Ե
ՀԱՍՏԱՏՈՒԹԻՒՆ
ՃՇՄԱՐՏՈՒԹԵԱՆ
ԵՒ
ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹԻՒՆ
ԿԵՆԱՐԱՐ
ԽՐԱՏՈՒՑ
ՍՐԲՈՅՆ
ԳՐԻԳՈՐԻ
ՀԱՅՈՑ
ԼՈՒՍԱՒՈՐՉԻ
ԱՍԱՑԵԱԼ
1
Յայտնի
է
իմաստնոց
սրբոց
որ
ունին
զգիտութիւն
ի
գրոց
մարգարէից
եւ
առաքելոց
եւ
վարդապետաց,
թէ
մի
է
բնութիւն
Ամենասուրբ
Երրորդութեանն
զաւրութեամբ
եւ
փառաւք
եւ
մշտնջենաւորութեամբ։
2
Անսահման
էութիւն,
անսկիզբն
իսկութիւն,
անփոփոխ
ճշմարտութիւն,
կեանք
եւ
կեցուցիչ
կենդանեաց։
3
Հայր
է
հայրն
միածնի
Որդւոյ,
եւ
բխումն
Հոգւոյն
Սրբոյ.
պատճառ
նոցունց
իսկութեանցն
ի
նոյն
բնութենէ։
4
Երրորդութիւն
կատարեալ
եւ
մի
Աստուածութիւն,
փառաւորեալ
միշտ
ի
զաւրաց
երկնաւորաց
եւ
ի
մարդկանէ
որպէս
զԱստուած
եւ
զԱրարիչ
գոլով։
5
Զի
յոչընչէ
արար
զսոսա
եւ
զամենայնս
որ
երեւինս
եւ
որ
ոչն
երեւին
եւ
յերկինս
եւ
յերկրի։
6
Եւ
հոգեղինացն
եւ
բանաւորացս
տուեալ
զիշխանական
կամս,
որով
երեւեսցին
պատուեալք,
եւ
ցուցցեն
զլաւութիւն
մտերմութեան
առ
Արարիչն,
փառաւորելով
զՏէրն
փառաց
եւ
առնել
զհաճոյս
նորա,
եւ
արուեստից
նորա
տեղեակ
եւ
աշակերտ
լինել
անարատութեամբ
եւ
սրբութեամբ։
7
Եւ
երախտաւոր
լինել
առ
դարմանս
որդւոց
մարդկան.
հովուել
եւ
բժշկել
եւ
առաջնորդել
յերեւելի
եւ
յաներեւոյթ
պէտս
ըստ
ամենայն
աւգտից
գործակցութեամբ
Հոգւոյն
ըստ
աւրինացն։
8
Բարի
կամաւք
եւ
բարի
խորհրդով
եւ
բարի
գործովք
ցուցեալ
զգործ
պիտանութեան։
9
Զի
եղեալք
եւ
հաստատեալքս
ի
բարի`
ի
նոյնս
կացցուք։
10
Զի
աղբիւր
է
ամենայն
բարեաց
եւ
կենդանատու
սուրբ
խրատուց.
որ
զամենեցուն
միտս
լուսաւորէ
ի
գործակցութիւն
կամաց
իւրոց
բարեսիրաց
խելամտութեամբ
գործոց
սրբոց`
մտանել
ի
ժառանգութիւն
արքայութեանն,
որ
առ
անվախճան
կեանսն
տանի։
11
Այս
է
բարերարութեանն
նորա
հանդէսք.
աննախանձ
եւ
առատ
առ
արարածս
իւր.
զի
զամենեսեան
կոչէ
յիւր
փառսն
եւ
յերանութիւնսն
գործակցութեամբ
ըստ
իւր
բարերար
կամացն։
12
Եւ
զի
արարածոց
կամք
հաղորդեալ
իցեն
ընդ
նորա
բարի
կամացն
ի
ձեռն
աւրինացն
եդելոց,
եւ
լիցին
աշակերտք
բանին
կենաց։
13
Զի
նախ
նորա
միայնոյ
ամենակալ
զաւրութեանն
եւ
բարերար
կամացն
եւ
ամենագիւտ
սիրոյն
գործ
երեւեցաւ,
զի
յոչընչէ
արար
զերկինս
եւ
զերկիր
եւ
որ
ի
նոսա
արարածք
իցեն,
որ
երեւին
եւ
որ
ոչն
երեւին։
14
Երկրորդ
լաւութեամբ
մտաւորացն
եւ
բանաւորացն
եւ
որք
ի
նոցանէ
զգործս
մտերմութեան
եւ
հնազանդութեան
եւ
սիրոյ
ցուցանեն,
յայլ
պատիւ
փոխեսցին
յանուն
եւ
ի
փառս
հրեշտակաց
եւ
հրեշտակապետաց,
սերովբէից
եւ
քերովբէից
եւ
զուարթնոց
եւ
ամենայն
երկնաւոր
զաւրացն`
որք
փառաւորին։
15
Իսկ
երկրաւորացս
տուեալ
շնորհս
առաքելութեան,
մարգարէութեան,
քահանայութեան,
աւետարանութեան.
ճշմարիտ
վարդապետութեան,
մարտիրոսութեան,
կուսութեան,
սրբութեան,
կատարեալ
ապաշխարութեան։
16
Զի
երկոքին
կողմանքն
միոյ
բարերար
կամացն
արբանեակք
են
եւ
աշակերտք,
վերին
զաւրք
եւ
մարդիկ։
17
Զի
մի
է
Աստուած
Հայր,
յորմէ
ամենայնն.
եւ
մի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոս,
որով
ամենայնքս.
եւ
մի
Սուրբ
Հոգի
նորոգող.
Երրորդութիւն
Սուրբ։
18
Զի
Բանիւ
Տեառն
երկինք
եւ
երկիր
հաստատեցաւ,
եւ
Հոգւով
բերանոյ
նորա
ամենայն
զաւրութիւնք
նոցա,
որպէս
ասացաւ
ի
մարգարէէն.
որ
միշտ
աւրհնի
յարարածոց։
19
Է
զանազանութիւն
կարգաց
եւ
պատուիրանաց
յԱստուծոյ
ի
հրեշտակս
եւ
ի
մարդիկ
ըստ
իւրաքանչիւրոց
յաւժարութեան
եւ
սիրոյն
որ
առ
Աստուած։
20
Զի
յանուանցն
ուսուցանեն
մեզ
երկնաւորք
եւ
երկրաւորք
կալ
ի
մտերմութեան
եւ
ի
բարիխորհրդութեան
ի
բարի
գործս.
յորդորել
եւ
զայլս
ի
բարին
եւ
ի
հաճոյսն
ամենազաւր
տէրութեանն,
եւ
խափանումն
առնել
աղտեղի
բարուց
շարժմանց։
21
Զվերինսն
խորհել
զհրեշտակացն,
զի
զնոյն
փառս
եւ
զպատիւ
առցուք,
եւ
լինել
սպասաւոր
բանին
կենաց
եւ
Արարչին
կամաց
ճշմարիտ
քարոզութեամբ.
զանմոլար
գիտութիւն
սփռել
ի
լսելիս
մարդկան,
զարթուցանել
ի
գործ
բարեաց,
եւ
ունել
զերասանակս
անձնիշխան
կամաց
ի
պահպանութիւն
պատուիրանին
եւ
յիրաւունս
Տեառն։
22
Ով
զայս
արասցէ,
քերովբէի
նմանի,
եւ
զնոյն
պատիւ
առցէ
յարարչէն։
23
Եւ
որ
զհակառակասէր
եւ
զդժնդակ
վարս
ուղղէ
ի
հնազանդութիւն
եւ
ի
հեզութիւն
եւ
յանարատ
սրբութիւն,
խլելով
ի
մտաց
եւ
ի
մարմնոց
զանիրաւ
բոյսս
որոման
չարութեան,
ապիրատութեան,
խորամանկութեան,
խարդախութեան
եւ
ամենայն
վնասակարաց,
եւ
ցանկացողս
առնէ
աստուածային
աւրինացն
արդարութեան,
զսերովբէի
զկարգ
ունի
եւ
զպատիւ։
24
Իսկ
որ
արթունն
կայ
ի
հանդէս
առաքինութեան
սուրբ
եւ
անարատ,
եւ
ոչ
պղերգանայցէ
յաւգտակարացն,
ի
հոգեւորացն
կամ
ի
մարմնականացն,
զզուարթնոցն
զկարգ
ունի,
զփառս
եւ
զերանութիւնս։
25
Իսկ
որ
զկորուսեալն
գտանէ
եւ
զգտեալն
պահէ,
եւ
զամբոխեալն
բարկութեամբ
եւ
ամբարտաւանութեամբ`
զիջուցանէ
ի
խաղաղութիւն
եւ
ի
խոնարհութիւն
եւ
ի
հաշտութիւն,
նմանեալ
լինի
Որդւոյն
Աստուծոյ
եւ
ժառանգակից
ըստ
իւրում
բանին.
Երանի
խաղաղարարաց,
զի
նոքա
որդիք
Աստուծոյ
։
26
Իսկ
որ
զաւտարսն
ընդանեցուցանէ,
եւ
զգլորեալսն
ի
մեղս`
կանգնէ,
եւ
զհիւանդացեալսն
անհաւատութեամբ
եւ
երկմտութեամբ`
բժշկէ
ուղղափառ
հաւատով
եւ
բարի
գործովք,
եւ
զաղտեղիսն
հոգւով
եւ
մարմնով
ախտացեալս
սրբէ
ստոյգ
խոստովանութեամբ
ըստ
Աւազանին
շնորհի,
եւ
գայ
յապաշխարութիւն
գործակից
լինի
Հոգւոյն
Սրբոյ,
եւ
նորին
բնակարան,
ըստ
բանին.
Դուք
տաճար
Աստուծոյ
շինեալ
իրաւամբք
եւ
սրբութեամբ.
եւ
Հոգի
Աստուծոյ,
ասէ,
բնակեալ
է
ի
իւրովք
աստուածային
փառաւքն
ի
սրբեալսն
։
27
Իսկ
որ
զանյոյսսն
յուսով
նորոգէ
ի
յոյս
կենացն
յաւիտենից,
եւ
զհարթուցեալս
եւ
զհեռացեալսն
հանդարտեցուցանէ
եւ
զետեղէ
երկայնմտութեամբ
ի
համբերութիւն,
եւ
գթած
խնամովք
յանձանձէ,
եւ
շնորհաւք
ողորմութեամբ
ուղղէ
ի
լաւագոյնսն
ի
լուսաւորութիւն
աստուածգիտութեան
եւ
մաքուր
վարուց,
ժառանգորդ
լինել
Քրիստոսի
եւ
արքայութեան
երկնից։
28
Որ
նմանեցաւ
նորին
մարդասիրութեան
ըստ
ամենայնի,
եւ
ի
խնամս
Սուրբ
Երրորդութեանն
վայելեսցէ
յերանելի
կեանսն։
29
Զի
Աստուծոյ
երախտեաւքն
ի
փոքուն
հաւատարիմ
եղեւ
հոգեւոր
դարմանաւքն
եւ
մարմնաւոր.
զի
Քաղցեայ,
ասէ,
եւ
ետուք
ինձ
ուտել.
ծարաւեցայ,
եւ
արբուցէք
եւ
որ
այլն
եւս։
30
Զի
որովհետեւ
արարէք
միում
ի
փոքրկանց,
ինձ
արարէք,
։
31
Զի
այսպէս
են
խնամք
սիրոյն
ի
մեզ։
32
Իսկ
որ
ծուլանան
առ
բարի
գործսն,
եւ
արհամարհանաւք
արհամարհեն
զաւրէնսդիրն,
եւ
որոշեն
զանձինս
ի
Տեառնէ
հպարտութեամբ
եւ
անհաւատութեամբ,
ապստամբեալ
ի
բանէն
կենաց,
ամբարտաւանեալ
ընդդէմ
ներող
տէրութեանն
ամենակալ
զաւրութեանն,
եւ
լինին
յոլովից
կորստեան
պատճառք,
վրիպեալք
յաւիտեանցն
բարեաց
եւ
յերանելի
յուսոյն,
սատանայի
են
նմանեալ
եւ
զնոյն
պատիժս
տայցեն
յաւիտենից
տանջանացն։
33
Որք
աստէն
են
գրաւեալք
ի
ներքոյ
ահաւոր
սպառնալեաց
արդար
դատաստանին
յաղագս
ապախտաւոր
եւ
անառակ
գործոց
չարեաց։
,
զդիւաց
զկամս
ունին,
եւ
նոցին
լինին
ժառանգորդ
ի
յաւիտենից
տանջանսն.
եթէ
յանմարմնոց
իցէ
եւ
եթէ
ի
մարմնաւոր
հողեղինացս։
35
Իսկ
որ
անխտիրն
է
յաղտեղութիւնս,
լկտեալ
յանառակութեան
եւ
վարեալ
ի
պէսպէս
ցանկութիւնս
պատիր
պատճառաւ,
բազմանայ
անաւրէնութեամբք
ի
գողանալ,
ի
ստել,
յերդնուլ,
եւ
բազմարմատ
դժնդակութեամբք
պատճառք
լինի
բազմաց
ի
կորուստ,
այնպիսին
զպիղծ
եւ
զաղտեղի
անուն
ժառանգէ.
հրաժարեալ
ի
կենդանի
լուսոյն
եւ
ի
սրբութեան
փառացն
ելանէ
ի
խաւարն
արտաքին
հրախառն.
որ
որդն
նոցա
ոչ
վախճանի
եւ
հուրն
ոչ
շիջանի,
եւ
լինի
ի
տեսիլ
ամենայն
։
36
Իսկ
որ
անխնայ
են
ի
չարութեան
եւ
լի
են
անիրաւութեամբ
յերեւելիս
եւ
յաներեւոյթս,
յանառակութիւն
եւ
յանզգամութիւն,
ի
հարկանել
եւ
ի
զրկել,
ի
նեղել,
ի
սպանանել
եւ
ի
կորուսանել,
այնպիսին
զանողորմ
չարագործացն
պատուհաս
ընդունի.
զի
չարք
չարաւ
կորիցեն։
37
Իմացա՞ր
ըստ
իւրաքանչիւրոց
խորհրդոց
եւ
գործոց
զհատուցումն
արդար
Աստուծոյ
կշռաւքն։
38
Զի
եդաւ
պատուիրան
մարդկան`
կալ
հաստատուն
յանարատ
սրբութեան,
եւ
գործել
զարժանին
եւ
զիրաւն,
եւ
կալ
մնալ
անշարժ
ի
լաւագոյնսն,
որպէս
ասացաւ։
39
Զի
այսպէս
կարեն
ընդունակ
լինել
շնորհաց
մարգարէութեան,
եւ
խորհրդակից
լինին
բարերար
կամաց
տէրութեանն
ճշմարիտ
քարոզութեանն,
եւ
զարթուցանել
զամենայն
միտս
ի
քնոյ
յակնկալութիւն
յուսոյն,
սպասել
կենդանի
աւետեացն
խոստացելոց,
եւ
ժառանգաւոր
լինել
անքնին
փառացն`
որ
արդարոցն
է։
40
Եւ
որք
հրաժարեն
ի
պատիր
խաբէութենէ
մարմնաւոր
վարուցս`
լուացեալ
զմիտս
ի
խղճէ
չարեաց
շնորհաւք
ստոյգ
զղջմամբ
ապաշխարութեամբ
արտասուաւք,
ատել
զչարն
եւ
սիրել
զբարին,
խափան
լինել
մոլար
խաբէութեան
ուսման,
եւ
ընձայաբեր
լինել
ճշմարիտ
հաւատով
Ամենասուրբ
Երրորդութեանն,
որք
այսմ
արժանի
լինին,
առնուն
զանուն
առաքելութեան
աւետեաց
նորոց
կտակարանաց,
եւ
ժառանգաւոր
լինին
արքայութեանն
երկնից։
41
Եւ
որք
նախ
զառնելն
ընձայեցուցանեն
ըստ
ուղիղ
քարոզութեանն.
զի
որոյ
գործք
իւր
վկայեն
քարոզութեանն,
ապա
եւ
լսողացն
ընդունելի
են
առ
ի
խափանումն
սուտ
եւ
պատիր
խաբէութեան
մտացն
շարժմանց։
42
Զի
որ
քրիստոսեանքն
են,
ասէ
առաքեալ,
զմարմինս
իւրեանց
ի
խաչ
հանին
կարեաւք
եւ
ցանկութեամբք
։
43
Եւ
այնպիսիքն
են
բնակարան
Աստուածութեանն,
եւ
վկայք
ճշմարտութեան
ամենայն
հաւատացելոց։
44
Իսկ
որ
միամտութեամբ
սրբութեամբ
ընդրին
սրբեալ
զմիտս
եւ
զմարմինս
յամենայն
խղճէ
չարէ
յերեւելեաց
եւ
յաներեւութից,
Սրբոյ
Հոգւոյն
կոչմանն`
առաքինեալք
որպէս
զքաջ
նահատակս,
անարատ
սրբութեամբ
յանդիմանել
զմարմնաւոր
բարուցն
միշտ
զշարժմունս,
եւ
քակել
զկիրս
մարմնաւորս
եւ
շինել
զհոգեւորսն,
զամբծութիւն
եւ
զամենայն
արդարութիւն
փափաքանաւք
եւ
անմեղկելի
ի
շահաւոր
գիւտս
եւ
ի
փրկութիւն
մերձաւորին
եւ
հեռաւորին։
45
Զի
որք
այսպիսի
վարուք
հանդիսանան,
նոքա
են
արժանի
Հոգւոյն
Սրբոյ
աւծման,
եւ
քահանայանալ
Աստուծոյ
եւ
ընձայել
ժողովուրդ
Տեառն
նախանձաւորս
գործոց
բարեաց
եւ
պաշտաւնեայ
Սուրբ
Երրորդութեանն
ի
ձեռն
շնորհաց
Սուրբ
Աւազանին
եւ
մարմնոյ
եւ
արեանն
Քրիստոսի
կցորդ
ըստ
որդէգրութեանն.
եւ
ի
բաց
ընկենուլ
զհին
մարդն,
եւ
զգենուլ
զնորն
որ
ըստ
պատկերին
Աստուծոյ
է,
արդար
եւ
սուրբ,
մեկնեալ
ի
չարեաց։
46
Իսկ
որք
կամին
զանց
առնել
զանցաւորաւքս,
եւ
առնուլ
զմշտնջենաւորսն
ի
ժառանգութիւն,
ատեսցեն
զվարս
մարմնաւորս,
եւ
սիրեսցեն
զվարս
հոգեւորս,
նահատակեալք
բազում
առաքինութեամբ.
զի
առցեն
զանուն
խոստովանողաց
եւ
վկայից
սուրբ
մարտիրոսաց,
որ
երանութեամբ
պսակին։
47
Իսկ
որ
զգեցեալ
են
զանարատ
սրբութիւն
կուսութեան,
եւ
զմիամտութիւն
բարերար
կամաց
հաճոյիցն,
եւ
ըստ
արդարութեան
աւրինացն
եւ
կրաւնից
սուրբ
հարցն,
նոքա
են
որ
մտանեն
յառագաստն
լուսոյ
եւ
վայելեն
ի
փառս
անմահ
թագաւորին։
48
Իսկ
որք
անկեալ
են
ի
փորձանս
մեղաց
աղտեղութեան
եւ
դժնդակութեան
ի
խաբս
սատանայի,
եւ
յիշեսցեն
զբանն
կենդանի
որ
ասէ,
Դարձարո՛ւք
առ
իս
ի
մեղաց,
եւ
խոստովան
լերուք
եւ
ապաշխարեցէք.
եւ
ես
դառնամ
առ
ձեզ
յողորմութիւն
շնորհաւք
ի
բժշկել
ի
փրկել
ի ,
զի
զաւրացեալ
ի
Տեառնէ`
յաղթեսցէ
սովորական
ցանկութեանցն
եւ
չարին
խաբէութեանց`
որ
ըստ
հոգւոյ
եւ
մարմնոյ
է
մարտն
բռնացեալ։
49
Եւ
հանդիսացեալ
յառաքինութեան
մրցմունս,
յաղթեսցէ
եւ
յամաւթ
արասցէ
զիշխանն
մեղաց
առհաւատչեայ
յուսովն
եւ
աւետաւոր
յարութեամբն։
50
Զի
ի
ձեռն
մարմնոյ
եւ
արեանն
Տեառն
ազատեալք
լիցուք
ի
տանջանացն,
եւ
լիցուք
ժառանգորդ
արքայութեանն։
51
Զի
Փառք
եւ
պատիւ
եւ
խաղաղութիւն,
ասէ,
որ
գործէ
զբարի.
եւ
բարկութիւն
եւ
նեղութիւն
եւ
տանջանք,
որ
գործէ
։
52
Տեսանե՞ս,
յետ
այնչափ
ընդրութեանցն
եւ
քննութեանց
ոչ
դառնայ
յողորմութենէ
ի
խնամել
զարարածս
իւր.
այլ
զմոլորեալս
դարձուցանէ,
զանկեալն
յարուցանէ,
զգլորեալն
կանգնէ,
զբեկեալն
պատէ,
զհիւանդս
բժշկէ,
զաղտեղեալսն
մաքրէ
արտասուաւք,
զերկմիտսն
հաստատէ
ի
հաւատս,
եւ
զամենեսեան
լուսաւորէ։
53
Արդ,
ո՞վ
բաւական
է
բարեաց
Բարերարին
գոհութիւն
մատուցանել,
որ
յամենայն
կողմանց
փոյթ
է
կեցուցանել
զարարածս
իւր։
54
Զսպառնալիսն
որպէս
հուր
վառէ
ի
վերայ
ամբարշտաց
եւ
մեղաւորաց,
անսրբոց
եւ
պղծոց,
զի
դարձցին
ի
չարեաց
եւ
ապրեսցին
ի
բարկութենէն
որ
գալոցն
է։
55
Եւ
զաւետիսն
որպէս
զլոյս
ծաւալեցուցանէ.
զի
զարթուցեալ
եւ
սթափեալ
որպէս
ի
քնոյ
ի
բարիսն
ժամանեսցեն,
եւ
զկենդանի
բարութիւնս
ժառանգեսցեն
յարարչէն։
56
Իսկ
որք
ոչն
դառնան
եւ
ապաշխարեն,
պատրաստեցաւ
նոցա
տանջանք
ի
Տեառնէ
ըստ
իւրաքանչիւրոցն։
57
Զի
որպէս
գթած
է
անունն
ի
խնամել
եւ
ողորմած
է
շնորհացն
եւ
երկայնամիտ
ի
ներելն
եւ
սուրբ
առ
ի
սրբելն
եւ
լոյս
առ
ի
լուսաւորելն,
այսպէս
եւ
ճշմարիտ
անուն
է
նորա
արդար
դատաւոր.
որ
ըստ
իւրեանց
աւրինացն
հատուցանէ
ըստ
բարեաց
գործոց
եւ
չարեաց։
58
Արդ,
զորոյ
զգործն
ունի
եւ
զկամս,
եւ
զանուն
եւ
զփառսն
ժառանգէ,
կամ
զանարգանս`
ըստ
չարեացն
զպատիժս
յարդար
դատաւորէն։
59
Զի
որպէս
զերկրաւոր
դատաւորս
իրաւարարս
ասեմք,
որ
զչարագործս
եւ
զպիղծս
եւ
զանիրաւս
ի
բանդս
եւ
ի
կապանս
եւ
ի
տանջանս
եւ
ի
սատակումն
մարմնոյ
մատնեն,
զի
խաղաղութիւն
առցէ
աշխարհս,
եւ
ինքն
փառաւորեսցի,
այսպէս
իմանամք
եւ
զԱստուծոյ
դատաստանն։
60
Եւ
մի՛
ոք
երկմտիցէ
թէ
ո՛վ
գիտէ
զայս`
եթէ
են
պատիժք
մեղաւորաց
ի
մարդասիրէն
Աստուծոյ
պատրաստեալ։
61
Ի
սոյն
յիշեսցէ
զսատակումն`
որ
ի
ջուրցն
հեղեղէ.
ամենայն
շունչ
կենդանի
ապականեալ
կորեաւ,
բայց
ի
տապանէն`
որ
ցուցաւն
յԱստուծոյ։
62
Ապա
թէ
այսմ
անհաւատ
լիցիս,
երթ
ի
Սոդոմ
եւ
ի
Գոմոր
ընդ
հինկ
թագաւորացն ,
եւ
զանցսն
տեսցես
զաղետիցն
ըստ
պատմութեանն,
որ
տեղեաց
Տէր
ի
Տեառնէ
հուր
եւ
ծծումբ ,
եւ
այրեաց
զմարդ
եւ
զանասուն,
զթռչունս
երկնից
եւ
զձկունս
ծովու,
զքար
եւ
զհող
եւ
զջուր
եւ
զանտառս։
63
Եւ
եթէ
զայս
հեռի
համարեսցիս,
արդէն
իսկ
ընդ
ժամանակս
ժամանակս
զսով
եւ
զսուր
եւ
զգերութիւն
եւ
զմահս
տարաժամս
եւ
զմահս
անասնոց,
այլ
եւ
զհարուածս
եւ
զցաւս
եւ
զհիւանդութիւնս
չարաչարս,
այլ
եւ
խռովութիւն
հաւր
առ
որդի,
եւ
որդւոց
անհաւանութիւն,
եւ
եղբարց
եւ
սիրելեաց
առ
միմեանս
ատելութիւն,
եւ
դառն
հարուածք
եւ
մահ.
վասն
մեղաց
զայսոսիկ
բացայայտեն
աստուածային
գիրք
մեզ։
64
Զի
գիտութիւն
ճշմարտութեան
եւ
իմաստութեան
եւ
խնամք
արուեստից
ըստ
բարուց
շարժեալ
յամենակալ
Հաւրէն
եւ
յարարչէն
եւ
ի
փրկիչ
թագաւորէն`
մատակարարի
յարարածս
ամենայն։
65
Զի
նա
է
աղբիւր
կենաց
եւ
տուիչ
բարեաց
եւ
վարդապետ
եւ
շինիչ
երեւելեաց
եւ
աներեւութից։
66
Եւ
իմաստք
ի
մարդիկ
ի
նմանէ
յառաջագային
պէսպէս
արուեստից
եւ
հնարագէտից։
67
Զի
նախ
ի
միտսն
գանձին
հնարք
արուեստիցն,
եւ
ապա
յիշատակք
իրացն
վարդապետին
ի
զգայութիւնսն։
68
Ճշմարիտ
տեղեկութեամբ
ստացեալ
ի
շնորհաց
տուողին.
որպէս
եւ
Բեսելիէլին
եւ
նորին
ընկերացն
առ
շինութիւն .
զի
Հոգին
Սուրբ
ազդէր
ի
նոսա
զազգի
ազգի
հանգամանս
արուեստից։
69
Զի
նախ
նոքա
եղեն
ճարտարագործք
արուեստից
ի
պարգեւաց
Հոգւոյն,
եւ
ապա
այլք
ի
նոցանէ
աշակերտեալք
մինչեւ
ցայսաւր
ժամանակի։
70
Զի
որ
զդարբնութիւնն
ուսեալ
կամ
զոսկերչութիւնն
կամ
զայլ
արուեստս`
ի
մտի
ունել
զհանգամանս
իրացն
եւ
զկահուցն
զկազմս,
եւ
հոգայ
միշտ`
զի
կարասցէ
գեղեցկագոյն
յաւրինել
զէնս
կամ
զարդս
եւ
կամ
այլ
ինչ
յաւրինուածս`
որ
ըստ
աշխարհիս
է
իմացեալ։
71
Նոյնպէս
եւ
բժիշկք
որ
երակաւքն
իմանան
զցաւս,
եւ
դեղովքն
զառողջութիւն
շնորհեն
ի
շնորհացն
Աստուծոյ։
72
Այլ
եւ
հանդերձարարք
եւ
շինողք
եւ
հողագործք
եւ
խորտկարարք,
եւ
որ
այլ
եւս
արուեստք
ի
պէտս
մարդկան
բնաւորեցան,
ո՞չ
ապաքէն
յԱստուծոյ
շնորհացն
ունին
զմտառութիւն.
որ
գովութեան
եւ
պատուի
արժանի
են
եւ
վարձուց,
որք
առնուն։
73
Իսկ
որք
ծուլութեամբ
եւ
արհամարհանաւք
յանցանեն
ըստ
հնարագիտութեան
արուեստիցն,
անպիտանս
զնոսա
առնեն.
ապա
եւ
զուշն
ի
յիշատակաց
արուեստիցն
աստանդեցուցանեն
ի
ծուլութենէն,
եւ
տգեղութիւն
եւ
խանգարումն
երեւութանայ
որպէս
անհանճարից.
եւ
արուեստքն
անկանին
ի
հնարագիտութենէ ,
եւ
գործն
անարգի
եւ
անպիտան
լինի,
եւ
արուեստագէտքն
անգոսնին
եւ
ամաւթալից
լինին,
եւ
անկանին
ի
տոյժս
եւ
ի
տուգանս
եւ
ի
տանջանս`
անարգեալք
յամենայնէ։
74
Սոյնպէս
եւ
կարգ
քրիստոնէութեան
եւ
աստուածպաշտութեան
է
զգուշալի.
զի
ամենայն
իմաստութեամբ
եւ
հնարագիտութեամբ
ուղղեսցէ
զբարսն
եւ
զզգայարանսն
ի
լաւագոյնսն
վարդապետութեամբ
հոգեւոր
աւրինացն
եւ
ըստ
հաճոյից
բարերար
կամաց
Արարչին։
75
Զտիւ
եւ
զգիշեր
ի
կամս
Տեառն
խորհել,
եւ
յուշ
առնել
մտացն
եւ
զգայութեանցն
զերկիւղն
Աստուծոյ.
զի
առ
ամենայն
պէտս
բարի
գործոց
պատրաստ
իցեն
միտքն
խորհել
եւ
առնել
զբարիսն
առաջնորդութեամբ
վերնատուողին.
եւ
ի
հնարս
մտեալ
առ
ի
գրաւել
ի
յինքն
զյիշատակս
աստուածգիտութեան։
76
Յամենայն
ժամ
ի
կամս
Տեառն
նայել,
ի
նորա
սէրն
եւ
յերկիւղն
կալ
միշտ.
զի
կարող
է
զանգոյսն
ի
գոյ
ածել,
եւ
զանարգսն
պատուականս
առնել,
եւ
զմեղսն
լուծանել
ստոյգ
խոստովանութեամբ
եւ
ապաշխարութեամբ,
եւ
իմաստութեամբ
առաջնորդել
ըստ
արուեստից
արդարութեանն։
77
Հանապազ
կալ
ի
մշակութիւն
հաճոյից
ամենակալ
տէրութեանն
անշարժ
հաւատով
եւ
ամբիծ
վարուք։
78
Ակնկալութեամբ
յուսոյն
կենաց
զամենայն
անդր
գանձել,
ուր
ոչ
ցեց
ուտէ
եւ
ոչ
ժանգ
ապականէ
եւ
ոչ
գողք
ական
հատանեն
յաստուածային
։
79
Եւ
քաղցր
յիշատակաւք
սուրբ
սիրոյն
անքակ
կալ
ի
նմանէ
անարատ
սրբութեամբ։
80
Այլ
եւ
երախտաւոր
լինել
առ
հեռաւորս
եւ
մերձաւորս,
ի
նեղութեան
եւ
յանդորրու
կալ
միշտ
ի
ճշմարտութեանն։
81
Խլել
ի
մտաց
եւ
ի
զգայութեանց
զսուտ
եւ
զպատիր
խաբէութեանց
զշարժմունս
զեկամուտս
նենգաւոր
չարին
աղտեղի
ցանկութեամբ
եւ
խիստ
ամբարտաւանութեամբ։
82
Եւ
զղջմամբ
եւ
ապաշխարութեամբ
լուացեալ
զսիրտս
ի
խղճէ
չարեաց,
եւ
ստացեալ
կամս
բարիս
առ
ամենայն
մարդ։
83
Եւ
փութալ
եւ
պահել
զպատուիրանսն,
եւ
ընդ
Աստուծոյ
սիրոյն
կապիլ
միշտ.
եւ
անդ
զմիտսն
ամբառնալ,
եւ
զնորա
գութն
ի
մեզ
ձգել
կենդանի
խնամաւք
իւրովք։
84
Եւ
ահիւ
նորա
զգուշանալ,
եւ
զգաստանալ
մտերիմ
սիրով
եւ
հաւատով,
եւ
արթունս
եւ
պատրաստ
լինել,
եւ
յամենայն
երկրաւորաց
ի
բաց
կալ,
որ
խափանիչ
եւ
վրիպիչ
է
շահաւոր
աւգտութեանցն։
85
Ոչ
խաւսել
զվնասակարսն
զոր
չէ
արժան.
այլ
խաւսել
զճշմարիտն
եւ
զաւգտակարն։
86
Եւ
ոչ
լսել
զլուրն
խարդախութեան.
այլ
որ
յատուածայինսն
յորդորէ
ի
Սուրբ
Գրոց
Աստուծոյ։
87
Եւ
ոչ
նայել
ուր
չէ
արժան`
ի
շռայլս
մարմնոյ
զբաւսանաց
ախտի։
88
Եւ
ազատամիտ
լինել
յագահութենէ,
եւ
առատանախանձ
բարերար
առ
ամենեսեան,
եւ
աւգտակար
տկարաց
հոգեւորականաց
եւ
մարմնականաց։
89
Եւ
ոչ
է
արժան
զաղանդսն
խուզել,
եւ
ի
նոսա
դեգերել
ի
կորուստն։
90
Եւ
զգուշանալ
յամենայն
անիրաւութենէ,
ի
բարկութենէ,
ի
հարկանելոյ,
ի
զրկելոյ,
ի
թշնամանաց,
յերդմանէ,
ի
ստութենէ,
յոխակալութենէ,
ի
չարախաւսութենէ,
ի
նենգութենէ,
ի
յանշահ
չարէ.
զի
մի՛
բարկասցի
Տէր
եւ
կորուսցէ`
որք
այսպիսիս
ունիցին
վարս։
91
Իսկ
որք
ընդդէմ
այսոցիկ
զառաքինութիւնսն
բերիցեն,
մեծարանք
եւ
պատիւք
եւ
պարգեւք
ի
Տեառնէ,
եւ
զերանութիւնսն
յաւիտենից
ժառանգեսցեն։
92
Զի
շարժմունս
արուեստիցն
որ
ի
մարդիկ`
ի
կամացն
շարժին
ի
լաւսն
կամ
ի
վատթարսն,
զի
իշխանականն
ունի
զերկաքանչիւրոցն
զկամս
բարւոյն
եւ
չարին։
93
Բազմադիմի
են
սերմանք
բարւոյն
ի
մարդիկ.
զի
աներեւելի
սիրովն
Աստուծոյ
երեւելի
ցուցցէ
զարմտիս
բարւոյն։
94
Եւ
առաւելեալ
բարեաւք
փառաւորեսցի
ի
պարծանս
սրբոցն,
եւ
վայելեսցէ
կենաց
աւետեաւքն։
95
Իսկ
դժնդակ
վարուց
եւ
աղտեղի`
որ
ի
սերմանէ
չարին
որոմն
բուսանի,
յայտնի
է
բծիցն`
աներեւութիցն
յերեւելիս
գոլով,
ոչ
ընկալեալ
զսերմն
բարւոյն
ըստ
ընդրութեան
աւրինացն.
որք
զհատուցումն
ընկալցին
ի
Տեառնէ
զանշէջ
հուրն
անմահ
որդամբքն.
զի
ատեցին
զբարին
եւ
սիրեցին
զչարն.
զի
ընդրութիւնք
են
յԱստուծոյ
բարւոյն
եւ
չարին
ըստ
իրաւանցն։
96
Զի
որոց
կամքն
շարժին
զգայութեամբքն
ի
բարի
կամ
ի
չար,
զնոյն
եւ
հատուցումն
ընդունիցին։
97
Սիրովն
Աստուծոյ
սրբութիւն
հաստատի.
բարեխորհրդութիւն,
ուղղահաւատութիւն,
բարեգործութիւն,
արդարութիւն,
ճշմարտութիւն,
եղբայրսիրութիւն,
հեզութիւն,
խոնարհութիւն,
հնազանդութիւն,
գործասիրութիւն,
միամտութիւն,
եւ
որ
այլ
եւս
են
առաքինութիւն
շահաւոր
աւգտիւք
պահպանեալ
երեւելեաւք
եւ
աներեւութիւք։
98
Զգթութիւն
բարի
կամաւք
սիրել,
զողորմութիւն
քաղցր
շնորհաւք,
զերկայնմտութիւն
զուարթ
յաւժարութեամբ,
անձանձրոյթ
յաւժարութեամբ
յաղաւթս,
պահովք
պնդեալ։
99
Զայս
սիրել,
զայս
պահել,
յայսոսիկ
զփոյթն
ունել
միշտ,
եւ
յայսոսիկ
բարւոք
ցուցանել
զհանդէս
մտերմութեան
սիրոյն`
որ
առ
Հայրն
երկնաւոր
եւ
Որդին
Միածին
եւ
Հոգին
Սուրբ
համազաւր
Տէրութեանն։
100
Եւ
որ
սոցա
հակառակ
է,
ատել
զդժնդակսն,
զչարեացն
զցանկութիւնսն
եւ
զչար
խորհրդածութիւնս
եւ
զչար
գործս
անաւրէնութեան,
զխաբեբայ
մոլորութիւն
եւ
անառակութիւն,
զսուտ
պատիր
նենգութեան
երդմունք,
զանհամբոյր
բարս
անհաւանս,
զսրտմտութիւն
ի
շարժեալ,
զստահակութիւնն
ի
թշնամանս,
զանհնազանդութիւն
յամառ,
զծուլութիւն
եւ
զմեղկութիւն,
զյայրատութիւն
եւ
զխեղկատակութիւն,
զլկտութիւն
եւ
զանառակութիւն,
զոխակալութիւն
եւ
զնախանձ,
զորովայնամոլութիւն
եւ
զարբեցութիւն,
եւ
զփառասիրութիւն
եւ
զամբարհաւաճութիւն
հանդերձ
ամենայն
բծիւք
եւ
անխնայ
չարեաւք
եւ
անխտիր
աղտեղութեամբք,
որ
անարգանաւք
լի
է։
101
Այսոքիկ
են
դժնդակ
վարք
եւ
վնասակար
որոման
սերմանք.
զի
առանձինն
բնութեամբ`
չարն
չար
ոչ
է,
եւ
ոչ
բարին
բարի.
այլ
ի
միտսն
ունի
բարի
եւ
չար
լինել.
զի
սիրովն
Աստուծոյ
սիրել
զբարին
եւ
ատել
զչարն`
բարի
հաստատի.
եւ
ատել
զբարին
եւ
սիրել
զչարն`
չար
է.
նախանձել
ընդ
բարիսն
եւ
լինել
բարի`
բարի
է,
եւ
ընդ
չարսն`
չար
է.
եւ
նախանձն
նոյն
է։
102
Բարւոյն
ցանկալ
բարի
է,
եւ
չարին
չար.
եւ
ցանկութիւն
նոյն
է։
103
Սոյնպէս
եւ
առ
ամենայն
բարիս
եւ
չարիս
է
իմանալ
զնախանձ
եւ
զցանկութիւն։
104
Զի
Ամենատեառն
բարերարի
զբարին
սերմանեալ
ի
մարդիկ
եւ
յիշխանական
կամսն
թողեալ`
որք
կամիցին
վարել
ի
բարի
եւ
ի
չար։
105
Արութեամբն
ի
հանդէս
բարեպաշտութեանն,
եւ
հեշտութեամբն
ի
չարն
հակամիտէ
միշտ։
106
Եւ
կառավար
բարուցն
բարութեանց
աստուածսիրութիւնն
է
եւ
եղբայրսիրութիւնն.
զի
սէր
ոչ
խորհի
զչար։
107
Իսկ
չարեացն
է
անաստուածութիւնն
եւ
անձնասիրութիւնն
կառավար.
ըստ
առաքելոյ
բանի
աւտարանալն
յԱստուծոյ
եւ
առնել
զկամս
մարմնոյ
եւ
զմտաց,
եւ
լինել
որդի
։
108
Եւ
դարձեալ
ասէ.
Կենդանի
եմ
ոչ
ես,
այլ
կենդանի
է
յիս .
այսինքն
հաճոյքն
Քրիստոսի.
արդարութիւն,
սրբութիւն,
ճշմարտութիւն։
109
Եւ
դարձեալ
ասէ.
Լալով
ասեմ
զթշնամեաց
խաչին
Քրիստոսի,
եւ
զկատարածն
կորուստ.
որք
զերկրաւորս
եւեթ
խորհին
եւ
խաւսին
եւ
առնեն
զչար,
զլցեալսն
ամենայն
անիրաւութեամբք
եւ
դժնդակ
։
110
Իսկ
ընդդէմ
չարեացն
զբարիսն
գործել`
պսակաց
եւ
փառաց
եւ
պատուի
արժանի
է
ընդ
սուրբս։
111
Իսկ
որ
զԱստուած
սիրել
ասէ`
եւ
ատէ
զեղբարս,
այնպէս
է,
որ
գտանէ
եւ
կորուսանէ,
եւ
որ
լնու
եւ
հեղու.
զի
յամենայն
ժամ
զբարեաց
զհետ
երթիցուք,
եւ
ընդդէմ
կացցուք
չարեացն
մարտից։
112
Որ
առիթ
լինի
չարին,
զփոխարէնս
չարեաց
առցէ.
նոյնպէս
եւ
բարեացն
առիթ`
բարի
ընդունի
յամենակալ
Տեառնէն
եւ
ժառանգէ
զերանութիւնս։
113
Զի
խափանիչք
բարւոյ
եւ
չարասէրք`
յանշէջ
հուր
գեհենին
ընդ
դեւս
պարտաւորեալ
տանջին։
114
Եւ
յերկուցունց
վերայ
աստէն
իսկ
անսուտ
բանն
Քրիստոսի
զդատավճիռն
առնէ.
Երթիցեն
արդարքն
ի
կեանսն
յաւիտենից,
եւ
մեղաւորքն
ի
տանջանսն
յաւիտենից,
զոր
պատրաստեալ
է
սատանայի
եւ
հրեշտակացն
։
115
Զի
ասացեալ
է
վասն
Նեռինն
Մարդն
անաւրէնութեան,
որդին
կորստեան
հակառակորդն,
որ
հոգւով
բերանոյ
իւրոյ
սատակէ
զչարն`
։
116
Նոյն
պատիժք
որ
զնոյնս
առնեն,
զդժնդակ
վարս
եւ
զզազիր
գործս։
117
Զորս
սպանանել
հրամայէ
Քարոզն`
զմեղացն
անդամս,
զցանկութիւնս
չարեաց
ամենայնի,
որպէս
ասէ.
որ
է
մեղաց
մարդ
եւ
կորստեան
որդի
եւ
ժառանգ
յաւիտենից
տանջանացն։
118
Իսկ
ստացեալ
զվարս
սուրբս
եւ
զանարատս
ըստ
պատուիրանին
Աստուծոյ,
մարդ
կոչի
արդար
եւ
սուրբ
եւ
ճշմարիտ
ամենայն
առաքինութեամբք
կատարեալ
ի
Քրիստոս,
ժառանգաւոր
լինել
երկնից
արքայութեանն
եւ
անանց
բարեացն։
119
Արդ,
զայսպիսի
խրատ
միշտ
ի
մտի
ունել
եւ
չթողուլ
ի
մտաց.
որպէս ,
որ
զցաւս
ոգւոց
եւ
մարմնոց
բժշկէ,
եւ
առողջութիւն
շնորհէ,
հակառակացն`
որք
վնասեն
զերեւելիս
եւ
զաներեւոյթս
յուղղութենէն։
120
Արդ,
զգոյշ
լեր
այսոցիկ
յուսուցանել,
ի
լսել
եւ
ի
յառնել
միշտ
զխրատս
կենաց,
որ
մաշիչ
է
ամբարշտութեան
եւ
անաւրէնութեան
եւ
աղտեղութեան
մարդկան.
եւ
կանգնէ
զգլորեալսն
ի
մեղս,
եւ
զարդա՛րսն
պահէ
միշտ։
121
Զի
որ
պտուղ
իւր
ի
ժամու
տայ,
եղեւ
նա
որպէս
ծառ,
որ
տնկեալ
է
ի
գնացս
ջուրց`
ի
հոգեւոր
խրատս.
եւ
զամենայն
ինչ
զոր
առնէ,
աջողեսցի
նմա,
։
122
Եւ
լսիցէ
ի
Քրիստոսէ.
ծառայ
բարի
եւ
հաւատարիմ,
որովհետեւ
ի
սակաւուդ
հաւատարիմ
եղեր,
մուտ
յուրախութիւն
Տեառն
քո,
որ
պատրաստեցաւ
քեզ
ըստ
վաստակոց
քոց։
123
Որ
ունի
ականջս
լսելոյ,
լուիցէ
հոգեւոր
խրատուցս
շնորհաւքն
Աստուծոյ
ի
Քրիստոս
Յիսուս
ի
Տէր
մեր.
որում
փառք
յաւիտեանս.
ամէն։