիլ,
քանզի
մահ
գործէ,
եւ
որք
ժպրհեցան
քննել
զխորս
Աստուծոյ՝
իսկապէս
շահեցան
զսատակումն.
այլ
հաւատալ
մարմնացելումն
Բանին
Աստուծոյ
եւ
յաւէտ
զարմացմամբ
փառաւորել՝
որ
զծառայի
կերպարանս
առնելով
երեւեցաւ,
եւ
է
ի
վեր
քան
զհրեշտակս
խոնարհութիւնն։
13
Այլ
Բանն
յաշխարհի
էր,
որպէս
եւ
աւետարանագիրն
ասէ,
եւ
աշխարհս
նովաւ ,
եւ
որպէս
էրն՝
է
միշտ
ծածկատեսն,
միայն
յայտնի
էակն.
աւետաւոր
պարգեւացն
եւ
մարգարէութեանցն
յայտնիս
զհետ
երթիցուք,
եւ
մի՛
բնութեամբք
եդեալ,
զանճառելին
բացասելով՝
չարաչար
աւցտիցիմք։
14
Իսկ
արդ,
թե
չէին
մոլեգնեալ
դասք
հերձուածողացն,
որք
յառաքելոցն
ընկալան
զքարոզութիւնն,
արդեւք
չէ՞ին
քրիստոնեայք.
քանզի
բնութեանցն
անուն
եւ
յակաջալուրս
անգամ
ձեր
լեալ,
այլ
նորին
հակառակն.
Կեանքն
յայտնեցան,
ասէ,
եւ
տեսաք
եւ
վկայեմք.
քանզի
որ
էրն
առ
Հաւր
եւ
երեւեցաւ
։
15
Ո՛վ
սքանչելի
նպատակին,
որ
առաւել
իմն
ուշմնագոյնս
տայ
ընթանալ
ի
կէտ
կոչման
նորա.
զի
որք
զմարմնոյն
տեսանէին
զկերպարանս,
որպէս
էր
իսկ
ճշմարտիւ
եղեալն
մարդ,
որդի
Յովսեփու
կոչէին,
այլ
եւ
Սամարացի
եւ .
իսկ
զիմանալին
ունաւղք
զհոգեւորական
աչս՝
Լոյս
փառաց
եւ
նկարագիր
էութեանն
անսկզբնականին
խոստովանէին.
քանզի
լուան
ի
կենսատու
Փրկչէն
եւ
հաւատացին,
եթե՝
Ես
ի
Հայր
եւ
Հայր
յիս
։
16
Ապա
զի՞նչ
ասէ
բնութեանցն
խնդրաւղ,
որ
քրիստոնեայ
զինքն
անուանէ.
զո՞ր
բնութեան
տեսին
աշակերտքն՝
զաստուածութեա՞նն,
եթե
զմարմնոյն.
յայտ
է,
զի
զմարմինն
տեսին.
այլ
թեպէտ
բիւր
անգամ
կամեցան
ուրանալ,
գիրն
բողոք
բարձեալ
աղաղակէ.
Շաւշափեցէ՛ք
զիս
եւ
տեսէք,
զի
ոգի
մարմին
եւ
ոսկերս
ո՛չ
ունի,
եւ
զիս
տեսանէք,
զի .
զոր
էառն
ի
զաւակէ
Դաւթի։
17
Քանզի
հայէին
ի
նա,
որպէս
ի
մի
ոք
ի
մարդկանէ.
այլ
զի
Բանն
միացեալ
էր
ի
մարմնի,
բառնա
ի
բաց
զխտրումն
անջրպետութեանն.
քանզի
ո՛չ
ասաց՝
որ
ետես
զաստուածութիւն
բնութեանն
կամ
զմարմնոյն,
այլ
անորոշաբար
ասէ՝
զիս։
18
Եւ
դարձեալ
ասէ
եթե՝
Ո՛չ
ոք
յերկինս,
եթե
ո՛չ
էջն
յերկնից՝
Որդի
մարդոյ,
որ
էրն .
ո՞ւր
էրն
Որդի
Մարդոյ
յերկինս,
զորմէ
իջանել
ասէ,
աղէ՜
ցուցցեն.
զի
թե
երկնուստ
էր
մարմինն,
ո՛չ
յորջորջէր
Որդի
Մարդոյ,
եւ
եթե
յերկրէ
եւ
ի
զաւակէ
Աբրահամու,
որպէս
եւ
խոստովանիմք
իսկ
պանծալով՝
զիա՞րդ
էր
յերկինս.
եթե
ուղղակի
իմասցուք՝
յաղագս
անբաժանելի
միաւորութեանն։
19
Արդ,
եթե
ստուգիւ
հաւատամք
ասացելումն
Փրկչին
եւ
Տեառն՝
ի
բաց
թողցուք
զխտրութեանն
բաժանմունս,
զի
մի՛
նմանել
լիցուք
փարիսեցւոցն,
եթե՝
Դու
մարդ
ես,
եւ
զանձն
քո
Աստուած
։
1
Երանելոյն
Բաբգենի
Հայոց
կաթուղիկոսի,
որ
էր
յաւուրս
Անաստասայ
ուղղափառ
թագաւորի՝
ի
թղթոյն
առաջնոյ,
զոր
գրեաց
ի
Պարսս
ուղղափառն,
հանդերձ
աթոռակցաւքն
ի
գաւառէ
եպիսկոպոսաւք։
2
Արդ,
հարկաւոր
է
մեզ
զբղխումն
սրբոյ ,
զոր
երանելի
հարքն
մեր,
որ
ի
Նիկիայ
ժողովեցանն՝
ՅԺԸ.
եպիսկոպոսացն
ընկալեալ՝
եւ
առանց
գայթակղութեան
զսոյն
եւ
աւետարանել.
ընդ
որս
պատահեաց
ըստ
աստուածային
ի
սուրբ
ժողովին
երանելին
հայրապետն
մեր
եւ
ընկալեալ
ի
սուրբ
հարցն
բոլորովիմբ
զհաւատն
եբեր
։
3
Զոր
առեալ
ի
նմանէ
Հայոց՝
հաւատովք
լուսաւորեցաք
եւ
յաջորդեցաք
ի
նմանէ
մինչեւ
ցայժմ
ձեռնադրութիւն
քահանայութեան
աշխարհի
Հայոց,
եւ
կամք
հաստատուն
ի
նմին
զոր
ընկալաքն
եւ
ասեմք.
4
ի
մի
Աստուած,
Հայր
ամենակալ,
ամենեցուն
երեւելեաց
եւ
աներեւութից
արարիչ։
5
Եւ
մի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս՝
յՈրդին
Աստուծոյ,
ծնեալ
ի
Հաւրէ,
Միածին,
ի
գոյութենէ
Հաւր.
Աստուած
յԱստուծոյ
եւ
լոյս
ի
լուսոյ
Աստուած՝
յԱստուծոյ
ճշմարտէ,
ծնեալ
եւ
ո՛չ
արարեալ.
այլ
նոյն
էութիւն
Հաւր,
որով
ամենայն
ինչ
եղեւ
յերկինս
եւ
յերկրի։
6
Որ
վասն
մեր
մարդկան,
որ
եւ
վասն
մերոյ
փրկութեան՝
իջեալ,
մարմնացաւ
եւ
մարդացաւ
ի
սուրբ
Կուսէն
Մարիամու,
չարչարեցաւ
վասն
մերոյ
փրկութեան,
մեռաւ
եւ
յերրորդ
աւուր
յարեաւ.
ել
յերկինս
նստաւ
ընդ
աջմէ
Հաւր,
գալոց
է
դատել
զկենդանիս
եւ
զմեռեալս։
Հաւատամք
եւ
ի
Սուրբ
Հոգին՝
յանեղն
եւ
ի
կատարեալն։
8
Եւ
վասն
այնոցիկ
որք
ասենն՝
Էր
երբեմն,
զի
ո՛չ
էր,
եւ
մինչչեւ
ծնեալն
էր՝
ո՛չ
էր,
եւ
յոչնչէ
եղեւ
կամ
թէ
յայլմէ
էութենէ
կամ
ի
գոյութենէ
համարին,
թէ
իցէ,
կամ
փոփոխելի,
կամ
անցանելի,
զայնպիսիս
նզովէ
կաթուղիկէ
առաքելական
եկեղեցի։
9
Այսպէս
հաւատամք,
որպէս
եւ
սուրբ
հարքն
կանոնեցին.
եւ
այլ
սահման
արտաքոյ
կանոնին
ո՛չ
է,
եւ
ո՛չ
ընկալաք
եւ
ո՛չ
ընդունիմք։
10
Քանզի
եւ
վարդապետն
եկեղեցոյ
Պաւղոս
յոյժ
զգուշացուցանէ
զմեզ
յերկրաւոր
իմաստից
մարդկանէ։
11
Բազում
են
սուրբ
Գրոց,
յոլովագոյն
եւ
սուրբ
հարց
ուղղափառաց
վարդապետութիւնք
լուսափայլք,
որով
լուսաւորին
եւ
զգենու
մխիթարութիւնն
վհատեալք
հոգւով՝
ի
սէր
եւ
յոյս
եւ
հաւատ
սրբոյ
Երրորդութեանն ,
որ
կենդանութիւն
է
եւ
պաշտպանութիւն
հոգւոյ
եւ
մարմնոյ։
12
Զայս
հաւատ
Հոռոմք
եւ
Հայք
եւ
Վիրք
եւ
Աղուանք
եւ
փախչիմք
ուրացեալ
ի
Քաղկեդոնէ։
Զի
Քաղկեդոնի
ստութիւնն
զՆստորի
եւ
զնոցունց
նմանեացն,
զոր
գիտեմք
կեղծաւորութեամբ
ի
հեթանոսութենէ
եւ
ի
հրէական
մոլորութենէ.
եւ
զնոյն
խոստովանին ,
միանգամայն
եւ
պատրել
ի
մոլորութիւն
զմիտս
անմեղաց,
որ
է
տգիտաց,
վրիպեցուցանելով
ի
ճանապարհէ
որով
սա
հիմնեցաւ
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ
մարգարէիւն՝
նոցին։
ո՛չ
խոստովանելով
զՈրդի՝
ուրանան
զոր
ասաց
ուրանալ
եւ
ինքն
Քրիստոս
զնոսա
առաջի .
եւ
մեզ
հրաժարել
ի
նոցանէ
եւ
ատել,
մինչեւ
բանիւ
անգամ
ո՛չ
տալ
ողջոյն
նոցա։
15
Արդ,
զի
յայտնագոյն
եղիցի
խոստովանութիւն
մերոյ
բանի,
որպէս
հաւատամք՝
ի
Հայր
եւ
յՈրդի
եւ
ի
Հոգին
Սուրբ,
յորոց
վերայ
շինեալ
եւ
հաստատեալ
է
սուրբ
եկեղեցի.
16
Խոստովանիմք
զՀայր
եւ
զՈրդին՝
ծնեալ
ի
Հաւրէ
յառաջ
քան
զյաւիտեանս,
անսկիզբն,
մարմնացեալ
ի
սրբոյ
Կուսէն
Մարիամայ՝
ի
փրկութիւն
արարածոց,
անքննելի,
անարատ
ծննդեան
աւրինակաւ՝
կոյս
մնացեալ
մայրն.
եւ
ի
Սուրբ
Հոգին՝
էակից
եւ
փառակից
Հաւր
Որդոյն.
Աստուած
զՀայր,
Աստուած
զՈրդի,
Աստուած
զՀոգին
Սուրբ,
յոր
մկրտիմք,
ո՛չ
հրէաբար
պակասեցուցանեմք,
եւ
ո՛չ
նուազ
եւ
առաւել
քան
զմիմեանս,
այլ
երկրպագեմք
զերիսն
ի
միութեան՝
փառաւորելով
եւ
զՄինն
յԵրրորդութեանն։
1
Երանելւոյն
Ներսիսի
Հայոց
կաթուղիկոսի՝
ի
պատասխանոյ
թղթոյն,
որ
ի
Միջագետս
Ասորոց.
որով
ձեռնադրեցաւ
Աբդիշոյ
եպիսկոպոս
Ասորոց
ի
Ներսիսէ
Հայոց
կաթուղիկոսէ։
2
Խոստովանիմք
եւ
հաւատամք
իսկապէս
զմարդանալն
կատարելապէս
ամենայնիւ՝
լինելն,
զսնանիլն,
ի
վերայ
սրբոյ
խաչին,
զմահն,
զթաղումն,
զերեքաւրեա
յարութիւնն,
որպէս
կամեցաւ
աստուածաբար.
նովին
մարմնովն
զփառաւք
համբարձումն,
զնստիլն
ընդ
աջմէ
Հաւր.
յաղագս
ամենայն
տիեզերաց
փրկութիւնն,
նովին
մարմնով
եւ
փառաւք՝
դատել
զկենդանիս
եւ
զմեռեալս,
յաւիտենական
թագաւորութեամբ։
3
Եւ
նովին
հաւատով
եւ
յուսով
փառաւորեմք
զաստուածութիւնն
հանդերձ
մարմնաւորութեամբն,
եւ
զմարմնաւորութիւնն
հանդերձ
աստուածութեամբն,
եւ
սրբասացութեամբ
խոստովանիմք։
Եւ
նզովեմք
հանապազ
զուրացաւղսն
զՆեստորիոս
չարագտող
հնարութեան
հերձուածողացն,
եւ
զՍամոստացին
եւ
զԹովդորոս
եւ
զԴԷոդոր
եւ
զԵւտիքէս
եւ
զԱրիոս,
եւ
զամենայն
Գիրս ,
եւ
զԱպաւղինարիս,
եւ
Լեւոնի,
եւ
եւ
զՄարկիոն,
եւ
զԲարծումայ
եւ
զ[Ս]եւերոս
եւ
զԶիբայ
եւ
զԱկակ,
եւ
զստանուն
կանոնս
նոցա,
եւ
զԹեոդորիտոս,
եւ
զանաւրէն
ժողովն
Քաղկեդոնի
եւ
զթշնամանաւղ
եւ
զանյիշելի
բռնադատեալ
ի
նոցանէ.
նզովեաց
ժողով
սրբոցն,
որ
ի
Նիկիա
ՅԺԸ .,
եւ
ՃԾ .,
որ
ի
Կոստանդնուպաւլիս,
եւ
Մ,
որ
յԵփեսոս.
զոր
հնազանդեալ
ունին
եկեղեցիք
Քրիստոսի
կարգաւորեալ։
5
Այլ
եւ
պիղծ
եւ
արհամարհելի
հերձուածս՝
հեռացեալս
ի
ուրացաք
եւ
ուրանամք,
եւ
միշտ
ուրասցուք։
1
Երանելւոյն
Յովհաննու
Հայոց
կաթուղիկոսի՝
ի
թղթոյն,
զոր
գրեաց
Ի.
եպիսկոպոսք
առ
Աղուանից
եպիսկոպոսն։
2
Խոստովանիմք
մեք
զմի
Աստուած՝
Հայր
ամենակալ,
ամենայն
երեւելեաց
եւ
աներեւութից։
3
Եւ
ի
մի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս՝
ծնեալ
ի
Հաւրէ,
Աստուած
յԱստուծոյ,
լոյս
ի
լուսոյ,
Աստուած
ճշմարիտ՝
յԱստուծոյ
ճշմարտէ,
որով
ամենայնքն։
4
Եւ
ի
Սուրբ
Հոգին,
որ
ի
Հաւրէ
ելանէ
եւ
ընդ
Հաւր
եւ
ընդ
Որդոյ
երկրպագի
եւ ,
արարչակից
եւ
հաւասար
Հաւր
եւ
Որդւոյ։
5
Երրորդութիւն
կատարեալ՝
միով
բնութեամբ,
փառաւք
եւ
զաւրութեամբ
եւ
իշխանութեամբ՝
նախախնամութեամբ
ընդհանուր
։
6
Իսկ
ի
վաղճան
յաւիտենիս՝
Աստուած
մշտնջենաւոր,
Բանն
Աստուծոյ
եղեւ
մարդ
կատարեալ,
անյեղապէս
մարմնացեալ
ի
սուրբ
Կուսէն՝
անճառաբար,
ո՛չ
հեռացեալ
ի
բնութենէն,
քայքայեալ
ի ,
այլ
եկաց
մնաց
անփոփոխելի,
անայլայլելի,
Աստուած
ո՛չ
մասամբ
ո՛չ
երկուութեամբ,
այլ
անբաժին
միութեամբ.
ո՛չ
Հայր
էառ
մարմին,
այլ .
ո՛չ
Սուրբ
Հոգին
թանձրացեալ
մարմնով,
այլ
Միածինն
ի
Հաւրէ,
բայց
կամաւք
Հաւր
զաւրութեամբ
Սուրբ
Հոգւոյն .
այլ
գոյութեամբ
միայն
Բանն
։
7
Այսպէս
սուրբ
ճանաչի.
նոյն
ինքն
անբովանդակելին
խանձարապատեցաւ,
զի
մեք
զգեցցուք
զանապականութիւն.
եդաւ
ի
մսուր,
զի
ի
բաց
փախուսցէ
զբարս.
ի
հրեշտակաց ,
զի
մեք
կոչեսցուք
փառաբանակիցք
նոցին։
8
Ընծայեցաւ
ի
մոգուցն,
զի
պտղաբերեսցուք
զհաւատս.
կաթնաբուծեցաւ,
զի
զանմեղութիւն
ընկալցուք.
զարգացաւ
ըստ ,
զի
ի
չափ
հասակի
Քրիստոսի։
9
Եկն
ի
չարչարանս,
զի
ի
տանջանաց
զերծուսցէ.
խաչեցաւ
զի
կենդանութեան
պտղովս
վայելեսցուք.
մեռաւ,
զի
սպանցէ
զմահ.
եդաւ
ի
գերեզմանի,
զի
խորտակեսցէ
զնիգս ,
յերրորդ
աւուր
յարեաւ,
զի
զմեզ
ի
նորոգումն
կենդանութիւն
փոխիցէ.
համբարձաւ
յերկինս
եւ
նստաւ
ընդ
աջմէ
Հաւր,
զի
դասեալք
լիցուք
ընդ
աջմէ
նորա.
գալոց
է
միւսանգամ
դատել
զկենդանիս
եւ
զմեռեալս,
եւ
թագաւորութեանն
նորա
վաղճան
ո՛չ
գոյ։
10
Այսպէս
հաւատամք
եւ
երկրպագեմք
եւ
փառաբանելով
ասեմք.
Սո՛ւրբ
Աստուած,
Սո՛ւրբ
եւ
հզաւր,
Սո՛ւրբ
եւ
անմահ,
որ
խաչեցար
վասն
մեր,
ողորմեա՛ց
մեզ։
11
Իսկ
զոչխոստովանաւղսն
այսպէս
նզովեցին
սուրբ
հարքն,
նմանապէս
եւ
մեք
նզովեմք՝
զհինսն
եղեալսն
հերձուածաւղսն
եւ
զնորսս.
զԱրիոս
զՊաւղոս
Սամոստացի,
զՄանի
եւ
զՄարկիոն
եւ
զՈվնէմիոս,
եւ
զԵւտիքոս,
զԱպողինարոս
եւ
Նեստոր
եւ
եւ
զսնոտի
ժողովն
Քաղկեդոնի
եւ
զպեղծ
Լեւոնի,
որ
լրբաբար
յանդգնեցան
ասել
երկուս
բնութիւնս
եւ
երկուս
դէմս
ի
վերայ
միոյն
Քրիստոսի,
եւ
թե
սուրբ
Կոյսն
ո՛չ
ծնաւ ,
այլ
սոսկ
մարդ
ըստ
մեզ
եւ
տաճար
Բանին
Աստուծոյ։
12
Այլ
են
ոմանք,
որ
ասեն.
մինչ
յերկրի
էր
Քրիստոս,
ո՛չ
էր
յերկինս
եւ
յորժամ
ի
խաչին
եւ
ի
գերեզմանի
էր,
ո՛չ
էր
յաթոռ .
զխորհեցաւղսն
այսպէս
եւ
եւ
զԱկակ
եւ ,
որք
հնազանդ
Նեստորի
եւ
եղեն
պատճառք
կորստեան
բազմաց,
եւ
զՍեւերիոս,
ապականութեան
նորա,
այլ
եւ
զամենեսեան
իսկ
զայնոսիկ
որք
այնմ
հաւանին
եւ
հնազանդին
նոցա
ամբարիշտ
սպանաւղ
վարդապետութեանն՝
նզովե՛մք։
1
Երանելւոյն
Աբրահամու
Հայոց
կաթուղիկոսի՝
յԵրրորդ
թղթոյն,
զոր
գրեաց
առ
Կիւրիոն
Վրաց
կաթուղիկոսն՝
այն,
որ
դարձաւ
յուղիղ
հաւատոյն
եւ
եղեւ
Քաղկեդոնի։
2
Բայց
արդ
մի՛
հեղգասցուք
նորոգել
զսէրն
հոգեւոր,
[որ
]
կայր
ի
մէջ
երկոցունց
ազգացս՝
զայն,
որ
ի
միոջէ
աղբերէ
էր ,
որ
նախ
ինքեանք
զկենդանութեան
զլոյս
առին,
որպէս
ուսուցին
մարգարէքն
եւ
առաքեալքն
եւ
ապա
ի
մեզ
եւ
ի
ձեռն
առհասարակ
սերմանեցին ,
նախ՝
երանելին
սուրբն
Գրիգոր
եւ
ապա ,
եւ
զգրոց
ի
պնդութիւն
հաւատոց.
եւ
այժմ
աղաւթեսցուք
նովիմբ
մեզ
ի
գալուստն
Տեառն
մերոյ
Յիսուսի
Քրիստոսի՝
զնոյն
եւ
հաւատ
ճշմարտութեան
ընծայել
նմա։
3
Քանզի
եւ
սէր
իսկ
աստուածային
այն
է,
եւ
յայդ
վրիպեալ
մտաց
ի
բաց
փոխել
արժան
է
գոնեայ
զոր
այժմդ
ասէք,
թե
դեռ
եւս
զհայրենի
հաւատն
ունիմք։
Զի
թե
զնոյն
հաւատն
ունէիք՝
զհայրենին,
ապա
մեր
այլ
զի՞նչ
էր
ի
ձէնջ
խնդիր,
եւ
կամ
բնաւ
զաշխատութիւնս
զայս
զի՞
կամէաք
տեսանել,
այլ
զի
յայնմանէ,
վասն
այնորիկ
այս
երրորդ
թուղթ
գրեցաւ
ի
մէնջ
առ
Ձեր
Սրբութիւնդ.
Յերկուց
եւ
յերից
վկայից
հաստատեսցի
ամենայն
։
5
Զի
յառաջ,
մինչ
առաքինի
հարքն
մեր
երկոցունց
եւ
որք
կարգեալ,
զոր
այժմ
մեք ,
նոքաւք
հանդերձ
միաբանէին
յամենայն
եւ
հեռանային
յամենայն
չարէ,
թուի
ինձ,
եթե
տեղեակ
է
Ձեր
Սրբութիւնդ
այնմ։
6
Եւ
յեկեղեցւոջ
զՍուրբ
Երրորդութիւնն
փառաւորել
մեզ
առաքեալքն
եւ
որք
ի
նոցանէն
ճշմարտութեամբ
ուսանն,
եւ
ի
նոյն
Սուրբ
Երրորդութիւնն
մկրտել,
եւ
զՈրդի
յԵրրորդութենէն
մարմնացեալ
եւ
մարդացեալ՝
մի
լեալ
քարոզեցին,
եւ
զնոյն
Աստուած՝
ընդ
Հաւր
եւ
Սուրբ
Հոգւոյն,
եւ
ասեն
այսպէս.
Մի
է
Տէր
մեր
Յիսուս ,
եւ
դարձեալ՝
Յորոց
Քրիստոս
ըստ
մարմնոյ,
էակն
ի
վերայ,
Աստուած
աւրհնեալ
։
դարձեալ
ի
Կաթուղիկէին .
ճշմարիտ
եւ
կեանք
։
Եւս
բազում
քարոզեալ
յառաքելոցն,
զոր
ո՛չ
է
այժմ
բաւականապէս
մի
ըստ
միոջէ
ասել։
9
Նոյնպէս
եւ
մարգարէքն
յառաջագոյն
ծանուցեալ
վկայեցին,
եւ
Երեմիա
թե՝
Ըստ
որում
ո՛չ
համարեսցի
այլ ,
ետ
զիմաստութիւնն
Յակովբայ.
յետ
այսորիկ
սա
յերկրի
եւ
ընդ
մարդկան .
եւ
այլք
նոյնպէս
վկայեցին։
10
Իսկ
եթե
վասն
ճշմարիտ
լինելոյ
է
ուրուք
ասացեալ,
որպէս
թե՝
Մարդով
եղեւ
յարութիւն ,
թե՝
Երկրորդ
Ադամ ,
ո՛չ
եթե
զբնութեանցն
ինչ
ճառեն
առաքեալքն,
այլ
վասն
այնր,
զի
իւրով
մարմնովն,
ի
կուսէն
սուրբ
Աստուածածնէ
էառ,
մարդ
է,
եւ
իւրով
մարմնովն
Աստուած .
եւ
ո՛չ
երբեմն
մարդ
եւ
երբեմն .
մի՛
լիցի,
չքարոզեն
այսպէս։
երանելի
հարքն,
որ
ի
Նիկիա
ժողովեցան՝
այսպէս
ուսուցին
ըստ
առաքելոցն
վարդապետութեան.
ի
մի
Աստուած,
ի
Հայր
ամենակալ
Արարիչն
երկնի
եւ
երկրի։
12
Եւ
ի
մի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս.
այլ
ո՛չ ,
կամ
երկուս
որդիս
ասացին,
այլ
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս՝
ծնեալ
ի
Հաւրէ
անճառաբար
զնոյն
եւ
մարմնացեալ
եւ
մարդացեալ,
յարուցեալ
եւ
համբարձեալ,
եւ
գալոց
է
դատել.
որոյ
թագաւորութեանն
վաղճան
ո՛չ
։
13
Եւ
ի
Սուրբ
Հոգին,
որով
խաւսեցան
եւ
մարգարէքն։
14
Զայս
հաւատ
ընկալաւ
սուրբ
եկեղեցի
Աստուծոյ
եւ
նովիմբ
պարծի
սուրբ
Երուսաղէմն
վերին։
15
Իսկ
ի
Քաղկեդոն
ժողովեալքն՝
հակառակ
առաքելոցն
եւ
սուրբ
ժողովոյն
երկուս
բնութիւնս
ասացին
միոյն
Քրիստոսի,
խաբելով ,
եւ
փոխանակ
Երրորդութեանն
չորրորդութիւն .
յաւելուն
բնութիւն
եւ
Որդւոյ
երկասաց,
եւ
այլ
բարբաջեն,
ի
սատանայի
վարդապետութենէն։
16
Նոյնպէս
եւ
ի
ջնջեալ
տաւմարն
Լեւոնի
այսպէս
պատմէ, .
ազդէ
կերպարան
երկուց
բնութեանց
ընդ
ընկերին
միովն
գործել
զաստուածայինսն՝
որ
ինչ
Աստուծոյ
վայել
է,
իսկ
զմարդկայինսն,
որ
ինչ
մարդոյ
արժան
է,
եւ
այլ
բազում
ինչ
այսպիսիս։
17
Արդ,
զայս
յո՞րմէ
լուան,
եւ
կամ
ո՞ր
ճշմարիտ
վարդապետ
պատմեաց։
ճշմարիտ
էր
ասացեալ
ի
Քաղկեդոնի
ժողովոյն
եւ
ի
Լեւոնի ,
ապա՝
մինչ
փառս
տան
զի՞նչ
ասեն
այսպէս.
Փա՜ռք
Հաւր
եւ
Որդւոյ
երկուց
եւ
Հոգւոյն
Սրբոյ.
եւ
կամ
մկրտութեանն՝
Յանուն
Հաւր
եւ
Որդւոյ
երկուց
եւ
Սրբոյ.
եւ
կամ
ի
ժամ
պատարագին
թե՝
Հայր
Սուրբ
Որդի
Սուրբ
երկու
բնութիւնք
եւ
Սուրբ։
19
Ապա
թե
չիշխեն
ասել ,
այլ
Հաւր
եւ
Որդւոյ
եւ
Հոգւոյն
Սրբոյ
փառս
տան,
ապա
ուրեմն
լոկ
ուսուցանեն
ժողովն
Քաղկեդոնի
եւ
տաւմարն
Լեւոնի։
20
Արդ,
եթե
փոխեալ
ի
հայրենի ,
որպէս
բազում
անգամ
գրեցեր
առ
իս,
ե՛կ
նզովեա
զանիծեալ
ժողովն
Քաղկեդոնի
եւ
զպեղծ
տաւմարն
Լեւոնի
որպէս
եւ
Քո՝
Գաբրիէլ
կաթուղիկոսն
Վրաց
նզովեաց
ընդ
երանելի
հաւրն
մերում,
հանդերձ
աթոռակցաւք
իւրովք
եւ
։
21
Արդ,
այս
երանելի
եպիսկոպոսունքս,
որ
ձերմէ
էին
եւ
ընդ
Աղուանաւք
եւ
ընդ
Սիւնեաւք
ի
Հայս
դիպեցան
յաւուրս
Բաբգենի
Հայոց
կաթուղիկոսի՝
ժողովի,
յորում
անիծաւ
ի
նոցանէ
միաբանութեամբ
ժողովն
Քաղկեդոնի
եւ
Լեւոնի։
22
Եւ
զի
պայման
նամակն,
որ
հայերէն
գրով
էր,
յապստամբութեանն
կորեաւ,
այս
քաղաքի
ի
հոռոմ .
քանզի
եւ
նոքա
ունէին
ի
։
1
Երանելւոյն
Յովհաննու
հաւր
մերոյ,
ճգնաւորի
եւ
խոստովանողի
եւ
Մայրագոմեցոյ՝
ի
բանէն,
որ
վասն
տնաւրէնութեան
Փրկչին։
2
Խորհուրդն
ըստ
նախակարգ
յաւիտեանցն
եղելութիւն՝
ըստ
ցաւղակերպ
իջիցն,
յառաջ
քան
զմարմնանալն
մարմինն
ո՛չ
ի
Բանէն
էր
եւ
ո՛չ
ի
Կուսէն.
զի
Բանն
Հոգի
էր
եւ
եթ
եւ
Կոյսն
ինքեանք
միայն։
3
Ի
մարմնանալն
ո՛չ
Բանն
ըստ
ինքեան
մարմնացաւ,
զի
ինքն
Բանն
Աստուած
մարգարէիւն՝
Մարմին
իմ
ի .
եւ
ո՛չ
Կոյսն
ըստ
ինքեան
յղացաւ,
այլ
աւետարանագիրն
ասէ
զԿուսէն.
Գտաւ
յղացեալ
ի
Հոգւոյն
։
4
Ինքն
Բանն,
առաքեալն
ի
Հաւրէ,
ինքն
էակից
Որդին,
ինքն
Միածին
Որդին
Հաւր՝
լրութեամբ
աստուածութեամբն
էջ
եւ
անճառաբար
եւ
անպարիմացապէս
անքննելի
միութեամբ
եղեւ
մարմին
ի
Կուսէն,
եթե՝
Ինքն
եկեսցէ
եւ
։
5
Ինքն
Բանն
է
պատճառ
եղելութեան.
առանց
պատճառին
զեղելութիւնն
անհնար
է
ասել։
6
Ինքենէ
եղեալն
ինքն
եղեալն
է
Աստուած
եւ
մարդ
միանգամայն.
եւ
զի
ամենեւին
եղեալն
է
Աստուած
եւ
բնութիւն
Հաւր,
եւ
Հայր
վկայեաց
եւ
ազդ
արար
մարգարէիւն
Իսրայեղի,
եթե՝
Յինէն
գտաւ
պտուղ
ի .
զի
ի
պտղոյ
արդարութեան
ճանաչի
ծառն
կենաց։
7
Եւ
զի
Աստուածութիւնն
է
պատճառ
եղելութեանն,
վասն
այնորիկ
ասէ
մարգարէն.
Որ
ի
սկզբանէն
էր՝
այն
եկն
եհաս,
եւ
զորս
ես
պատմեցի .
ապաքէն
որ
ի
սկզբանէ՝
նոյն
է
մարմնացեալն,
այլ
ի
հիմնակալութիւն
հաւատոց,
որ
ի
Քրիստոս։
8
Յետ
սակաւուց։
9
Յայսմ
վայրի
վերադիտեսցուք
զվերածնութիւն ,
սակս
ցաւղակերպ
իջիցն
եւ
հակիրճ
զնախագրելոցն
զնոյնս
վերակարգեալ
հանդիպեցուցուք
իրին,
զգուշանալով
ի
վրիպախոհ
իրաց
հոգեմտութեամբ.
զի
թեպէտ
եւ
տղայացաւ
Հինաւուրցն
վասն
մեր
յանկատար
հասակի,
անկատար
ո՛չ
երբէք
ասի,
այլ
միշտ
կատարեալ՝
ըստ
Գրոց,
եթե՝
Որդին
յաւիտեան
կատարեալ.
եւ
թեպէտ
անսաց
անբանութեան
աճման
հասակին
ըստ
աւրինակի
տղայոց,
անբան
ո՛չ
երբէք
ասի,
այլ՝
Ի
սկզբանէ
էր ,
եւ
գլուխ
բանից
եւ
խաւսից՝
ըստ
Գրելոց,
եւ
հրաման
կամացն
Հաւր
ի
բերանոյ
նորա
բխեն
եւ
ամենայն
արարածք
հրամանաւ
նորա
շարժին։
10
Եւ
թեպէտ
անիմաստ
եւ
անզաւր
կարծեցաւ,
իբրեւ
զմի
ոք
ստնդիացիկ
մանգանց,
այլ
գիր
ասէ.
Քրիստոս
Աստուծոյ
զաւրութիւն
եւ
Աստուծոյ
։
11
Եւ
թեպէտ
եւ
անգէտ
եւ
անմտաւոր
համարեցաւ
ի
մարդկանէ՝
ըստ
համաբնութեան
տիոցն,
այլ
մարգարէն
ասէ.
Ահաւադիկ
ի
միտ
առցէ
մանուկ .
նոյն
բան
վեր
առցի
եւ
առ
մանուկն,
եթե՝
Ոչինչ
ծածկեցաւ
ի
։
12
Եւ
թեպետեւ
յապականութենէ
մարդկան
զգեցաւ
մարմին,
ինքն
միշտ
անապական
ասի,
ապականացու
եւ
երբէք
ո՛չ.
ըստ
նախագրեցելոցն՝
Մարմին
նորա
ո՛չ
ետես .
եւ
եթե
զմեզ
անապական
գործեաց՝
զծնեալս
վերստին
յանապականութեան
սերմանէն
կենդանի
եւ
մշտնջենական
Բանին
։
13
Եւ
թեպէտ
զկերպարանս
ծառայի
էառ,
ծառայ
ո՛չ
երբէք
ասի,
այլ
Տէր
եւ
ազատ,
ըստ
գրելոյն
թե՝
Ազատ
է ,
եւ
թե՝
Նա
է
Աստուած,
ընդ
որում
ո՛չ
համարեսցի
։
14
Եւ
թեպետ
առաքեաց
զնա
Աստուած
ի
նմանութիւն ,
մեղաւոր
երբեք
ո՛չ
ասի,
այլ
ցանգ
անմեղ,
ըստ
վերագրելոյն
թե՝
Ի
նմա
մեղք
ո՛չ
։
15
Եւ
թեպէտ
զգեցաւ
հողեղէն
բնութիւն,
հողեղէն
երբեք
ո՛չ
ասի,
եւ
ո՛չ
երկրեղէն,
այլ
Տէր
եւ
ստացաւղ
հողոյ
եւ
հողեղինացս,
ըստ
յառաջագրացն
բաղազանեալ
ի
նորումս
եթե՝
Առաջին
մարդն
յերկրէ
հողեղէն,
երկրորդ
մարդն ,
որպէս
եւ
Տէր.
զի
զհնացեալ
եւ
զմահկանացու
աշխարհս
ըստ
առաջին
հողածին
մարդոյն՝
երկրորդ
մարդն,
Կուսին
ծնեալ,
եկեալ
յերկնից
նորոգեսցէ։
16
Եւ
թեպետ
առ
զմարդկային
շունչ
եւ
համեկեալ
ունի
յնքեան
զշնչաւորն,
եւ
բնա՜ւ
ուրեք
շնչաւոր
երբեք
ո՛չ
ասի,
այլ
միշտ
հոգեւոր,
ըստ
հնագրութեանցն
փոխարկեալ
ի
նորս,
եթե՝
Եղեւ
մարդն
առաջին
Ադամ
ի
շունչ
կենդանի,
երկրորդ
Ադամ
ի
հոգի
։
17
Եւ
թեպետ
յարարածոց
եղեւ
մարդ,
արարած
անհնար
է
ասել
զնա,
այլ
ամենեւին
անեղ
եւ
արարիչ
եւ
մեծ
եւ
կատարեալ,
եւ
անձեռագործ
խորան,
եւ
ո՛չ
յայսց
արարածոց՝
ըստ
աստուածաստեղծին
եւ
հոգեծնելոցն
քատակապէս
նմանէ,
որ
նախակարգեաց
ի
խաւսս
իւր
զարարիչն
անուն
զառ
ի
յապա
զասաւղսն,
թե՝
Աստուած
եմ
ես,
եւ
ո՛չ
մարդ,
ի
միջի
ձերում
։
18
Եւ
թեպետ
եւ
ստեղծական
եւ
ստացական
մարմին
գոյացոյց
ինքեան,
ինքն
ո՛չ
կարէ
ասիլ
ստեղծուած
եւ
ստացական,
այլ
ստեղծաւղ
եւ
ստացաւղ
համանգամայն
ստեղծուածոց,
ըստ
այնմ
թե՝
Սա
ինքն,
որ
ստացաւն՝
արար
եւ
ստեղծն
։
19
Եւ
թեպէտ
երկու
ծննդաւք
փառաւորեալ
է՝
անեղապէս
ի
Հաւրէ
եւ
եղելութեամբն
ի
Կուսէն,
եւ
աւտարին
ի
Գրոց
երկոքին
ծնունդքն,
ինքեան
հրաշիւքն
եւ
Որդի
Աստուծոյ
ասի
ե՛ւ
Որդի
Մարդոյ.
սակայն
ի
խոստովանողական
հաւատս,
յորժամ
հատուցանէ
կաթուղիկէ
եկեղեցւոջ
միաբանական
պտուղ
շրթանց
ի
հոտ
անուշից
Տեառն՝
ո՛չ
հնար
է
երկածին
ասել
զՔրիստոս,
այլ
Միածին
եւ
եթ,
եւ
ո՛չ
երկուց
որդւոց
հնար
է
կարծիս
ունել,
բայց
միոյ.
զոր
ընդ
Հաւր
ծննդեամբ
փակեալ
է
կուսական
ծնունդն,
եւ
ո՛չ
կարէ
երկաւորիլ,
զի
Միածին
տուեալ
լինի
վասն
աշխարհի՝
յառաջ
քան
զարուսեակ
ծնեալ
։
20
Եւ
մինչ
աստուածավայելուչ
ծնունդք
եւ
ճշմարիտ
պատմագրութիւնք
ծննդոցն
ո՛չ
երբէք
հնարանան
երկածին
ասել,
անգրաւորական
բնութեանցն
համբաւած՝
անմտացածնութիւնք
յաւդել,
զիա՞րդ
հնարանան
երկաբուն
առնել
զմիշտ
միաբանութիւնն
Քրիստոսի։
21
Զի
որպէս
կատարեալ
Աստուած
իմանամք
զՀայր
եւ
կատարեալ
Աստուած
զՈրդի
եւ
կատարեալ
Աստուած
զՀոգին
Սուրբ՝
ո՛չ
երիս
Աստուածս
յաւակնիմք
ասել ,
այլ
մի.
նոյնպէս
կատարեալ
Աստուած
եւ
կատարեալ
մարդ
իմանամք
զՔրիստոս,
բայց
երկու
անձինս
եւ
երկու
բնութիւնս
ո՛չ
ասեմք,
այլ
մի
անձն
եւ
մի
բնութիւն։
22
Արդ,
զի՞
միաւորեալ
երկարեցից
զբանս,
մինչ
այս
ամենայն
որ
շարայարեցաւս
մասնաւորաբար
ի
դէմս
Քրիստոսի՝
միադէմ
եւ
միակարգ
եւ
անշարժ,
եւ
չէ
փոփոխմամբ
եւ
այլայլութեամբ։
23
Ո՛չ
անկատար
ասի
վասն
տղայութեանն,
ո՛չ
ապականացու
ասի
վասն
յապականութենէ
մարդկան
զգենլոյ
զմարմինն,
ո՛չ
ծառայ
ասի
վասն
ծառայի
կերպ
առնելոյ,
ո՛չ
մեղաւոր
ասի
վասն
նմանութեան
մարմնոյ
մեղաց
երեւելոյն.
ո՛չ
երկածին
ասի
ըստ
երկուց
ծննդոց,
եւ
Որդին
Աստուծոյ
որդի
մարդոյ
լինելն.
ո՞չ
երկուց
որդոց
կարծիս
ունի։
24
Եւ
մինչ
այս
ամենայն,
զոր
շարակարգեցիս՝
զգոյացութիւն
մարմնոյն
ընդ
աստուածային
բնութեանն
փակեալ,
եւ
ո՛չ
երկրաւորին
ի
Քրիստոսի,
եւ
ո՛չ
է
հնար
ասել
զմի
Քրիստոսն
Աստուած
եւ
հատուած,
արարիչ
եւ
արարած,
Տէր
եւ
ծառայ,
անապական
եւ
ապականացու,
անգէտ
եւ
ամենագէտ,
անեղ
եւ
եղական,
երկնաւոր
եւ
երկրաւոր ,
հոգեւոր
եւ
շնչաւոր,
անմեղ
եւ
մեղաւոր.
զի
ամենեւին
Աստուած
է,
ամենեւին
արարիչ
է,
ամենեւին
Տէր
է,
ամենեւին
անեղ
է,
ամենեւին
անապական
է,
ամենագէտ
եւ
հոգեղէն
եւ
անմեղ
է։
25
Արդ,
զի
ըստ
ամենայն
դէմ
ո՛չ
երկաւորի
մարմնացեալ
Բանն
Աստուած,
ըստ
բնութեանն
զի՞
երկաւորի
եւ
երկաբուն
ընդէ՞ր
ասի։
26
Այլ
քանզի
գիտէր
չարն,
եթե
թիւք
բնութեանցն
բաժանեն
զՔրիստոս,
յամենայն
դէմս
հնարեայց
ուսոյց
զայդ։
27
Այլ
եթե
ո՛չ
բնութիւնքդ
երկաւորեն
զՔրիստոս,
ընդէ՞ր
ծփեցուսցեն
զեկեղեցի,
որպէս
հողմ
զջուրս
ծովու,
որ
ըստ
անիծիցն
Կայենի
յանդադար
երերմունս
տատանմանցն
սասանին
անհանգիստ
ծփանաց։
28
Եւ
կամ
զի՞նչ
են
բնութիւնքն
փաստմունս,
որ
այսպէս
կերպակերպս
շրջշրջեն
զհաւատս.
մերթ
յերկուց
ասեն
զՔրիստոս,
մերթ
դառնան
անդրէն
եւ
մի
ասեն,
մերթ
յերկուց
եւ
երկուս
ասեն,
եւ
զտիեզերս
կործանեցին
ի
հաւատոց։
1
Լուսաւորչին
մերոյ
սուրբ
Գրիգորի
ի
Վարդապետութենէ՝
ի
ծննդեանն
կարգէն։
2
Արդ,
Աստուած՝
յԱստուծոյ
Սուրբ
Հոգին,
եւ
զմարմին
ի
Կուսէ՝
մարդ
կատարեալ
կատարէ
աստուածութեամբն.
յայտ
արար
եւ
զմարմնոյ
տկարութիւնն
ցուցանէր.
ծառայակից
եղեւ
մարմնովն
մարդկութեամբ
մարմինս։
3
Ո՞վ
էջ
ի
դժոխս.
Աստուած,
եւ
եհան
անտի
զարգելեալսն .
մարմնով
հալածեցաւ,
եւ
հալածեաց
զսատանայ
եւ
կապեաց
։
4
Զի
որ
ի
մարմին
հաւատացին՝
ծանոյց
նոցա
զաստուածութիւնն
իւր.
որք
ի
մարմնոյն
գթեցին՝
ուրացան
զբնութիւն
նորա.
քանզի
միացաւ
ի
մարմնի
բնութեամբ
եւ
խառնեաց
զմարմինն
ընդ
իւր
աստուածութիւնն։
5
Որք
հաւատացին
ի
նա՝
նոքա
վայելեսցին
ի
բարիս
անպատումս,
եւ
որ
յայս
հաւատոց
վրիպեցան՝
զանկոխ
գնացին
եւ
ըստ
արտուղի
եւ
խրատեցին
իւրեանց
անձին
խրատս
անկարկատս,
եւ
զբազումս
ի
ճշմարիտ
հաւատոցն
թիւրեցին,
կարծէին,
թե
գտին
ինչ՝
զոչինչ,
որպէս
եւ
գրեալ
է.
Չոգան
զհետ
ոչնչի
եւ
գտին
։
6
Յետոյ
։
7
Իսկ
իբրեւ
եկեալ
կատարեաց
Փրկիչն
ամենեցուն
զերբեմն
խոստացեալս
վասն
նորին,
եւ
վկայութեամբ
վասն
նորին
զգալուստն
կարեմք
ճշմարտել
յառաջ
ասացելովք
վասն
մարմնածին
ծնելութեանն
Որդւոյն
Աստուծոյ՝
հոգեխառն
բանիւք
զաստուածախառն
մարմնոյն,
զոր
յառաջագոյն
Աստուած
եցոյց
զոր
յՈրդւոյն
զգալուստ՝
իւրով
մարգարէիցն
ձայնիւք։
8
Զի՝
զՈրդի
իւր,
որ
եկն
եւ
ծնաւ
ի
կնոջէ
եւ
եմուտ
ընդ
աւրինաւք,
զի
զորս
ընդ
աւրինաւքն
իցեն՝ ,
զի
մեք
զորդեգրութիւն
։
9
Յետոյ
։
10
Սակայն
յորժամ
կամեցաւ՝
առ
զմարդ[կան]
կերպարանս
եւ
զգեցաւ
մարմին,
եւ
էջ
ի
մեր ,
այն,
որ
անբաւն
էր
եւ
անհաս
յամենայն
լրութեանն՝
լրութեան ,
եւ
վասն
մեր
էջ
ի
չափաւորութիւն
եւ
ի ,
բովանդակեցաւ
ճշմարտութեամբ
ի
մարմինն
եւ
ճշմարիտ
մարդ
եղեւ
եւ
էջ
յանարգութիւն,
զի
զմեզ .
սակայն
իւրով
յերկինս
էր
եւ
յերկրէ
առ
Հաւր
եւ
ընդ
Հաւր,
եւ
ամենայն
արարածք
հրամանաւ
նորա
շարժին՝
ըստ
իւրաքանչիւր
կարգածոյ
կազմածոյ։
11
Սակայն
մեր
էջ
յանարգութիւն,
այլ
կայ
իւրում
բնութեանն,
ինքն
ասէ.
Ես
նոյն
եմ,
եւ .
զի
թեպէտ
զկերպարանս
ծառայի
էառ
եւ
զմարմին
մարդկան,
այլ
խառնեաց
միացոյց՝
ընկղմեաց
զմարմինն
իւրում։
Եւ
դարձեալ
ասէ.
Սա
է
Աստուած,
Աստուած
մեր
։
13
Եկեալ
այսպիսի
բարբառ
եւ
առ
մարգարէն
Մովսէս
եթե՝
Ես
եմ,
ի
սկզբանէն.
այսպէս
ասասցես
թե՝
որ
ի
սկզբանէն
Աստուած,
առաքեաց
նա
առ
։
14
Զոր
եւ
ասէր
ի
թղթին
իւրում
թե՝
Որ
էրն
ի
սկզբանէ,
զորմէ
լուաք,
որում
եղաք,
ընդ
որ
հայեցաքն,
եւ
ձեռք
մեր
շաւշափեցին
ի
վերայ
կենաց.
եւ
կեանքն
յայտնեցան,
եւ
տեսաք
եւ
վկայեմք,
զի
նա
ինքն
է
ճշմարիտ
Աստուած
եւ
կեանք
։
15
Որ
առ
մարմին՝
անըմբռնելի,
եւ
շաւշափեցաւ
եւ
ըմբռնեցաւ
մարմնովն,
եւ
զամենայն
անցս
մարմնոյն
յանձն
իւրովք
։
16
Յանծանաւթս
եղեալ՝
համբերէր
հանդերձ
խոնարհութեամբն,
եւ
ո՛չ
ուրուք
բանադատութեամբ,
բայց
իշխանական
եւ
անձնիշխան
կրեաց
զայն,
որպէս
եւ
ինքն
ասէ
եթե՝
Իշխանութիւն
ունիմ
դնել
զանձն
իմ,
իմովք
կամաւք,
դարձեալ
միւսանգամ
առից
։
17
Եւ
ինքն
ծնաւ
ի
Կուսէն,
եւ
կամաւք
կատարեաց
զկամս
իւրոյ,
ասէ .
կատարել
զկամս
Հաւր .
զի
ցուցցէ
զմիաւորականն,
անքակ,
անբաժին
ինքնութեանն
։
18
Կամաւք
Հաւր
եմուտ
յարգանդ
Կուսին,
եւ
ո՛չ
գարշեցաւ
վասն
ինքն
իսկ
է
սրբիչ
ամենայնի.
իւրովք
կամաւք
պատեցաւ
ի
խանձարուրս,
ի
մսուր
անասնոց,
զի
Տէր
եւ
արարիչ
ամենայն
մեծութեանց
եւ
ամենայն
բարութեանց։
19
Հինաւուրցն
վասն
մեր
եւ
առ
մարմնոյ
տկարութեան
մարդկութեանս
մերոյ,
զի
զմեզ
փոխեսցէ
յիւր
անմահութիւնն.
սակայն
զգեցաւ
մարմին
եւ
էջ
ի
մեր
նմանութիւն,
այլ
կայ
ի
փառս
հայրենի
բնութեանն
իւրոյ,
որպէս
եւ
էր
իսկ
եւ
է
եւ
կայ
յաւիտեան
ընդ
Հաւր
իւրում
ի
բարձունս,
յիւրում
բնութեանն՝
հանդերձ
մարմնովն,
զոր
ի
մէնջ
զգեցաւ։
20
Փառաւորեալ
ցանգ
Որդի
ի
հոգեղէն
եւ
զուարթնոցն՝
նա
եկն
եղեւ
մարդ,
զի
տեսանել
կարասցեն .
բայց
զԱստուած
գոյիւ
ո՛չ
տեսեալ
ուրուք՝
ո՛չ
հրեշտակաց
եւ
ո՛չ
հրեշտակապետաց,
ո՛չ
սրովբէից
եւ
ո՛չ
քրովբէից,
եւ
ո՛չ
բիւրաւոր
բանակք
վերին
զըւարթնոց.
բայց
Որդին
ծածկեալ
մարմնով
կատարելամիտ
ի
մասնաւորացն
ցոյց
յայտնի
արար ,
զի
յագեսցին
լուսով
սքանչելութեանն,
թե՝
Որ
ետես
զիս,
ետես
զՀայր
։
21
Եւ
եկեալ
կատարեաց,
ի
սրբոյ
Կուսէն.
եւ
առաջին
ի
Հաւրէ
յառաջ
քան
յաւիտեանս՝
եւ
յաւիտենական
ծնունդ
մշտնջենական
եւ
յաւիտենական ,
յառաջ
քան
։
22
Այսչափ
եւ
եթ
գիտել
տկարութեան
արարելոցս
ի
նմանէ։
23
Յետ
սակաւուց։
24
Հաւատք
ճշմարիտ
այս
են.
խոնարհեցաւ
եւ
խառնեաց
զաստուածութիւնն
ընդ
մարդկութիւնն
եւ
զանմեռն
ընդ
մեռոտն,
զի
զամենայն
անքակ
արասցէ
յանմահութենէ
իւրոյ։
յորժամ
առ
Հաւր
մարմնով
ընդ
աջմէ
եմուտ
եւ
խառնեաց
զմեզ
իւր
Միածին
Որդին
հզաւրակից,
ի
ձեռն
զհիմունս
երկրի
եւ
պարզեաց
զպարզուածս
երկնից.
վասն
որոյ
մարգարէն .
Յայտնեաց
իւր
եւ
զբազուկ
իւր
ամենայն
հեթանոսաց,
եւ
տեսին
ամենայն
ծագք
երկրի
զփրկութիւն
Աստուծոյ
։
Աջ
Հաւր
ինքնին
եւ
բազուկ՝
Միածինն
Քրիստոս,
եւ
նովաւ
լուսաւորեցան
ամենայն .
որ՝
Ի
սկզբանէ
էր
Բանն
եւ
Բանն
էր
առ
Աստուած,
եւ
Աստուած
էր .
որ՝
Ամենայն
ինչ
նովաւ ,
եւ՝
Նովաւ
ամենայն
ինչ,
որ
յերկինս
եւ
։
27
Հարկ
էր
զի
նովին
սրբեսցին,
որով
եղենն՝
եւ
լուսաւորեսցին։
28
Եւ
կամեցեալ
Աստուծոյ,
զի
կեցցեն
արարածք,
եւ
մի՛ ,
Աստուած
զՀոգին
Սուրբ
ի
Կոյսն
Մարիամ,
եւ
առ
Աստուածորդին
մարմին
ի
Կուսէն,
որով
կորոյս
զչարն
եւ
պատուիրեաց
զմեղս
աստուածախառն
մարմնովն.
ի
բարձրախառն
խոնարհութենէն՝
զաներեւոյթս
խառն
տեսմանէն,
աւետարանաւն
հրեշտակաց
առ
հովիւսն՝
փառացն
գուշակէր
մսուր
եւ
խանձարուրսն՝
զխոնարհաձեւ
մարմնոյն
զաղքատութիւն
ի
մէջ
բերելով.
առաջնորդութեամբ
աստեղն,
մոգուցն
պատարագաւք
յայտնի
Ամենատեառնն
տէրութիւն.
երկրաւորաւքս
գիտասցուք
զմարմինն,
եւ
երկրաւորաւքն
ծանիցուք
զաստուածութիւնն։
29
Արդ,
տե՛ս՝
զինչ
պատմէ
քեզ
Միքիա
շնորհաւք
Հոգւոյն
թե՝
Եւ
դո՛ւ ,
կրտսեր
ես,
վիճակեսցես.
ի
ծագեսցի
ինձ
իշխանն
տան
Իսրայելի,
եւ
ելք
նորա
ի
սկզբանէ
աւուրց
։
զաստուածութիւնն
ցուցանէ.
ի
զմարմինն
պատմէ
հրեշտակապետն.
Ծնիցէ,
ասէ,
կոչեսցի
անուն
նորա .
եւ
սաղմոսարանն
Յառաջ
քան
զարեւ
զանուն
։
ծնունդն
պատմէ,
եւ
միւսն
զաստուածութիւնն
ցուցանէ՝
ի
Հաւրէ
ծնեալ։
32
Մեք
զայս
ճշմարիտ
հաւատս
ունիմք
ի
սուրբ
Գրոց
եւ
յաւրինաց
եկեղեցւոյ՝
առաջնորդ
կենաց
ճանապարհի
առ
Աստուած,
եւ
ի
սուրբ
Գիրս
հաւատովք։
Յետ
սակաւուց
։
34
Բայց
մեզ
դեռ
կայ
զծնունդ
Աստուածորդոյն
ի
Կուսէն.
եթե
զիա՞րդ ,
մի
ըստ
միոջէ
։
35
Զի
ո՛չ
եթե
յորմէ
հետէ
ի
Կուսէն
իցէ՝
յայնմ
հետէ
անսկզբանն
Բանին ,
յառաջ
քան
զամենայնն
ծնաւ,
իսկ
արդ
վասն
մեր
էջ
եւ
մարմնով
ծնաւ
ի
Կուսէն
այն,
որ
ծնունդ
Հաւր,
որ
զնայն
ծնաւ՝
նա
միայն
գիտէ։
Իսկ
երկրորդն
շնորհաւք
իւրովք
ի
մէջ
մարդկան,
վասն
զի
կեցուսցէ
զմարդիկ
եւ
աւրհնեսցէ
յառաջին
անիծիցն
անդ
զերկիր,
աւրհնութիւնաբեր
գարշապարաւքն .
զի
ետես
կորուսեալ
զմարդիկ,
ժողովեաց
զցրուեալսն
եւ
եգիտ
զկորուսեալսն։
37
Եւ
յղացեալ
այնուհետեւ
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ՝
ի
շնորհագիւտ
ի
Կուսէ
յանցանաց
յանապական
արգանդէ,
Որդին
Աստուծոյ,
անհասական
պայմանաւ
ըստ
աւրինակի
ծննդականաց
զանդրանիկն
ի
քաղաք
Դաւթի
ի
Բեթղէեմ,
առ
ի
կատարելոյ
զմարգարէականն
թե՝
Բեթղէեմ,
տուն
Եփրաթայ,
ոչինչ
կրսեր
իցես
ի
հազարաւորս
Յուդայ,
ի
քէն
ելցէ
իշխան
եւ
պետ
Իսրայելի,
եւ
ելք
ի
սկզբանէ
։
38
Տեսանե՞ս
զելսն
յառաջընծայս.
տեսանե՞ս
զաւետիս
հրեշտակաց
յաւթեվանս
հովուաց,
եթե՝
Ծնաւ
ձեզ
այսաւր
Փրկիչ,
որ
է
աւծեալ
Տէր՝
ի
քաղաքի
։
39
Տեսանե՞ս՝
որոյ
ելքն
ի
սկզբանէ
աշխարհի,
այսաւր
ծնաւ՝
ասէին,
զաւծելւոյն,
առ
ի
նշանակելոյ
զմարգարէականն
թե՝
Ո՞վ
պատմէ
ի
մէջ
մարդկան
զաւծեալ .
եւ
տուեալ
նշան
զաւծելոյն
թե՝
Գտանիցէք
մանուկ
պատեալ
ի
խանձարուրս
եւ
եդեալ
ի
։
40
Այն
իսկ
էր
յաւիտենական
ծածկեալ
առ
ի
յԱստուծոյ,
որ
յայտնեցաւ
երկրակեաց
իշխանացն։
Զորս
եւ
անդէն
իսկ
փառացն
զերգս
առեալ
երկնաւոր
զաւրուն՝
հովուացն
ուսուցանէին,
զի
մի՛
ի
մսրոյն
եւ
ի
խանձարրոյն
արհամարհեալ
հովուացն
։
42
Եւ
փութացեալ
այնուհետեւ
հովուացն՝
հասեալ
գտանէին
զմանուկն
ըստ
նշանակելոյ
հրեշտակին,
որ
ո՛չ
միայն
այլ
եւ
հեռաւորաց
բազմաց
երեւելեաց
աստղանշան
ծանաւթ
գտեալ։
43
Անդ
էր
այնուհետեւ
քննել
ի
հոգիապատում
մատեանս
մարգարէիցն,
եթե՝
Մանուկ
ծնաւ
մեր
եւ
որդի
տուաւ
մեզ,
որոյ
իշխանութիւն
ի
վերայ
ուսոց
իւրոց.
եւ
անուն
կոչեցաւ
նմա՝
հրեշտակ
մեծի
խորհրդոյ,
սքանչելի
խորհրդակից,
Աստուած
հզաւր,
հանդերձելոյ
։
44
Տեսանե՞ս,
զի ,
եւ
իշխան
եւ
հրեշտակ
եւ
խորհրդակից,
եւ
Աստուած
հզաւր
եւ
հայր
հանդերձելոյ
աշխարհին՝
զայսաւրածին
մանուկն
նշանակէ։
45
Քանզի
եւ
է
իսկ
Որդի,
վասն
զի
զաւրութիւն
Աստուծոյ
է ,
խորհրդակից
եւ
Աստուած
հզաւր,
որով
եւ
յաւիտեանքն
հաստատեցան.
եւ
մանուկ,
զի
այսաւր
ի
սուրբ
Կուսէն
ի
Բեդղէէմ
ծնաւ.
յառաջապատում
իսկ ,
թէ՝
Տէր
ասաց
ցիս,
Որդի
իմ
ես
դու,
եւ
ես
այսաւր
ծնա
։
46
Եւ
հայր
հանդերձելոյ
աշխարհին,
զի
զհնացեալ
եւ
զմահակուլ
աշխարհս,
ըստ
հողածին
առաջին
մարդոյ,
երկրորդ
մարդն
կուսածին,
եկեալ
յերկնից՝
։
47
Եւ
իշխան,
քանզի
Գաւազան
բղխեալ
յարմատոյն
Յեսսեա՝
ասէ
Էսայի,
եւ
ծաղիկ
ի ,
եւ
ծնունդ
դստերն
։
48
Ապա
եւ՝
Յաթոռն
Դաւթի
եւ
զարքայութիւն
նորա
։
49
Որով
եկեալ
հասին ,
զոր
մարգարէն
յառաջագոյն
սահմանեաց.
Ահա
աւուրք
գան,
ասէ
Տէր,
հաստատեցի
զուխտն
իմ
ի
բարի,
զոր
խաւսեցայ
ի
վերայ
տանն
Իսրայեղի
եւ
ի
վերայ
տանն
յաւուրս
յայսոսիկ
եւ
ի
ժամանակս
յայսմիկ
ծագեցից
Դաւթի
ծագումն
արդարութեան,
որ
առնիցէ
իրաւունս
եւ
արդարութիւն
։
50
Վասն
որոյ
ասէ.
Դարձ
եւ
բուռն
հար
զնմանէ
ընդ
ծագումն
լուսոյ
նորա.
մի՛
տար
այլում
զփառս
քո
եւ
մի՛
զաւգուտս
քո
ազգի
։
51
Իսկ
այլ
մարգարէ
յայտնագոյն
տայ
թե՝
զխորանն
Դաւթի
զանգեալն,
եւ
կանգնեցից
զկործանեալն
նորա,
եւ
զյատակեալսն
վերստին
կանգնեցից,
եւ
շինեցից
զնա
ըստ
աւուրցն
յաւիտենից,
որպէս
խնդրեցին
զիս
մարդիկ,
որ
մնացեալ
են,
եւ
ամենայն
ազգք,
յորոց
վերայ
կոչեցեալ
է
անուն
իմ,
ասէ
Տէր,
որ
առնէ .
յայտնի
է
ի
սկզբանէ
։
52
Քանզի
յառաջագոյն
Դաւթի,
ասէ
թե՝
Ի
որովայնի
նորա
նստուցից
յաթոռ .
բարձրացուցեալ
քան
զամենայն
թագաւորս
երկրի՝
զաթոռ
ըստ
աւուրց
երկնից,
իբրեւ
զարեգակն
առաջի
իմ
իբրեւ
զլուսին,
զի
հաստատեալ
է
։
Նա
եկեալ,
որոյ
իւրն
է,
եւ
եցոյց ,
որպէս
եւ
պատմեացն .
եւ
յարուցեալ
համաշխարհական՝
զամենայն
ազգս
հնազանդելով,
թագաւորութիւն
իւր
այլում
ո՛չ ,
ըստ
Դանիէլի,
որ
Դաւթի
իսկ,
որոյ
որդի
անուանեցաւ
Քրիստոս.
բղխեալ
ի
սրտէ
հոգէապատում
մարգարէից՝
բարբառովն
զհրամանս
թագաւորին
յայտ
արարեալ,
նախ
թե՝
Գեղեցիկ
է
տեսութեամբ
քան
զամենայն
որդիս
մարդկան,
եւ
շնորհս
ի
շրթանց ,
եւ
գեղեցիկ՝
ո՛չ ,
այլ
անզուգական
փառացն
ասէ։
54
Եւ
դարձեալ.
զսուր
քո
ընդ
մէջ
քո,
հզա՛ւր,
զի
վայել
է
ճշմարտութեան
։
55
Ապա
յետ
այսորիկ
զոր
լուարուքն,
զի
միանգամայն
վճիռ .
Աթոռ
քո,
Աստուա՛ծ,
յաւիտեանս
յաւիտենից,
գաւազան
ուղղութեան
գաւազան
արքայութեան .
եւ
նշանակէ,
թէ
աւծեալն
է
այն,
զոր
եւ
ինքն
եւ
մարգարէքն
զմուտ
աւծելոյն
երգէին,
ասելով
թե՝
Վասն
այսորիկ
աւծ
զքեզ
Աստուած,
Աստուած
քո,
իւղով
առաւել
քան
զընկերս
։
56
Տեսանե՞ս,
ծանուցեալ
մարգարէին
Սրբով,
թե
Միածին
Որդին
Աստուծոյ,
աթոռակից
Հաւր ,
Սիրելին՝
եղեւ
Որդի
Դաւթի,
եւ
բարձրացուցանել
զաթոռ
նորա .
որպէս
եւ
ասէ
իսկ
թէ՝
Յառաջագոյն
տեսանէի
զՏէր
իմ,
զի
ընդ
աջմէ
։
Զոր
եւ
մարգարէն
գիտէր,
զի
երդմամբ
երդուաւ
ի
պտղոյ
յորովայնէ
նորա
նստուցանել
յաթոռ .
որում
իսկ
թէ՝
Դաւթի,
յառաջագոյն
գուշակելոյն՝
ի
Բեդղէեմ
գեղջէ
գա
։
58
Եւ
անդ
նա
ո՛չ
նշանով
մոգուցն
միայն
եկելոյ
թագաւոր
ճանաչէր
եւ
որք
ասէինն.
Ո՞ւր
է
որ
ծնաւ
արքայն .
եւ
տեղեկացեալ
ի
դպրաց
անտի՝
հասին
ի
տեղին,
ուր
էր
մանուկն
որում
երկրպագեալ՝
մատուցեալ
պատարագս,
եւ
միանգամայն
տէրագէտ
հրեշտակածանաւթ
եղեալ
դարձան։
59
Յետոյ
։
60
Զի
խոնարհեցաւ
Աստուածութիւնն
յերկնից,
սակայն
յերկարակեաց
ի
ներքնոյս
բարձրացեալ
ճանաչի.
ի
միտ
առեալ,
զի
խոնարհութեամբ
էջ,
սակայն
ինքնաբուն
փառացն
զաւրութեամբ
վերացեալ՝
ըստ
յառաջագուշակ
մարգարէին,
թե՝
Վերասցի
եւ
բարձրասցի
եւ
փառաւորեսցի
։
61
Իբրեւ
զի
ո՛չ
էր
նա
կարաւտ
փառաց,
այլ
յետ
իւրովք
կամաւք
զիւր
կամս
կատարելո՝
համբերատար
իշխանութեամբն,
ո՛չ
ինչ,
այլ
բնական
փառաւքն
վերացեալ
ճանաչէր
երկնաւոր
զաւրուն,
ըստ
այնմ,
որ .
Աստուած
62
Եւ
զի
էջ
ի
խոնարհութիւն
խոնարհ ,
վասն
նորին
խոնարհութեան
կերպարանաւք
բարձրանայ։
63
Իբրեւ
զմարդ
խոնարհեցաւ,
որ
առաւել
քան
զամենայն
մարդիկ
խոնարհ
եւ
հեզ,
եւ
հանդարտութիւն
ցուցեալ
համբերութիւն
վշտաց,
որ
առ
մարմինն.
վասն
նովին
մարմնովն
բարձրացեալ
ի
խոնարհութեանցն՝
մարմնովն
իբրեւ
զմարդատեսիկ
կերպարանացն,
զոր
։
1
Երանելւոյն
Կիւրղի
Աղեքսանդրացւոյ՝
ի
Մեկնութենէ
առաքելոյն,
յԵբրայեցոց
թղթոյն՝
յԱռաջին
ճառէն,
ի
բանէն՝
Բազում
մասամբք
եւ
բազում
աւրինակաւ
կանխաւ
խաւսեցաւ։
2
Ասէ
այսուհետեւ
երանելին
Պաւղոս.
Բազում
կերպարանաւք
խաւսեցաւ
ընդ
հարս
մեր
մարգարէիւքն.
ի
կատարածի
աւուրցս
այսոցիկ
խաւսեցաւ
ընդ
մեզ
Որդովն
իւրով,
զոր
եդ
ժառանգութիւն,
որով
եւ
զաշխարհ
։
3
Իսկ
ինքեամբ
խաւսեցաւ
ընդ
մեզ
Որդի՝
ո՛չ
եւս
միջնորդաւք
սրբովք
մարգարէիւք,
այլ
ինքեամբ,
որպէս
ասացին,
լեալ
իբրեւ
զմեզ
Միածինն՝
Աստուած
խաւսի։
4
Խաւսել
ասեմք
մաւր
որդովն
իւրով,
ո՛չ
եթե
մարդով
իւիք՝
որդւոյն
միջնորդաւ,
որ
պատգամաւորութեամբ
ինչ
զայլոց
զկամս
եւ
զխորհուրդս
պատմեսցէ.
այլ
իւրով
բարբառովն
եւ
իւրով
մարմնովն
խաւսեցաւ
ընդ
մեզ
Որդի.
զի
իւրով
իսկ
է
Միածին
մարմինն,
զի
ո՛չ
այլոյ
ուրուք.
զի
Աստուած
է
բնութեամբ,
եւ
եղեւ
մարդ
տեսչութեամբ՝
իւրով
ծառայական
։
5
Զի
է
բնութեամբ
իւրով
ազատ
եւ
ազատեալ
եւ
Տէր
ամենայնի,
որով
ասիմք
յիրաւի
ուսեալք
յԱստուծոյ.
եւ
այս
բարութիւն
առաւելութեան
պահեցաւ
մեզ
յԱստուծոյ
ի
Հաւրէ
ի
Քրիստոս,
եւ
զի
խոնարհեցոյց
զանձն
իւր
վասն
սիրոյ ,
որ
առ
մեզ՝
Որդի
եղեւ
մարդ,
եւ
ո՛չ
անկաւ
յԱստուածութենէ
իւրմէ,
այլ
եկաց
մնաց
որ
էն։
6
Յայնժամ
խաւսեցաւ
ընդ
մեզ՝
զանճառ
Հաւր
յայտնի
առնել
մեզ
զխորհուրդն։
7
Վասն
այսպիսի
իրաց
կոչի
անուն
նորա
հրեշտակ
մեծի ,
զի
պատմեաց
մեզ
որչափ
լուաւ
ի .
զի
պատմեաց
ո՛չ
իբրեւ
մարդով,
ուրոյն
միջնորդութեամբ՝
ոմանց
յիմարութիւն
կարծեցաւ,
այլ
ինքն
իսկ
եղեւ
մարդ
եւ
իւրով
բարբառովն
խաւսէր
ընդ
լսաւղսն։
8
Եւ
յորժամ
ասեմ,
թե
մարմին
եղեւ
Բանն ,
ո՛չ
եթե
լոկ
մարմին
ասեմ,
այլ
յամենայն
մարդկութենէն
յայտ
առնեմ՝
ոգւով
բանաւորութեամբ
եւ
ամենայն
մարդկութեամբք
կացուցեալ
մարդկութեան։
9
Այլ
զոր
ոմանք
տխմարութեամբ
եւ
յանդգնութեամբ
ածեն
ի
Քրիստոս,
եւ
մարդ
ուրոյն
ցուցանեն
որ
ի
Կուսէն
ծնեալ՝
կամին
պաշտաւնեայք
լինել
իրաց
ընգելացն
[?]
մոլորութեամբ,
որք
ո՛չն
կարեն
ճշմարտութեամբ
խոստովանել
զմիութիւն
երեսացն
միոյ
Որդւոյն
Աստուծոյ՝
մարմնացելոյն
ըստ
Գրոց։
10
Եթե
ո՛չ
ըստ
արժանի
զաւրութեան
խորհրդոյ
քարոզաց
նայեսցիս,
մարդ
լոկ
կարծի
Քրիստոս,
եթե
ո՛չ
տացես
նմա
ըստ
արժանի
իրացն
ճշմարտութեան ,
զի
է
Աստուած.
վասն
Բանին,
որ
ի
բնութեանն
է
Աստուծոյ,
ի
սուրբ
Կուսէն
մարմնացաւ,
եւ
ո՛չ
եթե
յարելութիւն
ինչ
հաւասարութեան,
այլ
միութիւն
ի
վեր
քան
զիմաստութիւն
մարդկան,
որ
միացոյց
իւր
Բանն
Աստուած
մարմին
ի
Կուսէն։
11
Եւ
վասն
զի
էակից
է
Հաւր
եւ
Որդի
բնութեամբ
եւ
մշտնջենաւորակից,
յորժամ
ըստ
կամաց
Հաւր
ի
Կուսէն
ծնանի
ըստ
մարմնոյ
վասն
մարդասիրութեան
իւրոյ,
իբրեւ
սկիզբն
որդիութեան
առնու
յանձն
միւսանգամ
վասն
մեր,
եւ
ասէ
յառաջագոյն
ի
բերանոյ
Դաւթի
զի՝
Տէր
ասաց
ցիս.
Որդի
իմ
ես
Դու,
եւ
ես
այսաւր
ծնա .
զի
այսաւրդ
սկզբնաւորութեան
եւ
մերձաւորութեան
եւ
արդիս
ժամանակաց
անուն
է,
յորմէ
հետէ
եղեւն
մարմին։
12
Եւ
որ
Ադամաւն
պարտաւորեցաւ,
եւ
ի
վիշտս
մատնեցան
եւ
եղեն
ընդ
անիծաւք
եւ
ընդ
մահուամբ
գրաւեալք,
նոյնպէս
դարձեալ
յամենայն
ազգս
մարդկութեանն
Քրիստոսիւ
բաշխեսցի՝
լուսաւորութիւն
ազատութեան,
աւրհնութեան
եւ
կենաց
ընդունի
յանձն
իւր։
13
Զայս
ո՛չ
իբր
կարաւտեալ
բնութիւն
Միածնին
Աստուծոյ,
զի
լի
են
նովաւ
ամենայն
արարածք.
քանզի
էր
բնութեամբ
Աստուած
եւ
ո՛չ
իւիք
է
կարաւտ,
մեծացուցանէ
եւ
լնու
երկնաւոր
բարեաւքն
իւրովք
զամենայն
արարածս։
14
Դարձեալ
անուանի
վասն
այդպիսի
իրաց
երկրորդ ,
զի
սկիզբն
արասցէ
երկրորդ
կենաց.
զի
որ
առաջին
Ադամաւն
վնաս
եմուտ,
ինքն
ուղեսցէ
եւ
զիւր
մեծութեան
բնութիւնն
մարդկան
շնորհեսցէ։
15
Զի
ապստամբեցան
յանդգնութեամբ
մարդիկ
եւ
հեռացան
ի
ծառայութենէն
Աստուծոյ,
կամեցաւ
Հայրն
եւ
Արարիչն
կեցուցանել
զարարածս
իւր,
առաքեաց
զՄիածինն
իւր
յաշխարհ՝
զԲանն
Աստուած,
զի
լիցի
մարմին
եւ
շրջեսցի
ընդ
երկրաւս
իբրեւ
զմարդ՝
Քարոզել
գերեաց
զթողութիւն
եւ
կուրաց
տեսանել,
կոչել
ամ
Տեառն .
զի
լիցի
քաղցրութեամբ
աստուածաբարբառոյն,
որ
ասէր.
Եկա՛յք
առ
իս.
ամենայն
աշխատեա՛լք
եւ
վաստակեա՛լքդ,
եւ
ես
հանգուցանեմ
։
16
Եւ
յիրաւի
եւ
ուղիղ
մտաւք
իմանալ,
թէ
աղքատանալն
ասի
վասն
մեր,
որ
էն
մեծ
բնութեամբ,
զի
մեք
նորա
աղքատութեամբն
։
17
Յերո՞ւմ
երեւէր
աղքատութիւն
նորա,
եթե
ո՛չ
եղեւ
իբրեւ
զմեզ,
այսինքն
մարդ
կատարեալ՝
մնացեալ
ի
նմին
անշարժութեանն
Աստուած։
18
Այսպէս
ուսուցանէ
զմեզ
Պաւղոս
երանելի
յասել
անդ
իւրում
թե՝
Որով
արար .
զի
թե
ի
վախճանի
ժամանակի
ծնանի
Կոյսն
զԵմմանուէլն,
ո՞րպէս
արդեւք
լինել
ասիցէ
զաշխարհս
հոգեկիրն.
յիրաւի
ասէ
եւ
առաւել
յիրաւի.
զի
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն,
որ
յառաջ
քան
զամենայն
ժամս
եւ
ժամանակս
եղեալ
ի
Հաւրէ
բնութեամբ,
ի
վաղջան
աւուրցս
այսոցիկ
ծնանի
ի
Կնոջէ
ըստ
մարմնոյ
եւ
ոչինչ
վնասի
ամենեւին
յԱստուածութեան
պատուոյ,
որ
ունի
զժամանակ
էութեան
կարգս
բնութմամբ,
զի
գրեալ
է
այսպէս.
Յիսուս
Քրիստոս
երէկ
եւ
այսաւր,
նոյն
եւ .
զի
եւ
մարդկութեամբն
երեւեալ՝
կայ
ի
նմին,
վասն
բնութեան
Աստուածութեանն,
որ
կանուխ
է
քան
զամենայնն.
եւ
հաւանեցուցանէ
զքեզ
բանն,
որ
ասէր
ընդ
Հրէայսն
թե՝
Արդարեւ
ասեմ
ձեզ,
յառաջ
քան
զլինելն
Աբրահամու
եմ
։
19
Նորին՝
յԵրկրորդ
ճառէն,
որ
ի՝
Ծագումն
փառաց
եւ
։
20
Արդ
երեւեցաւ
մեզ
Որդի՝
զՀաւր
բնութեան
փառս
ծագեալ
յնքեան,
եւ
զի
ասէր
իսկ
յայտնապէս.
Որ
ետես
զիս՝
ետես
զՀայր
։
21
Զի
է
կերպարան
էութեան
նորա,
առնու
դարձեալ
զմեր
նմանութիւն
թանձրութեան
եւ
շաւշափելի
մարմնոյ
եւ
յանձն
առնու
զբովանդակիլ
եւ
զսահմանելի
անուն.
զի
բնութիւն
Աստուածութեանն
անմարմին
եւ
անշաւշափելի
է։
22
Եւ
ո՛չ
ըստ
նմանութեան
մարմնաւորաց
ընդունի
ծագումն
զկերպարանս
էութեան
Հաւր
Որդի ,
որ
է
ինքն
անձնաւորութեամբ
էութեանն.
թեպէտեւ
ի
Հաւրէ
իմանի
եւ
ի
նմանէ
ծնեալ
բնութեամբ՝
ունի
յինքեան
զմեծութիւն
Հաւր
բնութեամբ
ամենայնիւ,
բայց
միայն
ի
հայրութենէն։
23
Որպէս
անշիջելի
է
մշտնջենաւոր
Հայր
եւ
կա
նմա
ի
նմին,
որ
է ,
այսինքն
Հայր,
եւ
յորդիութիւն
ո՛չ
փոխի,
նոյնպէս
եւ
Որդի
կա
մնա
յորդիութեան
մշտնջենաւոր
եւ
երբէք
ի
հայրութիւն
ո՛չ
փոխի,
զի
յայտ
լիցի
ամենեւին
թե
կերպարանք
էութեան
Հաւր.
եւ
ցուցանէ
զծնաւղին
իւրոյ
առաւելութիւն
յինքեան
եւ
զփառացն
վայելչութիւն՝
զգեղեցկութիւնն։
24
Զի
Աստուած
ճշմարիտ
է
եւ
ճշմարիտ
յԱստուծոյ
ի
Հաւրէ
ծնեալ,
լոյս
ի
լուսոյ,
կեանք
ի
կենաց,
կրէ
յինքն
զամենայն
բանիւ
զաւրութեամբ
իւրով.
զի
բան
է
կենդանի
անձնաւոր,
ծնեալ
ի
յԱստուծոյ
Հաւրէ
բնութեամբ
ամենազաւր ,
եւ
կարաւղ
է
հրաման
նորա,
եւ
զամենայն
ընդ
իւրեաւ
ունի,
կազմէ
եւ
յարդարէ
կամաւք
իւրովք։
25
Ասէ
ցբորոտն.
Կամիմ,
սրբեա՛ց.
եւ
վաղվաղակի
սրբեցաւ
ի
նմանէ
։
26
Դարձեալ
եւ
մեռելոյն
հոտելոյն
ընթանալ
ի
կեանս
իշխանութեան
հրամայէ,
որ
վայել
է
իսկ
Աստուծոյ
իշխանութեանն
բարբառոյ.
երբեմն
ասէ.
Ղազա՛ր,
ե՛կ .
երբեմն
դարձեալ
եւ
այրոյ
որդւոյն
ասէ.
Պատանի՛
դու,
քե՛զ
ասեմ,
։
27
Սաստէ
դարձեալ
ծովուն
եւ
հրամայէ
իբրեւ
Տէր
եւ
արարիչ
ամենայնի,
զի
եւ
զՀաւրն
իսկ
զփառս
եւ
զառաւելութեան
յինքեան
ցուցանէր,
իբրեւ
ցոյց
ճշմարիտ
վասն
աստուածութեան
նորա։
28
Ցուցանէ
դարձեալ
վասն
մարդանալոյն
տեսչութեան,
որով
ապրեցաքն
եւ
մեծացաքն,
սրբեցաք
արեամբ
նորա,
եւ
հաւանեցուցանէ
զքեզ
երանելին
Պաւղոս,
որ
ասէ.
Որով
ընկալաք
զփրկութիւն
արեամբ
նորա
եւ
թողութիւն
։
29
Պարտ
է
ածել
յայսմիկ
զմտաւ
զմեծ
եւ
զփառաւորեալ
խորհուրդ
մարդանալոյ
փրկութեան
մերոյ՝
զՄիածին
Որդին
Աստուծոյ,
եւ
զարմանալ
ասել
ըստ
բարբառոյն
մարգարէին
Ամբակումա.
Տէ՛ր,
զլուր
քո
լուա
եւ
երկեա,
նայեցայ
ի
գործս
քո
եւ .
այս
իսկ
են
զարմանք
ի
վեր
քան
զմիտս
մեր,
զի
Բան
է
բնութեամբ
եւ
ծագումն
փառաց
Հաւր
եւ
կերպարան
էութեան
Նորա,
եւ
եղեւ
մարմին,
եւ
ո՛չ
եթե
յիւր
բնութեանն
ինչ
յաւելոյր
պատիւ
ի
մարդանալոյ
տեսչութեանն,
այլ
վասն
մեր
առնուցու
յանձն
զվիշտս,
համբերէ
խաչի
մահու,
արհամարհէ
զամաւթ
անարգանաց,
զթշնամանս,
զթքանս,
զի
զմեզ
արեամբն
իւրով
ազատեսցէ
եւ
սրբեսցէ
յամենայն
պղծութենէ,
եւ
զազատեալսն
մերձեցուսցէ
ինքեամբք
ամ
Հայր
իւր.
զի
նովաւ
ընկալաք
զընծայումն
առ
Հայր։
30
Նոյն
ինքն
է
դուռն
եւ
ճանապարհ.
զի
թեպէտ
եւ
եղեւ
Բանն
մարմին
եւ
բնակեաց
ի
եւ
իւրացոյց
մարմին
իւր
ի
Կուսէն,
այլ
նովին
բնութեան
եւ
փառաւք.
եւ
յորժամ
ընդ
մեզ
իբրեւ
զմեզն
երեւեցաւ՝
յառաւելութենէ
պատուոյն
Աստուծոյ
եւ
Հաւր
աթոռոյն
ո՛չ
երբէք
մերժեցաւ.
զի
էր
իբրեւ
զմարդ
յերկրի
եւ
լնոյր
դարձեալ
զերկինս,
եւ
լի
էին
նովաւ
ամենայն
արարածք։
31
Զի
Աստուածաշունչ
Գիրք
այլովք
կերպարանաւք
հաստատեն
ի
մեզ՝
առանց
բաժանելոյ
զխորհուրդս
մարդանալոյ
եւ
միանալոյ
մարմնաւորութեանն,
եւ
ասեն
այսպէս.
Բան
մարմին
եղեւ.
զի
մարմին
յորժամ
ասէ՝
հանդերձ
հոգւով
եւ
մտաւք
բանաւորութեանն
իմանամք
զմարմնանալն.
զի
նմին
իմանալի
է
Աստուած
բնութեամբ՝
յԱստուծոյ
ի
Հաւրէ
անծառայութեամբ
ծնեալ
եւ
նոյն
մարդ
վասն
տեսչութեան
Աստուածութեան
ի
վեր
քան
զմիտս
իմանալոյն,
որ
Աստուծոյն
միայն
վայել
է։
32
Եւ
ո՛չ
ասեմք,
եթե
արգելեալ
սահմանեցաւ
բնութիւն
Բանին
Աստուծոյ
ի
մարդկութեանն.
զի
անսահման
անբովանդակելի
Աստուածութիւն
բովանդակէ
զամենեսին,
ո՛չ
բովանդակի
յումեքէ ,
այլ
ի
սուրբ
մարմնոյ
իւրո.
եւ
լնոյր
զամենայն
արարածս,
եւ
աթոռակից
ծնողին
իւրոյ։
33
Եթե
նայեսցի
ոք
ճշմարիտ
հաւատոց
նայեցած
ի
սուրբ
եւ
ի
փրկական
խորհուրդն՝
տեսանէ
ի
Քրիստոս
զկատարեալ
մարդկութիւնն,
կատարեալ
դարձեալ
զբնութիւն
Բանին
Աստուծոյ.
սակայն
մի
Քրիստոս,
մի
Որդի
խոստովանելի
է՝
միով
երեսաւք,
միութեամբ
ի
վեր
քան
զմիտս,
անճառ,
անհաս
գիտութենէ
մտաց
մարդկան,
որ
Աստուծոյ
գիտութեանն
միայն
անգ
է։
34
Քանզի
անուանի
Եմանուէլ,
ի
սուրբ
Կուսէն
ծնեալ՝
ընդ
մեզ .
այսուհետեւ
թե
մարդ
անուանեսցես
զնա
եւ
լուիցես
ի
մարդկութենէ,
եթե
որ
իբրեւ
զմեզ
եղեւ
յայտ
առնես։
35
Նորին՝
յԵրրորդ
ճառէն.
Յորժամ
միւսանգամ
ածցէ
զանրանիկն
յաշխարհ։
36
Վասն
զի
Բանն
Աստուած
ի
Հաւրէ
կամեցաւ
նորոգել
զամենայնն,
որպէս
ի
սկզբանէն,
միացոյց
իւր
մարմին
ի
սուրբ
կուսէն
Մարիամայ
եւ
անուանեցաւ
Որդի
Մարդոյ,
զի
մատուսցէ
զինքն
Աստուծոյ
Հաւր
պատարագ
հաշտութեան,
գնեսցէ
զամենեսեան
արեամբն
իւրով,
տիրեսցէ
կենդանեաց
եւ
մեռելոց
եւ
բազում
իրաւք
տեղեակս
արասցէ
զմեզ
խորհրդոց
փրկութեան
իւրում։
37
Եւ
առաւել
զայս
պարտ
է
մեզ
գիտել,
զի
թեպէտ
եւ
խոնարհեցաւ
Բանն
Աստուած
եւ
մարդացաւ,
ո՛չ
զի
կացցէ
մնասցէ
ի
խոնարհութեան
ընդ
մեզ,
այլ
եւ
հանդերձ
մարդկութեամբ
է
նոյն
Աստուած.
այլ
զի
կամաւք
իջոյց
զանձն
իւր
ի
խոնարհութիւն
եւ
եղեւ
մարմին
եւ
անուանեցաւ
եւ
եղեւ
եղբայր
մեր
երկրաւորացս։
38
Սակայն
թեպէտ
եւ
եղեւ
մարդ
եւ
անուանեցաւ
անդրանիկ
ընդ
բազում
եղբարս,
սակայն
գիտեմ
զառաւելութիւն
նորա
եւ
զփառս,
խոստովանիմք
ի
վերայ
ամենայնի
Աստուած։
39
Այլ
այսպէս
ասեմք
զմտանելն
նորա
յաշխարհ,
զի
եղեւ
իբրեւ
զմի
ի
մէնջ
եւ
անուանեցաւ
մարմնաւոր
իբրեւ
զմարդ
յաշխարհէ,
որ
է
բնութեամբ
ի
վերուստ.
եւ
զարժանաւորութիւն
փառաց
իւրոյ
զառաւելութիւն,
որ
միայն
Աստուծոյ
վայել
էր,
առանց
մերժելոյ
ուներ
յինքեան.
այլ
տեսչութեամբ
իմաստութեամբ
իւրով
եւ
կամաւք
բարերարութեամբ
կամեցաւ
լինել
իբրեւ
զմասնաւոր
եւ
զբովանդակելի։
40
Եւ
այն,
որ
բովանդակելին
էր
բնութեամբ,
էր
յաշխարհի
իբրեւ
զԱրարիչ,
արդ
տեսչութեամբ
իւրով
եւ
կամաւք
Հաւր
մտանէ
յաշխարհ,
իբրեւ
զմի
յաշխարհէ,
զի
կեցուսցէ
զայնոսիկ,
որ
էին
յաշխարհի,
եւ
բռնադատեալքն
պատրանաւք
խաբէութեամբ
չարին
եկեսցեն
Քրիստոսիւ
առ
Աստուած
Հայր։
41
Զի
որպէս
Ադամաւ,
որ
մասնաւոր
է
յաշխարհէ՝
անկաւ
յապականութիւն
մարդկան
բնութիւն,
գրեցաւ
ընդ
մեղաւք
եւ
եղեւ
ընդ
մահուամբ,
նոյնպէս
դարձեալ
Քրիստոսիւ,
որ
կամաւք
իւրովք
եղեւ
իբրեւ
զմասնաւոր
յաշխարհէ,
զի
կեցուսցէ
զամենեսեան
ի
նորոգութիւն
կենաց՝
ի
սրբութիւն
եւ
։
42
Քրիստոսիւ
ամենայն
ինչ
նորոգեցաւ.
այլ
գիտել
մեզ
ճշմարտիւ
եւ
հաւատալ,
եթե
որ
է
Բանն
Աստուած
եւ
եղեւ
մարմին
եւ
ի
բնութիւն
մարմնոյ
ո՛չ
փոխեցաւ,
զի
անհնար
էր,
այլ
զի
միացոյց
իւր
մարմին
ի
Կուսէն։
43
Եւ
ո՛չ
ասեմ
մարդ
զոք
կամաւք
եւ
հաճութեամբ
մերձաւորութեամբ
մերձենալ
առ
Աստուած,
այլ
միացեալ
եւ
մարդացեալ
Բանին
Աստուծոյ
ի
սուրբ
Կուսէն՝
սա
մի
Որդի
է
Յիսուս
Քրիստոս,
մի
Տէր
անբաժանելի.
ո՛չ
բաժանեն
ի
մի
երեսս
զԲանն
Աստուած
եւ
ի
մի
երես
զմարդն
ի
Կուսէն,
այլ
զմի
եւ
զնոյն
Որդի
խոստովանել
Աստուած
մարդացեալ։
44
Այսպէս
տեղեկացուցին
զմեզ
Գիրք
Աստուածաշունչք՝
զնոյն
ինքն
զԲանն
Աստուած
Աստուծոյ
Հաւր
միացեալ
բնութեամբ
եւ
մարդացեալ,
մարմին
բանաւոր
եւ
մտաւոր
երեւեալ
յերկրի՝
մարդ,
հանդերձ
առաւելութեամբ
փառաւք
Աստուածութեանն։
45
Այսուհետեւ
մի
է
Քրիստոս՝
Որդի
եւ ,
ըստ
Գրոց.
այսպէս
հաւատասցուք։
46
Նորին՝
յԵրրորդ
ճառէն,
ի
բանէն՝
Սիրեցեր
զարդարութիւն
եւ
ատեցեր
։
47
Կամեցաւ
այց
առնել
արարածոց
իւրոց
Տէրն
ամենայնի
եւ
Արարիչն
արարածոց,
զի
հաճեցաւ
Աստուած
Հայր
կատարել
եւ
բովանդակել
Քրիստոսիւ
զամենայն
եւ
նորոգել
միւսանգամ,
որպէս
եւ
ի
սկզբանն,
եւ
զդիւրամոլար
միտս
մարդոյն,
որ
ի
պատրանս
անգեալ
էր,
շնորհաւք
Հոգւոյն
Սրբոյ
տեղեկութեամբ
հաստատեսցէ
ի
գիտութիւն
ճշմարտութեան
եւ
կացուսցէ
առաջի
իւր
սուրբս
եւ
ամբիծս
եւ ,
եւ
յամենայն
աղտոյ
եւ
ի
մեղաց
սրբեսցէ,
եւ
յառաջին
պատուիրանացն
ազատեալս՝
ի
ճշմարտութիւն
հաստատեսցէ
զմեզ։
48
Եւ
արդ,
ո՞րպէս
իցէ
ի
վերին
այցելութեանն
խնամոյ
կարգք .
Բանն
իւր
Միածին,
որ
հաւասար
կերպարանաւք
էր
առ
Հայր
իւր,
որ
էն
եւ
ասին՝
Ոչինչ
էր
նմա
յափշտակութիւն
հաւասար
Աստուծոյ,
այլ
զանձն
իւր
ունայնացոյց՝
զկերպարանս
ծառայի
էառ,
ի
նմանութիւն
մարդկան
եղեալ
եւ
կերպարանաւք
մարդ
գտաւ.
խոնարհեցոյց
զանձն
իւր,
եղեւ
հնազանդ
մինչեւ
ի
մահ,
եւ
մահու
։
49
Բազում
հոգաբարձութեամբ
տեղեակք
խորհրդոյ
Տեառն
իւրեանց՝
զբարձրութիւն
փառաց
Աստուածութեանն
Միածնին
յայտնեն
պատմութիւն
քրիստոնէից
մեզ,
ցուցանել
զխորհուրդ
զունայնալոյ
եւ
զխոնարհելոյ
կարգս
իմաստութեամբ.
իջուցանեն
զԲարձրն
բնութեամբ,
զի
դարձեալ
բարձրացուցանել
զնա,
եւ
աստուածութեամբ
մեծութեամբ
բնութեան
պսակեն
զնա՝
հանդերձ
մարմնովն,
եւ
հաւանեցուցանեն
զսրբեալսն
շնորհաւք
նորա,
եթե
վասն
մեր
կամաւք
աղքատութիւն
առ
յանձն,
զի
իբրեւ
սկիզբն
երկրորդ
արասցէ
զկնի
առաջին
մարդոյն։
50
Ասէ
երանելին
Եսայի
այսպէս.
Ահա
կոյս
յղասցի
եւ
ծնցի
որդի,
եւ
կոչեսցէ
զանուն
նորա
Եմմանուէլ.
եւղ
եւ
մեղր
կերիցէ.
յառաջ
քան
զժամանակ
գիտելոյ
նորա
զչարն՝
ընտրեսցէ .
յառաջ
քան
զգիտել
մանկանն
զչար
կամ
զբարի,
անարգեսցէ
զչարն
եւ
ընտրեսցէ
զբարին.
Սիրեցեր
զարդարութիւն
եւ
ատեցեր .
վասն
զի
ինքն
է
արդարութիւն
եւ
Աստուած։
51
Զի
մինչչեւ
ի
ժամանակ
մանգանն
կարողութիւն
գիտելոյ
զպարսաւէն
եւ
գովել
զգովութեան
արժանի,
զիա՞րդ
էր
հնար
խնդրել
զչարն
եւ
ընտրել
զբարին։
52
Այլ
այսպէս
ուսուցին,
թէ
Աստուած
երեւեցաւ
մարմնով
ըստ
արժանի
իւր
բնութեան
բարեաց՝
յայտնել
զընտրութիւն
բարութեան
եւ
զպարսաւանս
չարեաց.
այս
ասացեալ
լիցի
վասն
ճշմարիտ
կրաւնիցն
հաւատոյ։
53
Արդ,
վասն
այսորիկ
բարերար
Բանն
Աստուծոյ,
Որդին
բնութեան
Հաւր,
որ
անկարաւտն
է
բնութեամբ,
սուրբն,
արդարն,
որ
սիրէ
զարդարութիւն
եւ
ատէ
զանաւրէնութիւն՝
եղեւ
իբրեւ
զմեզ
եւ
անուանեցաւ
ծառայ,
եւ
Աստուած
անուանեաց
իւր
բնութեանն
զՀայրն
իւր՝
վասն
մարդանալոյն.
զի
թեպէտ
եւ
Աստուած
էր
բնութեամբ,
աւծանիլ
ասէ
ի
Հաւրէ
Հոգւով
Սրբով,
ո՛չ
եթէ
իբրեւ
կարաւտ
բնութիւն՝
այն
որ
սուրբն
իսկ
է
եւ
Աստուած
բնութիւն,
այլ
զի
ինքեան
բացցէ
մեզ
դուռն
շնորհաց
եւ
արժանի
արասցէ
զմեզ
Հաւր
աւրհնութեանն.
որ
յառաջագոյն
ընդդիմադարձ
գտեալ
էաք
պատուիրանազանցութեամբ
Ադամա,
եւ
զկնի
նորա
ի
վերա
մեր
բռնացեալ
էին
մեղքն
մեր։
54
Վասն
այսորիկ
ո՛չ
պատգամաւորաւք
եւ
ո՛չ
հրեշտակաւք,
այլ
ինքնին
Տէրն
փրկեաց
զմեզ.
զի
եւ
երանելին
Յոհաննէս
ասէ,
եւ
զի
Աստուած
է
բնութեամբ
եւ
եղեւ
մարմին,
զհոգեւոր
վերստին
ծննդեամբ
պատուականութիւն
շնորհեաց
զաւրութեամբ
իւրով,
այսպէս
ասէ
վասն
նորա.
Սա
է,
որ
եկն
ջրով
եւ
Հոգւով,
Յիսուս
Քրիստոս.
ո՛չ
ջրով
միայն,
այլ
եւ
ջրով
եւ
արեամբ.
եւ
Հոգին
է,
որ
վկայէ,
զի
Հոգին
է
։
55
Արդ,
ասի
Հոգին
Քրիստոսի,
եւ
բաշխէ
եւ
տայ
իբրեւ
զիւր՝
ի
լրութենէ
իւրմէ.
զի
Աստուած
է
ճշմարիտ
եւ
Որդի
բնութեամբ,
եւ
զազատելոյն
ունի
յինքեան
զիշխանութիւն
բնութեամբ,
իբր
եղեւն
ի
կերպարանս
ծառայութեան
եւ
էջ
ի
նմանութիւն
մարդկան.
զի
գրեալ
է
այսպէս.
Եղեւ
առաջին
մարդն
յերկրէ
հողեղէն,
իսկ
երկրորդն
Տէր .
որո՞վք
կերպարանաւք
ասասցի
զայս,
այլ
վասն
զիւրմէ
մարմինն
ի
վերուստ
յերկնից
եկելոյ
Բանին
Աստուծոյ,
եւ
զորաւրինակ
տէր
է
երկնից
եւ
աւրէնսդիր
որպէս
Աստուած,
լինի
ընդ
աւրինաւք,
զի
գնեսցէ
զայնոսիկ,
որ
ընդ
աւրինաւքն ,
որպէս
եւ
գրեալ
է։
56
Նոյնպէս
դարձեալ
վերստին
ծնունդն
ջրով
եւ
Հոգւով
պատուեաց
տեսչութեամբն,
որ
բնութեամբն
իսկ
Որդի
էր.
լուիցի
դարձեալ
ի
բարբառոյ
Հաւր
Աստուծոյ
եթե՝
Դա
է
Որդի
իմ
սիրելի
ընդ
որ
։
57
Ընդունի
զայս
Քրիստոս
եւ
ընքեամք
զիւր
բաշխէ
մեզ,
որեւ
իւր
իսկ
են
բնութեամբն
բարութիւն
զմեզ
հաղորդ
արասցէ
եւ
լիցի
ճանապարհ
եւ
դուռն
այսպիսի
լուսաւորութեան
պատուոյ։
58
Անդ
իսկ
էր
Որդւոյ
Աստուծոյ
առնել
զայս
ամենայն,
զի
որպէս
եղեւ
պտուղ
ննջեցելոցն
ի
կեանս
եւ
յանապականութիւն
բնութեան
մարդկան
ինքեան,
նոյնպէս
դարձեալ
գտցի
ինքն
առաջնորդ
կատարմանն,
իբրեւ
պտուղ
սրբեցելոցն
մկրտութեամբ,
զի
յորդեգրութեան
փառս
վերացուսցէ։
59
Եւ
զոր
ինչ
եցոյց
յինքեան
Քրիստոս՝
նոյնպիսի
կարգեաց
աւրինակաւ
եւ
մեզ
սփռեաց
զշնորհս
Հաւր.
որպէս
եղեւ
առ
Կարապետ
Մկրտչաւն,
նոյնպէս
լիցի
եւ
առ
քեւ.
բացցին
երկինք
եւ
թռուցեալ
իջանիցէ
ի
վերայ
քո
Հոգին
Սուրբ,
եւ
լինիցիս
եւ
դու
որդի
Աստուծոյ։
60
Այսպիսի
ճանապարհ
փրկութեան
նորոգեաց
մեզ,
որ
վասն
մերոյ
եղեւ
Բանն
Աստուծոյ
իբրեւ
զմեզ,
զի
մեք
առ
նմա
եւ
նովաւ
գտցուք
վայելել
ի
շնորհս
նորա։
61
Եւ
ո՛չ
ոք
կարէ
կարծել
ի
ճշմարիտն
հաւատացելոցն
եւ
յուղամիտ
խորհրդոցն
զայլ
ոք
աթոռակից
Հաւր,
քան
զայն,
որ
ի
Կուսէ
ծնեալ
է
ըստ
մարմնոյ.
եւ
վասն
զի
է
մինն
միաւոր
ճշմարիտ
Որդի՝
Եմմանուէլն,
իմանալի
եւ
խոստովանելի
է
ի
մէնջ
Աստուած
եւ
մարդ
միանգամայն,
որ
անգ
է
նմա
ըստ
պատմութեան
Գրոց
Սրբոց
աստուածութիւն
եւ
մարդկութիւնն։
62
Նորին՝
ի
Հինգերորդ
ճառէն,
ի
բանէն՝
Վասն
այսորիկ
պարտ
է
մեզ
ունկնդիր
լինել
բանից
։
63
Արդ,
գայ
յայտնի,
այսինքն
մարմնով,
եւ
վկայէ
Բարուք
իւրում
յասելն
այսպէս.
Սա
է
Աստուած
մեր.
մի՛
համարեսցի
ընդ
ամենայն
այլ
ոք.
եգիտ
զամենայն
ճանապարհ
իմաստութեան,
ետ
զնա
Յակոբայ
ծառայի
իւրում
եւ
Իսրայելի
սիրեցելոյ
իւրոյ.
եւ
յետ
այսորիկ
ի
յերկրի
երեւեցաւ
եւ
ընդ
մարդկան
։
64
Արդ,
երեւեցաւ
ի
վերայ
երկրի
եւ
շրջեցաւ
ընդ
երկրաւորս,
այսինքն
ընդ
մեզ՝
ո՛չ
մերկ
աստուածութեամբ ,
զի
աստուածութիւնն
աներեւոյթ
է,
այլ
զի
յառաջագոյն
ասացի՝
ինքն
էակն
եղեւ
մարմին,
ծնաւ
ի
կնոջէ
եւ
եղեւ
ընդ
բնութեամբ
Որդին
Աստուծոյ.
եւ
աւրինադիր,
զի
ամենայն,
որ
հաւատայ
ի
նա՝
մի՛
կորիցէ,
այլ
ընկալցի
զկեանս
։
65
Զի
բնութիւն
մարդկան,
որ
ընդ
մահուամբ
եւ
ընդ
անիծիւք
գրաւեալ
էին
վասն
յանցանացն
Ադամա՝
ազատեսցէ
զնոսա
շնորհաւք
իւրովք
ի
վշտաց
բազմութենէ
եւ
արասցէ
ի
վեր
քան
զմահ
եւ
զապականութիւնն,
եւ
ածցէ
կացուսցէ
առաջի
Աստուծոյ
Հաւր՝
այն,
որ
եղեւ
իբրեւ
զմեզ
տեսչութեամբ,
եւ
ո՛չ
եկաց
մնաց
ընդ
մեզ
յաղքատութեանն,
այլ
վերացաւ
ի
նոյն
բնութիւնն
յիւր
իսկ
յառաւելութիւն
եւ
ի
փառս։
66
Եւ
որպէս
ասեմք
զնա
լինել
մարմին,
եթե
եղեւ
մեղք
եւ ,
եւ
բնութիւնն
իւր
ի
վեր
է
ի
չարեաց
եւ
ի
զղջմանէ,
այլ
զի
աւրհնեսցէ
զարարածս
իւր
եւ
փրկեսցէ
զմեզ
յանցանաց
մեղաց
եւ
յանիծից
մահու
եւ
ի
պարտաւորութենէ։
67
Այսուհետեւ
ինքնին
պարտեւք
առնուլ
վարդապետութեամբ
կրաւնից
ճշմարիտն
հաւատոյ,
եթե
զիա՞րդ
ածցեն
զմտաւ
յանդգնել
եւ
ասել
զՅիսուս
Քրիստոս
ուրոյն
լոկ
մարդ,
կամ
իմանալ
այսպիսի
ինչ
կամ
ասել,
այլ
պարտ
է
գիտել
ճշմարտիւ
եւ
խոստովանել
զԲանն
Աստուած
մարդացեալ.
զի
այսպիսի
խոստովանութիւն
քարոզութեան
փրկութիւն
է
անվրէպ
ամենայն
խոստովանողաց
իւրոց։
68
Զի
Աստուած
է
բնութեամբ,
որպէս
բազում
անգամ
ասացաք,
Բանն
Աստուծոյ.
այլ
իջոյց
զանձն
իւր
ի
խոնարհութիւն
եւ
անուանեցաւ
ընդ
մեզ
իբրեւ
զմարդ
եւ
փոքր
մի
խոնարհ
քան ,
եւ
հնազանդ
է
Հաւր
մինչեւ
ի
մահ,
զի
փառաւք
եւ
պատուովք
պսակեսցէ
զմարդկան
բնութիւնս.
իբրեւ
զմի
ի
մէնջ
պսակեալ՝
ասէ,
որ
Տէրն
է
։
69
Այսպէս
ուղղութեամբ
եւ
աստուածպաշտութեամբ
խոստովանեսցուք,
այսպէս
սրբեսցուք
զխորհուրդս
մեր,
եւ
զամենայն
բարձրութիւն
հպարտացեալ
ընդդէմ
գիտութեանն
Աստուծոյ
խոնարհեցուսցուք
եւ
գերեսցուք
զամենայն
միտս
ի
հնազանդութիւն
Քրիստոսի։
70
Այսպէս
առողջ
եւ
առանց
վնասելոյ
պահեսցուք
զմիտս
խորհրդեանն՝
տուելոյն
մեզ
քարոզաւքն
իւրովք։
71
Արդ,
զի
զխորհուրդս
փրկութեան
մերոյ
կամիցին
ցրուել,
զի
զանբաժանելի
զմի
Որդի
յերկուս
կամին
բաժանել,
զոր
Գիրք
սուրբ
քարոզեն
մեզ,
ո՞վ
առնուցու
յանձն
եւ
հաւանեսցի
սատարոյ
թշնամւոյն
զայսպիսի
բարբաջանս.
այլ
բարերարութիւն
Աստուծոյ
եւ
զաւրութիւնն,
վասն
որոյ
անքնին
քաղցրութիւն
ի
վեր
քան
զմիտս,
որ
ի
վերն
է
բնութեամբ
աստուածութեանն
իւրոյ
ի
բնութենէ
տարրեղինացս,
խոստովանելի
է
բնութեամբ
անըմբռնելի,
զատեալ
յըմբռնելեացս
եւ
ի
մարմնաւորացս,
լինի
մարմին,
առնու
զկերպարանս
ծառայութեան
մարդկութեան՝
միութիւնն
ի
վեր
քան
զմիտս
եղելոյ։
72
Քանզի
ճշմարիտ
քարոզացն
իւրոց
ի
հոգեկրաց
մի
Որդի՝
աստուածութեամբ
եւ
մարդկութեամբ
անբաժանելի,
Աստուած
մարդացեալ,
եւ
որոյ
առեալն
զկերպարանս
ծառայութեան.
զի
թեպէտ
եւ
կարգի
եւ
անուանի
ընդ
այնոսիկ,
որք
խնամաւք
եւ
շնորհաւք
գան
յորդեգրութիւն՝
յանուանելն
իւրում
ընդ
նոսա,
ո՛չ
կորուսանելով
բնութեան
իւրոյ
զազատութիւն,
եւ
ո՛չ
հեռանայ
ի
Միածին
անուանէ,
եւ
ո՛չ
ըմբռնի
ի
ծառայութիւն
ի
լինելն
մարդ,
այլ
իմանալի
եւ
խոստովանելի
է
եւ
ի
մարդկութեան
իւրում
ազազ
եւ
ազատիչ
եւ
Միածին։
73
Եւ
զի
ունայնացոյց
զանձին
իւր
եւ
էջ
ի
խոնարհութիւն
վասն
մեր,
ո՛չ
զի
կացցէ
մնասցէ
ունայնութեամբ
յաղքատութեան,
այլ
զի
հաւատացեալ
լիցի
մեզ ,
թե
Աստուած
է
բնութեամբ,
որ
զամենայն
լնու
եւ
ի
լինելն
իւրում
մարմին։
74
Արդ,
թեպէտ
եւ
ի
մարմնաւորութեանն
իւրում
կարգի
ընդ
բազում
եղբարս,
իբրեւ
յորդեգրութիւն
ծնեալ
բնութեամբ
եւ
աստուածաբար
ի
Հաւրէ,
Բանն՝
իւր
արմատ
եւ
սկիզբն
երեւելոյն
ի
մարդիկ
ունի
զսուրբ
Կոյսն
ի
լինելն
իւրում
մարմին.
այլ
ճշմարիտ
միաւորութեանն
կարգապահ
է
անվրէպ
եւ
անապական
զփառս
Միածնին.
զի
թեպէտ
եւ
եղեւ
տեսչութեամբն
իւրով
մարդ
եւ
թեպէտ
եւ
անուանի
ընդ
բազում
եղբարս՝
խոնարհելով
եւ
ծառայութեան
կերպարանաւքն ,
սակայն
անընկեր
եւ
անհամեմատ
է
եւ
ի
վեր
քան
զամենեսին
բնութեամբ
աստուածութեանն
իւրով,
եւ
յառնուլն
իւրում
զծառայութեան
կերպարանս՝
զազատութիւն
բնութեան
եւ
զհաւասարութիւնն
առ
Հայր
ո՛չ
մերժէ
յինքենէ.
բնութիւնք
նոր
յանգին
ի
միմեանս։
75
Բնութեամբ
միանալ,
ասեն,
չէ
հնար,
այլ
մերձաւորութիւն
մարդոյ
առ
Աստուած.
եւ
զիա՞րդ
ասեն,
որ
այնչափ
յայտնի
աղաղակեն
իրք
եւ
բնութիւնք
անհաւասար
ի
միմեանց։
76
Ո՛վ
մշակք
թշնամոյն,
հնազանդեսցին
զաւրութեանն
Աստուծոյ
եւ
լուիցեն
ճշմարիտ
քարոզացն,
որ
աղաղակեն
եւ
ասեն
եթե՝
Բանն
մարմին ,
ի
վեր
քան
զինքն
մարդոյն,
որ
Աստուծոյ
միայն
է
գործ՝
իմանալի
եւ
անհաւատալի,
ո՛չ
քննելի.
զի
այն,
որ
կամեցաւն
մարդ
լինել
եւ
առ
զկերպարանս
ծառայութեան,
հաւատալի
է
մի
Որդի,
վասն
փրկութեան
մարդկան
եղեւ
մարդ՝
ի
փրկութիւն
արարածոց
իւրոց։
77
Ի
վերայ
այսր
ամենայնի
մի
Որդի
խոստովանելի
է
ճշմարտութեամբ։
1
Երանելւոյն
Յոհաննու
եպիսկոպոսապետի
Կոստանդնուպաւլսի՝
Մեկնութիւն
որ
ըստ
Մատթէոսի
աւետարան։
2
Մատեան
ծնելութեան
Յիսուսի
Քրիստոսի,
Որդւոյ
Դաւթի,
Որդոյ
Աբրահամու
։
–
3
Երանելին
Մատթէոս
իբր
զԵբրայեցոց
գրէ
ասելով.
նախ
քան
զամենայն
խնդրեաց
ցուցանել,
եթե
եւ
ի
Դաւթայ
էր .
եւ
վասն
զի
լռեալ
էր
Աբրահամու
վասն
ամանակին,
եւ
փոխանակելով
Դաւթի
զկենցաղն
Աբրահամու,
ապա
եւ
արքայութեան
սերման
նորա
կալաւ
Դաւիթ.
եւ
յիշաւղութեանն
ամենեցուն
է։
4
Քանզի,
որպէս
յայնժամ
ասէր
Աստուած.
Մի՛
երկնչիր,
զի
ընդ
քեզ
եմ
բարեբանեցից
զքեզ,
եւ
զքեզ
սակս
Աբրահամու
հաւր ,
սապէս
յետ
այսորիկ
ասէր
Աստուած
Եզեկիայ .
Գերասպարեցից
վասն
քաղաքիս
ասորիկ
սակս
իմ
եւ
Դաւթի
հաւր .
քանզի
ժառանգաւոր
աստուածսիրելութեան
եղեւ
Դաւթի։
5
Եւ
վասն
զի
յետ
այսորիկ
ի
սերմանէ
Դաւթի
ակնկալութիւն
զՔրիստոս
եղանել,
քանզի
լուեալ
էր
ըստ
Աբրահամու
ամանակին ,
այսր
աղագաւ
նախ
Որդւոյ
Դաւթի,
ապա
որդւոյ
Աբրահամու։
6
Իսկ
ասէ
աւետարանիչն
յաղագս
Գաբրի[ելի
]
թե՝
Եկն
առ
կոյսն
խաւսեցեալ
առն,
որում
անուն
էր
ի
տանէն՝
ի
տոհմէ .
ի
Դաւթայ
էր
կոյսն,
եւ
Յովսէփ,
որ
արդար
ելով
եւ
պահապան
աւրինի,
յիւրմէ
հայրենւոյ
եւ
ի
տանէ
աստէր
իւր
զկոյսն
զի
քան
հրամայէր
ո՛չ
պարտ
գոլ
առնուլ ,
եթե
ո՛չ
ի
նոյն
ցեղէ.
եւ
վասն
զի
ո՛չ
էր
աւրէն
առ
հրէայսն
ազգաբանել ,
զի
զսովորութիւնն
պահեսցէ
աւետարանիչն
եւ
մի՛
թուեսցէ
ի
տարագծել
ի
նախերգանացն,
եւ
մեզ
ծանուսցէ,
սակս
զնախնիս
լռեաց,
իսկ
ազգաբանեաց ,
զի
ուսցուք
նովաւ
զՄարիամ,
եթե
էր
ի
տանէ
Դաւթի,
ուստի
եւ
ինքն,
զի
եւ
աւրինացն
անտեղելի
մնասցէ։
7
Քանզի
ի
բաց
երեւեցելոյ
ի
տանէ
Դաւթի՝
եւ
կոյսն
ընդ
նմա
ցուցեալ
է,
հաւաստապէս
ի
սերմանէ
ելով
Դաւթի,
յորմէ
եւ
ծնիցաւ
Յիսուս
Քրիստոս։
8
Իսկ
Յիսուս
թարգմանի
Փրկիչ՝
ի
փրկելոյ
զժողովուրդ
իւր։
Հռաշափառ
լսել
զխորհուրդս
սքանչելի,
եթե
Աստուած
անճառելի
եւ
անասելի
եւ
անպարիմանալի,
եւ
Հաւր
Որդի՝
արգանդաւ
ծնիցաւ
եւ
եղեւ
ի
կնոջէ,
եւ
կալաւ
նախնիս
զԴաւիթ
եւ
զԱբրաամ,
այլ
որ
էք
ըստ
ընդելագոյն
զկանայսն ,
զորս
եւս
յիշեցաք։
10
Եւ
մի՛
ինչ
նուաստ
կարծեսցես,
քանզի
հաւանեցաւ
կոչիլ
Որդի
Դաւթի
իւրոյն
ծառայի,
զի
զքեզ
արասցէ
Աստուծոյ
Որդի՝
քոյոյ
Տեառնն.
ծնիցաւ
ըստ
մարմնոյ,
զի
ծնցի
ըստ
Հոգւոյ.
քանզի
ի
կնոջէ
ծնանիլ
մեզ
պատահէր.
իսկ
ո՛չ
յարենէ
եւ
ո՛չ
ի
կամաց
այլ
ի
Հոգւոյն
զգերազանցեալն
զմեզ
եւ
զհանդերձեալն
նախաձայնէ
ծնելութիւն,
զոր
հանդերձեալ
էր
մեզ
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ
շնորհել։
11
Եւ
ամենայն
իսկ
այլքն
այսպիսի
էր.
քանզի
ի
մարգարէէն
մկրտիլ
զհինն
ցուցանէր
մեզ ,
իսկ
ի
Հոգւոյն
վերեկութեամբ
զնորն
ստորագ[ր]եաց։
12
Ի
նոյն
շարի՝
ի
Հռութ
եւ
ի
Ռահաբ։
13
Տեսանե՞ս,
իբր
ո՛չ
դուզնաքեայ
եւ
սակաւուց
սակս
յիշեաց
ըստ
Յուդայի
պատմութեանն
ամենայնի.
սակս
այսորիկ
եւ
զԹամար
յիշէ՝
զմինն
այլազգի
եւ
զմինն
բոզ
ելով,
զի
ուսցիս ,
թե
զամենայն
եկն
զչարութիւնն
լուծանել։
14
Քանզի
որպէս
բժիշկ,
այլ
ո՛չ
իբր
դատաւոր
ժամանեաց.
զի
որպէս
բոզ
ասին
կանայս
այսոքիկ,
այսպէս
եւ
Աստուած
զբնութիւնն
զբոզացեալ
յարմարեաց
իւր,
զոր
ի
վերուստ
նախասեն
ի
վերայ
եղեալ
այլ
այն
անզգամ
եղեւ
առ
ընդակիցն.
իսկ
եկեղեցի
մի
հաղ
ի
բաց
թափեալ
ի
հայրենի
չարեացն
մեղաց՝
ողջագուրելով
զփեսայն.
քանզի
որպէս
Հռութ,
եթե
ո՛չ
նախ
եթող
զհայր
եւ
արհամարհեաց
եւ
զազգ
եւ
զգաւառ,
եւ
վայրածեցաւ
ի
վերջին
աղքատութիւն,
ո՛չ
պատահեաց
մերձաւորութեանն
Բոոսի.
սապէս
եւ
եկեղեցի
զառաջին
սովորութիւնն
ի
բաց
թողեալ՝
յայնժամ
եղեւ
Քրիստոսի
եւ
բարեաց
արժանաւորեցաւ։
15
Առ
սա
ասէր
եկեղեցիս .
ժողովուրդ
քո
եւ
տուն
հաւր
քո,
զի
ցանկացաւ
թագաւոր
գեղոյ
։
16
Զայն
եւ
Հռութէ
արար.
վասն
այսորիկ
եւ
մայր
եղեւ ,
որպէս
եւ
եկեղեցի.
քանզի
եւ
ի
սմանէ
Դաւիթ
թագաւոր
մեծ
եղեալ,
եւ
ո՛չ
ամաչէ
ի
վերայ
այսոցիկ։
Երանելւոյն
Կիւրղի
եպիսկոպոսապետին
Աղէքսանդրացու,
որ
Առ
թագուհին
ի
մատենէն
եթե՝
Աստուած
է
Քրիստոսն։
,
Որդի՛
Դաւթի,
մի՛
երկնչիր
զՄարիամ,
զի
ի
նմանէ
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ
է.
ծնցի
որդի
կոչեսցի
անուն
նորա
Յիսուս.
ինքն
իսկ
ապրեցուսցէ
զժողովուրդ
իւր
ի
մեղաց
։
–
3
Երկուս
ի
միասին
դնէ՝
աստուածավայելուչս,
եւ
ո՛չ
վայելուչս
բնութեան.
քանզի
ծնիցելոյն
ի
Մարիամայ
յատուկ
ասաց
ժողովուրդ
նովաւ
ապրեցեալսն,
եւ
եւս
զնոսա
ի
մեղաց
ի
բաց
թափիցէ.
Աստուծոյ
իսկ
ամենայն
եւ
վայելեսցի
իսկ՝
նմա
եւ
միայն
զ՚ի
բաց
թաւթափելն
ի
մեղաց
կարել
։
4
Աստուած
ի
Կուսէ
ծնիցեալն,
որոյ
եւ
յատուկ
եմք
ժողովուրդ,
եւ
ի
մեղաց
զմեզ
ի
բաց
փոխեաց՝
զայսորիկ
իշխանութիւն։
5
Դարձեալ՝
բան
երկրորդ։
6
Իսկ
ծնանելն
ի
Բեթղահէմ
ի
Բեթղահէմ
Հրէաստանի
ծնանի
որ
յարմատոյն
Յեսսեայ ,
եւ
ասէ
յաղագս
նորա
միով
ի
մարգարէիցն
Աստուած
եւ
Հայր.
Եւ
Բեթղեհեմ,
տունդ
Եփրաթայ,
սակաւոր
ես
ի
հազարաւորացն
Յուդայ.
քանզի
ի
քէն
ինձ
արտաքս
եկեսցէ
առ
ի
գոլ
իշխան ,
եւ
ելք
ի
սկզբանէ
աւուրցն
։
7
Ի՞բր
արդեւք
ծնիցեալն
ի
Բեթղեհեմ
Հրէաստանի
ի
սկզբանէ
զելսն
յաւիտենից
ասի
ունել,
այս
է
գոյութեան
սկիզբն,
թեպետ
եւ
ծնիցեալ
ի
վերջին
յաւիտենիս
ժամանակս.
Աստուած
ուրեմն
Քրիստոս,
եւ
վայել
էր
նմա
Աստուծոյն
Բանի ,
քանզի
Աստուած
էր,
վասն
մեր
մարմնական
համբերեալ
զ՚ի
կնոջէն։
8
Դարձեալ՝
բան
երրորդ։
9
Ես
զձեզ
ջրով
մկրտեմ
յապաշխարութիւն,
իսկ
որ
զհետն
իմ
գայ
հարստագոյն
իմ
է,
ո՛չ
եմ
բաւական
զկաւշիկս
բառնալ,
ինքն
զձեզ
մկրտեսցէ
Հոգւով
Սրբով
եւ
հրով.
որոյ
հեծանոցն
ի
ձեռին
իւրում ,
եւ
մաքրեսցէ
զկալ
։
–
10
Ո՛չ
մարդկութեան
գործ
գոլ
ասեմք
Հոգւով
Սրբով,
այլ
եւ
ո՛չ
զկալն
զիմանալի,
այս
է՝
զորս
ի
վերայ
երկրի,
յատուկ
գոլ
ասեմք
մարդոյ.
քանզի
Աստուծոյ
է
ամենայն
եւ
նմա
վայել
է
Հոգւով
Սրբով
մկրտել
կարել
զհաւատացեալս։
11
Ներգործեաց
զայս
Քրիստոս՝
յետ
Յովհաննու
եկեալն
ըստ
մարմնոյ,
կամ
եթե
ըստ
մարմնոյն
ամանակի
ինքն
իսկ
կալ
մաքր[է
].
Աստուած
ուրեմն
է
ճշմարտապէս։
12
Եւ
դարձեալ՝
բան
չորրորդ։
13
Եւ
ահա
բորոտ
յառաջ
եկեալ՝
երկրպագէր
ասելով.
Տէ՛ր,
եթե
կարող
ես
զիս
մաքրել.
եւ
ձգեալ
զձեռն
ի
նա,
յարեաց՝
ասելով.
Կամիմ,
մաքրեցի՛ր.
եւ
արագապէս
ի
նմանէ
։
14
Ներգործելն
կարել
աստուածավայելչաբար
ո՛չ
յատուկ
մարդոյ,
եւ
այս
յաւէտ
հետեւանայ
եւ
միայն
որ
եւս
անդր
ամենեցուն
բնութեան,
եւ
ներգործէ
այսպէս
Քրիստոս.
ո՛չ
ուրեմն
սոսկ
մարդ
ըստ
մեզ,
այլ
մանաւանդ
Աստուած
մարդկութեան
կերպի։
15
Այսպէս
իմասցիս
եւ
ի
վարդապետս
ի
զսքանչին,
թեպէտ
եւ
հողմոց
վերասաստելով ,
ծովու
եւ
ջրոց.
ուստի
եւ
աստուածազան
աշակերտքն
եւ
զծով
եւ
զհողմս
ընդ
իշխանութեամբ
տեսանելով՝
հրաշացան,
ասելով.
Ո՞րպիսի
է
սա.
քանզի
ո՛չ
մարդոյ
սոսկի
զայսպիսիս
կարել
։
16
Աստուած
ուրեմն,
ըստ
նմին
եւ
մարդ՝
Քրիստոս։
17
Դարձեալ։
ասելով.
Եթե
հանես
զմեզ,
առաքեա՛
զմեզ
խոզից.
եւ
ինքն
նոցա.
։
–
19
Նախախնամելն
եւ
ապրեցուցանել
զնոսա
ո՞յր
եւս
իցէ,
բայց
ըստ
բնութեան
Աստուծոյ։
20
Այսպէս
եւ
Փրկիչն
ասէ.
Ո՞չ
երկու
ձագք
վաճառին,
եւ
ի
նոցանէն
ո՛չ
յերկրի
թարց
Հաւր
ձերոյ,
յերկինսն
է.
իսկ
ձեր
եւ
գլխոյ
ամենայնք
համարեալ
։
21
Քանզի
ահա
այսուհետեւ
այսքանից
նախախնամութիւն
Քրիստոս,
իբր
մի
իշխել
անմաքրոց
դիւացն
եւ
ո՛չ
խոզաց
ունել.
ապա՝
հրամայեաց
հազիւ,
եւ
ո՛չ
զնոցայն
լնոյր
հայցումն
այլ
եւ
զմեզ
հաւանեցուսցէ,
եթե
նախախնամէ
իբր
Աստուած։
22
Աղէ,
ի՞բր
ո՛չ
Աստուած,
որ
զաստուածավայելուչս
իշխանութիւնն
եւ
զամենեցուն
հարստութիւնն
յարեալ
ունել՝
ապրեցուցանելով
իւր
զիւրսն
նովաւ
եղեալս։
23
Եւ
դարձեալ։
24
որ
խոստովանիցի
զիս
առաջի
մարդկան,
խոստովանեցից
եւ
ես
զնա
առաջի
Հաւր
իմոյ,
որ
յերկինս.
իսկ
որ
ոք
ուրասցի
զիս
առաջի
մարդկան,
ուրացայց
եւ
ես
զնա
առաջի
Հաւր
իմ,
որ
։
–
25
Բազումք
կոչեցեալ
են
սրբոյն
առ
վկայութեան
փառս
եւ
կատարեալք
ախտակրութեամբք
եւ
մահու՝
Աստուած
խոստովանելով,
արդեւք
պսակեցին՝
հաստատելով
եւ
ասելով
մարդ
գոլ
հասարակական
զնա,
կամ
յաւէտ
իբր
Աստուած
խոստովանութեամբ
այլ
յայտ
է,
քանզի
զայս
ուրացեալքն
եւ
վկայութեան
փառացն
կորիցեն
եւ
զնա
գտցեն
յաւուրն
դատաստանի՝
ուրանալով
զնոսա
Քրիստոսի։
26
Աղէ,
ի՞բր
ոչ
Աստուած,
որ
փառաւք
պսակէ,
զորս
եթե
ասէ՝
ճշմարտապէս
խոստովանելով
զնա։
27
Դարձեալ։
28
Եկա՛յք
առ
իս
ամենայն
վաստակեալքդ
եւ
ծանրաբեռնեալք,
եւ
ես
հանգուցից
զձեզ.
բարձէ՛ք
զլուծ
իմ
ի
։
–
Եթէ
ոչ
Աստուած
ճշմարտապէս
Էմանուել,
զի՞նչ
աւրինակ
մեզ
զիւր
լուծն
դնէ
ի
վերայ.
քանզի
Աստուծոյ
ծառայ
ամենայն,
եւ
ասացեալ
է
լուծ .
այլ
ի
վերայ
դնէ
մեղ
Քրիստոս
լուծ
եւ
իւր
հնազանդէ,
եւ
թեպէտ
զամենայն
ի
ներքոյ
բերէ
Հաւր,
Աստուած
ուրեմն
է.
ուստի
եւ
ընդ
նովաւ
կալ
վայել
է,
ըստ
ասացաւղին
առ
Աստուած
եթե՝
Ամենայն
ծառայ
։
30
Դարձեալ։
31
Կամ
թե
ոք
քահանայք
ի
զշաբաթս
պղծեն
եւ
անպատճառելիք .
իսկ
ասեմ
ձեզ,
եթե
քահանայարանին
մեծագոյն
է
։
–
32
Եթե
պղծելով
զշաբաթն
քահանայքն
անպատճառելիք
են՝
իբր
մատուցանելով
զբուժականսն ,
ի՞բր
ի
քահանայարանին
գործելոյն
իմանի
մեծագոյն
Քրիստոսի .
այլ
է
յայտ,
զի
այնք
որ
յաւրէնսն
ստուեր
եւ
աւրինակ
երկնայնոցն .
իսկ
աշակերտքն
առընթերակացեալք
եւ
սպասաւորեալք
Քրիստոսի՝
եւս
զփառսն
ունէին .
եւ
եթե
յաւրէնսն
լաւագոյն
է
Քրիստոսի,
ի՞բր
ոչ
Աստուած
ճշմարիտ։
33
Եւ
դարձեալ։
34
եթե
ես
Բէեղզեբուղաւ
հանեմ
զդեւս,
որդիքն
ձեր
ի՞ւ
հանիցեն.
վասն
դատաւորք
նոքա
եղիցին
։
–
35
Եթե
յանուն
Քրիստոսի
բժշկեցին
աշակերտքն,
քանզի
ի
վերայ
ձայնէին.
Յանուն
Յիսուսի
Քրիստոսի
Նազովրացւոյ ,
ի՞բր
ո՛չ
Աստուած
ճշմարտապէս։
36
Քանզի
ո՛չ
եւս
բաւականեաց
մարդոյ
փառք
եւ
զաւրութիւն
զսատանայ։
37
Դարձեալ։
38
եղիցի
եւ
կատարածի
յաւիտենին.
առաքէ
Որդի
Մարդոյ
զհրեշտակս
իւր,
եւ
ժողովեսցեն
յարքայութենէ
նորա
գայթագղութիւնս,
եւ
արկցէ
զնոսա
ի
հնոց
։
–
39
Յաղագս
Աստուծոյ
գրեալ.
Բարեբանեցէ՛ք
զՏէր,
ամենայն
հրեշտա՛կք .
քանզի
ո՛չ
հրեշտակ
հրեշտակի
է
այլ
Աստուծոյ
յաւէտ
ամենայնի։
40
Ի՞բր
արդեւք
եւ
ասէ
յաղագս
Որդւոյ
Մարդոյ,
թէ
առաքէ
զհրեշտակս
իւր.
Աստուած
ուրեմն
է,
որպէս
եւ
յատուկս
առնելով
հրեշտակս ,
եւ
ի
ձեռն
վերին
հոգւոյն
սպասաւորել։
41
Դարձեալ։
42
Եւ
Քրիստոս.
Զո՞
ասեն
մարդիկ
զՈրդւոյ.
նոքա
ասեն.
Ոմանք
Մկրտիչ,
եւ
այլք
զԵղիաս,
եւ
միւսք
զԵրեմիաս
եւ
կամ
զմի
ի
մարգարէիցն.
ասէ
նոցա.
Իսկ
դուք
զիս
ասէք
պատասխանեաց
Պետրոս
եւ
ասաց.
Դու
ես
Քրիստոս,
Աստուծոյ
պատասխանեալ
Յիսուս
եւ
ասաց
նմա.
Երանեա՜լ
ես,
Սիմո՛վն ,
զի
մարմին
եւ
արիւն
ո՛չ
յայտնեաց
քեզ,
այլ
իմ,
որ
յերկինս
։
–
43
Եթե
սոսկ
մարդ ,
ընդէ՞ր
սքանչանայ
Պետրոս՝
խոստովանելով
զնա.
ի՞բր
իսկ
է
եւ
աստուածուսումն,
կամ
որո՞ւմ
կարաւտացաւ
լուսածութեան
ի
վերուստ,
զի
զ՚ի
վերայ
նորա
խորհուրդն.
այլ
ծանեաւ,
եւ
Աստուած
ելով
եւ
Որդի
Աստուծոյ
կենդանւոյ
զնա,
եւ
աստուածհասու
սքանչացաւ.
բայց
մի
որդի,
եւ
ո՛չ
երկուս
որդիս
ասէ։
44
Վատապարիշտ
ուրեմն
յերկուս։
45
Եւ
դարձեալ։
46
Մարդոյ
գալ
փառաւք
Հաւր
իւրոյ,
հանդերձ
հրեշտակաւք
։
–
47
Ահա
դարձեալ
նորա
ասէ
զվերին
հոգիսն,
թեպէտ
եւ
ասացելոյ
Որդւոյ
Մարդոյ։
48
Դարձեալ։
49
ի
Կափառնայում՝
առաջեցին
զերկադրաքմայսն
առաւղքն
Պետրոսի
եւ
ասացին.
Վարդապետն
ձեր
ո՞չ
հատուցանէ
զերկադրաքմայսն.
ասէ՝
Այո՛.
եւ
եկեալ
յապարանսն՝
զնա
Յիսուս,
ասելով.
թուի
քեզ,
Սի՛մոն.
թագաւորք
երկրի
յումէ՞
առնուն
զհարկս,
կամ
զկենսոն.
յորդւո՞ց
իւրեանց,
թէ
յաւտարա՞ց.
իսկ
ասացեալ՝
յաւտարացն,
ասէ
նմա
Յիսուս.
ազատ
են
։
–
50
Ի՞բր
ազատ
զինքն
գոլ
ասէ
եւ
արտաքոյ
եւ
անհարկապարտ
եւ
Որդի
ճշմարտապէս,
եթե
ո՛չ
Աստուած
է՝
միաւորութեամբ
ըստ
ենթակացութեան
մարմնոյ
եւ
արեան
հաւասարեալ.
հարկատուեաց
իսկ ,
իբր
ընդ
աւրինիւ
գեր
Որդին։
51
Իսկ
մարդ
ո՛չ
գեր
զաւրէնն .
ի՞բր
իսկ
այլ
եւ
ո՛չ
ունի
բնութեամբ
զազատակն,
եթե
ո՛չ
իմանի
Աստուած
ի
ներմարդութեան
կերպի։
52
Դարձեալ։
53
նմա.
Երդմնեցուցանեմ
զքեզ
կենդանւոյ,
զի
մեզ
ասասցես
թե՝
Դո՞ւ
ես
Որդին
Աստուծոյ.
ասէ
նմա
Յիսուս.
Դու
ասացեր.
բայց
ասեմ
ձեզ՝
արդուստ
տեսանիցէք
Մարդոյ
նստեալ
յաջմէ
կարութեանն
եւ
ի
վերայ
ամպոց
։
–
Իսկ
Որդի
Մարդոյ
նստի
յաջմէ
կարութեանն.
այլ
է
յայտ,
զի
թեպէտ
եղեւ
որդի
մարդոյ
յԱստուծոյն
Բան,
ո՛չ
դադարեաց
զգոլն
Աստուած,
այլ
է
որ ,
այսուիկ
եւ
աթոռակից
է
բուսաւղին
էն
աստուածայինս
արժանաւորութիւնս
վայելուչ
տեսանի,
թեպէտ
եղեւ
մարմին։
55
Դարձեալ։
56
ձայնիւ
մեծաւ՝
արձակեաց
զոգին,
եւ
ահա
վարագոյր
բագնին
հերձաւ
յերկուս՝
վերուստ
մինչ
ի
վայր,
եւ
երկիր
սասանեցաւ,
վէմք
հերձան
եւ
շիրիմք
բացան,
եւ
բազում
քունեցելոց
սրբոցն
։
–
57
Եթե
հասարակական
մարդ
էր
Քրիստոս,
մեռեցելոյ
նորա
այսքան
էր
ի
տարերսն
խռովութիւն.
քանզի
արեգակն
ամփոփեաց,
եւ
նաւուր
խաւար
գործեցաւ.
իսկ
երկիր
զիւր
Տէրն
տեսանելով
ի
Հրեիցն
այպանեալ՝
հերձանիւր.
արձակեաց
իսկ
եւ
դժոխք
զսրբոց
անձինս.
ո՞յր
զայս
առնելով
արդեւք
եթե
ո՛չ
յԱստուծոյ
քանզի
Աստուած
ի
մարմնի,
որում
եւ
արարածս
թշնամանեցելոյ
յեղանակ
իմն
միաբանեալ
։
58
Ըստ
Ղուկայ.
բան
Ա.
։
59
Հրեշտակ
Աստուծոյ
ասէ
յաղագս
Մկրտչին.
Եւ
եղիցի
խնդութիւն
քեզ
եւ
ցնծութիւն,
եւ
բազումք
ի
ծնելութեան
նորա
խնդասցեն.
քանզի
եղիցի
մեծ
առաջի
Տեառն,
եւ
գինի
ուղի
մի՛
արբցէ,
եւ
Սրբով
լցցի
մաւր
իւրոյ,
եւ
որդւոցն
Իսրայեղի
դարձուսցէ
Տէր
Աստուած
։
60
Երանելի
Մկրտիչն
Յովհաննէս
հարցողաց
Դու
ո՞վ
ես,
Ես
ձայն
յանապատի՝
ասէ.
պատրաստեցէ՛ք
Տեառն
եւ
ուղի՛ղ
արարէք
զշաւիղս
։
61
Մարգարէանալով
եւ
ինքն
իսկ
Զաքարիաս
ի
վերայ
ասէ.
Եւ
դո՛ւ,
մանուկ,
մարգարէ
կոչեսցիս.
քանզի
նախագնասցես
առաջի
Տեառն՝
պատրաստել
զճանապարհս
նորա,
առ
ի
տալ
փրկութեան
ժողովրդեան
ի
թողութիւն
մեղաց
նոցա.
յաղագս
գթութեան
Աստուծոյ
մերոյ,
որովք
դիտաւորեաց
մեզ՝
ի
բարձանց,
ծագել
ի
խաւարի
եւ
ի
ստուերս
մահու
նստելոց,
առ
յուղղել
զոտս
մեր
ի
ճանապարհս
։
62
Քանզի
նախագնայր
Քրիստոսի
եւ
նորա
եղեւ
կարապետ,
եւ
նմա
պատրաստել
քարոզէր,
եւ
զի
ի
վերայ
նորա
մարգարէանայր
բան՝
դարձուցանելով
առ
Աստուած
իւր,
արդարացուցանել
կարելով ,
որ
ի
մեղս։
63
Աղէ,
ի՞բր
ո՛չ
Աստուած
Քրիստոս։
64
Դարձեալ
բան։
65
եղիցի
մեծ
եւ
Որդի
Բարձրելոյ
կոչեսցի,
եւ
տացէ
նմա
Տէր
զաթոռն
Դաւթի
հաւր
իւրոյ.
եւ
ի
տան
Յակովբայ ,
եւ
թագաւորութեան
վախճան
ո՛չ
։
–
66
Արդեւք
միո՞վ,
որ
ըստ
մեզ,
թագաւորութեամբ
հանապազ
եւ
անվախճանապէս,
եթե
յԱստուծո՞յ
յաւէտ
եղիցուք՝
մեզ
Քրիստոսիւ,
եւ
ո՛չ
որպէս
արտաքուստ
միջնորդի
ուրումն
յայս
առայցելոց,
այլ
իբր
Որդւով
եւ
յՈրդւոջ
հարստահարելով
բոլորեցունցն
Աստուծոյ
եւ
Հաւր։
Եւ
այս
ճշմարիտ
որպէս
եւ
է
ճշմարիտ,
Աստուած
ուրեմն
Քրիստոս։
68
Դարձեալ։
69
Եւ
ասաց
իսկ
Մարիամ
առ
հրեշտակն.
Ի՞բր
եղիցի
ինձ
այս,
զի
զայր
ո՛չ
ճանաչեմ.
եւ
ասէ
հրեշտակն.
Հոգի
Սուրբ
վերեկեսցէ
առ
քեզ
եւ
կարութիւն
հովանասցի
քեզ.
զի
եւ
ծնիցեալն
սուրբ ,
կոչեսցի
Որդի
։
–
70
Արդեւք
միայն
Որդի՝
ի
սուրբ
Կուսէն
անճառաբար
ծնիցեալն,
եթե
բնութեամբ
եւ
ճշմարտապէ՞ս
Որդի
գոլ
հաւատանայ
եւ
Աստուած.
այլ
է
ճշմարիտ,
իսկ
իմասցի
մարմին՝
ըստ
ենթակացութեանն
եղեալ ,
այս
է՝
արարեալ
իւր
մարմին
զՀոգւոյն
ի
Սրբոյ
Կուսէն .
քանզի
այսպէս
եղիցի
ճշմարտապէս։
71
Դարձեալ։
72 ,
ցնծութեամբ
համբակն
յորովայնի .
եւ
լցաւ
Հոգւով
Սրբով ,
եւ
եւ
ասաց.
Բարեբանեա՛լ
դու
ի
կանայս
եւ
պտուղ
որովայնի
քո.
եւ
ուստի՞
ինձ
այս,
զի
եկեսցէ
մայր
Տեառն
իմոյ
առ
։
–
Նոր
գործաւղի
Աստուծոյ
մարգարէութեան
սակս՝
եղիցի
մարգարէ
ոք,
իսկ
ըստ
միւսում
յեղանակի
ո՛չ
եւս։
Արդ,
ողջունելն
սրբոյ
Աստուածածնին
Մարիամայ՝
սաղմնազգեցելոյ
տակաւին
զՅիսուս,
շարժեաց
նարգանդի
զՅովհաննէս
ի
մարգարէութիւնն։
75
Ի՞բր
ո՛չ
Աստուած
Քրիստոս՝
ի
համակուսին
շարժեաց
աստուածավայելչապէս
ի
մարգարէութեան
կարութիւն
զՄկրտիչն։
76
Դարձեալ։
77
քո,
ըստ
բանի
քում
ի
խաղաղութիւն.
զի
տեսին
աչք
իմ
զփրկութիւն
քո,
զոր
պատրաստեցեր
առ
դէմս
ամենայն ,
լոյս
առ
ի
յայտնութիւն
ազգաց
եւ
փառք
ժողովրդեան
քում
։
–
78
Սիմէովն
զՅիսուս
ի
գիրկս
առեալ՝
յաղագս
նորա .
ի՞բր
արդեւք
է
եւ
ի՞բր
լոյս
ազգաց,
եթե
ո՛չ
Աստուած
ճշմարտապէս
մի
եւ
միայն
Որդի,
որ
բնութեամբ
ի
Հաւրէ
իբր
Բան,
իսկ
ի
Կուսէ
նոյն
ըստ
մարմնոյ։
79
Քանզի
ո՞ր
եղեւ
յայտնութիւնն
ազգաց,
բայց
ի
վերայ
նորա.
գիտացին,
թէ
Աստուած
է,
եւ
նմա
փախեան
զպարտաւորութիւնսն
պաշտել
Աստուծոյ
միւսում,
քան
զմին
բնութեամբն
եւ
ճշմարտապէս։
80
Դարձեալ։
81
Եւ
գիտելով
Յիսուս
զխորհուրդս
պատասխանեալ
ինքն
ասաց
առ
նոսա.
Զի՞նչ
խորհիք
ի
սիրտս
զի՞նչ
դիւրավաստակագոյն՝
ասել
է.
թողցին
մեղք
քո,
եթե
ասե՞լ.
ա՛ռ
քո
եւ
։
–
82
Եթե
միայն
զմեզ
բոլորեցունն
Աստուած
ի
բաց
վճարէ
յանցանաց՝
այլում
վայելելով
զայս
ո՛չ
ումեք,
եւ
շնորհէ
Քրիստոս
եւ
զայս
իշխանութեամբ
աստուածավայելչիւ,
ի՞բր
ոչ
իցէ
Աստուած.
կոչի
իսկ
Որդի
Մարդոյ՝
ծնիցեալ
ի
կնոջէ
ըստ
մարմնոյ,
թեպէտ
եւ
Աստուած
ելով
Բան։
83
Յայնմ
ժամու
բժշկեաց
յախտից
եւ
հարուածոց
եւ
յոգւոց
չարաց,
եւ
կուրաց
բազմաց
շնորհեաց
տե
եւ
Պատմեցէ՛ք
Յովհաննու
զոր
լուայքդ
եւ
։
84
Գործովքն
ողջացուցեալ՝
զինքն
Քրիստոս
մեծագործականաց
բացակատարաւղ
յիշողութիւն
վերաբերէ
ասացելոցն
ձայնիւ .
յաղագս
իւր
ասաց
այսուհետեւ
երանելին
Առհարստացարուք
ձեռք
թողացեալք
եւ
ծունգք
քակտեալք.
ապա
միայն
ո՛չ
եւ
կարկառելով
ցուցանէ
այսպէս
ասելով.
Ահա
Աստուած
մեր,
ահա
Տէր
զաւրութեամբ
գայ
եւ
բազուկն
իւր
։
85
Եւ
ասաց
իսկ
յայլսն.
Յայնժամ
բացցին
աչք
կուրաց
ականջք
խլից
լուիցեն.
յայնժամ
կաղն
իբրեւ .
եւ
առ
այսոքիկ.
Յարիցեն
մեռեալք
կանգնեսցեն
որ
ի
շիրիմս,
եւ
ուրախասցին
յերկրին.
քանզի
ցաւղն,
ի
քէն՝
բժշկու
է
։
Եւ
ասաց
դարձեալ
դէմս
Քրիստոսի.
Ոգի
Տեառն
առ
իս,
որոյ
եւ
աւծ
իսկ
զիս,
աւետարանել
աղքատաց
առաքեաց
զիս,
քարոզել
գերեաց
զթողութիւն
եւ
կուրաց
։
87
Յորժամ
այսուհետեւ
զ՚ի
վերայ
իւր
զմարգարէիցն
ձայնն
առնէ
նշանակ,
կամ
թե
ապացութիւն,
եւ
Աստուած
զնա
մարգարէքն
քարոզեն,
ո՞
սոցա
զընդդէմսն
իշխել
ասել։
88
Դարձեալ։
89
Ձմեռնային
երբեմն
ըստ
լճին
աշակերտքն
ապա
զարթուցին
զնա՝
ասելով.
Վերակա՛ցու,
ապրեցո՛,
կորնչիմք.
եւ
յարուցեալ
սաստեաց
հողմոցն
եւ
ջրոյն,
եւ
եղեւ
խաղաղութիւն
։
90
Ասացեալ
է
Քրիստոսի
ձայնիւ
երանելւոյն .
Դու
տիրես
ծովու
զտղէլութիւն
կոհակաց
նորա
դու
Քո
են
երկիր
լրիւ
։
91
Արդ ,
այսուհետեւ
հեզացուցաւղին
զծով
վայել
է
իսկ
եւ
տիրել
բոլորեցուն
եւ
ունել
զերկինս,
եւ
հիմնել
կարել
եւ
զլրումն
նորա։
92
Ի՞բր
ո՛չ
արդեւք
գոլ
իմանասցի
ճշմարիտ
Աստուած
Քրիստոս՝
ծովու
եւ
հոգեաց
վերահաստելով,
եւ
զայս
հանդերձ
իշխանութեամբ։
93
Դարձեալ։
94
Մաղթէր
զնա
այրն,
յորմէ
արտաքս
ելեալ
էին
գոլ
ընդ
նմա.
իսկ
առաքեաց
զնա՝
ասելով.
Դարձի՛ր
ի
տուն
քո
եւ
զրուցեա՛
որքան
ինչ
արար
Աստուած.
եւ
երթեալ
ըստ
բոլոր
քաղաքին
քարոզելով՝
որքան
արար
նմա
Աստուած։
95
Դարձեալ։
96
Ի
Գերգեսացւոց
քաղաքին
բժշկեաց
Քրիստոս
զվայրենապէս
ներգործեաց
ուրեմն
ինքն,
իբր
Աստուած
գոլով
ճշմարիտ։
97
Քանզի
ո՛չ
եւս
ասեմք՝
իբր
արբանեակ
եղեւ
աստուածային
շնորհին,
ըստ
միում
ի
մարգարէիցն ,
կամ
եթե
սրբոց ,
այլ
էր
ինքն,
որ
զաւրութեամբ
իւրով
խորտակէր
զսատանայ.
քանզի
անուամբ
նորա
եւ
սրբոց
աշակերտացն
դեւք,
եւ
խոստովանեցին
ինքեանք։
98
Դարձեալ։
99
Ի
վերայ
դստեր
ասէ
Քրիստոս.
Մի՛
լայք,
քանզի
ո՛չ
մեռաւ
աղջիկն,
այլ
։
100
Արդեւք
ստեա՞ց,
քա՜ւ
լիցի։
իսկ,
ըստ
իմ
յեղանակի,
Աստուածային
Գրութիւնն
մեկնէ՝
ասելով.
Ո՛չ
է
Աստուած
մեռելոց,
այլ .
քանզի
կեան
Աստուծոյ
կեալն .
ուրեմն
եւ
մեռեալք
ըստ
մեռեալք
մարդկան,
իսկ
ըստ
կենագործութեանն,
այս
է
ըստ
աստուածայնումն՝
ո՛չ
։
102
Ճշմարիտ
է
այսուհետեւ
իբր
Աստուած,
յաղագս
աղջկանն
ասելով
եթե՝
Ո՛չ
մեռաւ,
այլ
ննջէ։
103
Դարձեալ։
104
աւանդեցաւ
ի
Հաւրէ
իմմէ,
եւ
ո՛չ
ոք
գիտէ ,
եթե
ո՛չ
Հայր,
եւ
ո՛չ
գիտէ
զՀայր,
եթե
ո՛չ ,
եւ
կամիցի
Որդի՝
։
–
105
Ո՛չ
ուրուք
գիտելով
զՈրդին
եթե
ո՛չ
միայնումն
Հաւր,
ի՞բր
անգոսնեն
ոմանք
զՀաւր
վկայութիւնն.
քանզի
եցոյց
զիւրն
Որդի
Յորդանան
ասելով.
Սա
է
Որդի
իմ
սիրելի,
յորում
։
106
Այլ
ո՛չ
մերկ
միացոյց
զիւրն.
Բան,
այլ
միաւորեալ
մարմնով,
եւ
ո՛չ
ասաց,
եթե
ի
սմա
է
իմ,
այլ՝
Սա
է,
որ
մարմնովս։
107
Մի
ուրեմն
է
Քրիստոս,
եւ
Որդի
եւ
Աստուած։
108
Դարձեալ։
109
Իւրոց
աշակերտացն
տրամաբանելով՝
ասէր.
Ո՞վ
մեծ
է,
բազմեա՞լն
կամ
սպասաւորն.
ո՞չ
բազմեալն.
իսկ
ես
ի
միջի
ձերում
իբրեւ
։
110
Տեսանե՞ս,
որչա՛փ
եհաս
յաստուածութեանն
վայելուչ
եւ
ի
տէրունական
փառսն.
միայն
ո՛չ
եւ
ի
փառսն
ի
բաց
սասանէ
զ՚ի
սպասաւորին
իմանիլ
կարգի.
իսկ
պատուէ
զայս
սակս
մարդկայնոյն.
քանզի՝
Ես,
ասէ,
ի
միջի
ձերում
եմ
իբրեւ
։
111
Ուրեմն,
թեպէտ
եւ
վայրիջեաց
ընդ
սպասաւորսն
սակայն
է
նոյն՝
իբրեւ
զՏէր
բազմեալ,
եւ
յամենայն
սպասաւորեալ
իբր
Աստուած։
112
Դարձեալ։
113
Ասաց
քահանայապետից,
հարցողացն
զնա
թե՝
Դո՞ւ
ես
եթե՝
Ո՛չ
ձեզ
ասացից,
ո՛չ
եւ
հաւատայք.
իսկ
եթե
հարցից,
ո՛չ
եւս
պատասխանիցէք.
արդուստ
իսկ
եղիցի
Որդի
Մարդոյ
նստեալ
աջմէ
կարութեանն
։
Մարդոյն
Որդի
ի՞բր
ո՛չ
Աստուած
Քրիստոս,
որ
վերնագոյնս
գահս
վայելելով
եւ
աթոռակից
Հաւրն.
քանզի
ո՛չ
գահակցէ
ըստ
բնութեանն
Աստուծոյ
ծնանելի
արարած
բոլորովին,
իսկ
գահակցէ
Որդի
Մարդոյ.
Աստուած
ուրեմն՝
ըստ
միաւորութեանն
տնաւրինականի
մարմնոյ
եղելոյ
Բանին։
115
Ըստ
Յովհաննու
աւետարանին .
Բան
Ա.
։
116
Իսկ
է
Բան
եւ
Բան
է
Աստուծոյ
եւ
Աստուած
է
Բան.
նա
է
ընդ
հաւր
անխափան։
117
Ամենայն
եղականք
նովաւ
եղեն,
եւ
առանց
նորա
չիք
ինչ
։
–
118
Բոլորից
գոյացուցիչ
տեսանիւր
ընդ
Հաւր,
եւ
առ
Հաւր
Բան
եւ
յԱստուծոյ
Աստուած։
119
Իսկ
յորժամ
լսիցեն
ունայնաբանքն,
եթե
այս
Բան
մարմին
եղեւ
եւ
շրջեցաւ
ընդ
մեզ,
եւ
զսա
իւրով
մարմնովն՝
առիցելովն
ի
մէնջ,
մի
Միածին
կնքի
Աստուած
ի
մարմնի՝
նոյնագոյական
Հաւր
Ծնաւղի,
կարկեսցեն
ընդվայրաբանութիւնք
այլանդակութեանց
նոցա,
որք
երկաբունք
ի
մարմնի
թուեցին
զմարմնառեալ
Բանն
Աստուած։
120
Դարձեալ։
121
Էր
լոյսն
ճշմարիտ,
որ
լուսաւորէ
զամենայն
եկեալ
յաշխարհ.
յաշխարհի
էր,
եւ
աշխարհ
նովաւ
եղեւ,
եւ
աշխարհ
զնա
ո՛չ
գիտաց.
առ
իւրսն
եկն,
եւ
իւրքն
զնա
ո՛չ
։
–
122
Աստուածաբանեալ
եւ
լուսովն
ճշմարտիւ
զամենայն
մարդ
գալոցն
յաշխարհ՝
ասելով
եւ
ես
եւ
զնա
առնել
զաշխարհ։
123
Յիւրսն
ասէ
զնա
գալ,
եկն
իսկ՝
եղեալ
մարդ
հոմասեռ,
առ
յիւրսն,
եւ
նախ
քան
զայլսն՝
որք
յարենէ
Իսրայելի։
124
Յորժամ
այսուհետեւ
ինքն
է
լոյս
ճշմարիտ,
որով
ամենայնքն,
եւ
ինքն
է
մարմնով
եկեալ
առ
իւրսն՝
ի՞բր
ո՛չ
հարկաւոր
մի
Քրիստոս
եւ
Տէր
եւ
Որդի
խոստովանել։
125
Դարձեալ։
126
ի
մեզ,
եւ
տեսաք
զփառս
զփառս
իբրեւ
զՄիածնի
առ
ի
Հաւրէ,
լի
եւ
։
–
127
Եթե
եղեւ
մարմին
Բանն,
այս
է՝
նմանապէս
մեզ,
ընդունելով
արեան
եւ
մարմնոյ
եւ
սերմանէ
Աբրահամու ,
զի
ըստ
ամենայնի
եղբարց ,
ի՞բր
արդեւք
յերկուասցի
ոք,
եթե
մնաց ,
եւ
մարմին .
քանզի
անյեղլի
Բանին
բնութիւն,
եւ
եթե
մեզ
եղբայր,
ի՞բր
ունի
փառս.
ուրեմն
թեպետ
եղեւ
մարմին՝
ոչինչ
է
Աստուած.
իսկ
նախծին
սակս
։
128
Դարձեալ
բան
Դ.
։
129
Յովաննէս
վկայէ
վասն
նորա,
եւ
աղաղակեաց
ասելով.
Սա
է,
զոր
ասացին
իմ
գալով,
որ
առաջի
իմ
եղեւ,
զի
առաջին
իմ
էր.
զի
ի
լրմանէ
մեք
ամենեքեան
։
–
130
Յովհաննէս
ասէ
յաղագս
Քրիստոսի՝
Զհետ
իմ
գալոցն
է,
այս
է՝
յետ
իմ
յայտնելոցն,
զոր
ինքն ,
յայտ
է.
Առաջի
իմ
եղեւ,
այս
է՝
յառաջացեալ
փառաւքն .
քանզի
եւ
էր
եւ
գոյութեամբ
նախ
իբրեւ
Աստուած.
ի՞բր
որ
յետ
նորա
նախ
նորա
ըստ .
զի
Աստուած
էր
Բանն
եւ
եղեւ
մարմին,
ունելով
զնախութիւն
ըստ
որում
Բան
է։
Իսկ
եթե
ի
լրմանէ
նորա
ամենեքեան
ընկալան
սուրբք,
եւ
լի
աստուածայինն
ըստ
որում
ասէ
Էսայայ
ձայնիւ.
Վայել
է
նմա
եւ
միայնում
յառաջ
անձին
լրմանէ
նորա
ընդունիչս
բացակատարել
այլ
եւ
իսկ
գործեաց
զայս
Քրիստոս,
ուրեմն
է
Որդի
եւ
Տէր
յԱստուծոյն
Բան՝
եղեալ
մարմին,
ինքն
Աստուած,
համանգամայն
եւ
մարդ։
132
Ունիցի
իսկ
զնոյն
մտածութիւն
առաջոյ
։
133
Դարձեալ։
134
։
–
Ահա
այր
ասելով
եւ
զնա
գոլ
հետ
իւր՝
նախկին
գոլ ,
իբր
Աստուած.
քանզի՝
Ի
սկզբան
էր
Բանն
եւ
Բանն
էր
առ
Աստուած
եւ
Աստուած
է
։
136
Դարձեալ։
137
Վկայեաց
Յովհաննէս,
ասելով
թե՝
զՀոգին,
զի
իջանէ
յերկնուստ
իբրեւ
զաղաւնի,
եւ
մնաց
ի
վերայ
նորա,
եւ
ո՛չ
գիտէի
զնա,
այլ
առաքիչն
զիս
ջրով
ինձ
եւ
ասաց.
Ի
վերայ
որոյ
տեսանիցես
զՀոգին
իջանել
եւ
մնալ
ի
վերայ
նորա,
մկրտիչն
Հոգւով
Սրբով,
եւ
ես
տեսի
եւ
վկայեցի,
եթե
սա
է
Որդին
։
–
137
Տես
հաւաստապէս
իսկ
եւ
յետնապէս
զՏէրն
մեր
Յիսուս
Քրիստոս
ընկալեալ
մարդկաւրէն
զՀոգին
սակս
ներմարմին
տնաւրէնութեանն.
քանզի
փարթամ
ելով՝
աղքատացաւ
վասն .
իսկ
աստուածաբար
Հոգւով
Սրբով։
138
Քանզի
ո՞ւմ
վայել
է
մատակարարել
կարել
զՀոգւոյն
շնորհ,
բայց
եթե
մէնում
բնութեամբ
եւ
ճշմարտապէս
ելոյ
Աստուծոյ։
ուրեմն
ապա
Քրիստոս
եւ
Որդի,
եւ
վկայեսցէ
ասելով
Մկրտիչն
Եւ
վկայեցի,
եթե
սա
է
Որդին
։
140
Իսկ
սա
ո՞ր.
զոր
տեսանեմք
զՀոգին
ընկալեալ,
իսկ
մկրտելով
աստուածապէս
Սրբովն
Հոգւով։
141
Դարձեալ
բան
Ե.
։
ասացի
ձեզ՝
հաւատայք,
եթե
ասացի
զերկնային՝
եւ
։
–
Ո՛չ
ոք
ել
եթե
ո՛չ
յերկնուստ
իջեալ
Որդին ,
ի՞բր
վայրեկեաց
յերկնուստ
Որդին
Մարդոյ.
եւ
թեպէտ
սրբոյ
մարմնոյն
ծնիցելոյ
ի
կնոջէ,
այլ
յատուկ
էր
մարմինն
յերկնուստ
վայրաբուսելոյ
Բանին,
եւ
եղեւ
Որդի
մարդոյ։
ապա
ուրեմն
Տէր
եւ
Որդի.
այսպէս
առանձինն
մարմնոյն
Բանիւքն
եղեն,
իսկ
առանձինն
Բանին
մարմնոյքն,
միայն
մեղաց։
144
Դարձեալ։
Եւ
որպէս
Մովսէս
բարձրացոյց
զաւձն
յանապատին,
այսպէս
բարձրանալ
պարտ
է
Որդւոյ
Մարդոյ.
զի
ամենայն
ի
նա
ունիցի
կենդանութիւն
։
–
Խածանէին
զԻսրայէլացիսն
աւձքն
յանապատին.
ապա
հրամայեաց
բոլորեցունն
Աստուած
երանելւոյն
Մովսէսի
աւձ
վերադրել
պղնձեղէն.
Եւ
եղիցի,
ասէ,
եթե
խածանիցէ
աւձ
զմարդ
եւ
յաւձն,
եւ
։
146
Զի՞նչ
այսուհետեւ .
վասն
է՞ր
իսկ
հայեցաւղն
ապրի.
կենդանութիւն
ըստ
բնութեանն
գոլով
Աստուծոյ
եղեւ
ի
նմանութիւն
ըստ
մեզ,
այս
է
մարդ.
իսկ
չար
մարդ
եւ
որպէս
եթե
աւձ.
այլ
թեպէտ
եւ
եղեւ
ըստ
մեզ,
որ
ոք
ի
նա
հայի՝
յաղթէ
զմահն։
147
Զի՞նչ
է
ի
նայն ,
եթե
ո՛չ
ուրեմն
ամենեւին
ճշգրտապէս
նկատել
զ՚ի
նմայն
խորհուրդ.
քանզի
յայնժամ
զնա
տեսցէ
ի
նմանութիւն
ահա
չարացն,
այս
է՝
մարդկան,
եւ
անյայտացուցանելով
զչարաց
աւձից
խայծմունք։
148
Մի
Տէր
եւ
Որդի.
ինքն
կենագործիչ
իբր
Աստուած,
եւ
ի
տեսակի
չարացն՝
սակս
։
149
Դարձեալ։
150 ,
բարեբանեալ
եկեալ
անուամբ
Տեառն,
թագաւո՛րդ
։
–
151
Ի՞բր
արդեւք
ասէ
զնա
անուամբ
Տեառն
եկեալ
գիրն
քահանայական.
զի
թե
իբր
մարդ
յատկապէս
ի
սրբոյ
Կուսէն՝
ո՛չ
միաւորեցելոյ
նմա
ըստ
ենթակացութեան
Բանի,
հասարակ
եղիցի
տերութեանն
նմա,
եւ
ոչինչ
ի
վերայ
Քրիստոսի
մեծ։
152
Իսկ
եթե
իբր
ճշմարտապէս
գալ
Տէր
խոստացաւ,
որպէս
եւ
ճշմարիտ
եկն
իսկ՝
ո՛չ
առանց
մարմնոյ,
յայս
Մէնածինն,
մի
ուրեմն
է
բնութեամբ
եւ
ճշմարտապէս
Քրիստոս,
եւ
Տէր
եւ
Որդի։
153
Դարձեալ։
154
ասէ.
Եկն
ժամ,
զի
փառաւորեսցի
Որդի
Մարդոյ.
ամէն
ամէն
ասեմ
ձեզ,
եթե
ո՛չ
հատն
ցորենոյ
անկեալ
յերկիր
մեռցի,
ինքն
միայն
մնայ,
իսկ
եթե
մեռցի,
բազում
։
–
155
Արդ
ո՛չ
է
երկբայական,
զի
ապրեալ
ամենայն
աշխարհ՝
մեռելոյ
վասն
նորա .
բայց
զայն
ասեմք,
ի՞բր
մեռանելով
փառաւորեցաւ.
եւ
այս
յաւէտ
ըստգտանս
նուաստութեան
ունի
ինչս.
ուստի
ամաւթոյ
արհամարհել
ասի՝
եղեալ
ունկնդիր
մինչեւ
ի
այլ
ասեմ՝
փառաւորեալ
սակս
յարութեանն
նորին,
ուղիղ
ունի
եւ
ճշմարիտ
բանս,
այլ
կարծեմ
աստուածաբար,
յորժամ
ինքն
իսկ
Բան
մարմնով
ասիցի
ախտակրել.
մի՛
ամաչեսցուք
զկիրսն,
քանզի
փառս
ունի,
եւ
զայս
աստուածավայելուչս։
156
Դարձեալ։
157
։
–
158
Զինքն
սրբէ
արդեւք
իբր
մա՞րդ,
կամ
եթե
յաւէտ
Աստուա՞ծ
է
յատուկ
ունելով
զՀոգին
Սուրբ,
որ
է
եւ
ճշմարիտ.
քանզի
ո՛չ
ումեք
մարդկան
զինքն
սրբաւղի,
եթե
զինքն
սրբէ
Քրիստոս։
159
Մի
ուրեմն
է
Որդի
եւ
Տէր՝
սրբեցեալ
մարդկաւրէն,
աստուածապէս
Սրբով
Հոգւովն
զիւր
ժողովուրդ։
160
Դարձեալ։
161
Յիսուս,
որ
ո՛չ
է
գրեալ
ի
մատենիս
յայսմիկ.
իսկ
այս
գրեցաւ,
զի ,
եթե
Յիսուս
է
Քրիստոս՝
Որդին
Աստուծոյ,
եւ
զի
հաւատալով՝
կենդանութիւն
յաւիտենական
յանուն
։
–
162
Ի
սրբոյ
ծնիցեալն
ի
ձեռն
հրեշտակի
ձայնին
Յիսուս
անուանեցաւ.
յորժամ
այսուհետեւ
ինքն
է,
եւ
ո՛չ
այլ
Որդի
Աստուծոյ,
եւ
որ
հաւատայն՝
կենդանութիւն
յաւիտենական
անուամբ
նորա,
ի՞բր
ո՛չ
կատաղեցան
ասելով
այլ
որդի
գոլ
Աստուծոյ
զԲան,
եւ
այլ
զ՚ի
Սրբոյ
։
163
Քանզի
երեւի
յայսոսիկ
եւ
յաւէտ
հաւաստապէս
զմի
եւ
զմիայն
զերկակացն
գիտելով
եւ
քարոզելով
զՅիսուս
Քրիստոս,
այս
է՝
զ՚ի
Հաւրէն
Բան,
արեան
եւ
մարմնոյ
հաւասարեալ
նմանապէս
մեզ,
ըստ
որում
գրեալ
է։
164
Դարձեալ՝
ի
Բոլորակաց
թղթոյն
Յակովբայ։
165
տուչութիւն
բարի
եւ
ձիր
ի
վերուստ
իջեալ՝
առ
ի
Հաւրէն
։
–
166
Եթե
առ
միայնոյ
Հաւրէն
տուչութիւն
է
բարի,
իսկ
տուչութիւն
բարի
Հոգին
Սուրբ.
եւ
լնուլ
ի
նմա
զաստուածանշանութիւնս,
ապա
սրբոց
շնորհէ
Քրիստոս
եւ
եւս
լնուլ
զհրաշափառսն,
ի՞բր
ո՛չ
իցէ
Աստուած
ճշմարտապէս։
167
Դարձեալ։
168
Հնազանդեցարո՛ւք
ահա
Աստուծոյ,
ընդդիմակ
կացէ՛ք
բանսարկուին,
եւ
ի
։
–
169
Ահա
հաւաստապէս
յայսոսիկ
հնազանդել
պարտ
է
մեզ
Աստուծոյ.
ասէ
իսկ
Քրիստոս.
Բարձէ՛ք
զլուծ
իմ
ի
։
170
Յորժամ
այսուհետեւ
նորա
ո՛չ
այլում
ումեք
քան
զԱստուած
հնազանդեն ,
ի՞բր
ո՛չ
իցէ
Աստուած։
171
Պետրոսի
թղթոյն։
172
ի
սփիւռս
Պոնտացւոց,
Գաղատացւոց, ,
Ասիացւոց
եւ
ըստ
նախագիտութեանն
Աստուծոյ
։
–
Առաքեալ
զինքն
անուանեաց
Քրիստոսի
եւ
զառաքելութեանն
յեղանակ
մեզ
մեկնելով՝
սրբութեան
Հոգւովն
ի
լսաւորութիւն
եւ
ցանումն
Յիսուսի
Քրիստոսի
գործեցեալ
ասէ
զնա։
174
Յորժամ
այսուհետեւ
հաւատացեալք
ի
նա
սրբիցիմք ,
իսկ
սրսկէ
զմեզ
եւ
արեամբ
իւրով
առ
բացապաւառութիւն,
ի՞բր
արդեւք
ո՛չ
Աստուած՝
սրբիչն
իւրով
Հոգւով,
իսկ
մաքրիչն
եւ
արեամբ
զհաւատացեալսն.
քանզի
Աստուած
էր
ի
մարմնի։
175
Այլ։
176
Տեառն
մերոյ
Յիսուսի
Քրիստոսի,
որ
ըստ
ողորմութեան
իւրում
վերածնեաց
առ
ի
յոյս
կենդանի
Յիսուսի
Քրիստոսի
ի
մեռելոց՝
ի
անարատ
եւ
անապական
եւ
պահեցեալ
ի
։
–
177
Եթե
Աստուած
զմեզ
վերածնեաց
ի
յոյս
կենդանի
եւ
անանց,
գործեաց
իսկ
զայս
ի
մեռելոց
յարութիւնն
Քրիստոսի,
ի՞բր
ո՛չ
իցէ
Աստուած։
Յաղագս
որոյ
փրկութեան
խնդրեցին
եւ
որոնեցին
մարգարէքն,
որ
յաղագս
առ
ձեզ
շնորհին
մարգարէացան,
որոնելով՝
առ
ի՞նչ
կամ
ո՞րպիսի
զ՚ի
նոսա
հոգին
։
179
Ահա
իսկ
դարձեալ
ի
սոսա
Քրիստոսի՝
Սուրբ
ասացեալ
է
Հոգի,
եւ
այն
զի
աստուածային
ելով.
Աստուած
ապա
ուրեմն
Քրիստոս,
իբր
յատուկ
ունելով
զՀոգին
Սուրբ։
180
Այղ։
181
հոգւով.
յորում
եւ
զ՚ի
պահպանութեան
գնացեալ
քարոզեաց՝
անհաւանելոցն
։
–
182
Բազումք
ի
սրբոցն
խողխողեցան
մարգարէիցն,
այլ
ո՛չ
ոք
ի
նոցանէն
մեռանել
յաղագս
մեղաց
ասացաւ,
այլ
ո՛չ
յառաջ
ածել
զմեզ
իւրով
մահուամբն.
այլ
եւ
ո՛չ
քարոզեաց
ոք
որք
ի
բանտի
հոգւոցն,
եւ
գործեաց
զայս
Քրիստոս
եւ
իսկ,
եւ
փրկանաւորեցաք,
եւ
զնորա
աշխարհի
փրկութիւն։
183
Մեռաւ
այսուհետեւ
վասն
մեր՝
ո՛չ
իբր
մարդ
մի
գոլով
ըստ
մեզ,
այլ
իբր
Աստուած
մարմնով,
կենդանութեան
փոխանակ
զիւր
տուեալ։
184
Այլ։
185 .
–
քանզի
որպէս
ելոյ
Աստուծոյ
Քրիստոսի
իմաստնապէս
եւ
ներխոհաբար
աշակերտն՝
մարմնով
ասէ
ախտակրեալ
զնա,
արտաքս
ածեալ
ի
կրելոյ
զանճառելի
բնութիւնն,
որոյ
աւտար
կրելն,
իւրովն
այսուհետեւ
ախտակրեաց
մարմնով,
եւ
թեպէտ
ախտակրութեան
գոլ
սովորեալ
յԱստուծոյն
Բան՝
աստուածապէս
անախտակիր,
ըստ
մարմնոյ։
186
Այլ։
187
ձեր
եւ
զյոյս
գոլ
առ ,
եւ
այն
զի
Քրիստոս
քարոզի
ի
ձեռն
սրբոց
առաքելոցն,
եւ
ինքն
իսկ
ուրեմն
ասէ.
Ամէն
ամէն
ասեմ
ձեզ,
որ
հաւատայ
յիս՝
ունի
կենդանութիւն
։
188
Յորժամ
այսուհետեւ
յԱստուած
հաւատքն
Քրիստոսի,
ասելով՝
Յիս ,
ի՞բր
ո՛չ
իցէ
Աստուած
։
189
Ի
Պետրոսի
թղթոյն
Բ.
։
190
իսկ
սուտ
ի
ժողովրդեան,
որպէս
ի
ձեզ
եղիցին
սուտ
վարդապետք,
որք
ի
ածիցեն
զհերձութիւն
կորստեան,
զգնաւղ
նոցա
զՏէրն
։
191
Քանզի
գնոց՝
ո՛չ
ապականելեաւք
արծաթով
եւ
ոսկւով,
այլ
պատուական
արեամբն
։
–
192
Եմք
ուրեմն
ապա
գնաւղին,
թեպէտ
եւ
Աստուծոյ
ծառայք
եմք՝
կենդանոյ
եւ
ճշմարտի։
193
Աղէ՜,
Աստուած
Քրիստոսն,
զոր
եւ
Տէրն
վերագրեցաք՝
կենդանի
եւ
ճշմարիտ
Աստուած։
194
Յովհաննու
առաջին։
195
անուան
Որդւոյ
նորա
Յիսուսի
։
–
196
Եւ
գործի
առ
ի
մէնջ
հաւատն
ո՛չ
իբր
մարդ
պարզաբար,
այլ
իբր
Աստուած
կենդանի
եւ
ճշմարիտ.
Աստուած
ուրեմն
է
Քրիստոս։
197
Այլ։
198 ,
եւ
ամենայն
հոգի,
որ
ո՛չ
խոստովանի
զՅիսուս ,
յԱստուծոյ
ո՛չ
է ,
եւ
դերաքրիստոսին,
զոր
լուարուքն,
եթե
գայ,
եւ
այժմ
յաշխարհի
է
։
–
զՅիսուսն
արդեւք
իբր
եւ
զըստ
մեզ
մի,
եթե
յաւէ՞տ.
զի
Աստուած
ելով
Բան՝
եղեւ
մարմին,
ո՛չ
զգոլն
Աստուած,
մնալով
իսկ
մանաւանդ
որպէս
էր,
եղեւ
մարմին,
այլ
այս
է
ո՛չ
երկբայական.
որ
ոք
ասէ
գոլ
Աստուած
ճշմարիտ
զՔրիստոս,
բաժանելով
իսկ
եւ
փոքրացուցանելով
զփառս
նորա՝
զդերաքրիստոսին
ունելով
ոգի ,
ըմբռնեսցի։
200
Այլ։
201
առաքեաց
զՈրդին
փրկիչ
աշխարհի.
որ
խոստովանի,
եթե
Յիսուս
է
Որդի
Աստուծոյ,
Աստուած
ի
նմա
մնայ
եւ
ինքն
։
–
202
Առաքեցեալ
ասեմք
յԱստուծոյ
եւ
Հաւրէ
զՈրդին,
այս
է՝
զ՚ի
նմանէն
ըստ
բնութեան
Մէնածին
Բանն,
եւ
անուանեցաւ
նա
Յիսուս,
յորժամ
եւ
զըստ
մարմնոյ
ի
կնոջէ
համբերեաց
տնաւրինաբար։
203
Ուրեմն
յԱստուծոյն
Բան
եղեւ
մարդ.
թեպէտ
եւ
ոք
այսպէս
խոստովանիցէ
զնա,
ունի
ահա
յինքեան
Աստուած,
եղիցի
եւ
ինքն
յԱստուածումն,
քանզի
յիշեսցէ
զնա,
համարի
իսկ
եւ
ընտանի՝
իբր
ընդունիչ
նորա.
իսկ
ո՛չն
խոստովանիչ,
եթե
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն
Յիսուս
է,
վայրատուեալ
զինքն
ի
մարդկութիւն,
եւ
ո՛չ
Աստուած
ի
նմա
փարթամասցի
եւ
ո՛չ
ինքն
յԱստուածում
եղիցի՝
ըստ
հոգեկանին
ընտանութեան
յեղանակի։
204
Այլ։
205
։
206
Ուրեմն
ո՛չ
հաւատալով
եւ
ո՛չ
ի
ծնունդս
Աստուծոյ
համարեսցի.
զի
թէ
որք
զՈրդին
առին՝
ետ
նոցա
իշխանութիւն
ծնունդս
Աստուծոյ
լինել,
որք
հա
ւատան
յանուն
նորա,
որպէս
ասէ ,
ո՛չ
առաւղքն
զնա
եւ
ո՛չ
ի
ծնունդս
համարեսցին
Աստուծոյ՝
զայն,
որով
այսն
գո,
ո՛չ
գիտելով։
207
Այլ։
208
Իսկ
ո՞վ
է
զաշխարհ,
եթե
ո՛չ
հաւատացեալն,
եթե
Յիսուս
է
Որդին
Աստուծոյ.
եկեալն
ջրով
եւ
Հոգւով,
Յիսուս .
ո՛չ
ի
ջուր
այլ
ջրով
եւ
արեամբ,
Հոգին
է
վկայիչ,
զի
երեքեան
մի
են՝
Հոգին,
ջուրն
եւ
։
–
209
Յաղթէ
իսկ ,
որ
հաւատայ,
թէ
Յիսուս
է
Որդին
Աստուծոյ.
իսկ
ո՞վ
է
Յիսուս,
ինքն
մեզ
աշակերտն
յայտնէ՝
ասելով.
Սա
ջրով
եւ
արեամբ՝
Յիսուս
Քրիստոս.
ո՛չ
ջրով
միայն,
այլ
եւ
ջրով,
ասէ,
եւ
արեամբ
եւ
Հոգւով,
եւ
զերեսեանն
գոլ
ասէ։
210
Ուրեմն
մարմին
Բանն,
սրբէ
զմեզ
Հոգւովն
եւ
մաքրէ
արեամբն
եւ
ի
բաց
լուանայ
մաքուր
ջրով։
211
Մի
իսկ
ամենեւին
Որդի,
որոյ
եւ
գոլ
ասեմք
զՀոգին
եւ
զջուրն
եւ
զարիւնն։
212
Այլ։
213
Եւ
եթե
զվկայութիւն
մարդկան
առնումք,
վկայութիւն
մեծ
իցէ.
զի
այս
է
վկայութիւն
Աստուծոյ,
զի
վկայեաց
յաղագս
։–
214
Վկայեաց
Հայրն
Որդւոյ
ի
ձեռն
Հոգւոյ
եւ
ի
ձեռն
ձայնի.
եւ
զի
է
Որդի
նորա
ըստ ,
վկայեսցէ
իսկ
կարելն
մատակարարել
սրբոց
զհոգին
իւր
եւ
նովաւ
զաւրութիւնս
ներգործել։
215
Եւ
զի
ասէր
եթե՝
Նա
զիս ,
վկայեաց
ըստ
այլում
յեղանակի.
քանզի
եցոյց
զնա
Յորդանան
ասելով.
Սա
է
Որդի
իմ
սիրելի,
յորում
։
216
Որք
այսուհետեւ
բաժանելով
ասեն՝
ո՛չ
գոլ
Աստուած
ճշմարիտ
զ՚ի
կնոջէն,
վերաբերեն
իսկ
անուն
ի
մերկ
եւ
ի
միայն
Աստուծոյ
Բանն
ստաւղ
առնեն
զՀայր.
քանզի
մարմնացեալ
զԲանն
եցոյց
Յորդանան,
եւ
յայնժամ
վկայեաց
նմա,
եթե
Աստուած
է
եւ
Որդի
ճշմարտապէս։
217
Այլ։
218
Եւ
գիտեմք,
եթե
Որդին
Աստուծոյ
եկն
եւ
ետ
մեզ
իմացութիւն,
ծանիցուք
զճշմարիտն
Աստուած,
եւ
եմք
ի
ճշմարտում
նորա
Յիսուսի
։
–
Յորժամ
այսուհետեւ
ինքն
է՝
ո՛չ
մերկ
եւ
ըստ
եւ
արտաքոյ
մարմնոյն
Աստուծոյն
Բան,
այլ
յորժամ
եղեւ
մարդ
յայնժամ
եւ
անուանեցաւ
Յիսուս
Քրիստոս,
ճշմարիտ
Աստուած
եւ
կենդանութիւն
յաւիտենական.
ո՞
այնպէս
հաւանեսցի։
220
Ի
թղթոյն
Յուդայ։
221
Զամենայն
փոյթ
արարեալ
գրել
ձեզ
յաղագս
հասարակականի
մերոյս
փրկութեան՝
հարկաւորութիւն
կալայ
գրել
ձեզ.
մաղթելով
մի
հաղ
աւանդեցելով
սրբոցն
։
222
Քանզի
ի
ներքս
մտին
ոմանք
մարդիկ՝
ի
հնուստ
նախագրեալքն
յայս
դատապարտութիւն,
ամպարիշտք,
զԱստուծոյն
մերոյ
շնորհ
փոխադրելով
յանառակութիւն
եւ
զմիայն
իշխանականն
եւ
մեր
Յիսուս
Քրիստոս
։
–
223
Ըստ
որում
յեղանակի
ուրասցի
ոք
մի
հաղ
հաւատացելոցն
մեր
Յիսուս
Քրիստոս,
եւ
թեպէտ
առընկալաք
զներմարդութեան
բանն,
այլ
եթե
ասեմք՝
այլ
ոմն
է
Որդին,
յԱստուծոյն
Հաւրէն
Բան,
իսկ
այլ
եւ
առանձինն
ի
կնոջէն ,
ուրասցուք
զմինն
Տէրն։
224
Քանզի
Յիսուս
Քրիստոս
ըստ
միաւորութեան
տնաւրինականի,
եւ
զառ
Աստուածն
Բան
փառս
մարմնոյն։
225
Մի
ուրեմն
ապա
Քրիստոս
եւ
Որդի.
քանզի
եղիցի
այսպէս
բոլորեցուն
Տէր։
226
Պաւղոսի
առաքելոյ՝
ի
Հռոմայեցւոց
թղթոյն,
բան
Ա.
։
227
Իսկ
ի
արդարութիւն
ասիցէ
այսպէս.
մի՛
ասիցես
ի
սրտի
քում՝
վերելցէ
յերկինս,
այս
է՝
զՔրիստոս
վայրածել,
կամ
ստորակիցէ
յանդունդս,
այս
է՝
զՔրիստոս
ի
մեռելոց
վերածել.
այլ
զի՞նչ
ասէ
Գրութիւնն.
Մերձ
քո
է՝
ի
բերան
եւ
ի
սրտի
քում,
այս
է՝
հաւատոյ,
զոր
քարոզեմք.
եթե
խոստովանեսցես
բերանով
քով
Տէր
զՅիսուս
եւ
հաւատասցես
ի
սրտի
քում,
եթե
Աստուած
յարոյց
զնա
ի
մեռելոց,
կեցցես.
քանզի
սրտիւ
հաւատայ ,
իսկ
բերանով
խոստովանի
ի
։
–
228
Եթե
ըստ
ոմանց
թուեցեալ՝
մարդ
աստուածազգեստ
իմանի
Քրիստոս
եւ
միայն
ունելով
ի
դէմս
միաւորութիւն
յԱստուծոյն
Բանի,
է՞ր
աղագաւ
հաւատան
ի
նա
իբր
ի
Տէր,
խոստովանեն
իսկ
զմեռելոց
յարութիւն
նորա.
արդարանամք
առ
ի
նայն։
229
Յայտ
է
եթե
հարկաւոր
այսուհետեւ
ըստ
ենթակացութեանն
միաւորութիւն
Աստուծոյն
առ
մարդկայինն.
քանզի
մի
այսպէս
իբր
Տէր
ըստ
բնութեան
խոստովանեսցուք,
եւ
զմարմնոյ
նորա
ճանաչելով՝
իբր
մի
Աստուած
հաւատալով ,
արդարանամք։
230
Այլ։
231
Քանզի
ո՛չ
ոք
ի
ձէնջ
ինքեամբ
կեայ
եւ
ո՛չ
ոք
մեռանի.
արդ,
եթե
կեամք՝
Տեառն
կեամք,
եւ
եթե
մեռանիմք՝
Տեառն
այսուհետեւ,
եթե
կեամք
եւ
եթե
մեռանիմք՝
Տեառն
եմք.
ի
սոյն
իսկ
Քրիստոս
մեռաւ
եւ
եկեաց,
զի
մեռելոց
եւ
կենդանեաց
։
–
232
Առձայնեաց
ուրեմն
որք
յազգացն
երանելին
Պաւղոս.
իսկ
այժմ
ծանուցեալք
զԱստուած
եւ
մանաւանդ
ծանիցեալք
յԱստուծոյ,
ի՞բր
դառնայք
դարձեալ
ի
ներգեւս
եւ
տարերս,
որոց
դարձեալ
վերստին
ծառայել
։
Փորձանաւորեցաք
այսուհետեւ
որ
ի
ձեռն
հաւատոց,
որ
ի
Քրիստոս՝
ի
տառիցն
ծառայութենէ
եւ
ի
ծառայութիւն
Աստուծոյ
կենդանւոյ
եւ
ճշմարտի։
234
Իսկ
եթե
մեռաւ
Քրիստոս,
զի
եւ
մեռելոց
եւ
կենդանեաց
տիրեսցէ,
եւ
նմա
ծառայեմք
Աստուծոյ
կենդանւոյ
եւ
ճշմարտի,
ի՞բր
ո՛չ
հարկաւոր
Բանի,
որ
առ
մարմին
եղեւ
միաւորութիւն
ճշմարիտ
զի
նմա
մեռեալ՝
տիրեաց
եւ
մեռելոց։
235
ՅԱռաջին
թղթոյն
Կորնթացւոց.
բան
Ա.
։
236
ըմպէին
ի
հոգեւոր
վիմէն,
որ
հետեւէր
նոցա.
իսկ
վէմն
էր
։
–
237
Քրիստոսդ
անուն
դնանի ,
յորժամ
ծնիցաւ
ի
Սրբոյ
Կուսէն.
ի՞բր
արդեւք
ինքն
էր
վէմ
արբուցիչ
զԻսրայէլ.
այլ
է
յայտ,
եթե
զՔրիստոս
եւ
զՈրդի
գիտէ
մի
Գիրն
Քահանայական։
238
Քանզի
եղեալ
մարմին
Բանն,
դարձեալ
ինքն
է
վէմ,
զ՚ընտանեկան
բնութեան
զծերունագոյնն
ո՛չ
ի
բաց
ընկենլով
սակս
նորոյ
տնաւրէնութեանն։
239
ՅԵրկրորդ
թղթոյն
առ
Կորնթացիս.
բան
[Բ]։
240
Իսկ
մեք
զոչ
ոք
գիտեմք
ըստ
մարմնոյն.
թեպէտ
եւ
գիտացաք
ըստ
մարմնոյ
այլ
ո՛չ
եւս
այժմ
։
–
241
Զի՞նչ
արդեւք
ասէ
Պաւղոս.
արդեւք
զՔրիստոս
ուրանա՞յ
յետ
յարութեանն.
ո՞չ
գիտէ
զնա
յարուցեալ
մարմնով
ի
մեռելոց
եւ
համբարձեալ
նովիմբ .
եւ
ո՞վ
ասել
զայս
իշխէ.
քանզի
այսպէս
եւ
գիտէ
համբարձեալ
եւ
գալոց
ըստ
ժամանակս,
վերելեկեաց .
ի՞բր
արդեւք
ո՛չ
գիտել
ըստ
մարմնոյ
զՔրիստոս.
զի
յետ
զ՚ի
մեռելոցն
վերակենցաղութիւն
ո՛չ
ի
տակաւին
չափելով,
այլ
գերունակութենէն
լաւագոյն
զնա
գիտել
եւ
խոստովանել։
242
Քանզի
չեւ
եւս
տնաւրէնութեանն՝
քարոզիւր
ըստ
մարմնոյ,
զի
եւ
հաւատասցի
եղեալ
մարդ
Մէնածինն.
եւ
վասն
զի
կատարեցաւ
խորհուրդն,
յորոց
է
Աստուած՝
լաւագոյն
զնա
խոստովանել,
քան
զառ
ի
թափմանէն
վասն
մարմնոյ.
ուրեմն
Քրիստոս՝
ե՛ւ
Որդի
ե՛ւ
Տէր։
243
Այլ։
244
Քանզի
գիտէք
զշնորհ
Տեառն
մերոյ
Յիսուսի
Քրիստոսի,
թե
վասն
մեր
աղքատացաւ՝
բառացի
ելով,
զի
դուք
նորա
աղքատութեամբն
։
–
Եւ
արդ,
մարդն
միայն
Քրիստոսն,
եւ
ո՛չ
ըստ
միաւորութեան
ճշմարտի
զառ
ի
յԱստուածն
Բան
փարթամ
իբր
Աստուած,
ի՞բր
աղքատացաւ.
քանզի
բոլորովին
մարդկութեանս
բառացութիւն.
ասացաւ
իսկ
մարդոյ
ամենայնի.
Եւ
զի՞նչ
ունիս,
զոր
ո՛չ
առեր.
իսկ
եթե
առեր,
զի՞
պարծիս
իբր .
այլ
աղքատացաւ՝
փարթամ
ելով
իբր
Աստուած,
քանզի
աղքատացաւ
։
–
246
Հայցեա՛
առ
յինէն,
եւ
տաց
քեզ
զազգս
ի
վիճակաւրէնութիւն .
այլ
ի
ձեռն
նորին
դրական
վիճակաւրինին
սակս
մարդկայնոյն
եւ
զնոյնս
զյաւիտեանս
ասէ
Բանին,
ծայրագոյնս
իրին
ունելով
։
247
Մի
ուրեմն
ապա
Քրիստոս
եւ
Որդի՝
ինքն
Աստուած,
համանգամայն
եւ
մարդ։
248
Այլ։
249
Որ
ելով
բացափայլումն
փառաց
եւ
գծաւորութիւն
ենթակացութեան
նորա,
բերելով
բանիւ
զաւրութեան
իւրոյ,
ապաւառութիւն
նստաւ
ընդ
աջմէ
մեծութեանն
ի
բարձունս.
այնքան
լաւագոյն
եղեալ
հրեշտակաց,
որքան
զանազանագոյն
քան
զնոսա
ժառանգեաց
։
–
փառաց
եւ
գծաւորութիւն
ենթակացութեանն
Աստուծոյ
եւ
Հաւր՝
այս
է
ի
նմանէ
ըստ
բնութեան
Մէնածին։
251
Զի՞նչ
յեղանակ
ապաւառութիւն
մեղաց
մերոց
արարեալ.
յայտ
է,
զի
իւրով.
նստաւ
ընդ
աջմէ
Հաւր
եւ
լաւագոյն
եղանիլ
հրեշտակաց,
եւ
այն
զի
ըստ
բնութեան
եւ
աստուածութեանն
գերունակութեամբ
զամենայն
յաղթելով։
Ապա
ուրեմն
մարդ
եղեալ՝
աւելաստացեաց
իբր
Աստուած
զանտեսանելին
յարարածն,
ինքն
ելով
բացափայլումն
եւ
գծաւորութիւն
Աստուծոյ
փառացն,
եւ
գործեցեալ
զմեղացն
մերոց
ապաւառութիւն
արեամբ
իւրով։
253
Մի
Քրիստոս
եւ
Որդի
եւ
Տէր։
254
Դարձեալ՝
Առ
Գաղատացիս։
255
Պաւղոս,
առաքեալ
ո՛չ
ի
մարդկանէ
եւ
ո՛չ
ի
ձեռն
մարդոյ,
այլ
ի
ձեռն
Յիսուսի
Քրիստոսի
եւ
Աստուծոյ
Հաւր՝
յարուցողին
զնա
ի
։
–
256
Ապա
ուրեմն
ո՛չ
զԱստուած
ներմարդացեալ
եւ
մի
յերկոցուց
ցուցանէ
վասն
մեզ
խորհրդակիրս
քանզի
զինքն
ասաց
առաքեցեալ
ո՛չ
ի
մարդկանէ
եւ
մարդով,
իսկ
յաւել
եթե՝
Յիսուսիւ
Քրիստոսիւ։
257
Եւ
ի՞բր
ո՛չ
գիտէ
մարդ
ելով
զՔրիստոս,
այսպէս
ընդ
ամենայն
քարոզելով
այլ
դիտեալ
ո՛չ
մարդ
պարզաբար,
այլ
ներմարդացեալ
յաւէտ
զԱստուծոյն
Բան,
եւ
ո՛չ
զԱստուած
ի
մարդ
իմացեալ,
այլ
որպէս
նոյն
ինքն
իմացեալ
մարդ՝
մնալովն
Աստուած։
258
Յորժամ
ասիցէ
ի
մարդոյ
ո՛չ
առաքեալ,
այլ
Յիսուսիւ
Քրիստոսիւ,
ի՞բր
ո՛չ
յայտնապէս,
զի
եւ
Աստուած
գիտէ
զնա
ճշմարիտ՝
յետ
եւ
ի
մարմնի
լինելով
ըստ
մեզ.
նշանակէ
այսուհետեւ
ո՛չ
ի
թափմանէն ,
այլ
յաստուածութեան
իւրոյ
եւ
ըստ
ամենայնի
գերունակութեան։
259
Դարձեալ։
260
Յորժամ
էաք
տղայք,
տառիւք
աշխարհիս
ծառայեալք.
իսկ
յորժամ
եկն
լրումն
ամանակին,
արտաքս
առաքեաց
Աստուած
զՈրդին
իւր՝
եղեալ
ի
կնոջէ,
եղեալ
ընդ
զի
զընդ
աւրինաւս
արտաքս
գնեսցէ.
զի
ի
բաց
։
–
261
Զո՞
յղեաց
Աստուած
եւ
Հայր,
եւ
եղեւ
ի
կնոջէ,
եղեւ
իսկ
եւ
ընդ
աւրինաւք.
արդեւք
ո՞չ
ասել
վայել
է
եւ
պարիմանալ
արժանաւոր,
եթե
յղեաց
զայն,
որ
եթ՚
ո՛չ
եղեւ
ի
կնոջէ,
ո՛չ
եւս
գործեաց
ընդ
աւրինաւ,
եթե
մնաց
որպէս
եւ
էրն՝
արտաքոյ,
յայտ
է
զի
մարմնոյ
եւ
արեան.
այլ
է
հաւաստի
բան,
քանզի
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն
եղեւ
ի
կնոջէ
ըստ
մարմնոյ.
աւրինին
Տէր
իբր
Աստուած
եղեւ
ընդ
աւրինաւ,
զի
եղիցի
եւ
եղբայր
որք
ընդ
աւրինաւքն։
262
Քանզի
այսպէս
ի
բաց
առաք
զորդեգրութիւնն,
իբր
զի՝
թե
ո՛չ
եղեւ
ընդ
աւրինաւ
Որդին
եւ
ի
կնոջէ,
ո՛չ
եւս
էաք
ըստ
բնութեան
եղբարք
Տեառն
եւ
Աստուծոյ,
այլ
վասն
զի
եղեւ՝
վասն
այսորիկ
զայս
զի
նա
փարթամացաք։
263
Իսկ
ապացութիւն
առնէ
իրին
աստուածազանն
Պաւղոս՝
ի
վերայ
բերելով
վաղապէս.
Եւ
զի
էք
դուք
որդիք,
արտաքս
առաքեաց
Աստուած
զոգի
Որդւոյ
իւրոյ
ի
սիրտս
մեր,
որ
աղաղակել՝
Աբբա՛,
։
264
Ի՞բր
արդեւք
ոգի
ի
կնոջէ
եւ
ընդ
աւրինաւ
Սուրբ
Հոգին,
որով
աղաղակեմք՝
Աբբա՛,
Հա՛յր,
եթե
ո՛չ
Աստուած
Քրիստոս,
մի
ելով,
եւ
Տէր։
265
Եզ
Տէր,
մու
հաւատ,
մի
մկրտութիւն,
եզ
Աստուած
եւ
Հայր
ամենեցուն,
ի
վերայ
ամենեցուն,
եւ
ամենայնիւ
յամենեսին։
266
իւրաքանչիւր
ումեք
ի
մեզ
շնորհս
ըստ
ձրին
Քրիստոսի,
սակս
որոյ
եւ
ասէ.
վերերթեալ
ի
բարձունս
գերեաց
զգերութիւն
եւ
ետուր
մարդկան։
267
Իսկ
վերերթեալն
զի՞նչ
եւ
ո՛չ
զի
ի
ստորագոյնս
մասունս
երկրի.
ինքն
է
վերերթեալ
ի
վերոյ
քան
զամենայն
երկնից,
զի
լրացուսցէ
։
268
Տե՛ս
ինձ
դարձեալ,
քանի՜ս
բանի
իսկ
եւ
կարացեալ,
եթե
Քրիստոս
եւ
մի
զի
ըստ
միաւորութեան
տնաւրինականի
ածցելոյ
Բանին
առ
մարդկութիւնն։
269
Քանզի
մի
յերկոցունց
Որդի
ճշմարիտ
ապա
թէ
ո՛չ՝,
ի՞բր
եզ
Տէր
եւ
ի՞բր
մու
հաւատ,
կամ
ի՞բր
մի
մկրտութիւն.
քանզի
եթե
որդիք
երկու,
երկու
ուրեմն
ամենեւին ,
եւ
հաւատ,
եւ
ո՛չ
մի
է .
զի
յո՞յ
հաւատացաք
կամ
թէ
յո՞ր
անուն
մկրտիմք։
270
Այլ
սակայն՝
Եզ
Տէր,
մու
հաւատ,
մի
մկրտութիւն.
նախայայտ
ուրեմն,
մի
որդի,
եւ
թեպէտ
եղեալ
ըստ
մեզ
Մէնածինն։
271
Ո՞վ
իսկ
բոլորովին
վերերթեալն
ի
բարձունս,
կամ
վայրերթեալն
ի
ստորնագոյնս
մասունս
երկրի.
ապաքէն
ինքն
վայրերթեալ
մարդկաբար.
քանզի
զինքն
ի
կամաւոր
թափումն
եւ
նուաստացոյց՝
եղեալ
ունկնդիր
մինչ
ի
մահու.
իսկ
վերերթեաց
աստուածապէս
ընդ
մարմնոյն
գեր
ի
վերոյ
ամենայն
երկնից,
զի
լրացուսցէ
զամենայն։
272
Իւրաքանչիւր
ոք
զայս
խորհեցարո՛ւք
ի
ձեզ,
որ
Քրիստոս
Յիսուս,
որ
ի
կերպարանս
Աստուծոյ
ելով՝
ո՛չ
համարեցաւ
հանգէտ
Աստուծոյ,
այլ
զինքն
թափեաց՝
ծառայի
ի
նմանութիւն
մարդկան
եղեալ
եւ
ձեւով
իբրեւ
զմարդ.
նուաստացոյց
զինքն,
եղեալ
լսաւղ
մինչ
մահու՝
իսկ .
սակս
որոյ
եւ
Աստուած
զնա
գերբարձրացոյց
եւ
շնորհեաց
նմա
անուն
գեր
ամեն
անուն,
զի
յանուն
Յիսուսի
ծունր
երկնայոց
եւ
երկրանոց
եւ
ստորերկրականացս,
եւ
ամենայն
արտակ
խոստովանիցէ,
եթե
Յիսուս
Քրիստոս,
ի
փառս
Աստուծոյ
։
273
Իմացի՛ր,
զի
կերպին
Աստուծոյ
եւ
ի
Հաւրէ
ծնեալն
Աստուած
Բան
ո՛չ
համարել
ասէ
զգոլն
հանգէտ .
քանզի
ունելով
ըստ
բնութեան
ի
հանգիտութեան
թափեաց
զինքն,
զկերպ
ծառայի
առեալ,
այս
է՝
մարդ
եղեալ,
եւ
իբրեւ
զի
տեսակ
ըստ
մեզ
գտեալ՝
նուաստացոյց
զինքն.
վասն
զի
եւ
ինքն
զխաչն.
բարձրանալ
ասէ
զնա,
տուեալ
իսկ
նմա
եւ
զանունս
գեր
ամէն
անուն,
իբր
զի
եւ
ամէն
ծունր
կորանալ
եւ
ամենայն
նմա
լեզու
խոստովանել։
274
Ի՞բր
արդեւք
ի
կերպի
եւ
հանգիտութեանն
Աստուծոյ
վայրարկեաց
զինքն
ի
նուաստութիւն.
իսկ
բարձրանալ
յայսորիկ
ասէ՝
արդեւք
նախայայտայգոյն
Քրիստոսին
խորհուրդ.
քանզի
Աստուած
ելով
բնութեամբ՝
եղեւ
մարդ
ի
նուաստութեան
եւ
ի
փոքրավաելութեան.
եղեալն
ըստ
մեզ
յիւրն
փառս
վերայբուսանի
եւ
ընդ
մարմնոց
եւ
վայելեցիի.
իսկ
բարձրանալն
տնաւրէնութեամբ,
եւ
ո՛չ
իսկ
ամենեւին
նովին
բնութեամբ
Բանին։
275
Մի
ուրեմն
ապա
Քրիստոս
եւ
Աստուած
ներմարդութեան
եւ
գոլով
որ
։
276
Ի
Կողոսացւոց
թղթոյն
Պաւղոսի։
277
Գոհանալով
ասէ
Հաւր՝
բաւականս
արարաւղին
զմեզ
ի
մասն
վիճակի
սրբոցն
ի
լոյս,
որ
փրկեացն
զմեզ
յիշխանութենէ
եւ
ի
թագաւորութիւն
Որդւոյ
իւրոյ,
յորում
ունիմք
զ՚ի
բաց
փրկանաւորութիւնն՝
զթողութիւն
մեղաց
մերոց,
որ
է
պատկեր
Աստուծոյ
անտեսանելոյ,
նախծին
ամենայն
արարածոց.
զի
նովաւ
շինեցաւ
զ՚ի
յերկինսն
եւ
զ՚ի
վերայ ,
տեսանելիք
եւ .
եթե
աթոռք,
եթե
տէրութիւնք,
եթե ,
եթե ,
եթե
իշխանութիւնք՝
ամենայնք
նովաւ
եւ
ի
նա .
եւ
ինքն
է
նախ
ամենայնի,
եւ
ամենայն
նովաւ
բաղկացաւ,
եւ
ինքն
է
գլուխ
մարմնոյ
եկեղեցւոյ,
որ
է
սկիզբն
ի
մեռելոց,
զի
եղիցի
ամենայնիւ
ինքն
նախացեալ.
զի
ի
նմա
հաճեցաւ
ամենայն
լրումն
բնակիլ
եւ
ինքեամբ
ի
բաց
հաշտեցուցանել
զամենայն
յինքն՝
ի
արեան
խաչին
իւրոյ,
զ՚ի
վայր
այս
երկրի,
զ՚ի
։
–
278
Ահա
դարձեալ
պատկեր
Աստուծոյ
ասէ
զնա
եւ
շինիլ
նովաւ
եւ
զպետութիւնս
եւ
եւ
տէրութիւնս.
հաստատէ
հաւաստապէս
եւ
ի
նա
զամենայնսն
եւ
ի
նմա
բաղկանալ
ասէ,
եւ
գլուխ
մարմնոյ
եկեղեցւոյ
եւ
նախծին
ի
մեռելոց։
արդեւք
է
պատկեր
Աստուծոյ՝
շինիչն
բոլորեցուն,
եթե
ո՛չ
ինքն
Միածինն
Աստուծոյ
Որդին,
որ
եղեւ
նախածին
ի
մեռելոց՝
իբր
մեռեալ
մարմնով
իւրով,
եւ
ո՛չ
եւս
առաւել
այլոյ
ուրուք։
280
Մի
ուրեմն
ապա
Քրիստոս
եւ
եւ
Տէր։
281
Յոգնամասնաւոր
եւ
յոգնայեղանակապէս
վաղ
Աստուած
խաւսեցեալ
հարանց
ի
վերջին
աւուրց
այսոցիկ
խաւսեցաւ
ընդ
մեզ ,
զոր
ետ
ժառանկիչ
ամենայնի,
արար
։
բոլորեցուն
ընդ
Աստուծոյ
եւ
Հաւր
Մէնածին
նորա
Բան
հաւատանայ.
քանզի
դնի
ժառանգ,
յորժամ
եղեւ
մարմին.
քանզի
ասացեալ
է
առ
նա՝
իբր
ըստ
մեզ
մարդ
եղեալ
վասն
մեր
վերագոյնն
բնութիւն,
համբերեաց
իսկ
խաչիլն
կարացեալ
իւր
գործեալ
մարմին.
եւ
ինքն
խաչեցեալն
նստաւ
ընդ
աջմէ
Հաւր։
283
Մի
ուրեմն
ապա
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս՝
խաչեցեալ
ահա
մարդաբար,
իսկ
գահակցեալ
աստուածապէս
Հաւր։
284
Հաւատարիմ
է
բանս,
եւ
յաղագս
այսոցիկ
զքեզ
հաւատարմապէս
առնել,
զի
խնայեսցեն
բարեաց
գործոց
առաջակացեալ
հաւատացեալքն
։
յԱստուած
հաւատացեալքն
ո՞չ
ի
Քրիստոս
հաւատացին,
եւ
այն
զի
ասելով
գտանի
հաւաստապէս
երանելին
յաղագս
նորա.
Իսկ
որք
առինն
զնա՝
ետ
նոցա
իշխանութիւն
ծնունդս
Աստուծոյ
լինել՝
յանուն
։
286
Եւ
սակայն
աստուածազանն
գրէ
Պաւղոս.
Գիտելով,
զի
ո՛չ
արդարանայ
մարդ
ի
գործոց
աւրինի,
եթե
ո՛չ
ի
ձեռն
Յիսուսի
Քրիստոսի,
եւ
մեք
ի
Քրիստոս
Յիսուս
հաւատացաք,
զի
արդարանայցեմք
։
287
Յորժամ
այսուհետեւ
Աստուծոյ ,
որք
զՔրիստոսի
հաւատն
առաջ
ածեն,
ի՞բր
ո՛չ
իցէ
Աստուած
ճշմարտապէս
Որդին։
288
Ահաւասիկ
եւ
այսչափոց
սրբոց
եւ
իմասնագունից
հարանցն
յոլովս
եդաք
առ
ի
հաւատարմացուցանել
եւ
հաստատութիւն
ուղղապէս
յաղագս
Տեառն
մերոյ
Յիսուսի
Քրիստոսի,
առ
պատկառութիւն
եւ
յորդորումն
ապաշխարութեան
բաժանաւղացն
զնա՝
երկուց
բնութեանցն ,
որպէս
նախ
ժամանեցին
զդէմս
Աստուծոյ
արտաքս
եւ
արժանաւորաւք
պտղաւք
ապաշխարութեան,
նախ
քան
զգալ
աւուր
նոցա՝
զաւր
կորստեան
հարկաւորութեան,
յորժամ
ո՛չ
իցեն
գանձք
կարեն
եւ
ո՛չ
աւանդք
պտղոց.
քանզի՝
անխոհ,
ասէ,
յայսմ
գիշերի
զանձն
քո
ի
քէն,
եւ
պատրաստացերն՝
ո՞ւմ
։
289
Այսպէս
գանձիչն
իւր
եւ
ո՛չ
յԱստուած
ուղղափառ
հաւատով
եւ
բարեգործութեամբք։
290
Զի՞նչ
իսկ
մարդ
անձին ,
յորժամ
փակեսցէ
փեսայն
եւ
պատասխանիցէ
առ
փակեցեալսն.
Ամէն
ամէն
ասեմ
ձեզ,
ո՛չ
գիտեմ
զձեզ
ուստի
էք
եւ
ո՛չ
երբէք
ծանեայ
զձեզ.
հեռացարո՛ւք
յինէն,
անաւրէնութեան,
յաւիտենական
ուր
լալ
եւ
կրճել .
քանզի
այսպէս
ուրասցի
Տէր
առաջի
իւրոյն
Հաւր
ի
հանդերձելում
յաւիտենին
եւ
առաջի
երկնայնոցն
տեսարանին՝
հրեշտակացն
եւ
եւ
ամենայն
սրբոց,
զուրացաւղսն
զնա
յաւիտենիս
այսմիկ,
եթե
սակս
խոշտանգանաց
եւ
եթե
սակս
առժամայն
փառաց
մարդկան,
որ
զծաղիկ
խոտոյ
անցանէ՝
չորացելոյ
խոտոյ
եւ
ծաղկին
ի
վայր ,
եւ
դատաստանին
յաւիտենապէս
զայսպիսիսն։
291
Հաւանեսցո՛ւք
այսուհետեւ
առաքելոցն
եւ
սոցուն
հարազատաց
եւ
վարդապետաց
սրբոյ
եկեղեցւոյ.
քանզի
ո՛չ
ինքեանք
էին
խոսաւղք ,
այլ
Հաւր
մերոյ
եւ
Աստուծոյ
խաւսեցաւ
նոքաւք։
292
Իսկ
վարդապետութիւն
Հոգւոյն
Սրբոյ
ո՛չ
հաւանաւղք
հայհոյեն
զՀոգին
Սուրբ
եւ
զՔրիստոս՝
դատել
զկենդանիս
եւ
զմեռեալս,
եւ
զասաւղն՝
ձեզ
ինձ
լսէ
եւ
անգոսնիչն
զձեզ
զիս ,
եւ
ո՛չ
ընկալցի
զթողութիւն
ո՛չ
յաւիտենիս
յայսմիկ
եւ
ո՛չ
ի
հանդերձելումն։
293
Արդ,
առ
Աստուած,
զի
բարեխաւսութեամբն
անքոյթացեալ
աջովն
Աստուծոյ՝
ի
վերջին
զուղղափառն
պահեսցուք
հաւատ
եւ
զուրացաւղսն
զՏէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս՝
զՓրկիչն,
ապաշաւելով
Աստուծոյ,
վայելչապէս
յայսմիկ,
զի
ամենեքեան
փառաւորեսցուք,
եւ
փախիցուք
ի
յաւիտենական
տանջանացն,
երկնից
թագաւորութեանցն ,
Քրիստոսիւ
Յիսուսիւ
Տերամբ
մերով,
որով
եւ
ընդ
որում
Աստուծոյ
Հաւր
փա՜ռք՝
հանդերձ
Սրբով
եւ
կենդանարար
Հոգւովն,
յաւիտեանս
յաւիտենից ,
ա՜մէն։
294
Նորին
Կիւրղի՝
ի
բանէն,
որ
յաղագս
Ներմարդութեանն։
295
Խոր
ահա
եւ
մեծ
արժանասքանչ
ճշմարտապէս
խորհուրդ,
իսկ
եւ
նոցին
սրբոցն
եւ .
քանզի
ասաց
ուրեմն
ցՓրկիչն
աշակերտն
յաղագս
ասացելոցն
ի
սրբոց
մարգարէիցն
յաղագս
ամենեցուն
Փրկչին
Քրիստոսի.
Որ
այժմ
յայտնեցաւ
ձեզ
ի
ձեռն
առ
ձեզ
Հոգւով
Սրբով,
առաքելոյ
յերկնուստ,
ցանկան
հրեշտակք
։
296
Քանզի
եւ
որք
յառեցան՝
զմեծ
բարեպաշտութեան
խորհուրդ ,
յորժամ
ծնաւ
ըստ
մարմնոյ
Քրիստոս,
զփոխանակ
մերս
գովութեան
առադրելով
ասէին.
Փա՜ռք
ի
բարձունս
Աստուծոյ
եւ
խաղաղութիւն
եւ
։
297
Ի՞բր
արդեւք
ո՛չ
հանդերձեալ
էին
զեղանիլ
հրճուանաւք
խնգաւորութեամբ
զաշխարհի
Փրկիչն
եւ
տեսանելով
ծնիցեալ
ի
սրբոյ
Կուսէն,
որք
եւ
միոյ
մեղաւորի
ապաշխարեցելո
տանեն,
որպէս
եւ
ասէ
։
298
Պարէ
այսուհետեւ
վասն
մեր
սրբոյ
հոգւոյն
բազմութիւն,
եւ
զի՞նչ
ոք
այսորիկ
պատճառն.
Մէնածնին
ըստ
մարմնոյ
ծնիցելոյ
ծնելութիւն՝
առ
ի
մեզն
հաճութեան
լայնութիւն,
անբաղդատելի
մեծութիւն։
299
Քանզի
մարգարէն
ասէ.
մահ
զաւրացեալ,
եւ
դարձեալ
ի
բաց
եհան
Աստուած
զամենայն
արտաւսր
յամենայն
։
300
Իսկ
ի
բաց
եհան
զայն
յեղանակ
յամենայն
դիմէ
զարտաւսր,
կամ
ի՞բր
զսկզբնականն
զայն
անէծ
անգործական ,
մահու
քակեաց
հարստութիւն՝
դարձեալ
իմաստնագոյն
Պաւղոս .
Արդ,
վասն
պարմանիքն
հաւասարեցին,
եւ
ինքն
նմանապէս
նոցուն
կալեալ,
զի
մահուամբն
զունաւղն
հարստութիւն
մահու,
այս
է՝
զբանսարկուն,
եւ
որք
երկիւղիւն
մահու
յամենայն
ժամ
պարտաւորք
էին
։
301
Զի՞նչ
նմանապէսն
հաւասարեաց
նոցունց,
եւ
ո՛չ
ուրեմն
այն,
որ
ամենայնիւ
իրաւք
զեղեւ
ըստ
մեզ՝
ի
Սրբոյ
եւ
յԱստուածածին
Մարիամու,
արեամբ
եւ
մարմնով.
Աստուած
իսկ
ելով
բնութեամբ
եւ
ճշմարիտ
յԱստուծոյ
եւ
ի
Հաւրէ
Բանն՝
նոյնագոյական
եւ
մշտնջենական
Հաւրն,
եւ
իւրով
գերունականն
բարձրութեամբ,
եւ
ի
կերպի
եւ
ի
հանգիտութեան
ծնաւղին,
ո՛չ
յափշտակութիւն
համարեցաւ
Աստուծոյ
հանգէտ,
այլ
զինքն
թափեաց,
կերպ
ծառայի
առեալ
ի
սրբոյն ,
ի
նմանութիւն
մարդկան
եղեալ
եւ
ձեւով
գտեալ
մարդ,
նուաստացոյց
զինքն՝
ունկանաւղ
մահու,
եւ
մահու
։
302
Ուրեմն
զինքն
ի
վայր
եթող,
կամաւորապէս
առ
նուաստութիւնն՝
տուիչն
յիւրմէ
լրմանէն
ամենեցուն.
իսկ
ի
վայր
եթող
բռնադատեալ
յումեքէ
այլ
կամապէս
վասն
մեր
կերպ
ծառայի
առեալ՝
ըստ
բնութեանն
իւրում
ազատն,
յայնոսիկ,
որ
ըստ
մեզն,
որ
գեր
զամենայն
արարածն,
ընդ
այնոսիկ,
որ
ընդ
մահուամբն,
որ
զամենայնն
կենածնէ։
303
Քանզի
ինքն
է
հաց
իջեալ
յերկնուստ
եւ
կենդանութեան
տուիչն ,
եղեւ
ընդ
մեզ
ընդ ,
գեր
զաւրէնն
եւ
աւրէնսդիր
իբր
Աստուած,
ընդ
այնոսիկ,
ընդ
ծննդեամբ
եւ
սկիզբն
գոլոյն
վիճակեալք,
որ
նախ
քան
զամենայն
յաւիտեանս
եւ
ամանակս,
եւ
մանաւանդ
յաւիտեանցն
շինիչն
եւ
արարիչն։
304
Ի՞բր
արդեւք
եղեւ
ըստ
մեզ.
մարմին
առեալ
ի
սրբոյ
Կուսէն,
եւ
մարմին
ո՛չ
անանցն,
որպէս
թուեցաւ
ոմանց
հերձուածողաց,
այլ
անձնացեալ
յաւէտ
անձամբ
բանականաւ։
305
Այսպէս
յառաջ
եկն
կատարեալ
մարդ
ի
կնոջէ,
որիշ
մեղացն՝
ճշմարտապէս,
եւ
ո՛չ
թուելութեամբ,
կամ
երեւոյթութեամբ,
ո՛չ
տաղտկացեալ
զգոլն
Աստուած,
ո՛չ
ի
բաց
ընկեցեալ
որպէս
էրն
միշտ
եւ
է
եւ
իցէ
Աստուած։
306
Այսպէս՝
Աստուածածին
ասեմք
զսուրբ
Կոյսն.
քանզի
որպէս
երանելին
Պաւղոս
ասէ.
Մի
Աստուած
եւ
Հայր,
յորմէ ,
եւ
մի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս,
որով .
քանզի
ո՛չ
բաժանեմք
Տէր
եւ
զԱստուած
եւ
զՓրկիչն
մեր
յերկուս
որդիս՝
զներմարդացեալն
եւ
զմարմնացեալն
Աստուածն
Բան,
եւ
ո՛չ
որպէս
կարծեն
ոմանք
ի
հերձուածողացն
եւ
անիմաստից
եղելոցն,
որպէս
ի
աստուածութեանն
եւ ,
կամ
եթե
Աստուծոյ
Բանի՝
փոխաբնակեցելոյ
ի
բնութեան
մարմնոյ,
եւ
կամ
մարմնոյն
փոխեցելոյ
ի
բնութիւն
աստուածութեանն.
քանզի
անյեղլի
եւ
անայլայլելի
ամենեւին
Բան.
այլ
զի
մարմին
էր
էր
անձնացեալ
անձամբ
բանականաւ,
միացոյց
ի
սրբոյ
Կուսէն
զճշմարտութեան
Աստուծոյն
Բան՝
անճառապէս
մարմնացեալ
եւ
մարդացեալ
ասի։
307
Քանզի
բաւական
այսուհետեւ
առ
ուղիղ
եւ
անհերքելի
հաւատոյս
մերոյ
խոստովանութիւն
Աստուածածինն
ասել
խոստովանեալ
զսուրբ
Կոյսն.
այլ
ի
վերայ
բերել,
թէ
եւ
մարդածին,
ո՛չ
հարկաւոր
եւ
ո՛չ .
քանզի
մի
Աստուած
ուսաք
խոստովանել
եւ
հաւատալ
զնա
եւ
յետ ,
որպէս
Պաւղոս.
Մի
Աստուած,
մի
եւ
միջնորդ
Աստուծոյ
եւ
։
308
Քանզի
մարդ
եղանել
ասեմք
անյեղապէս
զԱստուծոյն
Բան,
եւ
որչափ
վայել
էր
բնութիւնն՝
ծնաւ
սուրբ
Կոյսն
զիւր
եւ
մեզ
համագոյ
մարմինն։
309
Այլ
ի
ձեռն
Աստուածածնին
ասելոյն
ներածակցի
բնաւին
եւ
սորին
զեկուցումն.
քանզի
ո՛չ
զաստուածութիւնն
ծնաւ
սուրբ
Կոյսն
մերկ,
այլ
միացեալ
մարմնի
զայն
Բան,
եւ
ո՛չ
այլազգապէս
իմանի
Աստուածածինն,
եթե
ո՛չ
ըստ
սմին
այսմիկ
յեղանակի.
իբր
զի
նախ
ի
ներքս
ընթանայ
ամենեւին
ներմարդութեանն
խոստովանութիւն,
եւ
այսպէս
եղիցի
ապա
ճշմարիտ
եթե
այսպէս
եածին
եղեւ
սուրբ
Կոյսն՝
ի
բաց
ծնեալ
հրաշափառաբար
զմին
Քրիստոս.
նմանապէս
մեզ
հաւասարեալ
մարմնոյ
եւ
արեան
եւ
հոմագոյ
նէմա
իսկ
եւ
մեզ
ըստ
մարմնականին,
իբր
գոլ
զմարմին
յԱստուածածնէն
։
Քան
ո՛չ
նմանագոյն,
որպէս
թուեցաւ
ոմանց
հերձուածողաց,
այլ
նոյնագոյ,
այս
է՝
ի
մերմէ
գոյակցութենէ,
ասէին.
Զսերմանէ
Աբրահամու
։
311
Իսկ
նմանագոյն
նշանակէ
ո՛չ
ճշմարիտ
մարդ,
այլ
նման
Որդւոյ
Մարդոյ,
որպէս
Դանիէլն
։
312
Իսկ
առաքեալ
ո՛չ
նմանական
զմեզ
ուսոյց,
այլ
ասէ
Մարդն
Յիսուս
Քրիստոս՝
տուիչն
զինքն
փրկանակ
վասն
։
313
Իսկ
նոյնագոյ՝
զնոյն
Աստուծոյ
եւ
Հաւր,
եւ
աստուածաբար,
որպէս
եւ
հարքն
մեր
խոստովանեցին՝
համագոյ
Հաւր,
եւ
ո՛չ
նմանագոյ
ասացեալ։
314
Աւելորդապէս
ուրեմն,
եւ
ո՛չ
հարկաւորապէս՝
Աստուածածին
ասելով
ի
վերայ
եւ
մարդածին.
քանզի
բաւական,
որպէս
ասացի,
առաջինն
ձայն,
զամենայն
ի
մերոյ
խոստովանութիւն
եւ
պատճառս
բանագիտութեան,
եւ
ո՛չ
մի
մատուցանելով
զրպարտել
զճշմարտութիւնն։
315
Քանզի
սովորութիւն
է
հերձուածողաց
զուղղապէս
ասացեալսն
յեղափոխել
ի
խոտան
միտս,
եւ
զարմանամք՝
ո՛չ
ըստ
միում
յեղանակի
իմանալով,
եթե
մոլորեալք
են
եւ
զնոյնս
զաստուածայինս
չարաչար
մեկնեն
։
316
Ապա
ուրեմն
մեզ
յարմարի՝
մեզ,
վայելչապէս
եւ
դիտաւորութիւն,
յառաջ
բերել
զբառսն։
317
Իսկ
եթե
իմանան
դարձեալ
ո՛չ
ուղղապէս
առ
մեզ
եւ
ո՛չ
մի,
նոքա
լուիցեն
ի
մարգարէիցն
զասացեալսն
Վա՜յ
ասողացն
զբարին
չար
եւ
զչարն
։
Այլ
մի՛
հաւասարութիւն
լուսոյ
առ
խաւար,
այլ
եւ
ո՛չ
բաղաձայնութիւն
Քրիստոսի
առ .
քանզի
գնամք
մեք
զուղիղն
եւ
ունիչ
ճանապարհն
եթե
կամ
կուռն
եւ
անդառնալին.
պատահեսցուք
իսկ
այսպէս
ի
մրցական
վերնոյ
կոչութեան
Քրիստոսիւ
Յիսուսիւ,
որով
եւ
ընդ
որում
Աստուծոյ
եւ
Հաւր
փա՛ռք,
հանդերձ
Սուրբ
Հոգւովն,
յաւիտեանս
յաւիտենից։
319
Նորին
ի
շրջանական
թղթոյն ,
որ
զՆստորէ։
320
Տի՛ր
աղէ՜,
ո՛վ
լաւագոյնք,
բնակելն
միայն
ի
մարդումն
զԱստուածն
Բան
՞
արդեաւք
առ
ի
թափել
զնա,
եւ
զգոյշ
ասել
եթե՝
այսպէ՞ս
զգեցաւ
զծառային
եւ
այսպէ՞ս
նման
լինիցի
արդեաւք
թափմանն
յեղանակ.
եւ
զի
ասողին
լսեմ .
Եթե
ոք
սիրէ
զիս,
զբանն
իմ
պահեսցէ,
եւ
Հայր
իմ
սիրեսցէ
զնա,
եւ
առ
նա
եկեսցուք
եւ
առ
նմա
։
321
Լսե՞ս,
ի՛բր
ի
սիրելիսն
զնա
իւր ,
եւ
զինքն
եւ
զԱստուած
Հայր.
եւ
զի՞նքն
թափեցեալ
կարծեսցուք
եւ
զնմանն
համբ[եր]ել
զՈրդւոյ
եւ
զծառային
կերպարան
առնուլ,
զի
զսիրչացն
զնա
զանձինս
իւր
առնէ
վանս։
322
Զի՞նչ
իսկ
ոգին
ի
մեզ.
արդեաւք
եւ
նա՞
ի
բաց
լնու ,
զոր
ի
ձեռն
միայնոյ
գործեցեալ
ասեմք՝
ամենեցուն
փրկութեան
սակս
եւ
կենդանութեան։
323
Տա՛ր
ի
բաց
աւելորդէ
եւ
ամենեւին
ունայնաբանութենէ։
324
Նուաստացոյց
այսուհետեւ
զինքն՝
ի
կերպի
եւ
ի
Աստուծոյ
եւ
Հաւր
Բանն,
յորժամ
եղեալ
մարմին,
ըստ
որում
ասէ .
Ծնանի
ի
կնոջէ
որ
ծնելութիւնն
ունէր
զ՚ի
յԱստուծոյ
եւ
ի
Հաւրէ,
եւ
զըստ
մեզն
համբերեաց
կրել
վասն
մեր։
Յետոյ
։
326
Այսպէս
իմասցիս
զ՚ի
յԱստուծոյն
բուսեալ
Բան
զկամաւորն
համբերեալ
զթափումն.
այսպէս
նուաստացոյց
զինքն,
ծառայի
առեալ
ըստ
բնութեանն
իւրում
ազատն.
այսպէս
Աբրահամու
բռնահարեաց
եւ
հաւասարեաց
արեան
եւ
մարմնոյ .
զի
թե
մարդ
իմանի
ըստ
մեզ
սոսկ,
ի՞բր
միւսոյ
քան
զինքն
բնականապէս
բռնահարեաց՝
զսերմանէ
Աբրահամու,
եւ
ի՞բր
իւրում
մարմնոյ
ասի
զի
եւ
ըստ
ամենայն
եղբարց
նմանել։
327
Բռնահարեաց
այսուհետեւ
զսերմանէ
Աբրահամու
եւ
հաւասարեաց
արեան
եւ
մարմնոյ
Աստուծոյ
Բանն,
զի
մի՛
միայն
գայցէ
մերկ
Աստուած
այլ
մարմին
առեալ
երեւեսցի
մարդութեամբ
եւ
մարմնովն,
եւ
է
Աստուած։
1
Երանելոյն
Կիւրղի,
եպիսկոպոսի
Աղէքսանդրու,
մեկնութիւն
հաւատոյ,
որ
ՅԺԸ .
իցն։
2
Հաւատամք
ի
մի
Աստուած։
3
Հաւատալ
ասացին
ի
մի
Աստուած,
իբրեւ
անդստին
իսկ
ի
հիմանց
շարժելով
զհեթանոսացն .
Որք
զանձինս
առ
իմաստունս
ունէին՝
յիմարեցան
եւ
փոխեցին
զփառս
անապականին
Աստուծոյ
ի
նմանութիւն
ապականացու
պատկերի
մարդոյ
եւ
թռչնոց
եւ
չորքոտանեաց
եւ
սողնոց,
եւ
երկիրպագին
արարածոց,
եւ
ո՛չ ,
եւ
աշխարհական
տարերց
ծառայեցին,
կարծելով,
թէ
բազում
եւ
անթիւք
իցեն
աստուածք.
ապա
ուրեմն
ի
ջնջումն
բազմաստուածութեանն
մոլորութեանն
ի
մի
Աստուած
անուանեն՝
զհետ
երթալով
ամենայն
Աստուածեղէն
Գրոց,
եւ
զճշմարտութեանն
ամենեցուն,
որ
ի
ներքոյ
արեգական՝
։
4
Զայս
իմաստունն
Մովսէս
արար
յայտ՝
ասելով.
Լո՛ւր,
Իսրայէ՛լ.
Տէր
Աստուած
քո
Տէր
մի .
եւ
նա,
որ
ամենեցուն
ազգագործն
է
եւ
Տէր՝
ուրեմն
ասէ.
Ո՛չ
եղիցին
քեզ
աստուածք
աւտարք
բայց .
այո՛յ,
այլ
եւ
ձայնիւ
սրբոց
մարգարէիցն
գոչէ.
Ես
Աստուած
առաջին
եւ
ես
յետ
եւ
ո՛չ
գոյ
այլ
բայց
։
5
Կարի
գեղեցիկ
ամենագով
հարքն,
հիմն
արկանելով
հաւատոյն՝
զպատշաճականն
խորհել
եւ
ասել,
թ[է
]
մի
է
եւ
միայն
ճշմարտութեամբ
Աստուած,
հաւատալ
ասացին
ի
մի
Աստուած։
6
Ի
Հայր
ամենակալ։
7
Անուանեն
զնա
եւ
Հայր
ամենակալ
զի
միանգամայն
ընծայիցի
ընդ
Հաւր
յայտնութիւն
Որդւոյ,
վասն
որոյ
է
Հայր
առընթերակցին
եւ
միասնականին.
քանզի
ո՛չ
եթե
ժամանակաւ
եղեւ
Հայր,
այլ
էր,
որպէս
էրն,
եւ
է
միշտ՝
այսինքն
է
Հայր
անդր
ուրեմն
ի
վերագոյն
եղելոցս
եւ
յաւելագոյն
բարձրութիւնս.
քանզի
եւ
տիրելն
եւ
իշխելն
ամենեցուն
այսպէս
լուսաւորագոյն
եւ
անզուգական
նմա
զփառս
բաժանէ։
8
Յարարողն
երկնից
եւ
երկրի։
9
Ի
նմանէն
ասին
որ
ինչ
յերկինս
եւ
որ
ինչ
յերկրի
զամենայն,
զի
աստի
բնութիւնն
նորա
առ
ամենայն
արարածս .
քանզի
անհամեմատ
առաւելութիւն
է
Արարչի
եւ
արարածոց՝
եւ
եղելոյ
բնութեան,
որ
ընդ
լծով
ծառայութեան
եւ
որ
ի
տէրունական
պատիւսն
գեղեցկացեալ,
աստուածաբար
եւ
ի
վեր
քան
զաշխարհ
հասեալ
փառաց։
Զորդւոյ
անուն
յիշեալ ,
զի
մի՛
կարծիցէ
ոք
հասարակ
անունն
նմա
բաժանել,
որ
կարգիցէ
արդեաւք
եւ
ի
մեր
վերայ.
քանզի
կոչիմք
եւ
մեք
որդիք։
11
Կարի
հանճարեղագոյնք
զկնի
ածեն
Որդւոյն
անուան,
որ
ով
մանաւանդ
է
տեսանել
զնորա
պատուոյն
պայծառութիւնն
ի
վեր
քան
զարարածս՝
ըստ
բնութեանն
գոյութեան։
12
Ծնեալ,
եւ
ո՛չ
արարեալ։
13
Անզուգական
գոյութեամբ
ընդ
արարածս
իմանալով
զնա,
վասն
ո՛չ
լինելոյն,
այլ
հաստատեալքն
մանաւանդ
ի
ծնեալն
ի
գոյութենէ
Աստուծոյ
եւ
Հաւր՝
անժամանակ
եւ
առանց
իմանալոյ.
քանզի
էր
Բանն
ի
սկզբանէ
ապա
եւ
ծննդեանն
մտերմութիւն
մարմնապէս
ասացին,
եւ
այս
վասն
պիտոյական
եւ
կարգի
գեղեցիկ
նշանակելոյ։
14
Աստուած
յԱստուծոյ
ծնեալ
ասացին
զՈրդի։
Իւր
ծնունդն
ամենեւին
ճշմարիտ
է.
անդ
ամենայն
իրաւք
զկնի
երթայ
զարժանն
խորհիլ
եւ
ասել,
եթե
ո՛չ
աւտար
է
ի
գոյութենէ
Ծնաւղին
Ծնեալն,
այլ
նորին
իսկ.
զի
եւ
ի
նմանէ
է
որպէս
եւ
նմա
վայել
է
ըստ
արժանական
բանի։
16
Զի
ո՛չ
եթե
ըստ
մարմնոյ
ծնանիցի
անմարմինն
այլ
այսպէս
մանաւանդ՝
լոյս
ի
լուսոյ.
զի
եւ
ի
ծագելում
լուսոյ
ճառագայթեալ
լոյսն
եւ
ի
նմանէ
ըստ
անճառ
եւ
պատում
ելից,
եւ
ի
նմին
ըստ
միաւորութեան,
եւ
եւ
ի
նմին
իսկ
բնութեամբ։
17
Քանզի
այսպէս
լինել
ասեմք
ի
Հաւրէ
զՈրդի
եւ
յՈրդւոջ
զՀայր
գրե
եւ
Որդի
ի
յիւրում
բնութեան
եւ
փառս
զիւր
Ծնաւղն.
քանզի
ասացեալ
յայտնապէս
ցՍիմոն
յիւրոց
աշակերտացն,
Փիլիպոս
էր
այն.
Ո՞չ
հաւատաս,
եթե
ես
ի
Հաւր
եմ
եւ
յիս
Հայր.
որ
ետես
զիս,
ետես
զՀայր
իմ.
ես
եւ
Հայր
իմ
մի
։
18
Եթե
այդպէս՝
է
Որդի
Հաւր.
ըստ
այս
աւրինակի
Աստուած
յԱստուծոյ
ճշմարտէ
ծնեալն
։
19
Այլ
զծննդեան
անուն
գտցուք
եդեալ
եւ
ի
վերա
արարածոց.
ըստ
այնմ
ասեմ.
Որդիս
ծնա
եւ
վասն
այնորիկ
յարենէն
Իսրայելի
ասացեալ
յԱստուծոյ,
այլ
շնորհաց
կարգի
զայսպիսի
կոչումն
շահի
[ի]սկ
ի
բնութեան
Որդոջ
ըստ
ի
կիր
առնելոյ
ոչինչ
ամենեւին
յայսպիսեացս
գտցի,
այլ
ճշմարիտ
ամենայն.
եւ
վասն
այսորիկ
միայն
յամենեցունց՝
Ես
եմ,
ասէ, ,
որպէս
զի՝
թեեւ
ծնունդ
եւ
թե
որդիութիւն
ի
նմա
ասիցէ,
ստաբանութիւն
ինձ
լինել
ամենեւին
ո՛չ
գտցի.
քանզի
նա
է
ճշմարտութիւն։
Զուշացուցեալ
ամրացուցանեն
այսուհետեւ
զոգիս
մեր
ամենագով
խորհրդացոյցքն՝
Հայր
եւ
Որդի
եւ
ծնունդ
ամենայն
ուրեք
անուանելով։
21
Լոյս
ի
լուսոյ
ծագեալ
ասացին.
զի
եւ
զանմարմնութիւն
եւ
զպարզականութիւն
միաւորութեան
ծնունդս
ունիցի,
եւ
զառ
ի
նմանէն
եւ
զնոյն
եւ
ո՛չ
այլ
ոմն
որիշ
ինքներեսութեամբ
իմանացէ։
22
Զի
Հայր
է
Հայր,
եւ
ո՛չ
Որդի.
եւ
Որդի
ծնեալ,
եւ
ո՛չ
Հայր
եւ
ի
նմին
իսկ
բնութեան
առանձինն
ոք
լինել,
որ
էն։
23
Ամենեցուն
Արարիչ՝
երեւելեաց
եւ
աներեւութից,
ցուցեալ
զՀայր՝
Որդւով
արարեալ
զամենայն
ասացին,
ո՛չ
նուազութիւն
ի
փառսն
իբրեւ
զվիճակ
ինչ
պատշաճական՝
բաժանելով։
24
Ա՜ւն
անդր
ի
բաց.
ո՞ւր
արդեաւք
ամենեւին
փոքր
եւ
մեծ
իցէ
տեսանել
ի
նմին
միում
գոյութեան.
այլ
որպէս
թէ
Աստուծոյ
եւ
Հաւր
ո՛չ
էր
առանձինն
ինչ
գործել
եւ
ի
չգոյէ
ի
գոյ
ածել,
բայց
եթե
Որդով
եւ
Հոգով,
իբրեւ
զաւրութեամբ
եւ
իմաստութեամբ
իւրով.
քանզի
գրեալ
է
թէ՝
Բանիւ
Տեառն
երկինք
հաստատեցան
եւ
հոգով
բերանո
նորա
ամենայն
զաւրութիւնք
։
25
Այո՛,
այլ
եւ
ամենասուրբն
Յովհաննու
ասացեալ
թէ՝
Ի
սկզբանէ
էր
Բանն,
եւ
Բանն
էր
առ
Աստուած,
եւ
Աստուած
էր
զկնի
ած
թափեաց
կարի
գեղեցիկ
եթե՝
Ամենայն
ինչ
նովաւ
եղեւ
եւ
առանց
նորա
եղեւ
եւ
։
26
Միասնական
այսուհետեւ
եւ
զուգափառ
եւ
հասարակագործ
Հաւր
զՈրդի
ցուցեալ՝
յիշեն
կարի
աւգտակարագոյնս
զմարդկութիւնս
նորա,
եւ
զմատակարարութիւն
խորհրդաւոր
հանդերձ
մարմնովն
յայտ
յանդիման
կացուցեն
գիտացեալ
այսուիկ՝
կատարելագոյն
եւ
անկարաւտ
հաւատոց
աւանդութիւն
երեւեալ
տեսանի։
27
Քանզի
ո՛չ
միայն
այն
բաւական
է
հաւատացելոյն,
առ
ի
նմա
զմտաւ
ածելն
եւ
խորհելն
զայն
միայն,
եթէ
Աստուած
յԱստուծոյ
ծնեալ
ի
Հաւրէ՝
միասնական
նմին
եւ
կերպարան
զաւրութեան ,
այլ
կարեւորագոյն
է
գիտել
ընդ
այնոսիկ
եւ
զայն
եւս,
որպէս
զի
վասն
ամենեցուն
փրկութեան
եւ
կենդանութեան
զիջուցեալ
զինքն
յունայնութեան՝
էառ
զկերպարանս
եւ
ել
մարդ
ծնեալ
ըստ
մարմնոյ
ի
կնոջէ։
28
Վասն
այսորիկ
ասեն։
29
Որ
վասն
մեր
մարդկան
եւ
վասն
մերոյ
փրկութեան
իջեալ
եւ
մարմնացեալ
եւ
մարդացեալ։
30
Տե՛ս,
թէ
զիա՜րդ
գեղեցիկ
աստիճատշաճական
եւ
արժանական
կարգի
յառաջ
խաղա
բանն
նոցա.
իջանել
ասացին,
զի
այսոսիկ
իմասցուք
զայն,
որ
ի
վեր
է
քան
զամենայն
բնութեամբ
եւ
փառաւք.
զնա
զիջեալ
վասն
մեր՝
ի
կամելն,
ասեմ,
զառ
ի
մեր
նմանութիւնն
գոլ
եւ
ծագել
աշխարհի
հանդերձ
մարմնովն։
31
Քանզի
գրեալ
է
ի
գիրս
Սաղմոսաց
Աստուած
յայտնապէս .
իմանալի
է,
թէ
կամիցի
ոք,
արդեաւք
աստ
այլում
աւրինակի
էջն,
որպէս
յերկնից
եւ
ի
վերուստ,
եւ
կամ
եթե
ի
նմանէ
իսկ
ի
Հաւրէ.
քանզի
բարբառաւք,
որ
ըստ
մեզ
եւ
որ
ի
վեր
քան
զմիտս
է
սովորութիւն
է
յայտնել
Աստուածեղէն
Գրոց։
32
Ասաց
ուրեմն
Քրիստոս՝
այսպէս
խաւսեցաւ
ընդ
սուրբ
աշակերտսն.
Ելի
ի
Հաւրէ
եւ
եկի
դարձեալ
թողում
զաշխարհ
եւ
երթամ
առ
առաքիչն .
զկնի
այնորիկ
եւ
այլ
եւս.
Ես
ի
Հաւրէ
ելի
եւ
։
33
Գրե
եւ
զարմանալին
Յովհաննէս
եթե՝
Ի
վերուստ
եկեալն
ի
վեր
է
քան
։
Արդ,
այն,
որ
էրն
ի
բարձրանագոյն
առաւելութիւնսն
եւ
ի
վեր
քան
զամենեսին՝
գոյութեամբ
իւրով,
որ
եւ
ի
նմին
իսկ
բնութեամբ
առ
ի
նմին
իսկ
պսակեալ,
ո՛չ
յափշտակութիւն
համարեցաւ
զլինելն
հաւասար
Աստուծոյ,
այլ
զինքն
ունայնացոյց՝
զկերպ
ծառայի
էառ
եւ
ի
նմանութիւն
մարդկան
եղեալ,
եւ
կերպարանաւք
գտեալ
իբրեւ
զմարդ,
խոնարհեցոյց .
վասն
զի
Աստուած
էր
Բան,
ի
մարմինս
միացաւ
ի
մեր,
մնաց
եւ
այնպէս
Աստուած։
Այսու
աւրինակաւ
սքանչելին
Պաւղոս
զԱստուած
ի
նմանութիւն
մարդկան
եղեալ
ասէ
եւ
գտեալ
իբրեւ
զկերպարանաւք
մարդ.
քանզի
Աստուած
էր,
որպէս
եւ
ասացի՝
տեսլեամբ
իբրեւ
զմեզ,
եւ
ո՛չ
առանց
հոգւոյ
առեալ
զմարմինն,
որպէս
թուեցաւ
ոմանց
ի
հերձուածողացն,
այլ
հոգէկան
մանաւանդ
հոգի
բանաւոր։
36
Արդ,
զնա
ուրեմն
որ
ի
գոյութենէն
Հաւր
եղեալ
Բան
եւ
Որդի
Միածին՝
զԱստուածն
ճշմարիտ,
յԱստուծոյ
ճշմարտէ,
զլոյսն
ի
լուսոյ,
որով
ամենայն
ինչ
եղեւ,
իջեալ
ասացին
հարքն
մեր՝
մարմնացեալ
եւ
մարդացեալ,
այսինքն
յանձն
առեալ
զծնանելն
ըստ
մարմնոյ
ի
կնոջէ
եւ
յառաջ
գալ
տեսլեամբ
մարմնով
ըստ
մեզ .
քանզի
այն
է
մարդանալն։
Արդ,
մի
Տէր
է
Յիսուս
Քրիստոսն,
նոյն
Միածինն
Բանն
Հաւր՝
եղեալ
մարդ,
ո՛չ
ի
բաց
եդեալ
զգոլն
որ
էն.
քանզի
եկաց
մնաց
եւ
ի
մարդանալն
Աստուած,
եւ
ի
ծառայի
կերպարանսն
Տէրն,
եւ
յունայնութեան
ըստ
մեզ
որ
լին
է
աստուածապէս,
եւ
ի
տկարութեան
մարմնոյ
Զաւրութեանցն
Տէր,
եւ
ի
մարդկութեան
չափն
զիւրն
ունելով
որ
առաւելն
քան
զամենայն
արարածս։
Որ
ինչ
էրն
յառաջ
քան
զմարմինն՝
անընկէց
ունի,
քանզի
Աստուած
էր
եւ
Որդի
ճշմարիտ,
Միածին
եւ
լոյս
եւ
կեանք
եւ
զաւրութիւն.
եւ
ո՛չ
էրն՝
զայն
առաւել
տեսանի
վասն
տնտեսութեանն,
եւ
իւր
արար
զմարմնոյնսն,
քանզի
ո՛չ
այլոյ
ուրուք
էր
այլ
նորա,
մանաւանդ
անճառութեամբ
եւ
անպատմութեամբ
նմա
միացեալ
մարմինն։
39
Այսպէս
եւ
իմաստունն
Յոհաննէս
մարմին
եղեալ
ասէ .
եղեւ
մարմին
ո՛չ
փոփոխումն
ինչ
եւ
շրջումն,
կամ
այլայլումն,
ի
մարմնոյ
բնութիւն
դարձեալ
այլ
ոչինչ
զանգուած
կամ
խառնուած
եւ,
ըստ
փասքսելոյն
ոմանց՝
յարումն
բնութեան
համբերեալ.
քանզի
անհնարին
է,
վասն
զի
ըստ
բնութեանն
է
եւ
անայլայլելի
ի
մարմին
մանաւանդ,
որպէս
եւ
անձնականասցի
հոգի
բանաւոր՝
ի
կուսական
եւ
յանարատ
մարմնոյն
առեալ
եւ
ինքեան
զնա
միացուցեալ։
40
Սովորութիւն
է
Աստուածաշունչ
Գրոց
թերեւս
եւ
ի
մարմնոյ
միայն
զբովանդակ
մարդն
նշանակել.
Հեղից,
ասէ,
ի
հոգւոյ
իմմէ
ի
վերայ
ամենայն
քանզի
ո՛չ
եթե
մարմնոց
անհոգւոց
բանական
հոգւովն
զշնորհն
Հոգւոյն
Սրբոյ
զեղուլ
խոստանայր
Աստուած,
այլ
մանաւանդ
մարմնոց
ի
մարմնոյ
եւ
յոգւոյ
բովանդակելոց։
Թե
այդպէս
է
ուրեմն,
եթե
ո՛չ
Բանն
զգոլն
որ
էրն
եղեւ
մարդ,
այլ
ի
նմանութեանն
ըստ
մեզ
երեւեալ՝
եկաց
մնաց
Բան,
եւ
ո՛չ
եթե
նախ
մարդ
Քրիստոս
եւ
այսպէս
յառաջ
եկեալ
ի
լինել
Աստուած
այլ
Աստուած
Բանն
եղեւ
մարդ,
զի
ի
նմին
իմանասցի
Աստուած,
միանգամայն
եւ
մարդ
նոյնն։
42
Այլ
որք
զնա
յերկուս
որդիս
բաժանեն
եւ
ժպրհին
ասել,
եթե
զմարդն,
որ
ի
զաւակէն
Դաւթի,
յինքն
Աստուած
Բանն
եւ
ետ
նմա
ի
Բանն
եւ
ետ
նմա
ի
պատուոյն
եւ
ի
փառացն
եւ
յորդութեանն
արժանաւորութենէ,
եւ
պատրաստեաց
զնա
համբերել
խաչի,
մեռանել
եւ
կեալ,
եւ
վերանալ
յերկինս
եւ
ընդ
աջմէ
Հաւր
նստել,
զի
երկիրպագիցի
յամենայն
արարածոց
ընծա
յԱստուծոյ
զպատիւսն։
43
Նախ
երկուս
որդիս
ասեն,
ապա
եւ
զխորհրդեանն
զաւրութիւնն
զառածանեն
տգիտութեամբ.
քանզի
ո՛չ
եթե
ի
մարդոյ
եղեւ
Աստուած
Քրիստոս,
որպէս
եւ
ասացին,
այլ
Աստուած
եղեւ
մարմին,
այսինքն
է
մարդ,
եւ
ունայնացեալ
ասի,
որպէս
զի
յառաջ
քան
զունայնանալն
զլիութիւնն
ունելով
յիւրում
բնութեանն,
ըստ
որում
իմանի
Աստուած
եւ
ո՛չ
եթե
յունայնութենէ
ի
լիութիւն
եկն.
խոնարհեցոյց
զինքն
ի
բարձրութեանցն
աստուածականաց՝
յանճառ
փառացն,
եւ
ո՛չ
եթե
խոնարհ
մարդ
ոք
փառաւորեալ.
եւ
առ
զկերպ
ծառայի
իբրեւ
զազատ.
եւ
ո՛չ
եթե
ծառայ
ոք
յազատութեան
փառս
վազեաց.
ի
նմանութիւն
մարդկան
եղեւ,
որ
ի
կերպարանս
եւ
ի
հաւասարութեան
Հաւր,
եւ
ո՛չ
եթե
մարդ
էր
եւ
զնմանողն
լինել
Աստուծոյ
մեծացաւ
։
44
Ընդէ՞ր
այսուհետեւ
փոխեալ
շրջեն
բանս
եւ
խառնակեն
զճշմարտութիւնն,
հակառակ
կալով
ամենայն
Աստուածաշունչ
Գրոց,
որք
Աստուած
ճշմարիտ
գիտեն
ի
մարդկութեան
զՈրդի
եւ
մի
անուանեն
զնա
ամենայն
ուրեք։
45
Քանզի
եւ
յԱշխարհարարութեանն
գիրս
գրեաց
Մովսէս.
յորժամ
անցոյց
սքանչելին
Յակոբ
զմանկունս
իւր
ընդ
հեղեղատ
եւ
մնաց
միայն,
կռուէր
այր
ոմն
ընդ
նմա
մինչեւ
յառաւաւտն.
եւ
կոչեաց
Յակովբ
զանուն
տեղւոյն
այնորիկ
Տեսիլ
Աստուծոյ.
Քանզի
տեսի,
ասէ,
զԱստուած
դէմ
յանդիման,
եւ
ապրեցաւ
անձն
իմ.
ծագեաց
ի
նմա
արեգակն,
յորժամ
էանց
ընդ
Տեսիլն
Աստուծոյ,
եւ
Յակովբ
կաղայր
ի
բարձէն
։
46
Յառաջագոյն
ցուցանէր
նահապետին
Աստուած,
եթե
ի
մարդանալն
ըստ
ժամանակաց
Միածին
Բանի
նորա
կռուակից
ունիցի
զԻսրայէլ,
եթե
ո՛չ
ուղղաքայլեն
վասն
սորա,
այլ
կաղան
ըստ
այնմ,
որպէս
եւ
նոյնն
իսկ
ասաց
քնարաւ
երգաւղին.
Որդիք
աւտարաց
ստեցին
ինձ.
որդիք
հնացան
ի
շաւղաց
։
47
Թուի
ինձ,
թէ
զայս
նշանակեաց
ի
կաղալն
Յակովբայ
ի
բարձէն
իւրմէ.
այլ
սակայն
դու
զայն
տե՛ս՝
մարդոյ
կռուելոյ
ընդ
նմայ,
տեսանել
զԱստուած
դէմ
յանդիման,
եւ
տեսիլ
անուանէ
զնա
Աստուծոյ.
քանզի
մնաց
Աստուած
Բանն,
եւ
յորժամ
մարդ
եղեւ՝
ի
կերպի
Հաւր
ըստ
մտաւոր
կերպարանաց
ասեմ
քանզի
ըստ
ամենայնի
իսկ
անփոփոխումն
զոր
ունի՝
ասաց
ցՓիլիպպոս
նկարագիր
Հաւր
զինքն
ցուցանելով
եւ
հանդերձ
մարմնովն.
Որ
ետես
զիս՝
ետես
զՀայր
։
48
Եւ
վասն
զի
զոմն
ի
ծնէ
կոյր
բժշկեաց,
գտեալ
զնա
ի
տաճարին,
Դու
հաւատա՞ս,
ասէ,
յՈրդի
Աստուծոյ,
եւ
նորա
առ
այս
ասացեալ.
Ո՞վ
է,
Տէ՛ր,
զի
հաւատացից
ի
նա,
պատասխանի
ետ
ասելով.
Եւ
տեսեր
զնա,
եւ
որ
խաւսիս
ընդ
քեզ՝
նա՛ .
ետես
զնա
կոյրն
ո՛չ
մերկ
եւ
ո՛չ
անմարմին,
այլ
մանաւանդ
ըստ
նմանութեան
մերում,
եւ
հաւատաց
յայն,
զոր
ետեսն
ո՛չ
իբրեւ
յորդի
ընդ
որդւոյ
միացեալ,
այլ
իբրեւ
ի
մի
բնութեան
եւ
ճշմարտութեամբ,
ո՛չ
առանց
մարմնոյ
ծագեալ
որոց
յերկրի։
49
Այլ
եւ
սքանչելին
Մովսէս
յաւրհնութիւնսն
ասէ.
Տո՛ւք
Ղեւեայ
զյայտնութիւնս
նորա
զճշմարտութիւնս
նորա
առն
անարատի.
զի
փորձեցին
զնա
ի
փորձութեան,
բամբասեցին
զնա
ի
վերայ
ջուրցն
հակառակութեան.
որ
ասէ
ցհայր
իւր
եւ
ցմայր.
Ո՛չ
տեսի
զքեզ,
եւ
զեղբայր
իւր
ո՛չ
։
50
Հրամայեաց
ամենեցուն
Աստուած
զպճղնաւորն
լինել
Ահարոնի՝
յազգի
ազգի
անգուածոյ
զգեստ
վայելչական
միայն
քահանայութեանն
որոշել,
եւ
առ
լանջաւքն
քահանային
ականք.
աւրինակաւ
ի
ձեռն
այսոցիկ
ցուցանէր
սրբոց
առաքելոցն
պար՝
շուրջ
փայլեալ
զԷմմանուէլիւ,
որ
է
յայտնութիւն
եւ
ճշմարտութիւն.
քանզի
յայտնեաց
մեզ
ճշմարտութիւնն
որ
ի
ստուեր
եւ
յաւրինակս
մեկուսեցուցեալ
զպաշտաւնն։
51
Եւ
զի
եղեւ
մեզ
քահանայապետ
Միածին
Բանն
Աստուծոյ,
յորժամ
եւ
մարդն
եղեւ
զիա՞րդ
իցէ
յերկուանալ,
գրելով
այսպէս
սքանչելոյն
Պաւղոսի.
Նկատեցէ՛ք
զառաքեալն
եւ
զքահանայապետ
խոստովանութեան
զՅիսուս,
հաւատարիմ
եղեալ
Արարչին .
քանզի
պատիւ
մարդկութեան
չափոցն
յիրաւի
ո՛չ
դէպ
ինչ
թուիցի
եւ
նուազ
ինչ
Բանին
բնութեան
եւ
փառաց
այլ
եթե
անպատշաճ
ինչ՝
հանդերձ
մարմնական
տնաւրէնութեամբն ,
քանզի
նորա
եղեն
մարմնականքն.
Տո՛ւք
այսուհետեւ
Ղեւեայ,
այսինքն
է
քահանայի,
զյայտնութիւնն
եւ
զճշմարտութիւնն.
եւ
որո՞ւմ
առն
արդեւք
եւ
կամ
Ղեւեայ,
յայտնագոյնս
արար,
ասելով
եթե՝
առն
անարատի.
քանզի
ո՛չ
արար
մեղս
Տէր
մեր
Յիսուս
։
52
Այլ
եւ
երանելի
Պաւղոս
գրէ
վասն
նորա.
Այսպիսի
վայել
էր
մեզ
քահանայապետ՝
սուրբ, ,
անարատ,
զատեալ
ի
մեղաւորաց
եւ
բարձրագոյն
քան
զերկինս
։
53
Զնա
փորձեցին
ի
փորձութեանն,
բամբասեցին
ի
վերայ
ջուրցն
հակառակութեան .
ո՛
չքնաղ
եւ
սքանչելի
իրաց.
այր
ասացեալ
զնա՝
վաղվաղակի
Աստուած .
զոր
բարկացոյցն
եւ
փորձեաց
Իսրայէլ
յանապատին
եւ
ի
ջուրսն
հակառակութեան։
54
Եւ
հաւատարմացուսցէ
զասացեալսն
սաղմոսերգուն
Դաւիթ
եթե՝
զվէմ
յանապատին
եւ
արբոյց
զնոսա,
որպէս
ի
խորոյ
մեծէ.
եւ
հան
ջուր
ի
վիմէն
եւ
իջոյց
որպէս
։
55
Եւ
զի՞նչ
յետ
այսորիկ.
եւ
փորձեցին
զնա
ի
սիրտս
իւրեանց,
եւ
չարախաւսեցին
զԱստուծոյ
եւ
ասացին.
Մի՞թէ
կարիցէ
Աստուած
պատրաստել
սեղան
յանապատին.
զի
եհար
զվէմն,
եւ
հոսեցան
եւ
ուղք
հեղեղեցան.
եւ
մի՞թէ
հաց
կարէ
տալ,
կամ
պատրաստել
սեղան
ժողովրդեան
։
56
Արդ,
մի՛տ
դիր,
եթէ
զիա՞րդ
բանբասեն
զսքանչելագործն
Աստուած.
զոր
եւ
այրն
ասէ
Մովսէս
զայս
իմացեալ
երանելւոյն
Պաւղոսի ,
եթե՝
Ըմպէին
ի
հոգեւոր
վիմէն,
որ
երթայր
զհետ
նոցա,
եւ
վէմն
էր
ինքն
։
57
Թէ
այդպէս
է,
ապա
ուրեմն
բամբասեալ
այրն
նա
էր՝
այն,
որ
չեւ
եւս
մարմնացեալ
փորձեալ
յԻսրայէլէ։
58
Եւ
զի
ո՛չ
այլ
ոք
որդի
էր,
որ
յառաջ
քան
զմարմին,
եւ
այլ
ոք
յետ
նորա,
որ
ի
զաւակէ
Դաւթի,
որպէս
յանդգնեցան
ասել
ոմանք,
այլ
միեւնոյն
ինքն՝
յառաջ
քան
զմարմնանալն
մերկ
Բանն,
եւ
յետ
ծննդեանն
ի
սուրբ
Կուսէն
մարմնացեալ
եւ
մարդացեալ,
որպէս
գրեցին
սուրբ
հարքն
այլով
դարձեալ
նշանակելովն
հաստատեաց
Մովսէս.
իբր
եթե
հարցեալ
ուրուք,
կամ
ուսանել
կամեցեալ,
թէ
վասն
որո՞յ
առն
եղեւ
բանն,
զոր
փորձեալ
եւ
բամբասեալ
ասէ
յԻսրայէլէ,
ո՛չ
միայն
այսչափ ,
այլ
գրեթէ
ձեռն
ձգեալ՝
մատամբ
ցուցանէ
զՅիսուս
եւ
ասէ.
Որ
ասէ
ցհայր
իւր
եւ
ցմայր
իւր՝
ո՛չ
տեսի
զքեզ,
եւ
իւր
ո՛չ
ծանեաւ։
59
Յիշեմք
զգրեալն
միոյ
ուրուք
յաւետարանչանցն,
որպէս
զի
յուսուցանելն
երբեմն
Քրիստոս
զխորհուրդս
արքայութեանն,
եւ
կային
առ
դրան
նորա
մայրն
եւ
եղբարքն
նորա,
եւ
ապա
ընթացեալ
միոյ
ուրումն
յաշակերտացն՝
ասացեալ.
Ահա
մա՛յր
քո
եւ
եղբարք
կան
արտաքոյ
եւ
տեսանել
զքեզ
կամին,
ձգեալ
զձեռն
իւր
յաշակերտսն՝
ասաց.
Մայր
իմ
եւ
եղբարք
սոքա
են,
որ
լսեն
զԲանն
Աստուծոյ
եւ
առնեն.
զի
որ
ոք
արասցէ
զկամս
Հաւր
իմոյ,
որ
յերկինս
է,
նա
է
իմ
եղբայր
եւ
քոյր
եւ
։
60
Թուի
ինձ,
թէ
ասիցէ
զոր
ասացն
Մովսէս.
Որ
ասէ
ցհայր
իւր
եւ
ցմայր՝
ո՛չ
տեսի
զքեզ,
եւ
զեղբարս
իւր
ո՛չ
ծանեաւ։
61
Այո՛,
այլ
եւ
ամենիմաստն
Դանիէլ
նմանութեամբ
ըստ
մեզ
տեսանել
ասէ
զՄէնածին
Բանն
Աստուծոյ.
քանզի
տեսանել
ասէ
զՀինաւուրցն
նստեալ
յաթոռ,
եւ
բիւրս
բիւրուց
յառաջի
կացեալ
եւ
հազարս
հազարաց
պաշտաւնէից
եւ
յետ
սակաւ
միոյ
այսոցիկ
ածէ,
թափէ։
62
Տեսանէի
տեսլեան
գիշերոյ,
եւ
ահա
ընդ
ամպս
երկնից
իբրեւ
Որդի
Մարդոյ
եկեալ,
եւ
մինչեւ
ի
Հինաւուրցն
էհաս,
առաջի
նորա ,
եւ
նմա
տուաւ
պատիւ
եւ ,
եւ
ազգք
եւ
լեզուք
նմա
։
63
Ահա
դարձեալ
յայտնագոյնս
եւ
լուսաւորագոյնս՝
վերանալով
առ
երկնաւորն
Հայրն
եւ
Աստուած,
ետես
զԵմմանուէլ.
քանզի
ամպն
կալաւ
զնա,
զոր
եւ
ո՛չ
մարդ
լոկ,
այլ
իբրեւ
զՈրդի
Մարդոյ
ասէ,
քանզի
Աստուած
էր
ի
նմանութիւն
ըստ
մեզ
եղեալ
մարդ։
64
Այսպէս
իմացեալ
երանելոյն
Պաւղոսի՝
ի
նմանութիւն
մարդկան
ասէ
լինել
զնա
եւ
գտանել
կերպարանաւ
իբրեւ
զմարդ,
եւ
ի
նմանութիւն
մարմնոյ
երեւելոյ
։
65
Ապա
եթե
մարդ
ոք
էր,
առ
Աստուած
իբրեւ
զԱստուած
պատուեալ,
ասէր
արդեւք
մարգարէն՝
իբրեւ
զԱստուած,
կամ
իբրեւ
զՈրդի
Աստուծոյ
տեսեալ
զեկեալն
ընդ
ամպս
երկնից.
այլ
ո՛չ
զայս
ասէ,
այլ
մանաւանդ
զայն,
եթե
իբրեւ
զՈրդի
Մարդոյ.
գիտէ
ուրեմն
եթե
Աստուած
է
եւ
ի
մարմնաւորութեանն
Որդի,
թեպէտ
եւ
ի
նմանութիւն
մարդկան
եղեալ՝
ըստ
Պաւղոսի
բարբառոյն.
սակայն
եւ
մարմնով
երեւեալ՝
ի
Հինաւուրցն
եհաս,
այսինքն
է՝
յիւրոյին
Հաւր
ել
յաթոռ,
եւ
ամենայն
ազգք
եւ
լեզուք
նմա
ծառայեցին։
Եւ
այս
արդեաւք
ի
նմանէ
էր
ասացեալ.
Հա՛յր,
փառաւորեա՛
զիս
փառաւքն,
զոր
ունէի
յառաջ
քան
զլինելն
աշխարհի
առ
ի
։
67
Եւ
զի
մարմնացեալ
Բանն
Աստուծոյ
աթոռակից
է
եւ
զուգափառ
Աստուծոյ
եւ
Հաւր
եւ
յետ
մարմնոյն՝
իբրեւ
զմի
Որդի,
եւ
յորժամ
եղեւ
մարդ՝
յայտնագոյնս
ցուցանէ
ամենիմաստն
Պաւղոս.
Այսպիսի
ունիմք
քահանայապետ,
որ
նստաւ
ընդ
աջմէ
մեծութեանցն
ի
։
68
Այո՛,
այլ
եւ
նոյն
իսկ
Տէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս,
ի
հարցանել
զնա
Հրէիցն,
եթե
նա՞
իցէ
ճշմարտութեամբ
Քրիստոսն,
Եթե
ասացից,
ասէ,
ձեզ՝
ո՛չ
հաւատայք.
եթե
հարցից՝
ո՛չ
պատասխանէք.
յայսմհետէ
լիցի
Որդի
Մարդոյ
նստեալ
ընդ
աջմէ
զաւրութեանց
։
69
Ապա
ուրեմն
յաստուածութեան
աթոռսն
եւ
ի
մարդանալն
զՈրդի
տեսանէր
սրբոց
մարգարէիցն
։
70
Տեսցուք
եւ
զՆորոյ
Կտակարանացս
քարոզ,
զառ
ի
ներքոյ
արեգական
խորհրդացոյցսն,
որոց
ինքն
Քրիստոս
ասաց.
Ո՛չ
եթե
դուք
իցէք,
որ
խաւսիցիք,
այլ
Հոգի
Հաւր
ձերոյ,
որ
խաւսիցի
ի
։
71
Գտցուք
այսուհետեւ
ասացեալ
սքանչելի
Մկրտչին.
Զկնի
իմ
գայ
այր,
որ
առաջի
իմ
զի
առաջին
իմ .
եւ
զիա՞րդ
արդեաւք,
որ
զկնի
նորա
երթայր՝
առաջի
նորա
էր
եւ
զի
կրտսեր
էր
ըստ
մարմնոյն
ժամանակաց
Քրիստոս
քան
զՅովհաննէս,
զիա՞րդ
ո՛չ
իցէ
ամենեցուն
յայտնի։
72
Զի՞նչ
ոք
արդեաւք
ասիցէ
առ
այս.
ելոյծ
մեզ
զխնդիրն
ինքն
իսկ
Փրկիչն.
ասաց
ուրեմն՝
ընդ
Հրէայսն
խաւսելով.
Ամէն
ասեմ
ձեզ,
յառաջ
քան
զլինելն
Աբրահամու
եմ .
քանզի
էր
յառաջ
քան
զԱբրահամ
աստուածապէս,
իմանի
եւ
յետոյ
քան
զնա,
ըստ
որում
երեւեցաւն
մարդ։
73
Եւ
դարձեալ
Հաւրն
եւ
Աստուծոյ
գոչելով
յայտնապէս.
Զփառս
իմ
այլում
ո՛չ
քանզի
Աստուած
ոք
բաց
ի
նմանէ
չիք.
ասաց
մեզ
Քրիստոս.
Յորժամ
եկեսցէ
Որդի
Մարդոյ
փառաւք
Հաւր
իւրոյ՝
հանդերձ
հրեշտակաւք .
Որդւոյն
Մարդոյ
ակն
իջանել
յերկնից։
74
Գրէ
դարձեալ
ամէնիմաստն
Պաւղոս
Երեւեցան
շնորհն
փրկչական
ամենայն
մարդկան,
խրատելով
զմեզ,
զի
ուրացեալք
զամպարշտութիւն,
զաշխարհական
ցանկութիւն,
զգաստութեամբ
եւ
արդարութեամբ
կեցցուք,
յաշխարհիս
յայսմիկ,
ակն
կալեալ
երանելի
յուսոյն
եւ
յայտնութեան
փառաց
մեծին
Աստուծոյ
եւ
Փրկչին
մերոյ՝
Յիսուսի
։
75
Ասաց
ուրեմն
եւ
այլուր
վասն
որոյ
յարենէն
Իսրայեղի
զխաւսսն
արարեալ,
եթե՝
Նոցա
են
աւետիքն
եւ
աւրէնսդրութիւնն
եւ
կտակարանքն,
եւ
ի
նոցանէ
ըստ
մարմնոյ
Քրիստոս,
որ
է
ի
վերայ
ամենեցուն
Աստուած՝
աւրհնեա՜լ
յաւիտեանս,
։
76
Որովհետեւ
այդ
այդպէս
է,
ապա
ի
շաւիղս
սրբոց
հարց
խոստովանութեան
առանց
խոտորելոյ
գնացեալ՝
զծնեալն
ի
յԱստուծոյ
Հաւրէ
զՈրդին
Միածին
մարմնանալ
եւ
մարդանալ,
չարչարել
եւ
մեռանել
եւ
յերրորդ
աւուր
յառնել
ի
մեռելոց
քանզի
անչարչար
է
ընդ
անգի
իւրոյ
բնութեանն
Աստուած
Բանն
եւ
ո՛չ
այնպէս
ոք
յիմարեսցի,
որպէս
թէ
համարեսցի
չարչարանաց
ընդունիչ
լինել
զայն,
որ
ի
վեր
քան
զամենայն
բնութիւնս
է.
այլ
վասն
զի
եղեւ
մարդ՝
իւր
արարեալ
միաւորեաց
զմարմինն,
որ
ի
սրբոյ
Կուսէն
այսու
աւրինակաւ
մարմնովն
չարչարել
մարդաբար
ասեմք՝
զայն,
որ
ի
վեր
է
քան
զչարչարանս
իբրեւ
զԱստուած։
77
Զի
թէ
Աստուած
էր
եւ
եղեւ
մարդ
չթողեալ
ամենեւին
զլինելն
Աստուած ,
եւ
թէ
եղեւ
արարածոցս
մասն,
եւ
եկաց
մնաց
ի
վեր
քան
զարարածս.
եթե
աւրինադիր
էր
իբրեւ
զԱստուած,
եւ
եղեւ
ընդ
աւրինաւք,
եւ
տակաւին
եւս
աւրինադիր
է.
եւ
եթե
Տէր
է
աստուածաբար,
եւ
ի
կերպ
ծառայի
եղեւ,
եւ
անընկէց
ունի
զտէրութեանն
պատիւ.
եւ
եթե
Միածին
էր,
եւ
եղեւ
անդրանիկ
ի
բազում
եղբարս,
եւ
տակաւին
Միածին
է
զի՞նչ
զարմանալի
է,
թէ
մարմնովն
չարչարեալ
մարդապէս։
78
Քանզի
եւ
ամէնիմաստն
Պաւղոս՝
Որ
ի
կերպարանս
եւ
ի
հաւասարութեան
Հաւր
էր
զնա
հնազանդ
լինել
մահու
չափ
եւ
մահու
։
79
Դարձեալ
եւ
ի
միւսումն
եւս
յաւելոյր
թղթոյն
վասն
նորին,
ասէ.
Որ
պատկեր
աներեւութին,
անդրանիկ
ամենայն
զի
ի
նա
հաստատեցաւ
ամենայն,
որ
ի
յերկին
եւ
եւ
նա
է
յառաջ
քան
զամենեսին,
եւ
ամենայն
ի
նա
բովանդակեցաւ.
եւ
զնա
տալ
ասէ՝
գլուխ
եկեղեցւոյ
լինել
պտուղ
եւ
անդրանիկ
։
80
Եւ
կեանք
եւ
կենարար
է
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն,
քանզի
եւ
ի
կենաց
ծ[ն]եալ
ի
ծնաւղէն
իւրմէ։
81
Զիա՞րդ
արդեւք
եղեւ
անդրանիկ
մեռելոց
եւ
պտուղ
ննջեցելոց.
այլ
վասն
զի
ընդունիչ
մահու
մարմինսն
ինքեան
իւրացոյց՝
շնորհաւք
Աստուծոյ,
որպէս
եւ
ասէ
ամէնիմաստն
Պաւղոս.
Վասն
ամենեցուն
զմահ
մարմնովն,
որով
հնար
է
չարչարել,
ո՛չ
ի
բաց
եդեալ
զգոլն
կեանս։
82
Ուրեմն,
եթե
եւ
ասիցէ
մարմնով
չարչարել՝
ո՛չ
միայն
աստուածութեանն
բնութեամբն
ընդունիցի
զչարչարելն,
այլ
որպէս
ասացի
այժմ,
զի
իւրով
մարմնովն
ընկալաւ
զչարչարանսն։
83
Քանզի
եւ
երանելին
Էսայի
մարգարէ,
մարդացեալ
զԱստուած
մարմնովն
չարչարել
գիտացեալ՝
ասաց
ուրեմն
վասն
նորա
Իբրեւ
զորոջ
առաջի
կտրչի
անբարբառ՝
այսպէս
ո՛չ
բանա
զբերան
իւր.
ի
խոնարհութեանն
դատաստան
նորա
բարձաւ,
եւ
զազգատոհմն
նորա
ո՞վ
պատմեսցէ.
բարձեալ
են
յերկրէ
կեանք
։
84
Եւ
զի
թէ
էր
մարդ
ոք,
որպէս
եւ
ասեն
պիղծ
վարդապետութեանն
պատմիչք
եւ
որ
առանձին
իմացեալ
Որդի
յարեաւ
Աստուած
ոք,
զիա՞րդ
արդեաւք
դժուարագիւտ
էր,
որ
զազգն
նորա
կարէր
պատմել.
քանզի
եղեւ
ի
զաւակէն
Յեսսեայ
եւ
Դաւթի։
85
Իսկ
զԱստուծոյն
Բանի
ծնունդն,
եւ
կամ
զծննդեանն
ո՞
կարիցէ
ասել.
քանզի
բարձեալ
են
յերկրէ
կեանք
նորա,
այսինքն
է՝
գոյութիւնն.
եդ
աստ
փոխանակ
գոյութեանն
զկեանսն
քանզի
ի
բարձու
ուրեմն
շրջի
եւ
վերամբարձ
ղուղի՝
քան
զամենայն
երկրաւորս
անիմաց
եւ
անմատոյց
ամենեւին
մարդկան
մտաց,
որ
վասն
անճառութեանն
բան։
86
Յաւելից
յասացելոյս
եւս.
Մի
Տէր,
մի
հաւատ,
մի ,
որպէս
եւ
ասէ
սքանչելին
Պաւղոս.
արդ,
միոյ
Տեառն
գոլոյ,
միոյ
հաւատոյ
եւ
միոյ
մկրտութեան՝
ո՞վ
է
Տէրն
եւ
յո՞վ
հաւատացաք
եւ
մկրտեցաք.
այլ
թերեւս
պատշաճական
համարել
ասիցէ
ոք
արդեաւք,
եթե
Բանն,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ.
զտէրութիւնն
եւ
զհաւատն
նորա
առ
ի
մէնջ՝
զնոյն
կատարել
եւ
զփրկչական
մկրտութիւնն։
87
Քանզի
այսպէս
ուրեմն,
սրբոց
առաքելոցն
ասելով՝
պատուիրեաց.
Աշակերտեցէ՛ք
զամենայն
ազգս,
մկրտելով
զնոսա
յանուն
Հաւր
եւ
Որդւոյ
եւ
Հոգւոյն
։
88
Այլ
սքանչելին
Պաւղոս
զտէրութեանն
զփառսն
եւ
զհաւատոց
մերոց
խոստովանութիւն,
եւ
զսրբոյ
մկրտութեանն
զզաւրութիւն
յայտ
յանդիմանակաց
ցուցանէ՝
ասելով.
Մի՛
ասիցես
ի
սրտի
քում՝
ո՞վ
ելցէ
յերկինս,
այսինքն
է՝
զՔրիստոս
իջուցանել,
կամ
իջցէ
ի
խորս,
այսինքն՝
զՔրիստոս
հանել
ի
մեռելոց.
այլ
զի՞նչ
ասէ
Գիր.
մաւտ
է
ի
քեզ
բանն՝
ի
բերան
քում
եւ
ի
սրտի
քում.
զի
թէ
ասիցես
Տէր
զՅիսուս,
եւ
հաւատայցես
ի
սրտի
քում,
թե
Աստուած
յարոյց
զնա
ի
մեռելոց՝
։
89
Գրէ
դարձեալ.
Ո՞չ
գիտէք,
եթե
որ
մկրտեցաք
ի
Քրիստոս
Յիսուս՝
ի
մահ
նորա
ահաւասիկ
յայտնապէս
զատուցանէ
ճշմարտաբար
զտէրութեանն
եւ
զհաւատոց
մերոց
խոստովանութիւն,
եւ
զնոյն
ինքն
սրբոյ
մկրտութեանն
շնորհս
եւ
չարչարելն
մահուամբ,
եւ
յարուցեալն
ի
մեռելոց։
90
Արդ,
արդեաւք
յերկո՞ւս
որդիս
հաւատասցուք.
արդեաւք
զանց
արարեալ
զառ
ի
յԱստուծոյ
Հաւրէ
ճառագայթեալ
Բանիւն՝
իբրեւ
Որդւոյ,
թող
զնա,
միւսումն
չարչարելո՞ւմն
յարեսցուք
զտէրութեանն
զփառսն,
եւ
զնոյն
ինքն
խոստովանութիւն
հաւատոցն
եւ
զերկնաւոր
մկրտութիւնն.
եւ
զիա՞րդ
ոչ
իցէ
անմտութիւն,
եւ
յիմարութեան
մանաւանդ
եթե
առանց
յերկուանալոյ
մեծի
ամբարշտութեան՝
այսպէս
ասել
կամ
խորհել։
91
Արդ,
զի՞նչ
ասասցուք.
մի
Տէր
ճշմարտութեամբ,
մի
հաւատ,
մի
մկրտութիւն.
քանզի
մի
իսկ
է
Տէր
եւ
Որդի
ո՛չ
զմարդ
ըստ
յարելոյ
յինքն
առ
Բանն
եւ
հաղորդ
զնա
երեւեցոյց
պատուոյն,
եւ
ետ
նա
յորդիութենէն
եւ
ի
տէրութենէն
իւրմէ,
որպէս
ասացին
եւ
գրեցին
ոմանք՝
զառանցեալ
բարբանջանաւք
այլ
նոյն
իսկ
մարդացեալ
եւ
մարմնացեալ
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն՝
լոյսն
ի
լուսոյ,
ի
նորա
մահն
մկրտեցաք.
չարչարեալ
նորա
մարդկաբար
իւրով
մարմնովն,
եւ
մնացեալ
անչարչար
աստուածաբար,
եւ
միշտ
կենդանի.
քանզի
կեանք
է
ի
կենաց՝
յԱստուծոյ
եւ
ի
Հաւրէ։
92
Այսպէս
յաղթահարեսցի
մահն
իշխանացեալ
վազեալ
ի
վերայ
մարմնոյ
կենաց.
այսպէս
եւ
ի
մեզ
խափանի
ապականութիւն
եւ
նորուն
իսկ
մահուան
զաւրութիւն
տկարանայ.
քանզի
եւ
ասաց
իսկ
Քրիստոս.
Ամէն
ասեմ
ձեզ,
եթե
ո՛չ
կերիջիք
զմարմին
Որդւոյ
Մարդոյ
եւ
արբջիք
զարիւն
նորա,
ո՛չ
ունիք
կեանս
յանձին.
ապա
ուրեմն
կենարար
է
սուրբ
մարմին
եւ
արիւնն
Քրիստոսի.
քանզի
մարմին
է,
որպէս
ասացին,
ո՛չ
մարդոյ
ուրուք՝
հաղորդականի
կենաց,
այլ
նորա
մանաւանդ,
որ
ըստ
բնութեանն
կեանքն
է։
93
Յայտ
է,
թէ
յայս
միտս
հաստատեալ
եւ
զսոյն
խոր[հ]ի
ընդ
մեզ
քրիստոսասէր
հարցն
ժողով,
եւ
նոյն
իսկ,
որ
այժմ
զսրբոյ
եկեղեցւոյ
Կոստանդնուպաւլսացոյ
զաթոռն
զարդարէ՝
սուրբ
եւ
աստուածապաշտ
եղբայր
մեր
եւ
եպիսկոպոսակից .
քանզի
գրեաց
եւ
նա
առ
արեւելեաց
աստուածապաշտ
եպիսկոպոսն
սովին
բանիւք
Այսպէս
եւ
մարմնոյ
անշրջականութեամբն
անտեսիլն.
ծնանի
ըստ
մարմնոյ
անսկզբնականն
զարգանա
ըստ
մարմնական
հասակի
բնութեամբ
ամենակատարն,
եւ
չարչարանաց
համբերէ
վերագոյնն
քան
զչարչարանսն.
ո՛չ
որով
էրն
համբերեաց
թշնամանաց,
այլ
որով
եղեւն
յանձն
էառ
զմարմնոյ
։
94
Յանդիմանեալ
կշտամբի
այսուհետեւ
եւ
չարահաւատութիւնն
այնոցիկ,
որք
աւելի
ինչ
քան
զայս
խորհեցանն
եւ
գրեցին
ամենայն
ուրեք՝
ախտացեալք
զպիղծ
եւ
զանհաճոյ
վարդապետութեանն։
95
Յանգ
հանել
այսուհետեւ
զբանն,
որ
վասն
Քրիստոսի՝
երանելեացն
հարցն,
յիշել
եւ
զՀոգւոյն
Սրբոյ.
քանզի
հաւատալ
ասացին
ի
նա
որպէս
եւ
պարտ
է
ի
Հայր
եւ
յՈրդի.
վասն
զի
միասնական
իսկ
է
նոցին
եւ
զեղու
կամ
ելանէ,
իբրեւ
յաղբիւրէ՝
յԱստուծոյ
եւ
ի
Հաւրէ,
բաշխի
արարածոց
ի
ձեռն
Որդւոյ.
քանզի
եւ
փչեաց
ի
սուրբ
առաքեալսն՝
ասելով.
Առէ՛ք
զՀոգին
։
96
Ապա
ուրեմն
յԱստուծոյ
եւ
Աստուած
է
Հոգին
Սուրբ,
եւ
ո՛չ
աւտար
ի
գոյութենէն,
որ
է
վերագոյն
քան
զամենեսեան,
այլ
ի
նմանէն
եւ
ի
նոյնն
եւ
նորին
իսկ
գոյութեան։
97
Այս
է
սրբոց
հարցն
ուղղակորով
եւ
անմոլար
հաւատք
եւ
հաւատոց
խոստովանութիւն։
98
Այլ
որպէս
Պաւղոսն
ասաց.
Աստուած
յաւիտենիս
այսորիկ
կուրացոյց
զսիրտս
առ
ի
չծագել
լուսաւորութիւն
աւետարանին
փառաց ,
թողեալ
ոմանց
զուղիղ
ճանապարհն
ճշմարտութեանն
ընթանալ՝
ընդ
առապարսն
ընթանան,
չիմանալով
ամենեւին՝
զի՛նչ
ասեն ,
կամ
վասն
որոյ
վիճինն.
քանզի
զորդութեան
փառս
միայն
ի
ծնեալ
Բանն
յԱստուծոյ
Հաւրէ,
իբրեւ
միւս
եւս
Որդի
զայն,
որ
ի
զաւակէն
Յեսսեայ
եւ
Դաւթի՝
յարեալ
ասեն
ի
նմա
եւ
հաղորդել
որդութեանն
եւ
պատուին
աստուածականի
եւ
բնակելոյն
ի
նմա
Աստուծոյն
Բանի,
եւ
մանաւանդ
զամենայն
ինչ
ունել
առ
ի
նմանէ,
եւ
յիւրմէ
ինչ
ոչ
ամենեւին։
99
Վասն
այսպիսեացս,
որպէս
կարծեմ
ես,
գրեցին
Փրկչին
աշակերտքն
եթե՝
Սպրդեցին
մտին
ոմանք
ի
որք
եւ
յառաջագոյն
գրեալ
էին
յայս
դատաստան,
ամբարիշտք՝
զշնորհսն
Աստուծոյ
ի
պղծութիւն
եւ
զմի
Տէրն
մեր
զՅիսուս
Քրիստոս
։
100
Յիսուս
Քրիստոս
անուանեսցի՞
արդեւք
մարդկեղէն
կերպարանաւք
երեւեալ
Բանն.
ապա
թէ
ո՛չ՝
յայտնի
արասցեն
այնուհետեւ
հարցանելեացն
հակառակորդք,
որ
զՆեստորին
եւ
զԹէոդորիտին
խորհել
եւ
խաւսել
ի
յոյժ
եւ
ի
բազում
անմտութենէ
չզանգիտեալք՝
մերժեցին
ի
լինելոյ
Աստուած
եւ
Որդի
ճշմարիտ
Աստուծոյ
եւ
Հաւր
զայն
որ
ի
սրբոյ
Կուսէն՝
զչարչարելն
միայն
նման
մասնելով
եւ
հարթուցանել
յԱստուծոյն
Բանէ
զի
մի՛
չարչարելի
ասիցի։
101
Այս
գիւտք
են
նոցա
ճշգրտականութեանն
իմն
եւ
մտացն
խուզութեանն։
102
Թէ
այդպէս
է,
մի՛
անուանեսցի
Քրիստոս
առանձինն
եւ
միայն
որ
ի
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն.
քանզի
որպէս
անպատշաճ
է
նմա
չարչարել,
յորժամ
արտաքոյ
մարմնոյն
իմանայցէ,
նոյնպէս
եւ
աւծումն
անզաւդ
իրք
իմն
եւ
աւտար
ի
նմանէ.
ԶՅիսուս
որ
ի
Նազարեթէ,
ասէ,
աւծ
Աստուած
Հոգովն .
քանզի
ամենայն
իրաւք
ինքնակատար
է
Աստուած
Բանն
եւ
ո՛չ
արդեաւք
կարաւտացաւ
աւծանելոյ
ի
ձեռն
Հոգւոյն
Սրբոյ։
103
Թէ
այդպէս
է,
ապա
ուրացարո՛ւք ,
մերժեցէ՛ք
զՈրդի
առ
ի
սիրոյ
աշխարհիս.
՛
անուանեսցի
Քրիստոս
ի
ձէնջ
կամ
թէ
չիցէ
փոքր
նմա
ըստ
մերոյս
չափոյ
լինել։
104
Ապա
ուրեմն,
քանզի
եւ
այս
անպատշաճ
է
նմա,
եւ
խոստովանեսցի
ոք՝
մի՞թէ
եղեւ
մարդ.
զի
եւ
ցնոսա
ասէ
Քրիստոս.
Մի՛
մոլորիք,
չգիտել
զԳիրս
եւ
զզաւրութիւնն
։
105
Թէ
այդպէս
է,
իբրեւ
զթշնամիս
ճշմարտութեանն
համարելով
զայնոսիկ,
որք
այսպէս
խորհել
կամեցան ,
փախիցուք
ի
սատակիչ
զրաբանութենէ
նոցա,
եւ
մանաւանդ
զհետ
երթիցուք
փառաց
երանելի
հարցն
եւ
աւանդութեանց
սրբոց
առաքելոցն
եւ
աւետարանչացն.
քանզի
նա
իսկ
էր,
որ
խաւսէրն
ընդ
նոսա
որ
մարդացաւ՝
Բանն,
որով
եւ
ընդ
որում
Աստուծոյ
եւ
Հաւր
պատիւ
եւ
փառք
եւ
զաւրութիւն
հանդերձ
Հոգւովն
Սրբով,
յաւիտեանս
յաւիտենից ,
ամէն։
1
Նորին
Կիւրղի՝
Երկոտասան
Նզովից։
2
Առաջին
նզովք։
3
Եթե
ոք
ո՛չ
խոստովանեսցի,
թէ
Աստուած
է
ճշմարտութեամբ
Էմմանուէլն,
եւ
վասն
այնորիկ
Աստուածածին
զսուրբ
Կոյսն ,
որ
ծնաւ
ըստ
մարմնոյ
զմարմնացեալ
Բանն
Աստուած,
։
4
Մեկնութիւն։
5
Երանելի
հարքն,
որք
ժողովեցան
ի
քաղաքն
եւ
զուղիղ
եւ
զանվրէպ
հաւատոցն
եդին
զսահման,
եւ
ասացին
հաւատալ՝
Աստուած,
Հայր
ամենակալ,
ամենայն
երեւելեաց
եւ
աներեւութից
արարիչ,
եւ
մի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս՝
Աստուծոյ,
եւ
ի
Սուրբ
Հոգին.
ասէին,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն
երեւեցաւ,
որով
ամենայնքն՝
զլոյսն
ի
լուսոյ,
ճշմարիտ
յԱստուծոյ
ճշմարտէ՝
մարմնանալ
մարդկանալ,
մեռանել
եւ
յառնել,
զի
Աստուած
բնութեամբ։
Բանն
Հաւր
ի
զաւակէ
Աբրահամու
ընդունի
մարմին
որպէս
եւ
ասէն
երանելին
Պաւղոս.
Եւ
մեզ
արեան
եւ ,
ըստ
մարմնոյ
ի
սուրբ
Կուսէն,
եւ
մարդ
երեւեցաւ
իբրեւ
զմեզ
եւ
ո՛չ
մերժեցաւ
յաստուածութենէն
իւրմէ,
քա՜ւ
լիցի,
այլ
է
որ
եւ
կայ
եւ
մնայ
ի
փառս
եւ
ի
բնութեան
աստուածութեան
։
7
Ասեմք
զնմանէ
լեալ,
ո՛չ
այլայլումն
ընկալաւ
յայնմանէ,
որ
էրն,
եւ
ո՛չ
փոփոխումն,
զի
միշտ
է
նոյն,
եւ
ինչ
վիշտս
եւ
ոչ
ակնարկելով
ընդունի,
եւ
ո՛չ
խառնակութիւն
եւ
շփոթութիւն
իւրոյ
ասիցէ
ոք
ի
մարմնանալն։
Ասեմք
մարմին
հոգեկան,
բանական
միանալ
ի
Բանն,
ի
վեր
քան
զմիտս՝
անճառութեամբ,
որպէս
ինքն
միայն
գիտէ։
9
Այսուհետեւ
եկաց
մնաց
եւ
ի
լինելն
իւրում
մարմին,
եւ
է
մի
Որդի
Աստուծոյ
Հաւր՝
Տէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս,
նոյն
եւ
յառաջ
քան
եւ
զժամանակս,
որ
իմանի
ի
սկզբան
ծագումն
էութեան
նորա
եւ
ի
կատարած
ժամանակաց
մարդ
վասն
մեր։
10
Եւ
վասն
զի
ուրանան
ոմանք
ի
մարմնաւոր
ծննդենէ
նորա,
ի
սրբոյ
Կուսէն,
որ
եղեւ
ի
փրկութիւն
ամենայնի,
զոր
ո՛չ
ասեմք
ի
աստուածութեան
նորա,
այլ
զի
զմեզ
ազատեսցէ
ի
մահուանէ
եւ
յապականութենէ՝
ի
լինելն
իբրեւ
զմեզ,
վասն
այսպիսի
եդեալ
է
մեր
զառաջին
նզովսն,
որ
աղաղակէ
չարաչար
հայոյիչ
նոցա.
իսկ
որք
խոստովանին՝
Աստուած
ճշմարիտ
ասեն
զԵմմանուելն
վասն
այնորիկ
Աստուածածին
զսուրբ
Կոյսն։
11
Նզովք։
12
Եթե
ոք
ո՛չ
խոստովանեսցի
բնութեամբ
միանալ
ի
մարմնի
Բանին
Աստուծոյ,
եւ
մի
Քրիստոս
խոստովանել՝
զմի
եւ
զնոյն
Աստուած
եւ
մարդ,
նզովեա՜լ
եղիցի։
13
Մեկնութիւն։
14
Գրէ
երանելին
Պաւղոս,
որ
խորհրդոցն
է
պաշտաւնեայ,
եւ
ասէ
եթե՝
զմեծ
է
խորհուրդն
աստուածապաշտութեան,
որ
երեւեցաւ
մարմնով,
արդարացաւ
հոգւով,
երեւեցաւ
հրեշտակաց,
քարոզեցաւ
ի
հեթանոսս,
հաւատարիմ
եղեւ
յաշխարհի,
։
15
Արդ
զի՞նչ
է,
որ
ասէն
եթե՝
երեւեցաւ
մարմնով
այսինքն
է,
թէ
եղեւ
մարմին
Բանն,
որ
յԱստուծոյ,
ո՛չ
փոփոխելով
յիւրմէ
բնութենէն,
որպէս
յառաջագոյն
ասացաք,
այլ
միացոյց
իւր
մարմին
ի
սուրբ
Կուսէն,
եւ
մի
եւ
նոյն
անուանի
Որդի,
յառաջ
քան
զմարդանալն
անմարմին
յետ
մարդկանալոյն
նոյն
մարմնացեալ։
16
Զսմանէ
ասեմք,
թէ
նոյն
է
Աստուած
միանգամայն
եւ
մարդ.
բաժանեմք
ուրոյն
ի
մարդ
եւ
ուրոյն
որիշ
զտեսակ
զնորա,
եւ
ուրոյն
դարձեալ
Աստուած
Բան,
զի
մի
երկուս
որդիս
ոք
իմասցի,
այլ
մի
եւ
նոյն
է
Քրիստոս
Որդի
եւ
Տէր։
17
Իսկ
որք
այսպէս
ասացին
եւ
ո՛չ
այսպէս
հաւատալ
կամեցան,
եւ
բաժանեցին
յերկուս
որդիս
եւ
ի
միմեանց
զմիացեալն
ճշմարտութեամբ,
եւ
ասասցեն,
եթե
միայն
պատուով
եւ
յարգանաւք
մարդոյ
եղեւ
մերձաւորութիւն
առ
Աստուած,
յուղիղ
եւ
յանբիծ
հաւատոյն
աւտարացեալ
ասեմք
զնոսա։
Զի
թէպէտ
առաքեալ
անուանի,
կամ
թէ
աւծեալ
ասի
եւ
Որդի
կոչի
Աստուծոյ,
ոչինչ
ամաչեմք
ընդ
տեսչութիւնն,
զնոյն
ասեմք
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն,
եւ
իբրեւ
եղեւ
ընդ
մեզ,
յայնժամ
անուանեցաւ
առաքեալ
եւ
աւծաւ
ընդ
մեզ
մարդկութեամբ.
զնոյն,
որ
եղեւն
վասն
մեր
իբրեւ
զմեզ՝
թէպէտ
եւ
եկաց
մնաց
որ
էրն,
ո՛չ
ի
մերմէն,
առնու
յանձն
զմարդկութիւնն
վասն
տեսչութեան,
եւ
ոչինչ
ամենեւին
վնասի
ի
բնութենէն
իւր՝
փառացն
իւրոց,
այլ
է
եւ
Աստուած
եւ
Տէր
ամենայնի։
19
Նզովք։
20
Եթե
ոք
զմի
բաժանեսցէ
յերկուս
երեսս
յետ
միանալոյն,
եւ
միայն
մերձաւորութիւն
եւ
պատիւ
եւ
ճոխութիւն
տացէ
նմա,
եւ
ո՛չ
միութիւն
բնութեամբ,
։
21
Մեկնութիւն։
22
Զխորհուրդ
տեսչութեան
զմտաւ
ածցուք,
զի
փառաւք
անճառութեան
ասեմք
ի
սուրբ
մարմնին
ի
հոգի
բանաւոր,
մտաւոր՝
զԲանն,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ,
եւ
այսպէս
մի
որդի
իմանամք.
որպէս
ի
վերայ
մեր
իսկ
է
տեսանել.
զի
այլ
բնութիւն
է
հոգին
եւ
այլ
մարմինն ,
սակայն
յերկոցունց
մի
կենդանի
բովանդակեալ
է։
23
Այլ
ոմանք
ո՛չ
իմանան
զայս
այսպէս,
այլ
մարդ
ուրուք
զատեալ
մերձենալ
ասեն
ի
Բանն
Աստուած,
միայն
պատուով
եւ
ճոխութեամբ
յարգեալ,
եւ
ո՛չ
միութեամբ
այսինքն
ճշմարտութեամբ,
որպէս
եւ
մեքն
հաւատամք։
24
Այսպէս
ասէ
երբեմն
եւ
բանն
Աստուածաշունչ
Գրոյն
եթե՝
Էիք
երբեմն
բնութեամբ
որդիք
բարկութեան,
որպէս
եւ .
այլ
զբնութեամբն
ընդ
ճշմարտութեամբ
առ
նուաստ։
25
Արդ,
որք
բաժանեն
զբնութիւնսն
յետ
միանալոյն
եւ
ուրոյն
զատուցանեն
ի
միմեանց,
այսինքն
մարդ
եւ
Աստուած,
եւ
իմանան
միայն
մերձաւորութիւն
եւ
ի
միմեանս
եւ
պատիւ,
ապաքէն
յայտնի
երկուս
որդիս
կամին
ցուցանել.
այլ
Աստուածաշունչ
Գիրք
մի
որդի
եւ
Տէր
ցուցանեն.
զի
յետ
անճառ
միութեանն
թէ
Աստուած
անուանեսցեն
զԷմանուէլն՝
զմարդկացեալն
եւ
զմարմնացեալն
իմանամք
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ ,
եւ
եթե
մարդ ,
ոչինչ
ընդհատ
իմանամք
յայնմանէ,
որ
ի
մարդկութեան
կարգսն
խոնարհեցոյց
զինքն
տեսչութեամբն։
26
Ասեմք
դարձեալ
շաւշափելի
զանշաւշափելին
երեւելի ,
եւ
ո՛չ
ուրոյն
ի
նմանէ
զմիացեալ
մինն
նորա,
զոր
եւ
շաւշափելի
ասեմք
եւ
տեսանելի։
27
Իսկ
որք
այսպէս
հաւատան,
որպէս
ասացին,
եւ
յերկուս
բաժանեն
յետ
միանալոյն,
եւ
լոկ
մերձաւորութիւն
իմանան,
միայն
պատուոյ
եւ
ճոխութեան՝
աւտարացեալք ,
որք
իմանան
եւ
ընդ
նզովիւք
են։
28
Նզովք։
29
Եթե
ոք
յերկուս
դէմս
եւ
յերկուս
զաւրութիւնս
բաժանեսցէ
զբանն
Գրոց՝
աւետարանչաց
եւ
առաքելոց,
եւ
որ
վասն
Քրիստոսի
ի
սրբոցն
ասացեալ ,
եւ
կամ
իւր
վասն
իւր,
եւ
զոմանս
մարդոյ
առանձինն
իմասցէ
եւ
զոմանս
Բանին,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ,
։
30
Կերպարան
եւ
հաւասար
Աստուծոյ
Հաւր
է
Բանն,
որ
ի
նմանէն,
եւ
ո՛չ
յափշտակութիւն
համարեցաւ
զլինելն
հաւասար
Աստուծոյ,
որպէս
եւ
գրեալ
է,
այլ
զանձն
կամաւք
իւրովք,
եւ
եղեւ
իբրեւ
զմեզ.
ո՛չ
փոխեցաւ
յայնմանէ,
որ
էրն,
այլ
եկաց
մնաց
այնպէս,
որ
էրն՝
Աստուած,
եւ
զմարդկութեան
ո՛չ
արհամարհեաց։
31
Արդ,
ամենայն
նորա
է՝
եւ
աստուածաբարքն
եւ
մարդկաբարքն,
եւ
ո՞ւր
գտանիցի
ունայնացուցեալ
զանձն
իւր,
եթե
ի
մարդութեան
կարգացն
պատկառեսցէ.
զի
թէ
հրաժարէր
արդեաւք
ի
մարդկութենէն,
ո՞վ
էր
այն,
որ
ի
հարկէ
իջուցանէր
զնայ
ի
մեր
նմանութիւնս,
ի
լինելն
իբրեւ
զմեզ։
32
Այսուհետեւ
զամենայն ,
աւետարանչացն՝
զմարդաբարսն
եւ
զաստուածաբարսն,
միում
երեսաց
համարեսցուք.
վասն
զի
մի
իսկ
խոստովանիմք
զՅիսուս
Քրիստոս,
այսինքն
զմարդացեալ
եւ
զմարմնացեալ
Բանն
Աստուած
որպէս
զի,
թէ
ասիցէ
ոք
զմարդկութեանն
ըստ
մարդանալոյն
կարգաց՝
նմին
իմանամք,
եւ
յորժամ
ըստ
աստուածութեանն
կարգաց ,
նմին
մարդացելոյն
գիտեմք.
թէպետ
իբրեւ
զԱստուած
ասիցէ,
Աստուած
խոստովանիմք
զմարդացեալն,
դարձեալ
միում
Քրիստոսի
եւ
Որդւոյ՝
ի
վեր
քան
զտկարութիւն
բնութեան,
համարիմք
զբարբառսն։
33
Իսկ
որք
յերկուս
բաժանեն,
ապաքէն
երկուս
որդիս
իմանան.
որպէս
ի
վերայ
մարդկութեանս
ո՛չ
յերկուս
երեսս
բաժանել
թէպէտ
եւ
հոգոյն
եւ
մարմնոյն
իմանալի
է,
այլ
մի
եւ
նոյն
մարդ
է,
այսպէս
եւ
ի
վերայ .
վասն
զի
մի
է
Որդի
եւ
Տէր,
որ
մարմնացաւ
եւ
մարդացաւ՝
Բանն
։
34
Ապաքէն
մի
երես
պարտիմք
խոստովանիլ
եւ
միում
համարել
զմարդկաւրէնսն,
վասն
Բանին ,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ,
է
ծնեալ։
Արդ,
որք
որոշեն
եւ
զատանեն
մարդ
եւ
ուրոյն
Որդի՝
արտաքս
քան
զԲանն ,
եւ
զաստուածութիւնն
դարձեալ
ուրոյն
Որդի,
երկուս
որդիս
կամին
ցուցանել,
եւ
զսոյն
ցուցանէ
դարձեալ
ճառ
նզովիցիս,
որ
առաջի
այս։
36
[Ե]թէ
ոք
իշխեսցէ
ասել
մարդ ,
եւ
ո՛չ
ճշմարիտ
եւ
մի
որդի
բնութեամբ,
որ
եղեւ
Բանն
մարմին
եւ
մեզ
արեան
եւ
մարմնոյ,
նզովեա՛լ
եղիցի։
37
Մարմին
լինել
ասէ
երանելի
աւետարանիչն
Յովհաննէս
զԲանն,
որ ,
ո՛չ
փոփոխումն
եւ
ո՛չ
այլայլումն
ընդունել
ի
բնութենէ
իւրմէ
ի
մարմնոյ
բնութիւնն,
որպէս
յառաջագոյն
ասացաք.
զի
ունի
յինքեան
բնութեանն
զԱստուած.
այլ
զի
մեզ
արեան
եւ
մարմնոյ
մարդ,
եւ
զի
սովորութիւն
է
Աստուածաշունչ
Գրոց՝
մարմին
զմարդ
անուանեն,
գրեալ
է.
Զի
տեսցէ
ամենայն
մարմին
զփրկութիւն
։
38
Այլ
պիղծ
եւ
անաւրէն
գտակք՝
Նեստորիոս
եւ
որք
իբրեւ
զնոյն
իմանան,
կեղծաւորին
խոստովանել
զմարմնանալոյն .
ո՛չ
ճշմարտութեամբ
մարմնացաւ,
ասեն,
Բանն,
որ
յԱստուծոյ
այսինքն
մարդ
լինել
իբրեւ
զմեզ
եւ
կալ
մնալ
որ
էրն.
այլ
իբրեւ
զմի
ի
սրբոցն,
ասեն
որ
ի
սրբոյ
Կուսէն
ծնաւ,
եւ
պնդեալ
եւ
յամառեալ
են,
թէ
բնակեցաւ
ի
նմա
Միածին
Բանն
Աստուծոյ.
զի
մի՛
եւս
միում
Քրիստոսի
եւ
Որդւոյ
եւ
Տեառն ,
այլ
իբրեւ
մարդ
լոկ
ուրոյն
իմացեալս՝
միայն
մերձաւորութեամբ
եւ
պատուով
ասեն
միացեալ,
որ
երկիրպագակից
է
նորա
եւ
փառաւորակից։
ի
մեզ
Աստուածն
ամենայնի
Հոգւով
իւրով,
զոր
յառաջագոյն
ասէր
մի
ոմն
ի
սրբոց
մարգարէիցն
թէ՝
Բնակեցայց
ի
նոսա
եւ
գնացից
ի
նոսա,
եւ
եղէց
նոցա
Աստուած,
եւ
նոքա
եղիցին
իմ
։
40
Գրէ
դարձեալ
երանելին
Պաւղոս.
Ո՞չ
գիտէք, ,
եթէ
տաճար
էք
Աստուծոյ,
եւ
Աստուծոյ
բնակեալ
է
ի
։
41
Ասէ
դարձեալ
ինքն
Քրիստոս
[վասն
]
սրբոց
իւրոց
եւ
կամ
յառաջագոյն
եղելոց
սրբոց.
Զի
թէ
զնոսա
աստուածս
ասէ
առ
որ
զբանն
Աստուծոյ
եղեւ.
իսկ
զոր
Հայր
սրբեաց
եւ ,
դուք
ասէք,
թէ
հայհոյես,
զի
ասացի
թէ
Որդի
Աստուծոյ
։
42
Այլ
ո՛չ
որպէս
եւ
ի
մեզ
Աստուած,
այսպէս
եւ
Քրիստոս.
զի
նայ
Աստուած
է
բնութեամբ ,
եւ
երեւեցաւ
իբրեւ
զմեզ,
մի
եւ
նոյն
Որդի
է
եւ
իբրեւ
մարմին։
43
Արդ,
որք
յանդգնին
ասել
զնայ
մարդ
աստուածազգեաց,
եւ
ո՛չ
Աստուած
մարդացեալ
ի
հարկէ
եղիցի
ընդ
նզովիւք։
44
Եթէ
ոք
ասիցէ
Տէր
Քրիստոսի
զԲանն,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ,
եւ
ո՛չ
զնոյն
Տէր
խոստովանեսցի
Աստուած
միանգամայն
եւ
մարդ՝
զԲանն
մարմնացեալ,
ըստ
Գրոց
եղիցի՛
նզովեալ։
45
Տէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս
մի
եւ
նոյն
ճշմարտութեամբ
Որդի
է
Աստուծոյ
եւ
Հաւր՝
[Բանն
]
որ
եղեւ
մարմին,
ամենայնի
ընդ
Ծնաւղին
իւրում,
եւ
նմա
կրկնի
ամենայն
ծունր
երկնաւորացն
եւ
երկրաւորացս
եւ
սանդարամետականաց,
եւ
ամենայն
լեզու,
թէ
Տէր
է
Յիսուս
Քրիստոս՝
ի
փառս
Աստուծոյ
։
46
Արդ
է
ինքն
Տէր
ամենայնի
որ
ի
մարմին,
եւ
է
Աստուած
անմարմին
յառաջ
քան
զմարդանալն,
այլ
ինքն
իւր
Աստուած
եւ
ո՛չ
Տէր.
անարժանութեամբ
եւ
անկարգութեամբ
եւ
ամբարշտութեամբ
լի
են
իմաստք
այնոցիկ
որ
զայս
խորհին
եւ
այսպէս
ասեն.
ի
հարկէ
ի
վերայ
նոցա
գայ
առաջի
եդեալ
նզով։
Եթէ
ասիցէ
ոք
մարդ
զաւրացեալ
յԱստուծոյ
Բանէն
զՅիսուս,
եւ
փառաւորութիւն
մերձեցեալ,
որ
արտաքս
քան
զնա
իցէ
նզով
լիցի։
48
Զի
յորժամ
զմարմնաւոր
Միածնի
Որդւոյն
Աստուծոյ
աւետարանէր
սրբո
Կուսին
երանելին
Գաբրիէլ.
Ծնցի,
ասէ,
եւ
զանուն
նորա ,
եւ
նա
փրկեսցէ
զժողովուրդ
իւր
ի
մեղաց
։
49
Անուանի
եւ
Քրիստոս
վասն
ընդ
մեզ
մարդկաբար,
ըստ
բարբառոյ
երգչին,
որ
ասէ.
Սիրեցեր
զարդարութիւն
եւ
ատեցեր
զանաւրէնութիւն.
վասն
այսորիկ
զքեզ
Աստուած՝
Աստուած
քո,
իւղով
առաւել
քան
զընկերս
։
Եւ
նակայն
նայ
բաշխաւղ
Հոգոյն
Սրբոյ ,
եւ
ո՛չ
տայր
արժանաւորաց .
զի
լրումն
ինքն
է
եւ՝
Ի
լրութենէ
նորա
մեք ,
որպէս
եւ
գրեալ
է։
51
Տեսչութեամբ
մարդկութեանն
ասի
զմարդ,
եւ
թռուցեալ
իջանէ
ի
վերայ
Հոգոյն
Սրբոյ,
ըստ
նմին
աւրինակի
եւ
ի
մեզ
հանգիցէ,
որ
վասն
յանցանացն
Ադամայ
ի
սկզբանն
հեռացաւ։
52
Արդ,
ինքն
Բանն
Աստուծոյ
եղեւ
մարմին
եւ
կոչեցաւ
աւծեալ.
որ
անգն
է
Աստուածութեանն
զաւրութիւն
ունէր
յինքեան
եւ
առնէր
զարմանալիս
եւ
փառաւորեալս։
53
Արդ,
որք
վասն
Քրիստոսի,
թէ
ի
զաւրութիւն
Միածնին
մերձեցաւ
եւ
ուրոյն
զատուցանեն
զՄիածինն
ի
Քրիստոսէ,
երկուս
որդիս
իմանան՝
զոմն
զաւրացուցիչ
եւ
զոմն
զաւրացեալ,
իբրեւ
զմարդ
ոք
ի
մէնջ,
վասն
լինին
ընդ
նզովիւք։
54
Եթե
ոք
իշխեսցէ
ասել,
եթե
վերացեալ
մարդն
երկրպագակից
է
Աստուծոյ
եւ
փառաւորակից,
յորջորջի
Աստուած,
իբրեւ
այլայլում,
եւ
ո՛չ
միով
երկրպագութեամբ
պատուեսցէ
եւ
մի
տացէ
նմա,
ըստ
լինելոյ
Բանին
մարմին,
։
55
Մեկնութիւնն։
56
Ի
մի
Աստուած՝
Հայր
ամենակալ,
եւ
ի
մի
Որդի
եւ
ի
մի
Սուրբ
Հոգին
մկրտիմք։
57
Արդ,
ասէ
երանելին
Պաւղոս.
Ո՞չ
գիտէք,
եթէ
ի
Քրիստոս
մկրտեցան,
ի
մահ
նորա
մկրտեցաք.
թաղեցաք
ընդ
նմին
մկրտութեամբ
ի
նորա
մահն,
զի
որպէս
յարեաւ
Քրիստոս
ի
մեռելոց
փառաւք
Հաւր,
եւ
մեք
ի
նորոգումն
կենաց
։
58
Այսուհետեւ
հաւատացաք
եւ
մկրտեցաք,
որպէս ,
ի
մի
յՈրդին՝
ի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս,
այսինքն՝
ի
մարմնացեալ
Բանն,
որ
յԱստուծոյ.
միում
Աստուծոյ
ուսաք
երկիրպագանել,
եւ
ընդ
մեզ
վերին
զաւրութիւնքն
զի
գրեալ
է.
Յորժամ
միւս
անգամ
մուծցէ
զանդրանիկն
յաշխարհ,
ասէ,
երկիրպագցեն
նմա
ամենայն
հրեշտակք
։
59
Եղեւ
անդրանիկ
Միածինն,
յորժամ
երեւեցաւ
մեզ,
յայնժամ
եւ
եղբայր
յորջորջեցաւ
սիրելեաց
։
60
Այսուհետեւ
եթէ
ոք
ասիցէ
ուրոյն
մարդ
երկրպագակից,
այլ
ոք,
քան
զԲանն,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ,
եւ
ոչ
միութեամբ
ճշմարտութեանն
մի
Քրիստոս
եւ
Որդի
եւ
Տէր ,
ի
հարկէ
ընդ
նզովիւք։
61
Իններրորդ
նզովք։
62
Եթէ
ոք
զմի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս,
յԱստուծոյ՝
ասիցէ
իբրեւ
յայլմէ
զաւրութենէ
եւ
յայլմէ
ընդունել
զաւրութիւն
կարողութեան
ի
վերայ
այսոց
պղծոց,
եւ
կատարել
ի
մարդիկ
զնշանս
աստուածագործս,
եւ
ո՛չ
իւր
ասիցէ
զՀոգին,
որով
զզաւրութիւնս
եւ
աստուածագործս,
նզովեա՛լ
։
63
Մեկնութիւն։
64
Եղեւ
մարդ
Միածինն
Աստուծոյ
Բանն,
էկաց
մնաց
եւ
այնպէս
Աստուած
իւրում,
որպէս
եւ
Հայր,
միայն
ի
հայրութենէն.
եւ
էր
իւր
բնութեամբ
Հոգին,
եւ
առնէր
նշանս
աստուածագործս,
եւ
ի
լենելն
մարդ,
սակայն
եւ
այսպէս
Աստուած
է
ի
զաւրութեան
իւրում,
եւ
իւրով
կատարէր
։
65
Իսկ
որք ,
եթե
իբրեւ
զմարդ
մի
ի
մէնջ
եւ
կամ
զմի
ի
սրբոց
փառաւորեցաւ
Հոգովն
զաւրութեամբ,
եւ
ո՛չ
իւր
համարիցին,
այլ
աւտար,
եւ
ո՛չ
իբրեւ
աստուածաբար
վարել
Հոգովն
իւրով,
այլ
իբրեւ
ի
շնորհաց
կարգի
ընդունել
զՀոգին
եւ
վերանալն,
այնպիսիքն
ի
հարկէ
լինին
ընդ
նզովիւք։
Տասներորդ
նզովք։
67
Առաքեալ
եւ
քահանայապետ
խոստովանութեան
լինել
արեամբ
զՔրիստոս
Աստուածաշունչ
Գիրք,
եւ
մատուցանել
զանձն
իւր
վասն
մեր
հոտ
անուշից
Աստուծոյ
։
68
Արդ,
եթե
ոք
առաքեալ
եւ
քահանայապետ
խոստովանութեան
մերոյ
ասիցէ
ո՛չ
զայն,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ
Բանն,
որ
մարմին
եւ
մարդ
մեզ,
այլ
մարդ
ի
կնոջէ,
եւ
կամ
թէ
իւր
վասն
իւր
մատուցեալ
զինքն
պատարագ,
եւ
ո՛չ
վասն
մեր՝
այն,
որ
ո՛չն
էր
կարաւտ
պատարագաց,
ո՛չ
գիտէր
զմեղս,
նզովեա՛լ
։
69
Մեկնութիւն։
70
Փոքունք
եւ
խոնարհագոյնք
ասին
ի
վերայ
Աստուծոյ
Բանին .
սակայն
ո՛չ
մերժի
յիւրմէ
պատուոյն
վասն
տեսչութեանն,
զի
տէր
է
ամենայնի
բնութեամբ,
եւ
իջոյց
զանձն
իւր
ի
մեր ,
զկերպարանս
ծառայի
եառ
եւ
անուանեցաւ
առաքեալ
եւ
քահանայապետ՝
ըստ
մարդկութեան
կարգացն,
եւ
զմի
եւ
զնոյն
Որդի
անուանէ,
եւ
մատոյց
զանձն
իւր
վասն
մեր
ի
հոտ
անուշից
Աստուծոյ
եւ
Հաւր,
Միով
կատարեաց
զսրբեալսն ,
որպէս
եւ
է։
71
Այլ
ո՛չ
գիտեմ,
թե
զիա՞րդ
այլ
այլս
իմացան,
եւ
ո՛չ
զնոյն
Բանն
Աստուծոյ,
որ
եղեւ
մարդ,
եւ
առաքեալ
եւ
քահանայապետ
խոստովանութեան
մերոյ,
այլ
մարդ
ի
սրբոյ
Կուսէն
ծնեալ,
եւ
ասեն,
եթե
անուանեցաւ
առաքեալ
եւ
քահանայապետ,
եւ
յառաջադիմութեամբ
յայն,
եւ
ո՛չ
վասն
մեր,
այլ
վասն
իւր
մատոյց
զանձն
իւր
պատարագ
Աստուծոյ
եւ
Հաւր.
յուղիղ
եւ
յանբիծ
հաւատոցս
ամենեւին
աւտարացեալք
են.
զի
այն,
որ
ոչն
արար
մեղս
եւ
ի
վեր
քան
եւ
անմասն
է
ի
մեղաց,
ո՛չ
էր
կարաւտ
ամենեւին
պատարագաց.
եւ
որպէս ,
երկուս
որդիս
իմանան
այլայլիմացք,
որք
յայտնի
արարին
իւրեանց,
եւ
ի
հարկէ
եղեն
ընդ
նզովիւք։
72
Մետասաներորդ
նզովք։
73
Եթե
ոք
ո՛չ
զմարմինն
Տեառն
կենդանարար
եւ
իւր
Բանին
Աստուծոյ,
այլ
իբրեւ
այլոյ
ուրումն
արտաքս
քան
զնա ,
մերձեցելոյ
ի
նա
պատուով,
կամ
իբրեւ
աստուածութեանն,
եւ
կամ
խնամով,
եւ
ո՛չ
կենդանարար,
որպէս
ասացին,
որ
եղեւ
իւր
Բանին,
որ
զամենայն
կենդանի
առնել,
նզովեա՛լ
։
74
Մեկնութիւն։
75
Զսուրբ
եւ
զկենդանարար
աւրհնութեան,
զոր
կատարեմք
յեկեղեցիս՝
ո՛չ
իբրեւ
զմիոյ
ի
մէնջ
զմարմին
լոկոյ
մարդոյ
հաւատամք
զառաջի
եդեալն,
նոյնպէս
եւ
վասն
պատուական
արեանն,
այլ
խոստովանիմք
իւր
Բանին
մարմին,
որ
յԱստուծոյ.
նոյնպէս
եւ
զարիւնն
ամենայնի.
զի
լոկ
մարմին
կենդանութիւն
տալ
ո՛չ
կարէ։
վկայէ
Փրկիչն ,
որ
ասէն
եթե՝
Մարմին
ինչ
ո՛չ
աւգնէ,
Հոգին
է
։
Եւ
վասն
զի
եղեւ
իւր
Բանին
մարմին,
այսու
իմանի
եւ
է
կենդանարար.
որպէս
եւ
Փրկիչն
թե՝
Որպէս
առաքեաց
զիս
կենդանին
Հայր,
կենդանի
եմ
ես
վասն ,
եւ
որ
զիս
եւ
նա
կեցցէ
վասն
։
78
Եւ
քանզի
եւ
որք
իբրեւ
իմանան
եղծանել
ջանան
իւրեանց
տխմարութեամբն
զխորհուրդ
զզաւրութիւնն,
վասն
յիրաւի
եղեն
ընդ
նզովիւք։
79
Նզովք։
80
Եթե
ոք
ո՛չ
խոստովանեսցէ
զԲանն,
որ
յԱստուծոյ,
մարմնով,
եւ
մարմնով
եւ
զմահ
մարմնով,
որ
եղեւն
անդրանիկ
ի ,
որ
է
եւ
կենդանարար,
նզովեա՜լ
։
81
Մեկնութիւն։
82
Անվիշտ
եւ
անմահ
Բանն
յԱստուծոյ
Հաւրէ,
եւ
ի
վեր
է
վշտանալոյ.
անհաս
եւ
անճառ
բնութիւնն
Աստուծոյ
եւ
ի
վեր
է
քան
զապականութիւն,
եւ
կենդանի
առնէ
զամենայն,
եւ
չէ
ընդունիչ
տրտմութեան.
թեպետ
եւ
այսպէս
է
բնութեամբ
Բանն
Աստուծոյ,
իւրացոյց
իւր
մարմին
ընդունիչ ,
որ
վշտանալ
սովոր
է
եւ
յաղագս
մեր
յանձն
իւր
ընկալաւ
զվիշտսն,
զի
զամենեսեան
զմեզ
ազատեսցէ
ի
մահուանէ
եւ
յապականութենէ,
եւ
կենդանացուսցէ
իբրեւ
իւրով
մարմնովն։
Եւ
եղեւ
անդրանիկ
ի
զի
ո՛չ
մարդ
լոկ
ուրոյն
եւ
որիշ
իմացեալ՝
քան
զԲանն,
որ
յԱստուծոյ
Հաւրէ,
որ
վասն
մեր
պատուական
խաչին
եւ
զմահ
ճաշակեաց,
այլ
ինքն
փառաց
իւրով
մարմնովն ,
ըստ
Գրոց։
84
Այլ
որք
եւ
զհայհոյութեան
կամին
ի
սուրբ
մուծանել,
մարդ
ուրոյն
ասեն,
որ
վասն
մեր .
յիրաւի
եւ
յարժանի
եդան
ի
վերայ
նոցա՝
ըստ
մեծի ,
մեծամեծ
։
1
Երանելոյն
Սեբերիանոսի,
սրբական
եպիսկոպոսի
Գոբեղինից՝
Երրորդ
ճառէն,
որ
ի
Զատիկն,
ի
բանէն՝
Երբեմն
յորժամ
նախամեծար
արարին
շնորհքն
Աստուծոյ։
2
Արդ,
նախ
քան
զամենայն
ինչ
զայն
պարտ
է
գիտել,
զի
Միածին
Բանն
Աստուած՝
անչարչարելի
էութիւնն ,
անեղ
եւ
անփոփոխական ,
ա՛ռ
իւր
զստեղծուածն
եւ
ընդ
ինքեան
զմարմինն
միացոյց.
ո՛չ
ինքն
ի
նուաստութիւն
իջեալ,
այլ
յառաւելութիւն
։
3
Եւ
տե՛ս՝
զիա՛րդ
փոփոխմունս
ընդ
մարդկութեանն
գործէ .
քանզի
որ
փոխանակիցէ
ոք՝
տայ
եւ
առնու.
առ
մարմին
ի
մէնջ
եւ
ետ
մեզ
յիւրմէ.
եւ
որպէս
դու,
որոյ
Աստուած
եւ
Տէր
գոյ,
չիշխեիր
զԱստուած
Հայր
կոչել,
եթե
զՀոգին
ի
նմանէ
առեալ,
նոյնպէս
եւ
Որդի
ո՛չ
զՀայր
Աստուած
իւր
կոչէր,
եթե
չէր
մարմին
ի
քէն
առեալ։
4
Եւ
քանզի
գիտէր
Կենարարն,
եթե
ո՛չ
նոյնգունակ
է
Հայր
նորա
եւ
Հայր
մեր,
եւ
ո՛չ
ըստ
նմին
աւրինակի
Աստուած
մեր ,
բաժանէ
զանուամբ
մին՝
Առ
Հայրն
իմ
եւ
առ
Հայր
ձեր
է
եւ
այլազգ
ձեր
եւ
այլազգ
իմ.
եւ՝
Առ
իմ
եւ
առ
Աստուած .
քանզի
այլազգ
ձեր
Աստուած
է
եւ
այլազգ
իմ։
5
Վասն
առ
ձէնջ
եղեւ
իմ
Հայր
Աստուած
եւ
վասն
առ
յինէն
Հոգոյն
յաշխարհի
եղեւ
Հայր
աշխարհի.
ո՛չ
ինձ
կարէր
Հայր
Աստուած
կոչիլ,
եթէ
առեալ
եւ
ձեզ
հնար
ինչ
չէր
զԱստուած
Հայր
կոչել,
եթե
չէր
առեալ
զՀոգին։
6
Եւ
վկայէ
Պաւղոս.
զի
էք
դուք
որդիք,
առաքեաց
Աստուած
զՀոգի
Որդոյ
իւրոյ
ի
ձեզ,
որ .
Ա՛բբայ՝
։
7
Ելանեմ
առ
Հայր
իմ՝
ըստ
բնութեանս,
եւ
առ
Հայր
ձեր՝
ըստ
շնորհաց.
առ
Աստուած
ձեր՝
ըստ
բնութեանդ,
եւ
Աստուած
իմ՝
ըստ
մարմնոյս։