Տաղեր

Մեծ թվական էր հազարին,
Եռեսներկու աւելորդին,
Յարեաւ սուլթան մի ահագին,
Օսման փաշայ անուանէին:

Գնացեալ ի վերայ Ղզլպաշին,
Բազում հեծեալ կայր հետ նմին,
Որ զԵրեւան պաշարեցին,
Զազգս Հայոց գերի բերին:

Բազում արիւն նոքա հեղին,
Որ ասելոյ է ահագին,
Եւ ի Շրվան գնացեալ հասին,
Պարսից ազգին մեծ վիշտ արին:

Որ եւ գերեալ, ավերեցին,
Դարձեալ եկին Տամիր Ղաբին,
Որք եւ նոքա հաւան արին,
Զքաղաքն յինքեանս դարձուցին:

Եւ ապստամբեալ Թաթարին,
Չերթալ նոցա ի յօգնութիւն,
Որ սրտմտեալ թագաւորին
Եւ նենգութեամբ խորհուրդ արին:

Եւ հրովարտակ առաքեցին
Դէմուր Ղաբուն Օսման փաշին,
Դարձեալ եկին Կաֆայն հասին
Եւ ամրացան ի քաղաքին:

Դարձեալ հրամանք կրկին հասին
Թագաւորէն Օսման փաշին,
Սպանանել զխան Թաթարին,
Ալըբքերին տան խանութիւն:

Իսկ անհաւան ազգ Թաթարին
Չի հաւանել տիրել նմին,
Որ իմացեալ թագաւորին,
Ետ հրաման Իսլամ խանին:

Գնա, տիրէ դու քոյ ազգին,
Տամ հրաման քեզի կրկին
Սպանանել զեխպայր քոյին,
Գալ օգնութիւն պատերազմին:

Յորժամ լուաւ Մահմատ Քարին,
Ժողովեաց զազգն Թաթարին,
Ազգ մի այլ, որ Նօղայ ասեն,
Նօքօք եկին ի վերայ քաղաքին:

Անթիւ համար հազարք էին,
Բիւրք ի բիւրոց հեծել կային,
Ութանասուն հազար ասին,
Եւ զցամաք կոյսն պատեցին:

Այլեւ թօփեր կայր ընդ նոսին
Եւ թֆանքներ խիստ ահագին,
Որ տեսնողքն սոսկային,
Լսողքն ամէն զարմանային:

Բերեալ եդին ի բլրին,
Որ Բաշայ Թէփայ կոչէին,
Դէպ ի պարիսպն քաշէին,
Բայց վնասել ոչ կարէին:

Քանզի գութ մարդասիրին
Ոչ երետ թոյլ Կաֆայ քաղքին
Մատնել ի ձեռս Թաթարին,
Այն անօրէն եւ չար ազգին:

Քառասուն օր կռիւ արին,
Մինչ որ եկին Ղատր Ղանին
Եւ Ղաբտան Ալի փաշին,
Իսլամ խանն ալ ի հետ բերին:

Յորժամ լսեց ազգն Թաթարին,
Նայ մեծամեծք փախուստ առին,
Եկեալ նորա զգլուխն զարկին,
Ասին. Տիրէ դու մեր ազգին:

Ապա փախաւ Մահմատ Քարին,
Ի հետ մտին եղբայրք նորին,
Որ եւ հասեալ զնա բռնեցին,
Զինքն եւ զորդին սպաննեցին:

Երեք որդին փախուստ առին,
Նոցա հասնիլ չի կարացին,
Ապայ դարձեալ յետս գային,
Տեսեալ թոփեր թաղեալ գետին:

Հանեալ բերին ի քաղաքին,
Եդին ի վերայ պարսպին,
Ըսլամ գնաց ի յիւր թախտին,
Որ Պաղչասարայ կոչէին:

Հինգ ամիս ի վերայ անցին,
Այն փախածնին դարձեալ եկին,
Յաւուր յառաջ ի պայրամին,
Յանկարծակի ի վերայ հասին:

Ըսլամն ելավ ի դէմ նոցին,
Երեք եղբայրքն ի հետ նորին,
Ընդ միմեանս ի մարտ մտին,
Դարձեալ բազում արիւն հեղին:

Յաղթահարեալ փախուստ առին,
Հազիւ հասին Կաֆայ քաղքին,
Բերդն եւ սարայն այրեցին,
Ելան Խրիմ քաղաքն եկին:

Երկու ամիս վրդովեցին
Քաղաք, երկիր եւ գեղանին,
Ի վերայ Կաֆային գային,
Թէ մեզ տվէք մեր չարկամնին:

Դարձեալ փաշայ մեր եկ կրկին,
Որ իւր անունն Ֆարհատ ասին,
Շինեց ղալայ մի եզեր քաղքին,
Թօփեր շարեց ի վերայ նորին:

Երկու ամիս կռիւ արին,
Մինչ խօնթքարէն հեծել եկին,
Ելան գնացին ի վերայ նոցին,
Իսպառ զնոսայ կոտորեցին:

Այլեւ պարոն մի սպաննեցին,
Որ էր գլուխ Նօղայ ազգին,
Եւ սուլթաննին փախեալ գնացին,
Մինչեւ Նօղայ յերկիր հասին:

Ըսլամ մեծ խան դարձեալ կրկին,
Գնաց նստաւ ի իւր թախտին,
Եւ միւսումն ի գալ տարին,
Դարձեալ օրին վերան եկին:

Ըսլամն ելաւ ի դէմ նոցին,
Նոքա տեսեալ փախուստ առին,
Երկու հարիւր ուռուս գերեցին,
Զամէնն բերեալ վաճառեցին:

Վերջն Աստուծոյ եմք անձին,
Միթէ պահեմք զկամս նորին,
Որ այլ փորձանք չի հանդիպի
Աստուածաշէն Կաֆայ քաղքին:

Զայս սակաւ բանս որ ասացի,
Ես Յոհաննէս մեղօք ի լի,
Զսա խնդրեալ է Գրիգորի
Եւ մականուն Սարկաւագի: