Տաղեր

Փառք անեղին աստուածութեան,
Որ անսկիզբն եւ անվախճան,
Էր միշտ եւ է՛ առանց թուական,
Չունի սպառումն կատարման:

Ձգեաց զերկինս որպէս վրան
Եւ հաստատեաց առանց հիման,
Եւ զլուսաւորսն բազմազան,
Առանց ուրուք միշտ ընթանան:

Զհրեշտակս յերկինս եդ փառաբան,
Զմարդիկ յերկիրս գործական,
Պատճառ լինին աստ շինութեան,
Մինչեւ մահուամբ ի հող դառնան:

Յորոց եւ մինն եւ անպիտան,
Բաղիշեցիս տեղեաւ բնական,
Եւ Կարապետ կոչն իմ անուան,
Ի սուրբ գործոց զուրկ եւ ունայն:

Քանզի գործովս եմ անարժան,
Եւ զձեւն ունիմ աբեղութեան,
Դարձայ մեղաց շտեմարան,
Աստուծոյ ի՞նչ տամ պատասխան:

Զերգս Դաւթի յոյժ գովական,
Որ եւ կոչի Սաղմոսարան,
Զհանուրց մանկան սա վարժարան,
Յաստուածային բանս գիտութեան:

Այլ եւ զաղօթս խորհրդեան,
Փրկչին մերոյ մարմնոյ ՚ւ արեան,
Պատարագին մեր փրկութեան,
Որ ի խաչին զմեղս եսպան:

Ե՛ւ զաղօթիցն հանրական
Ե՛ւ զքարոզից ժամադրական,
Զոր հայրապետք մեր սրբազան
Վասն աղօթից եդին սահման:

Եղեւ սա գիծ իմում մատան
Եւ անարւեստ գոլ գրչութեան,
Հռչակաւոր վանս գովական,
Որ Եղրդուտ կոչն իւր անւան:

Որ ի սահմանս է Տարօնեան,
ԶԵփրատ ունի իւր յանդիման,
Դիմահայեաց արեւելեան
Եւ յահեկէ զՄուշն աւան:

Ի իննտասան թիւն յոբելեան
Եւ աւելորդն երկոտասան,
Յունիս ամսոյն ի յավարտման,
Եղեւ զրաւս գրչական:

Ի ժամանակս չարութեան,
Որպէս պատմէ Աւետարան,
Քանզի բազում անձն մարդկան,
Որ մեռելոցն ցանկանան:

Քանզի բաժակն բարկութեան
Բաբելացոյ ժանդին նման,
Նա` մին ազգին Իսրայելեան,
Սա` ընդհանուր սեռից մարդկան:

Շահ Իսմայիլ այժմոյս իշխան,
ՅԱրտաւելու քաղքէն ելան
Եւ տիրեցին երկրի լման,
Միջագետաց եւ Խորասան:

Որ եւ յայտնի եդ իւր նշան`
Զխոյրն կարմիր, սուր եւ երկայն,
Եւ թարկս ունի երկոտասան
Եւ Ղզլպաշ կոչի ազգն այն:

Որք ընդ յառնելն ի մարտ մտան,
ԶԱլւանդն արին փախստական,
Զօրքն ամենայն անդ ջնջեցան,
Ալւանդն յԱմիթ առ զվախճան:

Երբ յաղթեցին եւ զօրացան
Եւ բռնութեամբ զթախթն կալան,
Եւ արձակեալ յոյժ լայնացան
Եւ բարձրացան լերանց նման:

Եւ արեւելք Խուժաստան
Ազգն Պարսից եւ Քրդաստան,
Սեռք եւ ծնունդքն Թորգոմեան
Միահամուռ մահմետական:

Որք որ կամայ եւ յակամայ,
Զօրէնսն իւրեանց զհինն ուրացան,
Եւ նորագոյն օրէնս ուսան,
Իսմայելին հնազանդեցան:

Եւ յամանայն կողմանսն որ կան,
Որք ի մօտ ՚ւ ի հեռաստան,
Առին զնորայն եդեալ նշան
Եւ ի յանձինս իւրեանց զգեցան:

Եւ այս են ամք երկոտասան,
Որ միջոցիս այս տիրացան,
Եւ կարգ առեալ զհետ գնան,
Ջնջեն զներհակսն եւ տիրանան:

Եւ որք ներհակ կացին եւ կան,
Յիշխանական փառացն անկան:
Բազումք ի սուրս մաշեցան,
Եւ այլք անգիւտ վտարեցան:

Ո՛չ խնայեն յազգս մարդկան,
Եւ ո՛չ ներեն եւ թուլանան,
Ո՛չ ողորմին տղայ մանկան
Եւ ո՛չ յալիս ծերոց գթան:

Այլ են բնութեամբ որպէս գազան
Եւ ծարաւիք գոլով արեան,
Զբոլոր աշխարհս զամենայն
Առին յաւար եւ ի թալան:

Եւ այժմ իջին ի Քրդաստան
Պատեալ զԲաղէշ բերին յառման,
Եւ զայլ դղեակսն որ ի շուրջ կան,
Յիսմայելի զօրացն առան:

Նախ քան զգալ զօրաց շահին
Ազգն Մարաց ամբարտաւան,
Զերկիրս բոլոր հրդեհեցին,
Ո՛չ շէն թողին եւ ո՛չ աւան:

Եւ զկողոպուտ երկիրս առին,
Զառ եւ զաւար եւ զթալան:
Զչորքոտանիս ժողովեցին,
Զիւղ եւ զմեղր եւ զցորեան:

Լցին զամրոցս իւրեանց ի լի
Ամբարեցին որպէս մառան,
՚Ւ ի գալ զորացն թշնամեաց
Ելեալ ի բերդքն եւ ամրացան:

Ոչ նայելով զկամսն Աստուծոյ
Գործոց իւրեանց եղեն հաւան,
Զբանն Դաւթի մարգարէին
Առ ի յոչինչ համարեցան,

Որ նախատէ միշտ զայնպիսին
Եւ համարի որպէս զանբան,
Եթէ ոչ Տէր պահէ զքաղաք,
Մատնին պահողքն ի դատաստան:

Եւ յորժամ եկ զօրքն շահին,
Եւ ժամանակն էր ձմէրան,
Կրկին պատիժ էհաս Հայոց,
Բազումք ի ձիւնն մսեցան:

Ես ոչ կարեմ գրել ի գիրս,
Զպատուհասս, որ դիպեցան,
Զի ամենայն անձն խնդրէր
Մահու տապան եւ գերեզման:

Պիտէր այժմոյս Երեմիայ,
Շատ ողբասացք եւ լալական,
Զի ողբային զազգս Հայոց,
Որ յայսպիսի դրունս հասան:

Ձգեցին զերկիրս ի պահանջման
Եւ հարկս առնուն առանց սահման,
Երկիրս եղեւ որպէս խոպան
Եւ ամենայն անձն ի դողման:

Այսպէս եւ մեք եմք ի տանջման,
Ընդ ազգիս Հայոց թշուառական,
Զի յամէն օր որ լուսանան,
Միշտ պահանջողք կան եւ գան:

Ոմանք առեալ յետս ընթանան,
Ոմանք նստեալ առնուն յաման
Եւ ոմանք նոր բերեն նշան,
Խնդրեն ցորեան եւ դահեկան:

Աշխարհս եղեւ յոյժ ցիր ու ցան
Ի ստացուածոց աղքատացան,
Ինչք բազմաց գնաց թալան
Եւ են բազումք, որ գերեցան:

Ի յայսմ ամի թշւառութեան,
Կամք որպէս նաւ ի յէրերման,
Բնաւ չունիմք հանգստարան,
Այլ հողմահար եմք ի դողման:

Կամք իբր ալի ծովու շարժման,
Տարաբերիմք անկայական,
Իբրեւ զջուր գետոց հոսման,
Որ վտարեալ յետս ոչ դառնան:

Համբաւ շահին տարածեցան,
Ի չորս անկիւնս երկրի հասան,
Ի յարեւմուտս` ի Ֆռանգստան
Եւ յարեւելս` ի Հնդուստան:

Եւ թագաւորք երկրի դողան,
Կան ի յերկիւղ եւ ի սասան,
Ընծայաբերք լինին եւ գան,
Զի ազատման արժանանան:

Ոմանք պատիւ առեալ դառնան,
՚Ւ օր ըստ օրէ յոյժ մեծանան,
Ոմանք յերկաթ ՚ւ ի բանտս եղան,
Կան ի կապան եւ ի զնդան:

Բազմաց գլուխն յանձանց բարձան,
Տունքն ի հիմանց տապալեցան
Եւ ստացուածքն մարմնական,
Ի թշնամեաց զօրացն առան:

Աղէկսանդրու եղեւ նման,
Բախտի ծնունդ յաջողաբան,
Զոր իմաստունն եգիպտացի
Գիտեաց զժամն ծննդեան:

Եւ ես զսա նոյնպէս կարծեմ,
Բարի ժամու գոլ ի ծննդեան,
Որով յաղթէ միշտ թշնամեացն
Եւ զհակառակսն առնէ խափան:

Զոր տնօրինիչն ամենայնի,
Ստեղծող գոյիցս Աստուածն Բան,
Զինչ որ կամի այնպէս առնէ
Եւ մեք լինիմք ի հիացման:

Կամ ըստ մեղաց մերոց յարոյց,
Որով դատէ զամենեսեան,
Սերմանողին պարտ է հնձել,
Զոր սերմանեացն առնուլ զփոխան:

Որպէս ի հնումն Իսրայէլի
Դատէր զաշխարհն Հրէաստան,
Երբ յօրինաց ելանէին,
Մատնէր ի սուր ՚ւ ի գերութեան:

Նոյնպէս այս մեզ հանդիպեցաւ,
Վասն գործոց մեր չարութեան,
Որով ունիմք եւ ոչ պահեմք,
Վասն այն եւ մեզ պատահեցան:

Զի քրիստոնեայ եմք անուանեալ,
՚Ւ յայլ վեհագոյն գերաստիճան,
՚Ի աշխարհական գործով շրջիմք,
Որպէս զԿայէն եղպայրասպան:

Այս յիրաւի մեզ պատահի,
Արդար է Տէր ի դատաստան,
Որ մերձակայն է իմանայ,
Մտօքն իւրովք լինի հաւան:

Զի որ ի մէնջ է ի ծածուկ,
Նմա յայտնի է եւ այեան,
Տայ զպատիժ պատուհասին,
Առ հասարակ որդւոց մարդկան:

Ոչ որոշէ զչարսն ի բարեաց,
՚Ւ յանցաւորացն տայ միայն,
Ամենեցուն արբուցանէ
Մեզ զբաժակն բարկութեան:

Որպէս զանձրեւ եւ ըզարեւ
Առհասարակ ծագէ մարդկան,
Եւ պիտանի բոյսք եւ անպէտք,
Արբցեն զջուրն յոռոգման:

Կամ որպէս խանձ դիցեն մայրեաց
Հրդեհ ի շամբս եղեգան,
Չորք եւ դալարք ի միասին
Վառին ի հուր մինչ ի վաղճան:

Այժմիկ աւարտ առնեմ բանիս,
Զի ընթերցողքն ոչ նեղանան,
Կամ անպատեհ բանս խօսին
Խոժոռ սրտիւ եւ ձանձրանան:

Ցինն հարիւր Հայոց թվական,
Վաթսուն երկու թիւն յաւելեան,
Աստ գրեցի սակաւ զայս բան,
Ապագայիցդ ծանուցման:

Ես Կարապետ անձն անարժան,
Ոտից ձեր հող եմ եւ կոխան,
Որք ընթեռնուք եւ որք լսէք,
Զմեզ յիշման առնէք արժան.

Եւ դուք գրւիք ի գիրն անջինջ,
՚Ւ արժան լինիք արքայութեան
Եւ մեք ընդ ձեզ մասն ընկալցուք,
Յորժամ գայ Տէրն ի դատաստան: