Ատենաբանութիւն, Թուղթք եւ Ճառք

Ո՛վ հարք սուրբք եւ վարդապետք ճշմարտութեանն. ո՛վ Քրիստոսի ժողովրդեանն գլուխք եւ հովիւք. ո՛վ տանն Աստուծոյ վերակացուք եւ մատակարարք, զոր տեսանեմ այսօր գումարել 'ի մի շունչ եւ 'ի մի մարմին, եւ առ գլուխս հանուրց պատկանեալ: Ո՞վ զձեզ ած 'ի մի՝ 'ի խաղաղս նաւահանգիստ, խաղաղարարք տիեզերաց. բայց թէ որ յերկնիցս տուաւ մեզ խաղաղութիւն Հոգին սուրբ: Եւ ո՞յր աղագաւ, բայց թէ առ սկիզբն առնել շինութեան քակեալ եւ կործանեալ տաճարին Աստուծոյ, զոր սկզբնաչորն Նաբուգոդոնոսոր տապալեաց: Այն որ երբեմն 'ի վաղ ժամանակս յաւար էառ զսորա սրբութեանն մաքուր եւ սուրբ սպաս պաշտամանն, զոսկեղէնն ասեմ եւ զարծաթեղէնն, եւ ետ որդւոց իւրոց եւ հարճից՝ անմաքուր խրախճանութեանցն ըմպելիս: Անդ էաք եւ մեք գերեալք արդարեւ, 'ի մէջ ուռեացն անպտղութեան կախեալք զկտակարանս Աստուծոյ մերոյ, որդիքս Սիոնի, եւ հառաչէաք արտասուօք 'ի զանողորմ տառապանսն: Լռեցեալ էին եւ լեզուք մեր 'ի հաճոյական Աստուծոյ փառաբանութենէն. քանզի ոչ ախորժելի վերին խաղաղութեանն Երուսաղէմի որդւոց՝ յօտար երկիր խառնակութեան երգել զԱստուծոյ մերոյ օրհնութիւնսն:
       Բայց արդ լցաւ ժամանակ բարկութեանն, եւ չափ մեղանացն՝ որոյ փոխանակ պանդխտէաք 'ի ծառայութեանն՝ տեղի ետ: Կատարեցան ամքն եօթանասներորդ, զոր խօսեցաւ Աստուած բերանով Երեմիայի մարգարէի: Հնչեցին նախ քան զայս հոգւովն Աստուծոյ Անգէաս եւ Զաքարիաս. եղեն աւետարանիչք մեզ դարձին եւ վերստին փրկութեանն. զփառս վերջին տաճարիս՝ որոյ հանդերձեալ էք լինել նորոգիչք, առաւել քան զառաջնոյն գուշակեցին արտափայլեալ: Նորս այս Յեսու Յովսեդեկեայ ա՛ռ 'ի գլուխ զշքեղազարդն պսակ. զարթոյց հոգին Աստուծոյ զԶօրաբաբէլն Սաղաթիէլի. եւ ահա եղեն մեզ գերեդարձք եւ առաջնորդք յԵրուսաղէմ: Ուստի եւ տեսանեմ պայծառ զամենեցուն ձեր զդէմս. քանզի ահա հասեալ են ոտք մեր ռա դրունս Սիովնի. սակայն չեւ եւս զկատարելն ունիմք ուրախութիւն սեպհական: Զի ո՞րպէս այս, մինչդեռ տուն Աստուծոյ մերոյ քակեալ եւ կործանեալ տեսանի. զիա՞րդ ցնծութիւն անվթար, յորժամ փոխանկա զարդուցն շքեղից տաճարին՝ միայն զխանձողսն տեսանեմք 'ի ճարակմանէ հրոյն մնացեալ 'ի Նաբուզարդանայ: Սակայն մի՛ վհատիք, քաջս լերուք, ճարտարապետք իմաստունք, բուռն հարէք նորոգել զբնակութիւն Աստուծոյ ձերոյ. ինքն զձեզ ած, եւ ինքն զայս գործ հրամայէ բերանովք սրբոցն մարգարէից կատարել: Ըստ որում եկեալ Զաքարիաս խօսի առ մեզ բանիւն Աստուծոյ:
       Ասա, ով երանելի մարգարէ, է՞ մեզ կարելի սակաւաւորացս եւ նորոգ զերծելոցս՝ զճշմարիտ Սողոմոնի զտաճարս դարձեալ ըստ առաջին փառացն իւրոց նորոգալ: Պատասխանէ մարգարէս. Այսպէս ասէ տէր ամենակալ. զօրասցին ձեռք ձեր, որ լսէք զբանս զայսոսիկ յաւուրս յայսմիկ՝ 'ի բերանոյ իմոյ. եւ եղիցի որպէս էիք յանէծս 'ի մէջ ազգաց տունդ Յակովբայ եւ տունդ Իսրայելի, նոյնպէս ապրեցուցից զձեզ, եւ եղիջիք յօրհնութիւն: Քաջալերեցարուք, եւ զօրասցին ձեռք ձեռ. զի այսպէս ասէր տէր ամենակալ. Որպէս 'ի բարկացուցանել զիս հարցն ձերոց չարչարեցի զձեզ, այսպէս եւ այժմ զղջացայ. եւ նոյնպէս պատրաստեալք եմ եւ խորհեալ եմ բարի առնել յաւուրս յայսմիկ՝ Երուսաղէմի եւ տանդ Յուդայ. քաջալերեցարուք: Եւ այս բանք են զոր առնիցէք. խօսեցարուք զճշմարտութիւն իւրաքանչիւր ընդ ընկերի իւրում, եւ դատաստան արդարութեան եւ խաղաղութեան դատեցէք 'ի դրունս ձեր: Եւ իւրաքանչիւր ընդ ընկերի իւրում զառաջին չարիսն մի՛ խորհիք դուք 'ի սիրտս ձեր. եւ զերդումն սուտ մի՛ սիրէք. զի զայս ամենայն ատեցի, ասէ տէր ամենակալ: Այլ դիք զսիրտս ձեր 'ի ճանապարհս ձեր, ելէք 'ի լեառն, հարէք փայտ եւ շինեցէք զտունդ. եւ հաճեցայց գովաւ եււ փառաւորեցայց, ասէ Տէր:
       Արդ ահա լուայք դուք ամենեքեան ձայնի տեառն Աստուծոյ ձերոյ. այնմ՝ որ ժողովեաց զձեզ 'ի չորից հողմոց երկնից: Սիովնի դստերք, որք սնայք 'ի Բաբելոն խառնակութեան եւ խռովութեանն Քաղան, եւ զարթեայք ահա 'ի կամս սրբոյ մեր քահանայապետիս, մնացորդք ամենայն ժողովրդեանդ, սկսեալք գործել զգործ տան Աստուծոյ մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի: Եւ թէ բարւոք թուի յաչս ձեր, նախ քան զայս ընկալարուք զխորհրդակցութիւն ուրումն Եզրի օրէնսգիտի. զմանկունս ծնեալ մեզ 'ի Քաղդէացւոց սերմանէն՝ զվիմի հարցուք. զիղձս երանութեան հարցն մերոց՝ մեք սեպհականեսցուք, զի մի՛ բարկասցի Աստուածն մեր, դեռ եւս տեսեալ զմեզ յօրինաց նորին խոտորեալս: Մանաւանդ զի մի՛ սատան լիցին մեզ 'ի բարւոք գործառնութեան սրբոյ տաճառիս շինութեան՝ ծնունդք օտարացն: Եւ ապա լինիցի մեզ վայելչապէս զշինուածոյ տաճարիս բուռն հարկանել: Յետ այսորիկ առատ գտցուք զպաշտպանութիւն ամենաբաւական ձեռինն՝ 'ի տան իւրոյ նորոգութիւն:
       Այլ թերեւս ոք ընդարձակութեամբ ապացուցիս բամբասէ զմեզ արտաքոյ արշաւել խորհրդոյս զօրութեամբ: Ինձ ոչ բնաւ այս կարծիք, որ հաւանեալս եմ ճշմարտութիւնն՝ որ 'ի Պաւղոսէ վերաձայնի. Այն ամենայն օրինակաւ, ասէ, լինէր առ նոսա, եւ գրեցաւ 'ի մեր վարդապետութիւնն: Քանզի թէ հաւատամք զերծանել արեամբ ճշմրիտ գառինն յաներեւոյթ Փարաւոնէ՝ որպէս եւ նոքա 'ի զգալոյն, եւ անցանել ընդ ծով մեղացն՝ որպէս եւ նոքա ընդ Կարմիրն, ունել առաջնորդ զհոգեւոր վէմն՝ որպէս եւ նոքա զմարմնաւորն, եւ մտանել Քրիստոսիւ Յիսուսիւ յերկինս՝ որպէս եւ նոքա Յեսուաւ Նաւեայ յերկիրն աւետեաց. եւ եղեւ այս ամենայն ընդ մեզ սիրով եւ հաւատով, որպէս եղեւ ճշմարտապէս. եւ աղաղակեն ամենայն գիրք աստուածաշունչք, թէ զստուեր հանդերձելոց բարեացս նկարագրեցին օրէնքն. ապա եւ տաճար շինեցաւ 'ի մէջ մեր Աստուծոյ՝ որպէս եւ առ նոքօք. եւ զխորան վկայութեան շրջեցուցանէաք ընդ մեզ յառաջ քան զնոյն՝ մինչդեռ յանապատն պանդխտէաք:
       Եւ ընդէ՞ր է ինձ պատրուակաւ զընթացս բանիս 'ի յառաջ ձգել, եւ ոչ ոք մաքուր հաւատոյ ձեր առաջի զսոյն մերկացուցանել: Կանգնեցին մեզ առաքեալքն սուրբք հրամանաւ Քրիստոսի, մինչդեռ յանապատ հեթանոսացն հալածանաց շրջէաք, խորան վկայութեան մաքուր հաւատոյ. ըստ որում ասէ առաքեալ. Ես հիմն եդի զՅիսուս Քրիստոս. արդ իւրաքանչիւր ոք զգոյշ լինիցի 'ի շինելն. զի դուք էք տաճար Աստուծոյ կենդանւոյ, եւ հոգի Աստուծոյ բնակեալ է 'ի ձեզ: Եւ Քրիստոս իբրեւ զորդի իշխէ 'ի վերայ տան իւրոյ. որոյ տունն մեք իսկ մեք, եւտանս քահանայապետ՝ Քրիստոս: Զայս տուն հաւատոյ, զոր 'ի վերայ Քրիստոսի շինեցին նոքա , եւ Քրիստոս 'ի վերայ իւրեանց. Ի վերայ այդր, ասէ, վիմի շինեցից զեկեղեցի իմ, շրջեցուցին հարքն մեր բազում ժամանակս յանապատ կռապաշտութեանն հալածանաց փառօք եւ պատուով: Եւ աստ եւ 'ի ներքոյ այսր հաւատոյ իմանալիս տան, յորում էր տախտակ աստուածագիծ մարմնոյն Քրիստոսի, եւ գաւազան նորին ծաղկեալ, վկայքն պատարագացեն, մարտիրոսքն նահատակեցան, քահանայապետքն սուրբք զառաքինութիւն նոցա Աստուծոյ նուիրեցին, մինչեւ կամքն Աստուծոյ քաղցրացաւ. եւ որպէս զնոսա յերկիրն պարգեւաց՝ ած զմեզ 'ի խաղաղութիւն եկեղեցւոյ առ բարեպաշտ թագաւորօքն: Վասն այսորիկ որպէս Սողոմոն զդիւրաշրջելի տաճար խորանին կանգնեաց, եւ յարձանաց տուն Աստուծոյ հաստատեաց, այսպէս եւ բապեպաշտ արքայն Կոստանդիանոս զայսր անդր տարբերեալ տուն հաւատոյ եկեղեցւոյ Քրիստոսի՝ 'ի ձեռն տիեզերական ամրութեամբ պնդեալ հաստատեաց. եւ գրէ , թէ նոր ձեւացեալ պայծառացոյց զաղաւաղեալն 'ի պանդխտութեան հալածանացն անապատի, առաջին գեղովն շքեղազարդեալ: Եւ շինեցաւ այս տաճար մեր ճշմարիտ հոգեւոր առ Կոստանդիանոսոսիւ 'ի ձեռն սուրբ երեք հարիւր ութեւտասն հարցն, որպէս նոցայն զգալի առ Սողոմոնիւ. եւ գիրն եղծաւ, իսկ ճշմարտութիւնս 'ի նոյն ձեւ երկնգոյ անվթար գեղեցկացաւ: Եւ խորանն վկայութեան շնորհացն Քրիստոսի՝ զոր առաքեալքն կանգնեցին եւ հետեւողքն շրջեցուցին, առ սովաւ անխախտելի պնդութեամբ 'ի ձեռն սրբոյ ժողովոյն Նիկիոյ հիմնեցաւ: Եւ արկաւ ապա յայս տաճար գահոյք Աստուծոյ. ոչ սեղան ոսկեղէն քաւութեան, զոր Մովսէս հրամայեաց եւ Բեսելիէլ շինեաց, այլ հեզութիւն խոնարհութեան եւ սէրն նորա, զոր Քրիստոս հրամայեաց, եւ առաքեալքն նորին գործեցին եւ մեզ աւանդեցին: Հանգչէր 'ի սա նա՝ որ երբեմն չունէր տեղի ուր զգլուխն դնէր. հաճեցաւ 'ի սմա բնակել, քան 'ի կառս քերովբէականս: Իսկ յորժամ տեսին մարդիկ թէ տաճար Աստուծոյ եղեաք, եւ հոգի նորա սուրբ բնակեաց 'ի մեզ, փոխանակ անշունչ տարերաց իմաստնացեալք խորհրդով, որպէս յայնժամ ցեղքն Իսրայէլի, տային նիւթ խորանին Աստուծոյ, ոչ ոսկի կապուտակ, կամ ծիրանի զգալի, այլ զանձինս իւրեանց. ոմն մաքրութեամբ, ոմն խոնարհութեամբ, ոմն վկայական արեամբ: Առնուին ճարտարպետքն իմաստունք եւ գործէին սոքօք զառագաստ եւ զխորան վկայութեան աստուածութեանն Քրիստոսի: ոչ զոք 'ի նոցնէ խտրեալ մերժէին, թէ եւ յանպատկան նիւթոյ, թէ պղինձ, թէ մազ այծեաց, ըստ իւրում չափոյ եւ շնորհացն պատկանէին զնոսա 'ի նիւթ խորանին հաւտոցն. այսինքն, զի եւ պոռնիկք զղջացեալք՝ եղեն 'ի տուն Քրիստոսի զարդք, եւ մարդասպանք՝ ողորմութիւն գտեալք, եւ ուրացութեամբ սեւացեալքն՝ եւ դարձեալ զղջացեալքն: Քանզի պիտոյ է ամենայնն 'ի զարդ խորանիս հասարակաց, թէ խուժ, թէ դուժ, թէ սկիւթացի. եւ ամենայնն 'ի Քրիստոս , եւ յամենայն Քրիստոս յարմարէր: Ոչ թէ յԵգիպտոսէ միայն խաբեցին եւ առին զայս նիւթս, այլ յԵրուսաղեմէ մինչեւ 'ի Լիւրիկիա, եւ 'ի հարաւոյ մինչեւ յԸռինիկուրա. եւ 'ի ժառանգութենէն Սեմայ՝ մինչեւ 'ի ծագս հիւսիսոյ տանն Յաբեթի հետիոտս ընթերցեալ , զամենեսեան աշակերտեցին հոգւով զօրացեալքն եւ մարմնով տառապեալքն: Զհաւատոյ խորանս յերկրի կանգնեցին. որպէս զի ներգործութիւն գործոյն Աստուծոյ՝ տացի Աստուծոյ, եւ մի՛ մարդկային մարմնոյ: Եւ զիա՞րդ մարդկան կարելի, որ 'ի հոգիացելոցն սրբոց կատարեցաւ հռաշալի. նոք , որ զչորս անգիւն աշխարհի մարդ մի եւ անձն մի շունչ մի եւ մարմին մի եւ տաճար մի Աստուծոյ իւրեանց արարին: Ո՜վ սքանչելեաց. գործ՝ առ որ տկարանայ բռնութիւն թագաւորաց եւ ուժգնութիւն իշխանաց, վշտացեալքն եւ չարչարեալքն զօրեցին աւարտել . նոքա՝ որք մեռեալ էին աշխարհի եւ կենդանիք Աստուծոյ, նոք՝ յայս զարմանալի միակրօնութիւնս ածեալ զամենեսեան փակեցին. նոքա՝ որք խաղաղարարք եղեն տիեզերաց եւ յօդակապք 'ի Քաղան բաժանելոցն:
       Է՞ր վասն այսպէս զօրացեալք. յայտ է, վասն զի անստգիւտ հաւատով 'ի գործն Աստուծոյ կանխեցին, զի առ հանդերձեալ փառսն միշտ արթնութեամբ հայէին: Ուստի եւ առհաւատչեայ փրկեցելոցն զանձինս յօժարութեամբ դնէին. ըստ այնմ զոր գրէ առաքեալ. Նուիրիմ 'ի վերյ պատարագի եւ պաշտամանն ձերոյ, ուստի եւ խնդամ եւ ուրախակից եմ ամենեցուն ձեր: Եւ որպէս հիմն եկեղեցւոյ Պետրոս ասէր. Զանցս չարչարանեց եղբայրութեան ձերոյ յանձինս կատարեալ: Այսպէս եղեալ պատկեր Քրիստոսի երկնաւոր խաղաղարարին արեան եւ խաչի, ապա կարացին հաստատել զնոյն 'ի յերկրի, աշակերտք սիրոյն սիրելի: Եւ խնդրեմք, զի՞նչ պտուղ խաղաղութեանն յայնժամ՝ զոր ետուն աշխարհի. զի՞նչ այլ, բայց եթէ երկիրս եկին եղեւ, եւ փառքն որ 'ի բարձունս էր ստուծոյ՝ եւ յերկիրս տարածեցաւ, եւ սրբաբանութիւնն սրովբէից 'ի բերանոյ հասարակաց մարդկութեանս ելից զայս տաճար հաւատոց հոգեւոր՝ անհանգիստ աղաղակաւ: Վկայքն զինէին եւ զօրագլուխքն մարզէին, առարկուքն պնդէին եւ վարժիչքն քաջալերէին. ճգնութեամբ ժուժկալ լինէին եւ զողորմութիւնն առատացուցանէին. զսէրա տարածանէին եւ զծնեալն 'ի նմանէ որդիս յարգեալ պատուէին. միշտ երկնային մանանայիւն պարարեալք կերակրէին , եւ յաւետարանական վիմէն առոգեալք ծաղկէին:
       Ետես բարձրեալն Աստուած եւ հաճեցաւ. հայեցաւ 'ի նորն Հաբէլ՝ 'ի միածինն իւր որդի եւ 'ի պատարագ մարմնոյ իւրոյ յեկեղեցի, եւ հոտոտեցւա 'ի հոտ անուշից: Եհան զնոսա այնուհետեւ յանապատէ կռապաշտ իշխանացն հալածանաց, եւ ած 'ի Սաղիմ հոգեւոր եւ մարմնաւոր խաղաղութեան 'ի ձեռն բարեպաշտ թագաւորաց: Ա՛ռ 'ի ձեռս զգաւազանն երկաթի, եւ սկսաւ նովաւ հովուել զեկեղեցի իւր, ոչ սաստկութեամբ որպէս զԻսրայէլ, այլ քաղցրութեամբ եւ ողորոմութեամբ. զի որ սաստիւն փշրեաց զնոսա, քաղցրութեամբն պնդեալ միացոյց զսոսա. եւ զի խրատն վարժեաց զորդիսն 'ի հնազանդութիւն, յետ այնորիկ եւ զսէրն նոցա սկսաւ Աստուած ցուցանել: Ամփոփեաց զսուր բարկութեանն եւ զբաժակն պղտոր՝ զոր արբոյց դստեր Սիոնի, եւ փորձեաց եւ ետ նոցա ընդ հոգեւոր խաղաղութեանն եւ մարմնոց անդորրութիւնն: Նկուն արար զանուրն կռապաշտից տէրութեանն 'ի պարանոցէ նոցա, եւ արդար իրաւամբքն յարոյց զթագաւորս արդարս եւ աստուածապաշտս: Ետ 'ի ձեռս նոցա զվրան ժամու հաւատոց իւրոց, զի անտաշ 'ի մարդկային հնարից արձանօքն հոգեւոր վիմաց զնոյն շինեսցեն: Ած 'ի ձեռն բարեպաշտն Կոստանդիանոսի, նոր մեր Սողոմոնի, 'ի չորից եզերաց աշխարհի զճարտարապետս իմաստունս, եւ շինեաց նոքօք զտաճար հաւատոյ եկեղեցւոյ իւրոյ վայելուչ. որ դրուագրեցցին զսա անապական իմաստիցն ոսկւով, եւ նկարեցին զսովաւ զքրովբէս երկնայինս յերկրի, եւ արարին զամենայն տիեզերս մի տուն միոյն Քրիստոսի, եւ եկեղեցի: Ոչ ոք էր աղքատ յայնժամ 'ի բարեգործութենէ. այլ իբրեւ զքարինս էր ոսկի եւ արծաթ յերկրի մերում, զմաքրութիւնն իմա եւ զսրբութիւնն : Նստան ապա համարձակ քահանայապետք յաջորդք Քրիստոսի 'ի վերայ տանն իւրոյ. հովիւք իմաստունք սկսան զհօտսն արածել. բժիշկք լինել, եւ զփտեալ անդամսն յապաւել. քահանայքն արթունք՝ զխունկ ժողովրդեանն նուիրել: Եւ յայնժամ իբրեւ զփեսայ շքեղազարդեալ էր տեսանել զճեմեալն յառագաստ իւր Քրիստոս: Ձայն արձակէր քաղցր առ կոյսն ողջախոհ. Ընդարձակեա զտեղի խորանի քո եւ զսրահից քոց, կանգնեա, մի՛ խնայեր. երկայնեա զապաւանդակս քո, հաստատեա զցիցս քո. յաջ եւ յահեկ թռուսջիր, եւ զաւակ քո զհեթանոսս ժառանգեսցէ, եւ զքաղաքս աւերեալս 'ի կռապաշտիցն շինեսցես: Մի՛, ասէ, երկնչիր, թէ մինչեւ ցայժմ նոքօք յամօթ արարի զքեզ. զի երդուայ, եւ ոչ եւս զղջացայց 'ի քեզ բնակել հաճութեամբ, որ ես հանգիստ իմ յաւիտեանս յաւիտենից:
       Յայնժամ որ վարանէրն գաղտնի սկզբնաչարն թշնամին, ծանուցեալ թէ մեքենայքն իւր խայտառակեցան, տիեզերք աստուածապաշտութեամբ ծաղկեցան, պատրեալքն դարձեալ փրկեցան, ժառանգորդք դրախտին 'ի հայրենիսն փութացան. երկրաքարշ հեշտութիւնն տեղի ետ, եւ երկնային սրբութիւնն պայծառացաւ. գործի ատելութեանն խորտակեցաւ, եւ պտուղ սիրոյն սկսաւ բազմանել. յոյս ամենեցուն 'ի ստորնայնոցս վերացաւ, եւ յերկնային կայանն հանգեցաւ, արտաքս սողէր յորջէն չարութեան. իբրեւ զառիւծ գոչելով շրջէր բացեալ զկոկորդ չարութեանն, ջանացեալ առ 'ի կելանել զեկեղեցին փրկեալ Քրիստոսիւ: Սակայն տկարն նկուն լինէր 'ի սկզբանն. եւ մի շունչն եւ մի մարմինն 'ի գլխոյն զօրացեալք՝ անգործ զմեքենայս թշնամւոյն առնէին: Թէ ձգէր 'ի սովորական նետիցն 'ի վերայ ոմանց՝ պոռնկութեամբ կամ սպանութեամբ կմ այլով ախտիւ հարեալ զնոսա, երագէին բժիշկքն իմաստունք եւ յառաջին առողջութիւնն հաստատէին: Ապա տեսեալ թէ որով սովոր էր պատրել՝ ձախակողմեան մարտն խայտառակի, զաջակողմեան զինուցն բուռն հարկան էր: Եւ զի՞նչ այս. այսինքն զի որպէս 'ի սկզբանն հերձուածողական մարտիւ, ամենապատիրն խաբէութեամբ, նենգողն կարթիւ հատուածեալ՝ 'ի բաց հերքեաց զմարդիկ 'ի դրախտէն, այսպէս եւ այժմ ընդ ամրակուռ սպառազէնս մեր՝ սովաւ 'ի հանդէս մտանէր. Զի՞նչ է ինձ, ասէ, մասնաւոր նետիւք զձեզ խոցոտել եւ 'ի յաղթութենէ 'ի դերեւս ելանել. համակործան կարօտանամ մեքենայից . պիտոյ է ինձ գործի առ ամուր արձանս ձ եր ազդող: Արդ՝ սէր առիք օրէնս, եւ զմիմեանց վէրս այնու բժշկէք. յատելութիւն զայն փոխանակեմ եւ իսպառ կործանեմ: Խաղաղութեան առիք պատուիրան, եւ 'ի մի մարմին զօդեցայք. 'ի թշնամութիւն զայն դարձուցանեմ, եւ զմիութիւնդ 'ի բազումս հերձեմ:
       Տես զամենաչարն թէ զի՛նչ ասէր անզեղջ մախանօքն. գործի, ասէ, այսմ մարտիս եւ անհնար՝ ոչ յիմոցս աստի զոր իմաստնացայք ճանաչել՝ պատրաստեմ. ոչ զմեղս՝ զոր ապաշխարութեամբ ջնջէք, եւ ոչ զատելութիւնն՝ զոր սիրով նուաճէք, ոչ զտարապարհակ վարելն՝ զոր ապաշխարութեամբ ջնջէք, եւ ոչ զատելութիւնն՝ զոր սիրով նուաճէք, ոչ զտարապարհակ վարելն՝ զոր յօժարընթաց լինելովն կոխեցիք, եւ ոչ զնախատելն կամ զսպանանելն՝ զոր յուսով խոստմանցն արհամարհեցիք: Այլ զի՞նչ. ամենեցուն ձեր աչք 'ի յոյսն եւ 'ի գլուխն ձեր Քրիստոս հայի. ինձ չիք այլ հնար զձեզ քակտելոյ, բայց թէ այլ եւ այլ զառ նա հայելն ուսուցից առնել: Եւ որպէս զուղիղ բանն Աստուծոյ՝ նախահօրն ձեր թիւր մեկնեալ գթեցուցի, այսպէս կարելի է եւ այժմ զբառս գրոց ոմանց 'ի ձէնջ այլ եւ այլ ցուցանել, եւ նոքօք զամենեսեան խռովեցուցանել. թերեւս կարացից զմիջնորդն խաղաղութեան՝ խաւարեցուցանելով զմիտս ձեր, ատելութեան տալ պատճառ տեսանել: Մի՛թէ կարացի՞ց զկենաց ծառն որպէս նախահօրն ձեր, եւ ձեզ մոլորութեամբ մտաց՝ չարի գիտութիւն ուսուցանել: Արդարեւ այս է ինձ հաճոյական մեղք, հակառակութիւնն, առ որ՝ ոչ զղջումն տեղի գտանէ. ամբարտաւանութիւնն է ինձ խաւար ըղձալի, զոր ոչ լոյս գիտութեանն փոխանակէ:
       Զայս ոչ միայն խորհեցաւ, եղբարք, այլ եւ արար. ոչ միայն կամեցաւ, այլ եւ կատարեաց: Արձակեաց զռմբաքարսն, եւ զտաճարն Քրիստոսի խախտեաց, լարեաց զաղեղն, եւ զընտիրսն վիրաւորեց: Ո՛վ աղէտիցս. 'ի տանէն զչարսն բուսուցանէր, եւ զվերակացուս խորանին՝ քակտիչս եւ քայքայիչս առադրէր. զմատակարարսն 'ի տապալելն կցորդ իւր ընդունէր, եւ զհովիւսն հօտիցն օձտողս զինէր. զՄակեդոն՝ Հոգւոյն պարգեւաց թշնամի յարուցանէր, եւ աստուածութեան նորին զժխտելն խրատէր. զՆեստոր՝ Միածնին փառաց եւ անճառ խորհրդոյ տնօրէնութեանն զըլացող լինել յորդորէր. զԵւտիքէս՝ զխաւար խաւարաւ բժշկել վարդապետէր, եւ զներմարդութիւնն ունայն ցուցանել յորդորէր:
       Եւ ապա զի՞նչ. որբոց է այսուհետեւ ճառ բանիս պատմութեան. զի տապալէր այնուհետեւ զմիութիւն եկեղեցւոյ 'ի մասունս բազումս: Քակէր տաճարն Աստուծոյ, զոր շինեաց ճշմարիտն Սողոմոն 'ի ձեռն իմաստուն ճարտարապետացն. եղծանէր գործ երջանիկն առաքելոց: Արբուցանէր մեզ զբաժակ բարկութեանն Աստուծոյ աներեւոյթն Նաբուգոդոնոսոր. մինչեւ իսպառ 'ի գերութիւն վարէր զքարինս տաճարին Աստուծոյ 'ի խառնակութեան եւ 'ի հակառակութեանն Բաբելոն: Եւ ոչ միայն զքարինսն , այլ եւ զսպաս սրբութեան տաճարին յափշտակեալ տարաւ 'ի տուն իւր յերկիրն Սինաիր: Մի՛ կարծէք վայրապար զասացեալս, այլ հայեցարուք յընթացս մեր հոգեւոր՝ ըստ նոցա մարմնոցն յարացուցի: Չունի՞ն զսպասն մեր մանկունքն Բաբելոնի, եւ հարճքն Նաբուգոդոնոսորայ աներեւութի: Զբաժակ սիրոյն, որով մեքն պաշտէաք միմեանց՝ թերեւս ո՞չ տեսանէք այժմ 'ի ձեռս նոցա: Զխնկանոցն ոսկի, այսինքն զաղօթիցն ասեմ փոյթ, մի՛ թէ ո՞չ առին նոքա եւ ունին: Զարդարութիւն իրաւանց եւ դատաստանի, որով զարդարէր տաճարս Աստուծոյ , տեսէք, եւ տեսեալ էք, զի որդիք օտարացն առին 'ի մէնջ եւ ունին: Այնոքիկ մեր էր երբեմն, եղբարք, սեպհական. այնոքիկ՝ մինչչեւ էաք խռովութեամբն գերեալք, մերոյ տաճարիս էին գործիք պաշտաման. զայս սպաս մերն հարք ետուն մեզ 'ի պատիւ սրբութեանցն: Նոքա ուսան 'ի Քրիստոսէ զհեզութիւն, եւ մեզ աւանդեցին. նոքա առին 'ի նմանէ զնոր օրէնս սիրոյ բաժակին, եւ մեզ ընձեռեցին: Աղօթք եւ նորայն բանական պտուղ՝ մեր էր, զոր այժմ տեսանեմք 'ի ձեռս անիմաստիցն: Արդարութիւնն եկեղեցւոյ քրիստոնէից էր հաց, որով նոքա լցեալ են, եւ մեք սովամահ մեռանիմք:
       Այսպէս զմի տաճարս իմանալի՝ իմանալին թշնամի կործանեաց ըստ յարացուցի զգալոյն, եւ զսպաս սորա գերեաց, բայց 'ի տապանակէն Աստուծոյ , 'ի հաւատոցն ասեմ. եւ բայց յաստուածային հրոյն՝ 'ի սրբութենէն ասեմ, զորս թագոյց իմաստութիւնն Աստուծոյ 'ի ջրհորս խորս գրոց սրբոց վարդապետութեան, աստուածեղէնս իմն գոլով եւ հրեշտակականս, զորս ոչ գտաւ թշնամին արժանի՝ պիղծ ձեռօքն շօշափել. այս միայն թագեաւ 'ի նոցանէ՝ վերնականն խնամօք: ապա թէ ոչ՝ տաճարն, այսինքն միութիւն ազգաց քրիստոնէից, եւ խաղաղութիւնն որ առ իրեարս՝ տապալեցաւ 'ի թշնամեացն արուեստից. շինեալքս 'ի վերայ միոյ հիմանն՝ կործանեցաք, միայն անձանց գոլ զհիմն Քրիստոս, եւ ոչ եղբարցն. ուստի եւ քակտեցաւ յառ միմեանս մարտէն աներեւոյթ թշնամւոյն ներգործութեամբ. պարիսպք դստեր Սիոնի խախտեցան, եւ ոչ դադարեցին. միոյ տաճարին քարինք 'ի զանազան ազգաց՝ առ իւրաքանչիւր յօդ անտաշ դարձան, եւ զփառս տանն կործանեցին: Մաշեցան 'ի սրոյ բարեկամութեանն, եւ 'ի սովոյ տգիտութեան. եւ առ գետս Բաբելացւոց սովեալ նստէաք արդարեւ 'ի լաց եւ 'ի յողբս նոցա, որք զհայրենին աշխարհի պայծառութիւն զմտաւ ածէին: Իսկ անմտիցն եւ երկրաքարշիցն, որպէս Եգիպտոս նախ՝ նոյնպէս եւ այժմ Բաբելոն եղեւ ըղձալի. նոքա որք խստութեամբ սրտի որպէս խստորով ցանգան զիմանալին իւրեանց մարդ սնուցանել: Այլ իմաստունք լացին եւ լային եւ լան միշտ կենդանի բանիւքն իւրեանց, եւ զայս թշուառութիւնս աշխարեն. որպէս քարինք տանս Աստուծոյ ցրուեալ են որպէս աղբ զճանապարհաւ՝ 'ի ցեղ ընտրութեան, եւ 'ի միմեանց դարձեալ յարհամարհութիւն. տեսին զի զանպտղութենէ կախեցն այնուհետեւ մերն կտակարանք: Քանզի թէպէտ եւ ունէաք 'ի գերութեանն ընդ մեզ զօրէնս Աստուծոյ մերոյ իւրաքանչիւր ոք, սակայն դանդաղէաք զ'ի նմանէ յանձինս մեր արկեալ զսերմանիսն բուսուցանել: Զի զիա՞րդ կարելի՝ ոչ ունելով զտաճարն Աստուծոյ, զխաղաղութիւնն ասեմ, զերգ Տեառն երգել: Սակայն ծանիք, զի այս յետ գերութեանն եղեւ, եւ քակելոյ թշնամւոյն զտաճար խաղաղութեան մերոյ: Ապա թէ ոչ՝ զպտուղսն, որ նախ քան զայս 'ի միաշնչութեան անդ, եւ մինչդեռ 'ի տաճարին խաղաղութեան էաք՝ տայր ամենայն աշխարհ, ձեզ թողումք իմաստասիրել, քան թէ բանիւ զանճառն ճառել. զի մի՛ յոլովութեամբ ճառիս նախընթացութեան՝ 'ի ստորեւ մնասցուք խորհրդոյս զօրութեան:
       Յերիս բաժանեալ աշխարհ, այսինքն, Ասիա, Րոպիա եւ Լիբիա, յորժամ 'ի վերայ միոյ վիմի հաւատոյ խաղաղութեամբ էին պնդեալ, զիա՞րդ ոչ է ամենեցուն յայտնի, թէ անտանելի պտղախայծութեամբ առաքինութեանցն առատանային: ՅԵգիպտոս քաղաք Սեդեկ, ըստ կանխագուշակ մարգարէութեանն էր Աստուծոյ յայնժամ. եւ Հռոմայեցւոցն տէրութիւն իբրեւ զգաւազան երկաթի՝ նեցուկ պնդութեան եւ ամրութեան հանուրցս լինէր: Աքայիա, Ելլադա, Մակեդոնիա՝ թեւակոխեալ առ Ասիաւ, առաքելովքն վարժեալք, 'ի Պաւղոսէ ռաոգեալք եւ արմատացեալք, եւ զնորա սերմանսն շնորհիւն Աստուծոյ աճեցուցանէին: Մանաւանդ տայր եւ Հայաստանեայցս աշխարհ, մինչ դեռ 'ի միութեան եկեղեցւոյ վէմն պնդեալ էր՝ պտուղ Աստուծոյ առատ եւ բազում. եւ յերկիր մեր իբրեւ զաստեղս երկնից բազմացան սեղանքն Աստուծոյ ըստ տեսլեան սրբոյն Գրիգորի. հօտքն լուսակիզն, արօտքն դալարի, հովիւքն արթունք, եւ սուլիչքն քաղցրալուրք. զի ել հիւսսի խստութեանն, եւ շնչեաց հարաւ սիրոյ հոգւոյն Քրիստոսի:
       Բայց յորժամ միութիւն տիեզերաց պառակտեցաւ, պատահումն ո՞րպէս. յորժամ 'ի վերայ զանազան վիմի կարծեցաք զհաւատս մեր շինել, եւ ընդ միմեանս սկսաք մարտնչել, կործանումն ո՞րքան: Յորժամ մարմինն Քրիստոսի քակտեցաւ 'ի միմեանց, վէրն անտեսանելի. յորժամ անդամքն՝ միմեանց թշնամիք դարձան, վիրաւորեալքն անչափ. յորժամ զմիջնորդն խաղաղութեան զտէր մեր Յիսուս Քրիստոս՝ թշնամութեան առաք նիւթ, պտուղ նորին փոխանակ սիրոյն՝ ատելութիւնն: Յորժամ փոխանակ չերկնից մեզ բերեալ նոր օրինաց վարդապետին՝ զաշխարհակալիս առաք զօրէնսն, վատթարացեալք բթեցաք յամենայն առաքինութեանց: Ինձ թուիայնքան զօրեալք, մինչ զօրհնութիւն Տեռան՝ գերչացն չերգել. այսինքն զհաւատս եւ զխոստովանութիւնս, զոր 'ի գերելոցն իւրաքանչիւրքն ամբողջ պահեցին:
       Ապա թէ ոչ՝ թշուառութիւնք բազումք փոխանակեցին զբարօրութիւն մեր. եւ ոչ միայն ըստ ներքին, այլ եւ ըստ արտաքին կրից՝ այնուհետեւ վտանգեցաւ ազգ քրիստոնէից: Այն զի զոր ըստ նախայօժար կամաց ատեցաք զհոգեւորն խաղաղութիւն, զրկեաց Աստուած եւ 'ի մարմնով զնոյն ունելոյն: Զի այս է սովորութիւն նորա. յորժամ հոգւով կործանիմք զբօսեալ, անտես առնէ եւ զմարմնոց վրդովմունս. է՞ր վասն, զի թերեւս 'ի խթելոյ մարմնական նեղութեանցն զարթուցեալք՝ ընդ թմբրութիւն ոգւոց զղջասցուք: Զոր օրինակ է տեսանել բազում անգամ յԻսրայէլի եղեալ. ըստ որում եւ նախագիծ յարացուցիւդ պատուհասեցան: Ոչ անխայեալ Աստուծոյ 'ի տաճարն եւ ոչ 'ի ժողովուրդն, այլ մատնեաց զնոսա 'ի Բաբելոն 'ի ծառայութիւն. մինչեւ զարթուցեալ պատուհասիւ մարմնոցն՝ անձամբ զանձինս 'ի ծառայութենէ մեղացն զերծուցին. եւ փրկեալք այնուհետեւ Աստուծով 'ի մարմնոց վտանգից, զառաջինն ժառանգեցին հայրենիս: Այսպէս տեսանի եւ մերս յայտնապէս ճշմարիտ քննողաց. եւ որք ընդ ամենայն տիպ ապացուցի նոցա ճանապարհ արարաք, հարկաւորպէս եւ ընդ այս շաւիղ հոլովեցաք : Ուստի եւ յետ կամօք մեր գերելոյ 'ի հակառակութեանն խորխորատ՝ գերեցաք անագան ուրեմն եւ ըստ մարմնոյ. զի զայրացաւ վէրն, եւ ոչ կամեցաւ բժշկել քաղցրութեամբ: Յոտից, ասէ, մինչեւ ցգլուխս չի՛ք առողջութիւն. վասն այնորիկ երկիր ձեր աւերակ, քաղաքք ձեր հրձիգք. զաշխարհն ձեր առաջի ձեր օտարք կերիցեն, որպէս զի ակամայ առողջասջիք:
       Եւ զի՞նչ էր յանցանքն այսքան սաստիկ պատուհասիս արժանի: Յայտ է անաչառ մտաց իմաստնոց. զի ոչ էր մեղք ըստ մարմնոյն՝ որ ներելի է տկարութեանն, այլ ըստ հոգւոյ՝ որ տկարանայ առնուլ ապաշաւանաց ժամանակ. զոր սակաւուք թուել՝ ոչ է անպատշաճ: Այսինքն, զի դարձաք միմեանց թշնամիք, ոչ ըստ մարմնոյ՝ այլ ըստ հոգւոյ: Ատեցաք զիրեարս, ոչ վասն առ միմեանս դրժելոյն, այլ վասն զԱստուած կարծել սիրելոյ. շրջեցալ զառիթ խաղաղութեանն զՔրիստոս՝ հակառակութեան մերոյ պատճառ: Ծանուցաք աշակերտք նորա, ոչ զմիմեանս սիրելովն, այլ ատելութեամբն: Եդաք հիմն իմաստից մեր՝ ոչ զհաշտութեանն Հօր պատարագ, այլ զնախանձն՝ որ 'ի Կայենէ սերմանեալ: Դարձաք հոգէկիրքս 'ի լինելոյ հոգեւորս, եւ ախտացեալք ըստ մարմնոյ՝ գտաք շնչաւորս: Յաղագս որոյ եւ զօրէնս կենաց լքեալ՝ որ 'ի Հոգւոյն, հպատակեմք օրինաց մարմնոյ փոխանակ նորա: Եւ զիա՞րդ ոչ այսպէս. զի ամենեքեան , ասէ Պաւղոս, եթէ հրեայք եւ եթէ հեթանոսք, մի հոգի արբաք, եւ 'ի մի հոգեւոր էութիւն փոխեցաք, եւ 'ի մի գլուխն զանազան անդամք՝ եւ 'ի մի մարմին պատկանեցաք: Իսկ մեք այժմ ազգքս մերմնով բաժանեալք, եւ հոգւով միացեալքս՝ հակառակ սահմանի եւ օրինացն առաքելոյ ընթացաք: Պահեմք զընտանութիւն մարմնոյ եւ զգութ առ իրեարս, եւ Սի կցորդութենէ հոգւոց հրաժարեմք. 'ի ճաշս մարմնոյ եւ յըմպելիս հաղորդիմք միմեանց, եւ 'ի Քրիստոսի սեղանոյն խորշիմք. 'ի տունս բարեկամաց սիրով ընթանամք այլասեռքս քրիստոնեայք, եւ 'ի տունս Աստուծոյ՝ ժողովարանս այլ եւ այլ ազգաց մի քրիստոնէից՝ դժուարաւ. 'ի հաւատս բանից եւ 'ի պատմութիւնս խօսից հաւատարիմք իրերաց, եւ 'ի հաւատն որ առ Աստուած՝ միմեանց անհաւանք: Մի քրիստոնեայք անուանիմք, եւ 'ի մի շաւաղաց վերայ հետեւիմք, եւ իրերաց ճանապարհակցութենէ խելագարեալ զարհուրիմք: Զորոց տեսեալ Աստուծոյ զնմանութիւնս մեր՝ լիք եթող զմեզ 'ի խնամելոյ ըստ մարմնոյ, որպէս եւ երբեմն զդուստրն Սիոնի, մանաւանդ թէ եւս առաւել: Զի որում շատ տւաւ , շատ՝ ասէ, խնդրեսցի 'ի նմանէ, եւ որ մեծամեծաց շնորհացն յանցեաւ, եւ մեծամեծ գանիւք պատժեցաւ. զի ոչ երբէք զրկէ ողորմութիւն զարդարութիւնն Աստուծոյ, յորժամ ոչ ունիցի նիւթ զզղջումն մարդոյ:
       Արդ քանզի մեղաք օրինաց սիրոյն եւ յանցեաք ընդ խաղաղութեանն պատուէր եւ ոյ զղջացաք, յաղթեցաւ ողորմութիւնն յարդարութենէն, եւ եբարձ 'ի խռովելոցս հոգւով իրաւունքն եւ զմարմնոց խաղաղութիւն: Եւ զի այս այսպէս է, ահաւասիկ առձեռն պատրաստ տեսանեմք զգործն բանիցս վկայ: Թէրեւս ո՞չ դարձաւ դրախտն Աստուծոյ յառաջինն իւր բնութիւն՝ եղեալ հնոց երկաթի. ո՞չ նկուն եղեալ պարտեցաւ բազում անգամ անպարտելի զօրութիւնն Հոռոմոց: Այլ զՀայաստանեայցս դիպուածք յետ այսոքիկ՝ 'ի ձերդ ապաստան առնեմք քննութիւն, թէ ու՛ր պարտ էր մեզ զայս հանդէս գումարել, եւ յորու՛մ վարյի վտարեցաք՝ միայն ածել զմտաւ: Եւ այս է՞ր վասն, եղբարք. աղաչեմ անաչառ կամօք դիտեցէք. զի քակտեցաք զմի մարմինն Քրիստոսի 'ի բազում մարմինս. զի բաժանեցաք զմի եկեղեցի նորա 'ի բազում մասունս. զի քրիստոնեայք ոչ մասունս . զի քրիստոնեայք ոչ պաւղոսեան կամ կեփայեան անուամբքն պանծամք, այլ եւս վատթարացն եւ գազանաբարոյիցն: Թողեալ զանունն Քրիստոսի՝Հայկին եւ Արամայ, Հոռոմոց եւ Ելլենացւոց անուամբքն մեծաբանեմք 'ի վերայ իրերաց. եւ առ կշտամբանսն Պաւղոսի ընդդէմ մեր առ այս՝ հեղգալուր լինիմք:
       Ո՛վանմիտք, ասէ, Հա՞յկն 'ի խաչ ելեալ է վասն ձեր, կամ յԱրամա՞յ անուն մկրտեցարուք. ապա թէ ոչ՝ զիա՞րդ երկրորդ համարեալ զանունն Քրիստոսի, որ 'ի վերայ ձեր մեռաւ, նախնեօքն հեթանոսօքն պարցինք: Թերեւս ո՞չ է այսպէս. քանզի յորժամ հարացմանն պատասխանեմք իրերաց՝ զդաւանութիւն անուան յուսոյն մերոյ Քրիստոսի 'ի վերայ մեր, ոչ բաւականանայ այնու լսողն շինել, այլ կարօտիմք զհեթանոսական անուանսն 'ի վերայ յաւելուլ:
       Զմեղս առ 'ի մահ մեղաք անապաշաւս թշնամութեամբ. զի ժխտեցաք պատուիրանին որ աւանդէ մեզ՝ թողլովն զթողութիւն գտանել. զի ոչ զմի Հոգի սուրբ, այլ բովանդակ ազգ՝ զազգ, եւ եկեղեցի՝ զեկեղեցի, եւ օրէնք՝ զօրէնս նախատեն: Յանցանք՝ որում չիք ներումն թողութեան, ասաց անսուտն բերան, այն զի անզեղջ է 'ի չարիսն: Զի թողաք զսէրն՝ որ է գլուխ պատուիրանին եւ ղբեւր բարեաց, եւ բուռն հարաք զթշնամութենէն՝ գտակք եղեալ ամենայն չարեաց: Եւ ահա զի սէր ոչ նախանձի, ատելութեան օրինօք վարժեալքս նախանձեցաք: Սէրն ոչ գրգռի, մեք զօրհանապազ երկնեցաք եւ երկնեմք առ միմեանս զչարութիւն: Սէր ոչ նախանձի, մեք նախանձելով յաչաղեմք զորս առ միմեանս ուղղութիւն: Սէր ոչ խնդրէ զիւրն, իսկ մեք ոչ թէ միայն խնդրեմք, այլ անիրաւութեամբ զընկենումք զիրաւունս իրերաց եւ զմերն կացուցանեմք՝ վերջացեալք 'ի խաղաղութենէ: Ոչ ջանամք զյանցանս միմեանց բժշկել, այլ վէրս 'ի վերայ վիրաց կուտել եւ իւրաքանչիւրոցս յաղթող եւ արդար երեւել: Այս է խոտորնկ ճանապարհ եւ մոլար, ընդ որ այսոր հետեւիմք, եւ զգործով աստուածատեցութիւնս՝ պիտակ բանիւ աստուածսիրութիւն առդնեմք. ըզճշմարտութեամբ մարտնչելս ընդ Քրիստոս՝ ստայօդ խօսիւք խաղաղութիւն առ նա համարիմք: Այս է մոլորումն չարաչար՝ որ ընդ զղջումն պատերազմի. եւ ամբարտաւանութիւն կործանող՝ որ հեզութիւն զրկողացս թուի: Այս է խաւար՝ տգիտութեան աղջամուղջ, որ լոյս 'ի մէնջ մեծարի. եւ մեռելութիւն անկենդան՝ որ զկենդանութիւն խնդրել հրաժարէ: Յայսմանէ եկն մեզ լոյսն Քրիստոս եւ լուսաւորեաց. եւ յայսպիսի մահուանէս կեանքն՝ եւ կենդանացոյց. քանզի կենդանացոյց յառանց զղջանանալոյ 'ի մեղսն վարակելոյ, եւ լուսաւորեաց ճառագայթիւք սուրբ պատուիրանին , որում մեղաք մեք եւ հարքն մեր, անօրինեցաք եւ յանցեաք. եւ խոստովանիմք՝ արդարութեամբ եւ յիրաւի ածեալ զայսոսիկ Աստուծոյ 'ի վերայ մեր վասն մեղաց մերոց: Զի ոչ պահեցաք եւ ոչ արարաք՝ որպէս եւ պատուիրան ընկալաք. վասն այսորիկ եւ մատնեաց զմատնողս զանձինս աներեւոյթ նեղչաց՝ մարմնով, տերանց խստասրտաց, ոչ ամս եւթանասներորդ, այլ մանաւանդ հարիւրեակս եւ ութներորդ, յորս տառապեցաւ 'ի Բաբելոն խառնակուկութեան եւ թշնամութեան՝ գերեալ եկեղեցի Քրիստոսի. անդր՝ ուր ծերքն դատաւորք ոչ զարդար դատաստանն, այլ զանօրէնութիւն բղխէին: Քանզի եւ զայս գտանեմք եղեալ առ մեզ ըստ մարգարէութեանն. Եւ ել անօրէնութիւն 'ի Բաբելոն 'ի թերոցն դատաւորաց Եւ զի՞ եւս յայտնեցից զբանս՝ բուռն հարեալ զանաչառութեան գաւազանէ՛ ո՞չ տեսանէք զիւրաքանչիւր ազգի առաջնորդս եւ դատաւորս՝ գլուխս եւ կանոնս հաստատեալ՝ ոչ խաղաղութեան այլ թշնամութեան. եւ օրէնք զի՞նչ. բարեացն որ առ միմեանս ներհակս, եւ միոյ հասարակաց ճշմարիտ հաւատոյ ընդդիմաբանս: Ջան՝ ո՛չ այլ ինչ 'ի բանսն, քան զմի եկեղեցի Քրիստոսի 'ի բանսն, քան զմի եկեղեցի Քրիստոսի 'ի միմեանց պառակտել. եւ որ արդեամբք հերձուածող լինի, պիտակ զանունն նախատանօք 'ի վերայ եղբօրն առնու:
       Ո՛վ ծեր եւ դատաւոր, եթէ չար է հերձել զՔրիստոսի անդամսն եւ վասն այսորիկ եղբայրն 'ի քէն նախատի, դու ընդէ՞ր ուն գործեալ՝ առ 'ի նոյնդ ջանաս տառիցդ գրութեամբ. թերեւս ո՞չ ուսար, թէ Մի՛ յաղթիր 'ի չարէն, այլ յաղթեա բարեաւն չարին. թերեւս ո՞չ լուար, մի՛ լինել բանակռիւ յոչ ինչ պէտս եւ 'ի կործանումն լսողացն: Զսրտնութիւնդ դարձուցեալ 'ի սատանայէ՝ ընդդէմ եղբօրն կարգիս. եւ զայս ոչ բանիւ լոկով, այլ արձանագրութեամբ. եւ հիմն ունիս քեզ ոչ զսէրն՝ որ 'ի Քրիստոսէ, այլ զմախանսն որ 'ի բանսարկուէն: Ո՞չ երկնչիս՝ գուցէ եւ քեզ տացէ վա՛յ՝ Տէրն, որ փակես զփականս խաղաղութեան. դու ոչ մտանես, զորս մտանեն՝ ընդդէմ կացեալ արգելուս: Գովիս, եւ 'ի քեզ զգովութեան բանդ սահմանես. եւ թերեւս առատանաս յազգ քո եւ 'ի ցեղ. եւ զայլ ամենայն տիեզերս բռնադատես բաժանել 'ի Քրիստոսէ, եւ ի ծանր թուի քեզ լուր նոցա բարեպաշտութեանն: Ի նախատելն քրքրիս, եւ զբարիոք լուրն ոչ կարես տանել: Ա՞յդպէս ուսար 'ի տեառնէն քումմէ. ա՞յդպէս վարդապետեաց որ ասացն. Եթէ իսրէք զսիրելիս ձեր, ո՞ր շնորհ է ձեր. զի եւ մաքսաւորք զնոյն գործեն: Այլ դու մանաւանդ եւ զսիրելին ատես, թէընդէ՞ր յայլմէ ազգէ եւ ոչ յիմմէ ես: Աստուծոյ մեղադրեա որ բաժանեաց զլեզուս: Ո՛վ թշուառութեանս, ո՞ր բան կարէ զայսր կեղոյ չարի ընդարձակութիւն պարունակել: Նախատինք եղաք Քրիստոսի Քրիստոնեայքս, եւ ամօթ նորա առաջի Հօր եւ հրեշտակաց սրբոց. զի թէ Աստուած փառաւորեալ է 'ի խորհուրդս սրբոց իւրոց, որպէս եւ է, ապա եւ նախատեալ է 'ի չարութիւն մտաց մերոց , եւ հայհոյեալ է անուն նորա 'ի մէջ այսոցն չարաց:
       Եւ արդ զի՞նչ. իսպառ մնացա՞ք 'ի նոյնն, եւ մինչեւ ցյաւիտեան անտե՞ս եղեաք 'ի տեառնէ, եւ դեռ եւս ո՞խս պահէ մեզ բարձրեալն: Ոչ երբէք. ել 'ի գլուխ ամացն թիւ, զոր խօսեցաւ Աստուած 'ի ձեռն Երեմիայ մարգարէի, ծառայութեան մերոյ ժամանակ եւ սահման: Յայտնեցաւ սէրն Քրիստոս 'ի վախճան յաւիտեանցս՝ յանարգութիւն առաջին մեղացն տելութեան: Ետես զի ոչ կարաց ձեռն մարդոյ կատարել զօրութիւն, արար աջ տեառն զփրկութիւն անբաւ զօրութեամբն: Աւետարանեն այսուհետեւ մարգարէքն զդարձ փրկութեան. քանզի ոչ անձանց՝ այլ մեզ մատակարարք լինէին, ասէ երջանիկն առաքելոց Պետրոս:
       Խօսեաց Զաքարիաս. ուսո դարձելոցս վհատեալ սրտիւք՝ յոյս. ասէ. «Այսպէս ասէ տէր ամենակալ, եթէ տկարանայցէ ինչ առաջի մնացորդաց ժողովրդեանդ այդորիկ յաւուրս յայսմիկ, մի՛թէ եւ ա՞ջ իմ տկարանայցէ, ասէ տէր ամենակալ: Այսպէս ասէ տէր ամենակալ. ահաւասիկ ես փրկեմ զժողովուրդ իմ յերկրէ երեւելից, եւ յերկրէ արեւմտից. ածից զնոսա եւ բնակեցուցից 'ի մէջ Երուսաղէմի. եւ եղիցին ինձ ժողովուրդ, եւ ես եղէց նոցա Աստուած՝ ճշմարտութեամբ եւ արդարութեամբ: Եւ արդ զօրացիր դու Զօրաբաբէլ, ասէ Տէր. եւ զօրացիր Յեսու Յովսեդեկեայ քահանայ մեծ, եւ զօրասցի ամենայն ժողովուրդ երկրիդ, ասէ Տէր. գործեցէք, զի ես ընդ ձեզ եմ, ասէ, Տէր, ամենակալ: Եւ բանն զոր ուխտեցի ընդ ձեզ յելանելն յերկրէն Եգիպտացւոց, եւ հոգին իմ որ կայր 'ի միջի ձերում. քաջալերեցարուք, զի այսպէս ասէ Տէր ամենակալ. դարձեալ միւսանգամ շարժեցից զերկինս եւ զերկիր, զծով եւ զցամաք, եւ միանգամայն շարժեցից զամենայն ազգ, եւ եկեսցեն 'ի միասին 'ի փառս անուան իմոյ, ասէ Տէր ամենակալ»:
       Լուա՞յք, եղբարք, զնախաճառ մատակարարութիւն մարգարէիս: Առ ձեզ է ասացեալս, ցեղապետք նորա Իսրայէլի: Քեզ տայ զքաջալերութիւնս, ո՛վ Յիսուսի փոխան 'ի մէջ մեր՝ նորա պատուովն բազմեալ. եւ նորոյ Զօրաբաբելի՝ որ յարեւմտից յարեւելս ձգեաց զընդարձակութիւն ձեռինն առ 'ի շինուած տաճարիս. եւ դուք համապատիւ եղբարքդ՝ հաւատացէք մարգարէիս, թէ ոչ յանձանց, այլ յԱստուծոյ աստանօր գումարեալ ածայք: Ապա մի՛ ոք վարկցի զյս սիւնհոդոս մեծ՝ մարդկային խորհրդոյ. մի՛ զաստուածայինսն խորհրդածութիւնն՝ մարմնաւոր յաջողուած, այլ բարձրացեալ աջոյ կարողին. առ որ քաջութեամբ խրախուսելն արժան է ամենեցուն, որպէս եւ հրամայեաց մարգարէս: Քանզի անհնրինքն 'ի մէնջ կարծեցեալք՝ նմա դիւրահնարք, եւ կամքն գործ կատարել, եւ իմաստն գլխաւորեալ. ուստի եւ զսովորականն նորա այս խորհուրդ տեսանեմք. նա որ 'ի վերջանալ մարդկային հնարից՝ ապա զառատութեան շնորհսն զեղու: Տկարացաւ մինչեւ ցայսօր իմաստ մարդկեղէն՝ զհաստատեալն վաղուց խռվութիւն նուաճել 'ի խաղաղութիւն. իմաստութիւնն Աստուծոյ Քրիստոս զօրութեամբ կատարեաց. մի՛ ոք ընդդէմ դարձցի, զի մի՛ աստուածամարտ գտանիցի: Դարձոյց տէր զգերութիւն Սիոնի 'ի խռովութեանն ծառայութենէ 'ի հայրենին իւր 'ի խաղաղութիւն. մի՛ ոք 'ի Բաբելոն հեշտութեամբն՝ փոխանակ մխիթարութեանն 'ի սուգ փոխեսցի: Եհաս ժամանակ՝ զի լցցին բերանք մեր խնդութեամբ եւ լեզուք մեր ցնծութեամբ. մի՛ ոք ծառայելով մախանաց յետնեալ գտցի յուրախութենէ: Մարգարէացան զայս հարքն մեր երանելիք. մի՛ ոք բարբառոյ նոցա ապառումս պատասխանեսցէ: Մի՛ այպանեսցի մարգարէութիւն 'ի վտանգելոցն անհաւատութեամբ, մի՛ ընդ խաղ արկցի առ նոսա Հոգւոյն Աստուծոյ ազդումն. մի՛ անաչառ վարդապետութիւնն այլ եւս լիցի աչառանօք մարդկան պատրուակեալ: Մի՛ այլ լոյսն ընդ գրուանաւ լիցի թագուցեալ. մի՛ կարծեսցի տկար Աստուածն զօրութեանց կատարիչ խորհրդոյս: Ոչ եմք անարժան քրիստոնեայքս քան զհարս մեր զհեթանոսս, որք զզեղումն նորին պարգեւացն այնչափ առատութեամբ ընկլան: Որ երբեմն օտարացն ետ զայս շնորհ սիրոյ եւ խաղաղութեան, յիւրոցս ոչ արգելու, յորժամ զգաստացաք առ 'ի զնոյնն խնդրել: Այնչափ էր փակեալ դուրնն, մինչ ոչ բախէաք. յորժամ սկսաք 'ի բախելս՝ եւ մտանելն է համարձակելի:
       Ո՞ շարժեաց զայս խորհուրդ, ո՛վ եղբարք, ո՛ր մարդկեղէն իմաստութիւն եղեւ սատար առաջադրեալ աստուածայինս գործոյ: Ոչ զոք ունիք ասել, բայց թէ զԱստուածն եւ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս՝ զաղբեւրն խաղաղութեան. որ ետ մեզ զնոյն, եւ միշտ ծաղկեցուցանէ յեկեղեցւոյ իւրոյ անդաստան: Արդարեւ հաւատասցուք, զի որ եհարն՝ նոյնն եւ բժշկել է կարող. որ փորձեացն՝ նոյն այսուհետեւ եւ զելսն կամեցաւ առնել. եւ որ կործանեացն՝ կամի զի կանգնեսցէ. եւ կանգնէ ո՞րպէս. մեզ անհասանելի է խոր խորհրդոցն ընդարձակութիւն, այլ միայն զայժմուս տեսանեմք առաջարկութիւն: Իսկ թէ յո՛րքան բարիս հանդերձեալ է աւարտել, տնօրէնն ու ուղղիչն զչափն գիտէ: Յուսասցուք թէ որպէս ի խռովելն՝ զբաժակն բարկութեանն լցեալ մրրով 'ի ձեռաց նորա արբեալ գրեցաք, այսպէս եւ 'ի խնդրելն զխաղաղութիւն, զքաղցրութեան ողորմութեան ուխսն ճաշակեմք:
       «Բայց լու՛ր դու Յեսու քահանայ մեծ, լուր դու եւ ամենայն մերձաւորք քո, որ նստինդ աւանդիկ ամենեքեան առաջի քո: Այսպէս ասէ տէր ամենակալ. յաւուր յայնմիկ կոչեսջիք իւրաքանչիւր զընկեր իւր ընդ որթով եւ ընդ թզենեաւ: Լուր, զի ձեռք քո՝ ասաց Տէր՝ հիմն արկցեն տանս այսմիկ, եւ ձեռք քո կատարեսցեն զսա: Ո՞վ է այն այր կիւսահմայ թերահաւատ, որ անգոսնէ առաջի քո զաւուրս փոքրկունս եւ զժամանակս յետինս. եւ խանդայ ընդ փրկութիւն ժողովրդեանս Տեառն: Ահաւասիկ զարթուցեալ է Տէր յամպոց սրբոց իւրոց 'ի սրսկել 'ի վերայ քո զցօղն շնորհաց, զգեցուցանել քեզ զպճղնաւոր, եւ դնել 'ի գլուխ քո խոյր սուրբ, դնել ընդ քեզ վկայութիւն: Զի եթէ 'ի ճանապարհս իմ գնասցես, եւ 'ի խաղաղութիւն առաջնորդեսցես ժողովրդեան իմոյ, դու դատեսցես զնոսա մինչեւ 'ի սպառ:
       Լուարուք եւ դուք նահապետք ազգաց մերոց 'ի ծագաց երկրէ, որ հասէք ընդ դմա 'ի Սիոն քաղաք փրկութեան մերոյ, ահա հասեալ են ոտք մրե առ դրունս երկնաւորն Երուսաղէմի. եւ հանդերձեալ եմք շինել զիմանալի տաճարն Աստուծոյ, որ հիմնեցաւ 'ի վերայ Պետրոսի, եւ քակտեցաւ 'ի բազում մասունս 'ի Նաբուգոդոնոսորայ: Առցուք թէ ախորժէք, նախ զօրէնս Աստուծոյ 'ի ձեռս մեր եւ ընթերցցուք. վայելուչ է առ 'ի նմանէ խրատով զաստուածային գործոյս բուռն հարկանել. քանզի յԵրուսաղէմ եմք, եւ ոչ թէ յերկիրն Բաբելացւոց. ուր անմարթ էր զսրբութիւնսն շանց առաջի արկանել: Ի Սիոն եմք, ճաշակեսցուք յաղբեւրացն Իսրայէլի. զերծաք 'ի մախանացն գրութենէ, ապրեցաք 'ի ծառայեցուցչին ոխակալութենէ, զիջուցաք զհպարտութիւնն. այսուհետեւ ոչ յօտարաց, այլ 'ի սիրոյն Քրիստոսի մեք գերեալ լինիմք: Մաշեցաք զամենայն բարձրութիւն մոլորութեան մտաց 'ի վերայ գիտութեան օրինացն նորա, եւ քաղցեալ տեսանեմք զձեզ կենացն մանանայի: Առցուք զօրէնս նորա, ընթերցցուք , եւ նովաւ հանդերձ 'ի շինուած հաւատոյ տանս բուռն հարցուք: Տուք ինձ հրաման գեղեցիկ յանդգնութեամբս, եւ օրինացն յանդգնութեամբս, եւ օրինացս Աստուծոյ վրէժխնդրութեամբ՝ լինել Եզր 'ի միջի ձերում. ու՛նկն դիք քաղցրութեամբ, եւ լւարուք զընթերցուած օրինացս: Յերկիրն ասէ՝ յոր մտանես 'ի մէջ այլազգեացն օտարաց, այսինքն դիւաց փորձանաց, զուստր խորհրդոց քոց մի՛ տացես դստեր նորա. յայտ է թէ զբանն եւ զարութիւնն՝ չար խոհեմութեանն եւ թիւր բարկութեանն. եւ զդուստր նորա մի՛ առնուցուս ուստեր քում . այսինքն զանիրաւ ցանկութիւն՝ բնաւորականիս բարւոյ առաքննութեան: Զայս ես, եղբարք, որպէս երբեմն Եզր, տեսանեմ գրեալ զօրէնս Աստուծոյ մերոյ. ուստի եւ փղձկիմ արտասուօք, բուռն հարեալ զօձիս սրտի պատառեմ, որպէս եւ նա զգեստուցն:
       Ո՞ ոք գտանի 'ի մէջ մեր մեր ոչ այս օրինացս դրժող. քանզի արդարեւ ամենեքեան արարաք խաղաղութիւն ընդ գերիչս մեր. կոխեցաք զօրէնս Աստուծոյ մերոյ, եւ ամուսնացուցաք զսրտնութիւն մեր ընդ դեւն բարկութեն, եւ զիմաստ մեր ընդ երկրային յիմարութիւնս: ուստի եւ ծնաք 'ի նոցանէ՝ այս ընդ երկար ժամանակ՝ զոխակալութիւն առ եղբարս, զյաչաղանս բարեաց նոցա, զատելութիւն առ նոսին, զանուանն Աստուծոյ մերոյ հակառակութեամբ 'ի մէջ մեր զհայհոյութիւն: Արդ զի՛նչ. մնասցե՞ն կենդանի, կամ լիցին այլոց համանմանից հարք եւ սերմանիչք: Ո՛չ, եղբարք. առէք զբարւոք խորհրդակցութիւնս. զսրեմն Քաղդէացւոց զքարի հրցուք, եւ զտղայս Բաբելացւոց վիմօք փշրեսցուք: Սատակեսցին սպանցին, որպէս զի մի՛ սերմն օտարոտի ապականեսցէ զմերս բարետոհմութիւն: Մի՛ եւ մի՛ ոք պահեսցէ կենդանի զմախանս 'ի նախնեացն 'ի մեզ սերմանեալ: Մի՛ ոք առլցեալ զգիրս նոցա թշնամութեամբ՝ ճշմարտութեան վարկցի ջատագով, որ ոչ է ճշմարտութիւն, այլ հակաճառութիւն. եւ ամենայն ոք որ հակառակամարտն է, զյաղթողն լինել՝ որքան կարէ՝ ախորժէ: Արկցուք զնոսա 'ի բովն Քրիստոսի, եւ նովաւ փորձեսցուք զընտրութիւնն. ծառ բարի, ասէ, պտուղ բարի առնէ. եւ ծառն 'ի պտղոյն ճանաչի. եւ մարդ բարի զբարինբղխէ, եւ ոչ զչարն. զսէրն, եւ ոչ զատելութիւնն. զխաղաղութիւնն, եւ ոչ զթշնամութիւնն. զյաղթիլն սիրէ՝ որով եւ նուաճէ, եւ ոչ զթշամութիւնն. զյաղթիլն սիրէ՝ որով եւ նուաճէ, եւ ոչ զյաղթելն՝ որով զմարտն գրգռէ: Քանզի որպէս սիրոյն բնութիւն է պարտիլն, եւ ոչ խնդրել զիւրն , զի մի՛ 'ի հակառակութենէն բարետոհմութիւնն աղաւաղեսցի, ընդդէմ սորա զէն թշնամութեանն միշտ 'ի մղել զընկերն ատելութեամբ՝ ներգործէ: Սա թէ գիտէ զանձին ստութիւն, զփուք հպարտութեանն յանգուցանել խուսափէ: Բազում անգամ եւ տկարանայ առ ճշմարտութեանն ընտրութիւն 'ի նախանձուն խաւարէ կուրացեալ:
       Յայսմանէ յառաջ բերին ոմանք բանս, եւ թշուառական մտօք առ թշնամութիւնն զմեզ մարզէին, որ թէպէտ 'ի գիտնոց՝ սակայն սիրոյն քաղցրութեան տգէտ եղելոց: Զի այսչափ ասել բաւական է, եւ ոչ յայտնել զառականս ծնողաց, որպէս եւ խրատ ընկալաք: Բայց զայս միայն յաւելումք, Թէ երկրորդին յայտնեցաւ՝ առաջինն լռեսցէ. եւ ոգիք մարգարէից՝ մարգարէից հնազանդին: Մանաւանդ զի եւ Աստուած ոչ է խռովութեան, այլ խաղաղութեան, զորոյ մեք բուռն հարաք, եւ ոչ նոքա: Պտուղ հոգւոյն զմերս ասէ առաքեալ, որ է սէր, խնդութիւն խաղաղութիւն. եւ ոչ թէ զնոցայն, որ էր հեռ, նախանձ, բարկութիւն եւ հակառակութիւն: Քանզի ո՞ ոչ է կարող ճանաչել, թէ եւ 'ի տղայաբարոյիցն իցէ, զայս կուրացուցիչ պտուղ նախանձու, որ գրէ մեզ զհրաժարելն 'ի բազմութենէ ազգաց քրիստոնէից 'ի սիրոյ, եւ որոշել յօրինաց նոցա, յեկեղեցւոյ եւ 'ի միաբանութենէ, եւ 'ի հաղորդութենէ: Ո՛վ յանդգնութեան օրինադրին, զի մի՛ այլ յաւելից՝ յաղթել 'ի թշնամանաց. եւ զի՛նչ այսինքն ժպրհութեանս ունիս նիւթ, ո՛վ դու տիեզերաց բամբասող, եւ ոչ զչափ անձին ճանաչող, եթէ զՔրիստոս Աստուած համանգամայն եւ մարդ դաւանեն:
       Դարձեալ եւ նոքա առ իւրեանցն այսու ախտիւ զգածեալք՝ 'ի մէնջ հրաժարեն, եթէ զՔրիստոս Աստուած եւ մարդ խոստովանիմք: Ո՜վ թշուառութեանս, ո՜ չար բանսարկուին որսողի, թէ ո՛րպէս պատրեալ զմեզ սնոտիւք 'ի ցանց ատելութեանն պաշարեաց. եւ 'ի միոյ Քրիստոսի վերայ միով խորհրդով՝ օրինաց նորա ներհակս զինեաց: Բառս իմն եւ քննութիւնս ընդդէմ միմեանց ուսոյց բաղբաղել, եւ զսէրն սնոտի աստուածսիրութեամբն կոխել: Ողբասցէ զմեզ Երեմիա, կամ թէ այլ ոք իբրեւ զնա ցաւակից մարգարէ: Մարգարէքն քո, ասէ, ո՛վ Իսրայէլ, տեսանէին քեզ զուր տեսիլս, եւ առեղծուածս մարգարէանային: Զմիջնորդ խաղաղութեանն զՔրիստոս՝ հիմն ատելութեան եւ հակառակութեան առաք, եւ զիա՞րդ ոչ եմք արտասուաց արժանի: Զգլուխ անգեան որմոցն միութեան՝ բաժանման խտրոց արկին 'ի մէջ մեր մարգարէքն յիմարեալք. եւ զիա՞րդ ոչ լացցեն զմեզ ճշմարտութեանն աշակերտք: Զի ո՞ ոք 'ի ծագս աշխարհի եկեղեցի Քրիստոսի, որ ոչ զՔրիստոս Աստուած եւ մարդ դաւանէ. եւ թէ այս այսպէս է, ապա ընդէ՞ր այսքան հակառակութիւնք 'ի մէջ մեր բռնացեալ: Ո՞ր ազգ զլացաւ զերախտիցս տեառն իւրոյ մարդկութեանն, կամ ժխտեաց փառաց նորին եւ աստուածութեանն 'ի քրիստոնեայս անուանելոց. եւ ոչ ոք: Քանզի ոչ եթէ լեզուօք միայն զսոյն դաւանեն, այլ եւ զանշունչ տարերս առնուն բազկակից եւ ջատագով հաւատոցն. եւ զզանազան տնօրէնութիւնս աստուածացեալն Յիսուսի գծարութեամբ կերպարանեն, եւ գունովք երանգոց ճշմարտեն: Ճգնին եւ աշխատին 'ի վերայ սորին յուսոյ. յիշեն զխոնարհութիւնն 'ի սիրոյն. եւ սքանչացեալ շնորհ ունին պարգեւացն. նային 'ի փառս աստուածութեանն եւ բարձրանան յերկրէ յերկինս: Եւ այսպէս շնորհօք Աստուծոյ՝ տիեզերք յուսովն առ Քրիստոս տաւաղին, ամենեցուն յուղիղն կալով պողոտայ՝ յիւրաքանչիւր ազգս եւ աշխարհս: Եւ մի գլխոյն է անդամ Սպանիա եւ Արեւելք, Յոյնք եւ Բարբարոսք, Հայք եւ Վիրք, Ասորիք եւ Եգիպտացիք. 'ի նա են յառեալ ամենեքեան հոգւով, եւ զնա զգեցեալք հաւատովք : Եւ զայս մասնաւորապէս յայտնէ ներգործութիւն շնորհաց Հոգւոյն յիւրաքանչիւրսն արդեամբք զօրացեալ. յորոց որք զանձինս տաճարս Աստուծոյ արարին, վարյելեցին 'ի շնորհս նորա, պաշտպանելով ձեռին նոցա 'ի նշանս եւ 'ի բժշութիւնս եւ 'ի գործս զարմանալիս, քննողացն յայտնի: Նա եւ ոչ թէ միայն մարդիկն, այլ եւ անշունչ տաճարքն, եւ նշանքն 'ի նոցանէ յանուն Քրիստոսի արարեալք. զորս անկար է անկատար հաւատոց կատարեալ: Քանզի ուր ոչ հաւատ՝ զիա՞րդ հոգի, եւ ուր ոչ հոգի զիա՞րդ զօրութիւն:
       Բայց որ թշնամին է սիրոյ եւ օրինադրին նորին Քրիստոսի, քննութիւնս բայից ուսոյց, զնոսա առնուլ նիւթ հակառակութեան, զոր եւ ես բազում անգամա քննեցի՝ զհակաճառութիւն երկուց կողմանցս գրով եւ անգիր, եւ գտի ոչ ընդ միմեանս, այլ ընդ հերձուածողսն որ ոչ են այժմ 'ի միջի՝ մարտուցեալս. եւ կաղակարծութեամբ առ իրեարս՝ զթշնամութիւնն միջնորդ 'ի միջի անմատչելի հաստատեալ, հարկանեն օզտարս, եւ միմեանց 'ի վէր համարին: Զոր օրինակ թէ ոք զօդ վիրաւորելով ընկերին կարծիցէ ազդել զխոցուածսն, եւ նա որ ոչ հարկանի, ընդ վայրապար հարումն օդոյն դժուարի, եւ այսպիսի սնոտեօք 'ի թշնամութիւն յարուցեալ, ոճիրս մեծամեծս գործեսցեն: Այսպէս է տեսանել այսօր՝ զայզգաց քրիստոնէից առ իրեարս կիրս: Քանզի մերս է հակաճառութիւն ընդդէմ այլ ազգաց 'ի կարծիս, թէ զՔրիստոս յերկուց բնութեանց անճառաբար միացեալս 'ի խոստովանել՝ զյատկութիւն անուանց բնութեանցն եւ զգոյութիւնս որոշեն, եւ զէութւնսն ոչ թէ միացեալ՝ այլ բաժանեալս խոստովանին: Եւ բովանդակն թէ Դըւնի ժողովն, թէ Մանազկերտի, թէ որ Սիւնեցւոյն թուղթ , թէ Շիրակացւոյն, թէ Տարոնացւոյն, կամ թէ այլ ումեք, առ այսպիսի դաւանութիւն մարտնչին ընդ բաժանմամբ Աստուած եւ մարդ դաւանողսն: Եւ այս Նեստորի է կարծիք, եւ ոչ թէ մեծի Աստուծոյ եկեղեցւոյն, եւ տիեզերաց արքունական աթոռոյն : Քանզի նոքա անարգիչք բաժանմանն եղեն եւ լինին. եւ տան զերկուց բնութեանցն կոչումն Քրիստոսի՝ ոչ այլ ինչ խորհրդով, բայց զի Աստուած զնոյն եւ մարդ խոստովանեսցին, եւ զԵտիքէսի չար ախտն տապաստ արկեալ տապալեսցեն: Զմի Քրիսոտս յերկուց ճանաչեն բնութեանց, վասնզի Աստուած է եւ մարդ. եւ ոչ թէ 'ի ճանաչելն՝ զանճառ խառնումն բաժանեն: Մտաց աչօք տեսանեն զԲանն մարմին եղեալ՝ եւ 'ի մարմնի բնակեալ. եւ ոչ թէ մարմնոյ աչօք քակտելով զնոյն զննեն: Եւ այսմ ամենայն աստուածաշունչ գիրք եւ մեք վկայեմք, զմին Քրիստոս՝ Աստուած եւ մարդ դւանել: Արդ միոյ Քրիստոսի՝ որում մեք աստուածութիւն տամք, նոքա բնութիւն 'ի վերայ յաւելեալ զէութեանն հաստատութիւն յայտ առնեն. եւ որում մեք մարդկութիւն՝ նոքա դարձեալ յաւելուածով բնութեանն անուան , զէութիւն մարդոյն ստուգեն. եւ զմիութիւնն 'ի վերայ սոցին՝ հաւասար մեզ ամբողջ հաւատան, չունելով անաչառ քննութեամբ՝ առ այս ինչ մեզ նիւթ հակառակութեան: Զի նոյն է Աստուած եւ մարդ ասել զՔրիստոս, եւ երկու բնութիւն. մանաւանդ առաջինդ ոչ միայն զէութիւնն, այլ եւ զսահման էութեանն յայտնապէս մակադրէ. իսկ երկրորդս՝ լոկ զէութիւնն առանց սահմանի: Ապա յայտ է, թէ որ Աստուած եւ մարդ դաւանեաց, զայլ եւ այլ բնութիւնսն 'ի վերայ միոյ անձինն ստուգեաց: Իսկ չար առ այս՝ ընդ ստոյգ տեսութեանն եւ յանձնաւորութիւն բաժանել, յորմէ հեռի ամենեւին գտանիմք եւ մեք եւ նոքա. Նեստորի գոլով այս չարափառութիւն, որ նզովեալ է յեկեղեցւոյ:
       Դարձեալ հակաճառեն եւ նոքա ընդդէմ մեր եւս առաւելապէս, սակայն 'ի կարծիս սնոտիս վարանեալ, իբր թէ զմիութիւնն խոստովանելով 'ի վերայ փրկչին Քրիստոսի, ընդ նմին եւ զյատկութիւն աստուածային եւ մարդկային բնութեանցն շփոթեմք. եւ յետ միութեանն համարեալ՝ թէ ոչ խոստովանիմք զնա Աստուած եւ մարդ, այլ 'ի յատուկ բնութիւն Աստուծոյ փոխեալ ասեմք զմարդոյն: Յորմէ ախտէ չարէ շնորհօքն Աստուծոյ հեռի գտան եկեղեցիք Հայաստանեայց 'ի սկզբանէ եւ այսր. եւ յայտնի ամենայն գրութիւնք հարցն մերոց՝ Աստուած եւ մարդ զնա դաւանեն: Եւ ոչ ունայն ցուցանի առ մեզ իմաստութիւն խորհրդոցն Քրիստոսի, որ պահեալ էր առ Աստուծոյ 'ի ժամանակս 'ի փառս մեր: Այլ գիտեմք ստոյգ, եւ հաւատամք ճշմարիտ, զի թէ էր ծանուցեալ զերեւեալն մարմնով Աստուած՝ իշխան աշխարհիս, ոչ արդեօք զտէրն փառաց 'ի խաչ հանէին՝ ըստ առաքելոյ: Այլ լոյսն 'ի խաւարի անդ մարմնոյն լուսաւորէր անճառաբար, աստուածութիւնն. եւ խաւար բանսարկուն որ հալածէր զմարմինն 'ի ժամանակի անդ տնօրէնութեան՝ ոչ եղեւ նմա հասու նախ քան զյարութիւնն: Գիտեմք ընդ սմին եւ զխորհրդոյս զօրութիւն, թէ է՞ր եղեւ այս՝ 'ի յայտնութենէ Հոգւոյն Աստուծոյ. եւ համեմատեմք ընդ հոգեւորս՝ զհոգեւոր ճառս: Այսինքն զի մարդովն Աստուծոյ մարդն փրկեսցի. զի միոյ մարդոյն արդարութեամբ լիցի յամենայն մարդիկ արդարութիւն, որպէս միոյն յանցանօքն՝ դատապարտութիւն: Զայս գիտեմք եւ դաւանեմք, եւ ոչ զշնորհ լինելոյ Բանին մարմին՝ զլանամք: Սակայն առնումք զՄի բնութիւն ասել բանին մարմնացելոյ՝ անճառ խառնմանն հռչակ՝ ընդդէմ Նեստորի. եւ Բան ասելով եւ մարմնացեալ, զյատկութիւն այլ եւ այլ բնութեանցն հաստաեմք՝ ըստ սրբոյն Կիւրղի: Եւ ոչ ասեմք 'ի վերայ Բանին մարմնացելոյ զմի բնութիւնն, զյատկութիւն էութեանցն շփոթելով, որպէս նոքայն կարծեն. այլ ըստ անճառ միաւորութեանն երկուցն 'ի մի անձնաւորութիւն, եւ յաստուածութեան եւ մարդկութեանն յատկութիւն: Եւ մի բնութիւն՝ է բացասացութիւն 'ի վերայ նորին ըստ միութեանն, եւ թէ էութեանցն սահման. զի այսմ անկար է լինել: Այլ որպէս եւ ինքն երբեմն զանձն միայն որդի մարդոյ ասէր, երբեմն հաց յերկնից իջեալ, երբեմն մարմին տեսեալ, եւ 'ի Փիլիպպոսէ Աստուած ծանուցեալ: Արդ յորժամ զայս ասեմք, ոչ թէ յորդի մարդոյ ասելն՝ մոռանամք գիտել զնա որդի Աստուծոյ. կամ 'ի յերկնից խոստովանելն Աստուած՝ զլանեմք զ'ի յերկրէ լինելն, այլ միոյն զմիւսն հետեւեցուցանեմք. այսպէս եւ զայս է տեսանել. զի ասելն մի բնութիւն բանին մարմնացելոյ՝ ըստ անձնաւորութեան անճառ միաւորութեանն է հրատարակիչ, եւ ոչ թէ բնութեանցն կորուստ. բացասացութիւն անուան, եւ ոչ էութեան սահման: Զոր օրինակ սովորութիւն է զԱստուած վասն մարքրութեանն հուր անուանել, եւ վասն պարզութեանն լոյս. նա եւ բազումս առնումք 'ի վերայ նորա այսպիսի անուանք: Սակայն ոչ թէ մի ոք 'ի նոցանէ զէութիւն նորա ստուգէ, որ անհասն է, այլ միայն զներգործութիւն կամաց նոցա մեզ յայտնի ցուցանէ: Արդ մեղանչե՞մք յանհասն հասանելի անուամբ պարագրել, ոչ երբէք. այլ յասելն զայս՝ եւ այնպէս զանհասութիւն հաւատամք եւ գիտեմք: Այսպէս եւ մի բնութիւն ասացեալն 'ի վերայ Քրիստոսի՝ ոչ թէ զէութիւն նորա հաստատէ, որ յերկուցն էր անշփոթ եւ յայտնի, այլ զներգործութիւն անճառ միաւորութեանն բացաձայնէ: Իսկ յորժամ 'ի քննութիւն մտեմք սահմանել զասացեալ անունն 'ի վերայ իրին, որպէս զԱստուած՝ որ հուր անուանեցաք, ոչ ստուգեմք հուր լինել, այլ ա՛յլ անհաս էութիւն. սակայն վասն մաքրողական ներգործութեանն այսպէս կոչեցաւ: Ըստ այսմ եւ զՔրիստոս զոր մի բնութիւն ասացաք, ոչ կարեմք 'ի քննելն այսպէս ստուգել, մանաւանդ եւ ոչ կամիմք. այլ անճառ միութեանն քարոզ՝ զայս բացաձայնեցաք: Եւ 'ի սահմանելն գտանեմք զմիացեալսն, եւ յետ միութեանն զանշփոթ գոյացութիւնս՝ մարդկութեանն եւ աստուածութեանն: Եւ զիա՞րդ խելագարի մարդ, եւ կամեսցի զԱստուծոյ որ առ մարդկութիւնս շնորհն՝ ունայն ցուցանել եւ ամենայն աստուածաշունչ գրոց ընդդէմ կքրել: Մի՛ լիցի զայս զմտաւ ածել որ առ մեղս Աստուծոյ եկեղեցւոյ: Այլ որպէս է սովորութիւն րոց, երբեմն ասել զնա Աստուած միայն, եւ երբեմն մարդ միայն . սակայն յասելն պարզ բանիւ զմին՝ զօրութեամբ եւ միւսն ընդ նմին 'ի ներքս փակէ. ըստ այսմ եւ յասել մի բնութիւն Բանին մարմնացելոյ, մի ասելով՝ զանճառ միաբանութիւննճշգրտէ. իսկ Բան մարմնացեալ ասելով, զայլ եւ այլ բնութիւնսն հաստատէ: Ահաւասիկ յայտ եղեւ, հա՛րք սուրբ, թէ չիք ինչ 'ի մէջ մեր վասն առ Քրիստոս խոստովանութեանս հակառակութիւն, որք 'ի մի շաւղաց վերայ ընթացաք եւ ընթանամք:
       Այլ ընդէ՞ր, ասեն, ոչ ոք զայս մինչեւ ցայսօր յայտնեաց, այլ մանաւանդ եւ զնորին հակառակն: Աստուծոյ է այս քննելի. մանաւանդ թէ եւ բազումք ասացին 'ի մերոցս՝ առաջնոց սրբոցն եղեալ հետեւողք: Սակայն բարք մրադկան հակառակասէր է. զայնս որ ճշմարտութեանն էր ջատագով եւ խաղաղութեանն՝ անգոսնեցին, եւ զառ թշնամութիւն մարզիչ բանսն՝ սիրեցին եւ գրեցին: Ապա թէ ոչ՝ ու՞ր դիցուք զբանս Յովհաննու իմաստասիրին եւ հայրապետին, որ զայս առ մեզ վկայութեամբ հարցն սրբոց ստուէ. զԵզրի հայրապետին, եւ զիւրոյ ժողովոյն զհաւանութիւնն. զՎահանայ հայրապետին զհամաձայնութիւնն առմեծ եկեղեցին Հոռոմոց, եւ զնորին հետեւողաց թագաւորացն եւ վարդապետաց: Յորոց մի էր եւ իմն աստուածաշնորհ եւ յոգունց գերազանց՝ հրեշտակն 'ի մարմնի Գրիգոր Նարեկացի: Ու՞ր եւ զորոյ աչօք տեսէք, եւ բանիցն աշակերտ էք, եւ հիմանն արկելոյ շինիչք, զսրբոյ հօրն մերոյ Ներսէսի՝ զայսմ հետեւողութիւն: Սոքա ամենեքեան զայս երկնէին զխորհուրդ. եւ ծնան, զոր դուք հանդերձեալ էք կատարել, եւ սովաւ զեկեղեցի Աստուծոյ կերակրել. եւ այլ բազում ընդ սոքօք, որ ուսումնասիրացն է յայտնի, եւ աշխատելոցն առ 'ի բանից նոցին աշակերտութիւն. մեր հարք եւ մերոյ տոհմիս նահապետք: Քանզի ոչ ներէ ինձ ոմանց տկարութիւն՝ մերոյս արտաքոյ ելանել. ուստի եւ զօրացեալ շնորհօքն Աստուծոյ, սոքօք զասացեալս հաստատեցաք:
       Ապա թէ էին ոմանք դարձեալ որ սոցա ընդդէմ զինեցան, գիտեմ եւ ես զնոսա. ճանաչեմ եւ զբանիցն զօրութիւն, եւ չեմ անտեղեակ: Ուստի եւ գտանեմ զսոսա՝ թէպէտ սուրբս եւ իմաստունս, սակայն ոչ 'ի սիրոյն օրէնս ճշմարտութեամբ վայելողս. որք ոչ վարկանէին իւրեանց յանցանս՝ զմիութեան եկեղեցւոյ Քրիստոսի սնոտի խորհրդով քակտումն. ուստի եւ յանդգնաբար 'ի նոյն մխեցան: Որոց ներեսցէ Աստուած աղօթիւք ձեր, ըստ մեծի այս մասին յանցանաց սխալման, եւ մի՛ յիշեսցէ զաճեցուցանելն զայսր չար ախտի ճարակումն: Որոյ պտուղ ոչ այլ ինչ տեսանեմք, բայց միայն զանարգութիւն անուանն Քրիստոսի: Որով տեսանեմք այժմ զբազումս վարժեալ, եւ ողբամ արտասուօք, զի յառաւել սովորութենէն բնութիւնլեալ է իւրեանց առ ազգս քրիստոնէից եւ յեկեղեցի նոցա ատելութիւն. եւ զախխտ չար թշնամութեանն՝ հայհոյութեան չար յաչաղանօք յագեցուցանելով, Քրիստոսի համարին լինել վրէժխնդիր: Ո՛վ թշուառութեանս. նա թէ եւ առ հաւատոյ բան լսեն հաւանական խոստովանութիւն յայլ ազգաց, ոչ կամին 'ի սէրն խոնարհել. այլ բուռն հարկանեն այլ կարծեաց, թէ նոքա զմերս ատեն ազգ, վասն այսորիկ եւ 'ի մէնջ ատեցին. կռփեն եւ կեղեքեն եւ հայհոյեն զմեզ, յաղագս այսորիկ եւ 'ի մէնջ հայհոյեսցին:
       Ո՛վ մտացի դու, եւ ու՞րուսար վիրօք զվէր բժշկել: Պաւղոս բամբասելոյն ընդդէմ օրհնեաց, զհալածիլն յանձն առ, 'ի հայհոյելն աղաչեաց, եւ այնպիսի մաղթանօք զտիեզերս աշակերտեաց. զքեզ հետեւող նորին՝ ո՞ ուսոյց չարի չար հատուցանել: Ո՞չ գիտես թէ զհուրն՝ ջուր շիջուցանէ, եւ ոչ հուրն. զըմբոստանալն՝ խոնարհութիւնն նուաճէ, եւ ոչ ընդդիմահարութիւն. չարն՝ բարեաւնն յաղթի, եւ ոչ չարաւն: Ապա թէ դու առ այս հեղգաս, հեզ լինել տկարանաս, սիրել վերջանաս, զի ա՞րդ 'ի հակառակամարտէն զնոյն պահանջես. թերեւս զնմանէ զանց արրա բանսարկուն, եւ առ քե՞զ միայն ներգործէ: Նոյն մարմին է՝ որում դուդ ես վիճակեալ. եւ նոյն մախանացն ծառայ, որով դուդ վարակիս. մանաւանդ թէ ըստ այսմ խորհելով, եւս առաւել. զի դու 'ի նմանէ, եւ ոչ թէ նա 'ի քէն հատաւ. դու զնա, եւ ոչ թէ նա զքեզ անգոսնեաց 'ի սկզբանէ: Դու ձիթենի վայրենի՝ պատուաստեցր յանբուն քո 'ի բարի ձիթենւոջն, զի զՊաւղոսին յիշատակեցից. ոչ թէ դու զնա, այլ նա արմատ գոլով երբեմն՝ զքեզ կրէր 'ի վեր ունելով: Եւ զի այժմ ոչ եմք այսպէս, տկարացաւ եւ նա առ օրէնս սիրոյն. առեալ զայսոսիկ նիւթ՝ մախացաւ, առաւել զպատուոյն պարտն պահանջելով: Եւ ոչ բարեաւն ջանացեալ զչարն յաղթահարել՝ ժխտեաց հայրենի գթոյն. եւ ստահակութեան որդւոյս՝ թշնամի ընդդէմ կքրեցաւ. եւ երկոքին կողմանքս յայսմ վիրէ վշտացաք:
       Արդ մնասցու՞ք 'ի սպառ. պտղաբերեսցու՞ք առ յապա զհայհոյութեանն պտուղ. թողցու՞ք զորոմնս չարին 'ի մէջ մեր, մինչեւ հնձեն եւ յայրել պատրաստեն հրեշտակք: Գիտելով զուղիղ դաւանութիւն, միայն սովորութեամբ՝ սիրո՞յն վերջասցուք: Մի՛ , եղբարք իմ, աղաչեմ մի՛ զայս խորհել. բարի է խոնարհելն. մեք ջանասցուք նախ յափշտակել զշնորհն. կամի՞մք զի սիրեսցուք, մեք նախ զսէրն առատացուսցուք. մերոյն լուիցուք վարդապետին Քրիստոսի՝ որ ասէ. Որպէս կամիք թէ արասցեն ձեզ մարդիկ, այսպէս արարէք եւ դուք նոցա: Նախ դուք արարէք եւ այնու զնոցայն կամս սատար եւ հաւասար ձերոյն ժառանգէք: Յառաջեսցուք ապա մեք լինել աղբեւր խաղաղութեան. կանխեսցուք մեք զդրախտ միաբանութան առոգել: Ո՞չ որ զբեռն ընկերին բառնայ՝ կատարէ զօրէնսն Քրիստոսի. ո՞չ որ նախ խոնարհի՝ նախապատիւ բարձրասցի. ո՞չ որ զկատարեալն ունի սէր՝ ոչ խնդրէ զիւրն: Զհայրենեացն օրէնս պահեսցուք ամբողջ. մի՛ ջանասցուք լուծանել զօրէնսն Աստուծոյ, եւ զմերս հաստատտել զաւանդութիւն: Բարձցուք զգայթակղութիւն եղբարցն յանձանց, եւ լիցուք նոցա բժիշկք. տացուք յանձինս կամաց նոցա տեղի, եւ տիրեսցուք նոցա: Լինի բազում անգամ պատահումն հիւանդի՝ առ 'ի յոչ ճանաչել զվէրն. եթէ ճանաչեն՝ խոնարհեսցուք զի բժշկեսցեն. ապա թէ անձամբ յանձինս ըստգտանիմք, ընդէ՞ր յայտնել դժուարիմք: Համամայր եմք որդիք, մի՛ կարծեսցուք հրապոյրս պղտոր մեզ արբուցանել. եղբարք են եւ ոչ 'ի թշնամեաց. ծանիցու՛ք զթշնամոյն զբանսարկութիւն 'ի մէջ եղբարցս արկեալ՝ զոխակալութիւննհաստատող: Պատուիրան ընկալաք, արեգականն ոչ մտանել 'ի վերայ բարկութեանն. յիշեսցուք զորքանութիւն յանցուածոյ օրինացս՝ եւ զղջասցուք: Հրապարակեսցուք զներգործութիւն չարախօսին, եւ խայտառակեսցուք զնա: Զիա՞րդ թողութիւն կարող եմք խնդրել յԱստուծոյ, որ նախ զմեր թողուլն ուսաք առաջի նորա ցուցանել. եւ առ այս յապաղեմք: Եւ այն զի հրաման ընկալաք , այլ եւ հեթանոսաց ցուցանել զայս:
       Մի՛ երբէք կացցես յարդարութեան քում, վարդապետէ մեզ ոմն 'ի հարցն, որ ճշգրիտ գիտէր զմեքենայս չարին. մինչեւ ցե՞րբ յաջակողմեանն գթեմք անզղջականապէս: Միանգամ նշաւակեալն վերստին խայտառակեսցի. հաղբ բազմահնար վարմին 'ի լոյս եկեալ՝ մի՛ ստուերասցի: Ի պատուիրանս Աստուծոյ մերոյ, քան զթշնամիսն՝ մեք յառաջեսցուք իմաստնանալ: Քան զթշնամիսն իմ, աղօթէր մարգարէն, զիս արա 'ի պատուիրանսքո իմաստուն: Յոյժ կարեւոր տեսանեմ այսօր զայս աղօթս մեզ. զի մի՛ աստուածսիրութեան կարծեօք՝ յաստուածատեցութեան հաղբս լիցիմք կործանեալ: Բաւական լիցի մինչեւ ցայժմ ըստ պատուիրանին մոլորեցուցանելն, եւ ընդ խաւար՝ որպէս 'ի լոյս ընթացուցանելն: Դատապարտեսցի այսուհետեւ զրպարտիչն մեր, որպէս 'ի սկզբանն. իշխանն աշխարհիս դատապարտեալ է, եղբարք, եւ սէրն եւ խաղաղութիւնն 'ի փրկչէն մերմէ նորոգեալ. սէրն ոչ ազգի առ իւրն ազգ, այլ ամենեցուն քրիստոնէից լինել 'ի Քրիստոս մի ազգ: Այսպէս յօդէ խաղաղութիւնս, որ զշնորհսն 'ի գլխոյն յանդամսն իջուցանէ: Մի գլուխ ունիմք զՔրիստոս. միոյ գլխոյ անդամոց զիա՞րդ հնար է 'ի միմեանց պառակտել, վէ՞սր ունիմք, 'ի միմեանց բժշկեսցուք. առողջութի՞ւն. 'ի փառս իրերաց զուարճասցուք. մի՛ անհաւատք լիցուք առ 'ի վշտակցելն միմեանց. մանաւանդ թէ մի՛ եւ զանդամոց նախապատուութիւն արհամարհեսցուք: Թէ ախորժէք՝ եւ այսմ լիցուք անաչառ ընտրութեամբ որոշիչք. բաղդատութեան աչաց զեղբարսն համեմատեսցուք. ունկն գոլով մեր, մի՝ զի չեմք ակն, ասասցուք, եթէ չեմք 'ի մարմնոյ անտի. քանզի ոչ եթէ զներգործութիւն իրին վայրապար բանս լուծանէ: Նոքա տեսին, եւ մեք լւաք. զոր տեսին՝ զնոյն եւ մեզ ուսուցին. յառաջ եղեն 'ի Քրիստոս, եւ ընդ նմա իշխանութեամբքն յաջողեցան: Քանզի եւ զայս ոչ կարծեմ ասել վայրապար. Պաւղոս տնկեաց զորթն, եւ հոգւով նորա լցեալ հարքն՝ յիւրաքանչիւր ժամանակս զջուրա արբուցին, եւ Աստուած աճեցոյց: Մի 'ի բարունակացն եւ մեք՝ 'ի նոցա որթոյն սաղարթ ծաղկեցաք. կարգս եւ օրէնս նախ անձանց հաստատեցին, եւ ապա մեզ զինքեանս կրթեցին, եւ ապա զմեզ վարժեցին. նա եւ շնորհքն Աստուծոյ՝ զնոյն քաղաքաւ եւ աշխարհաւ անշարժ զնոսա պահեաց:
       Արդ, եղբարք, աղաչեմ, որ որս եմք կարծիմք ունել թերութիւն, եւ նոքա ջանան յուղղութիւն, մի՛ իբրեւ զանզգամս 'ի մանկանց՝ ընդդէմ պատասխանեսցուք: Իսկ յորս ըստգտանեմք զնոսա թշնամութեամբ, եւ գրոց սրբոցն խորհրդակցութեամբ, լիցուք սիրով վիրացն բժիշկս: Բազումս գիտէ փափկութիւն գործել դանդաղութիւնս, որով յօրանան. դիւրաւ որսայ գոռոզութիւնն 'ի մոռացութիւն պատուիրանին, որով պանծանան: Գիտէ վանել արծաթն ծառայեցուցիչ, որով խրոխտանան: Հպարտս առադրէ գիտութիւնն , զոր մայր ունելով՝ 'ի նոյն ապաստան եղեալ ճոխանան: Արդ կրիցն լիցուք մի՛ աղճատիչք, այլ ցաւակիցք. մի՛ եպերիչք, այլ առողջացուցիչք. մի՛ կսկծեցուցիչք, այլ դարմանիչք. մի՛ երգիծանիչք, այլ մխիթարիչք: Քանզի զայս գիտեմք անդամոց սովորութիւն, որով եւ մեք անուանիմք եւ պանծանամք 'ի գլուքն մեր Քրիստոս: Խոնարհեսցի ակն առ ունկն, եւ ունկն՝ աչացն լիցի ուսուցիչ. եթէ սխալեացն՝ յորմէ աւանդեացն՝ վերստին ուսցի. եւ եթէ ամբողջ պահեաց զհայեցուածսն՝ զկաղակարծւոթիւնն հաստատեսցէ: Մի՛ դանդաղեսցուք՝ մանաւանդ եւ փութասցուք բժշկիլ: Առ Քրիստոս ամբառնայ շնորհ բշկութեանն. նորա գոլով մարմին երկուցս կողմանց, զՔրիստոս բժշկել մի՛ դժուարեսցուք: Եթէ մեզ եւ եթէ նոցա լիցի առողջութիւն՝ փրկչին մերոյ է անուանն սրբութիւն, ըստ որում եւ հիւանդութեամբ հայհոյութիւն:
       Ո՛վ մեծի շնորհի խաղաղարարացդ, Աստուծոյ տիրապէս որդիութիւն. «Երանի՛, ասէ, խաղաղարարաց, զի նոքա որդիք Աստուծոյ կոչեսցին »: Լուա՞յք զՏեառն անսուտ ձեզ խոստմունս. խրախուսեցէք առ այս բարբառոյ յոյս՝ փողք տիեզերաց: Ելէք 'ի վերայ աւետարանական բարձր լերինն՝ աւետարանիչքդ Սիոնի: Բարձրացուցէք զբարբառս ձեր աւետարանիչքդ Երուսաղէմի. բարձրացուցէք, մի՛ երկնչիք յաւանդութեանցն երկեղէ: Խաղաղութեան էք աւետարանիչք, ընդէ՞ր ամաչէք. Քրիստոսի բերէք զնմանութիւնն եւ զվկայութիւնն, մի՛ պատկառէք. Պաւղոս զայս ձեզ հրամայէ. Ո՛վ Տիմոթէէ, մի՛ ամօթ համարիր զվկայութիւն տեառն Յիսուսի: Եւ զի՞նչ այլ Քրիստոսի ճշմարիտ վկայւոթիւն, քան եկեղեցւոյ նորա լինել յօդ միաբանութեան: Զի՞նչ այլ մեծ առաքինութիւն, քան նմանել Քրիստոսի, եւ զխաղաղութիւնն՝ զոր նա արեամբ հաստատեաց, բերանոց բարբառով վերստին ուղղել: Աշակերտք առաքելորն, առաքելական հետոցն զկնի փութացէք: Ի բաց փսխեսցուք 'ի սրտից մրեոց զչար գանձն՝ որ բղխեած մեզ զանազան չարչարանս. եւ ո՞յք են նոքա, ո՞վ կարէ թուել:
       Աստի սկսքա լինել առանց թագաւորի եւ իշխանութեան. յայսմ հետէ եղաք ստրուկք հեթանոսաց տէրութեանն. կարգ մեր 'ի բաց հատեալ հաղբիւք չարին յարմատոյն՝ սկսաւ սին սաղարթիւքն լինել: Ժողովուրդք անիմաստք եւ առաջնորդք տգէտք, եւ մանկունք իշխանք՝ գողակիցք գողոց, եւ եկեղեցիք պանդոկք եւ մաքսատունք օտարաց. եւ այլ բազումս՝ զորս անձին ոգորել: Սակայն առաջի բժշկցադ է վիրացս խայտառակելն. ոչ թէ վայրապար մերկանամ զվէրս, այլ որպէս զի հնարիւք ձեր առողջ 'ի նմանէ լինիցիմ: Ո՛վ թշուառութեանս. այնքան յաչաղանքն գրաւել զառաջնորդական զմիտս , որպէս զի զայսքան իմ զվէրս թողեալ առանց ջանի բժշկութեան, զայլս անդուռն բերանով նխնտեմ. մոռացեալ զՏեառն երգիծանել զայնոսիկ՝ որք գերնովք ջանացին զշիղս դատել: Ո՛վ չարաչար կուրութեանս այսմիկ, զոր տգէտք եւ անիմաստքն՝ բուռն եւ կատարեալ տեսութիւն առդնեն , եւ զչարն որպէս բարի ողջունեն, եւ զթիւրն ոպէս զուղիղ:
       Եւ զի՞նչ է այս. մտադիւրութեամբ լուարուք, եւ յայտնեցից ձեզ զծածուկ ախտս՝ որով տառապի եկեղեցի քրիստոնէից: Հաց արար Աստուած առ 'ի կերակուր մարմնոյ, եւ գինի առ 'ի յարբումն նորին. զայն հացն եւ զգինին՝ ա՛ռ Քրիստոս յոյսն մեր օրհնեաց եւ սրբեաց, եւ իւր մարմին եւ արիւն անուանեաց, եւ մեզ փրկութենա յիշատակ աւանդեաց: Արդ սովորութիւն ունիմք զսոյն հաց միշտ 'ի փառս եւ 'ի յիշատակս Քրիստոսի օրհնել. եւ մի օրհնութիւն է, եւ մի անուն Քրիստոսի, զոր իւրաքանչիւր ազգս զանազան լեզուօք 'ի վերայ նորին անուանեմք: Եւ 'ի ներս անկեալ թշնամութիւնս, զնոյն հացն մինչչեւ եմք օրհնեալ անուամբք Քրիստոսի, առնումք յիրերաց եւ ուտեմք համարձակ: Իսկ յորժամ զՔրիստոսի անունն 'ի վերայ յիշատակեմք, եւ նորա մարմին զնոյն կատարեմք միով օրհնութեամբ, Հայն 'ի Հոռոմին խորշի հաղորդել յօրհնեալ պատարան, եւ Հոռոմն 'ի Հայոյն: Եւ զհաց՝ զոր մի աղօթիւք, միով օրհնութեամբ, մի Քրիստոս անուամբ անուանեմք, միոյ Հոգւոյ շնորհիւ իւրաքանչիւրքս կատարեցաք, յետ այնորիկ անգոսնեմք զիրերաց. նախ քան զօրհնելն առանց գարշելոյ ուտէաք, եւ յետ Քրիստոսի անուամքն օրհնելոյն՝ գարշիմք: Եւ լեռնացեալ չարեացս նիւթ արարաք զստուերս անհաստատս. եւ զոր միութիւն քրիստոնէից խրատեցաք՝ հեթանոսց ընդդէմ ցանգ արկանել, զայն միմեանց անջրպետ ձգեմք: Եւ փակեցին գիրք սուրբ հարցն ոչ զօտարս, այլ զմեզ ընդ մեղօք. զի նոքա յանհաւատիցն հրաժարեցուցին զայս խորհուրդ. իսկ մեր մի հաւատ ունելով առ նոյն, եւ մի աղօթս սակս նորին խորհրդոյ, զնոյնն առ իրեարս նախատեմք յանդգնութեամբ, անգիտացեալք թէ յանձինս դառնայ վէրն եւ թշնամութիւն. մանաւանդ թէ զճշմարիտն ասել, առ Քրիստոս՝ առ որ եւ դիտաւորութիւնն է երկուցս խորհրդոց: Այս է ատելութեան պտուղ՝ եւ սորին հետեւողքն. սոքա մանկունք դստերա Բաբելացւոց, զորս զքարի հարկանել թախանձեմ: Արդ սպանցուք զվաղուցն ծնեալս, եւ սկսցուք այսօր երկնել՝ զոր Քրիստոս արկ սերմն յարգանդ մտաց մերոց, զմեծ սէրն, զանչափ գութն, զդնելն զանձինս 'ի վերայ իրերաց:
       Արդ եթէ ոչ զանձն՝ գէթ՝ զկամսն. չիք քան զխաղաղութիւնն բարի 'ի կեանս մեր, թէ ախորժեմք. ոչ այն զոր աշխարհս տայ ' այլ այն զոր Քրիստոս եբեր յերկնից. վասն այսորիկ եւ աւանդեցաւ յեկեղեցի հանապազ զնոյն աղերսել: Բողբոջ է առ Աստուած խաղաղութեանն առ եղբարսն խաղաղութիւն. չիք հնար ումեք ընդ Աստուած առնել խաղաղութիւն՝ մինչչեւ առ մարդիկ զնոյն ուղղեսցէ: Արդ զի կարօտ եմք ամենեքեան առ Աստուած խաղաղութեանն, հիմն արկցուք նմին եղբարսն միաբանութիւն. աղաչեցաք վասն խաղաղութեան զԱստուած, եւ աղաչեմք. արդ պարգեւէ, ամփոփեսցուք: Հեստատել զեկեղեցի իւր սուրբ 'ի տեռանէ խնդրեցաք. այսուհետեւ կամեցաւ կատարել զնոյնն. ելցուք 'ի լեառն աւետարանական հաւատոց, հարցուք փայտս անփուտս, եւ նեցուկս սմին կառուսցուք: Այսպէս ասէ Տէր ամենկալ, հաճեցայց գովաւ եւ փառաւորեցայց 'ի ձեզ:
       Մի՛ ոք ասիցէ, թէ ոչ է ժամանակ ամփոփելոյ զքակեալ քարինս Տեռան տանն, եւ դարձեալ զնոյն շինել. մի՛ եթէ ձե՞զ միայն իցէ բնակել 'ի տունս գմբեթեայս, եւ տունս իմ աւերակ կայ, ասէ Տէր: Տեսանե՞ս, թէ ո՛րպէս մարգարէս տրտնջէ 'ի դիմաց Ատսուծոյ: Եւ արդ զի՞նչ. պարզ տեսանես զասացեալս, եւ ոչ խորհրդաբար եւ հոգեպէս: Ու՞ր ապա յայնժամ դիցուք զԵսայեայ ասելն. Երկինք աթոռ իմ են, եւ երկիրս պատուանդան ոտից իմոց. եւ ես յո՞ հանգեայց, բայց թէ 'ի հոգիս մարդկան հոգեպէս: Արդ զաւերեալ զայս տունս իւր 'ի խռովութենէ՝ շինել թախանձէ մրագարէիւս: Այսպէս ասէ Տէր. Կարգեսցէք զսիրտ ձեր 'ի ճանապարհս իմ, զի մինչեւ ցայժմ վարէիք բազում, եւ ժողովէիք սակաւ. ուտէիք եւ ոչ յագէիք. ըմպէիք եւ ոչ լինէր յագուրդ. զգենուիք եւ ոչ ջեռնուիք նոքօք. եւ որ զվարձս իւր ժողովէր՝ 'ի ծրարս ծակոտեալս ժողովէր: Իսկ այսուհետեւ ողորմութեամբ եւ գթութեամբ խօսեցայց ընդ ձեզ, ասէ Տէր. եւ եղիցի յայսմ հետէ՝ լուայց ես երկնից, եւ երկինք լուիցեն երկրի, եւ երկրի լուիցէ ցորենոյ եւ գինոյ եւ ձիթոյ , եւ նոքա լուիցեն ժողովրդեանդ իմոյ:
       Ահա հնչեցին ձայնք աւետեաց յականջս ձեր. այսուհետեւ զարթիք, եւ սկիզբն արարէք շինել զեկեղեցի Աստուծոյ կենդանւոյ: Տուք 'ի ձեռս ճարտարապետիդ այդորիկ իմաստնոյ, ոմն զոսկեղէն զսրտի հնազանդութիւն, ոմն զարծաթեղէն համակամութիւն, այլք բազմերանգ քարինս սիրոյ, համաշունչ լինել՝ միախորհուրդ: Մի՛ ինչ ըստ գրգռութեան, մի՛ ինչ ըստ սնապարծութեան. այլ զմիմեանս լաւ համարել առաւել քան զանձինս. յաղթիլ, եւ ոչ յաղթել. զրկիլ եւ ոչ զրկել. զի ընդ սիրելեացն է միաբանութիւնս եւ ոչ ընդ թշնամեաց հակառակութիւն: Որոյ աղագաւ գրէ առաքեալ. Ընդէ՞ր ոչ դուք զրկիք, եւ ոչ դուք առաւել նեղիք: Արդ Պաւղոսի հաւանիմք՝ զրկելովս եւ խոնարհելովս զսէրն հաստատել, եւ ոչ ում եւ պէտ մարդոյ: Մարտ մեր հասարակաց՝ լիցի առ հասարակաց մեր թշնամին սատանայ. իսկ առ եղբարս՝ հանդարտք ուսաք լինել հանապազ. մանաւանդ զի եւ նա բազում անգամ 'ի խոնարհութենէն պատկառէ. եթէ զարմատ չարին սա յաղթահարէ, քանի՞ առաւել զըմբռնեալսն 'ի նմանէ զմիտս մեր նուաճէ: Մի՛ ինչ մարմնական 'ի հոգեւոր գործս խառնեսցուք, մի՛ յաչաղանք, մի՛ լիցուք զուր դատաւորք, որք անաչառն եմք մատնեալ ատենի: Նովին չափովն որով մեք աստ չափեմք՝ չափելոց է մեզ անդանօր անսուտ դատաւորն: Եթէ սիրեմք եւ զայն չափեմք, 'ի սէր վայելեմք. եթէ ոխս եւ ատելութիւն, զկշիռս ընդունիմք: Երկեցուցանէ եւ զիս առակաւոր բանն՝ որ յաղագս ծառայիցն. ինքն 'ի տեառնէն բազում ընկալաւ, եւ առ ծառայակցին տկարութիւն ներել ոչ կամէր. ելեալ, ասէ, խեղդէր զնա. եւ նա զերկայնմտութիւն աղերսէր. իսկ զի ոչ կամեցաւ՝ պատժեցաւ: Նոյնպէս, ասէ, արասցէ եւ ձեզ հայրն իմ երկնաւորս, եթէ ոչ թողուցուք իւրաքանչիւր եղբարց ձերոց 'ի սրտից ձերոց զյանցանս նոցա: Ո՛վ զարհուրելի վճիռս. քանի՛օն եմք 'ի ներքոյ այսմ դատապարտութեանս, որք յանցանս ոչ ունիմք առ մեզ զեղբարցն 'ի ձեռն, եւ 'ի կարծիս զնոսա դատապարտեմք: Չեմք մեք Աստուծոյ նախանձարկու կամ վրէժխնդիր. Մի է դատաւոր, ասէ Յակովբոս առաքեալ . նորայն ամենեքեան ասկն կալցուք ատենի:
       Տօնք եւ աւանդութիւնք 'ի սիրոյ յառաջ եկեալ հաստատեցան, եւ ոչ թէ սէրն 'ի տօնից. անվայելուչ է ապա զվասն որոյ եղեն սոքա՝ եղծանել, առ զսոսին հաստատուն պահելոյն պատճառաւ: Քանզի զեղման 'ի վերայ մեր փրկչին շնորհաց՝ տուան նշանակք գոհութիւնն սուրբ, եւ մեռոնն սրբարար, տօնք տէրունականք, եւ որ 'ի սոսա յարմարին: Արդ զի՞նչ կարծէք վայելուչ. 'ի նիւթ եւ 'ի ժամանակէ ժամանակ զսոսա՞ փոխել, եթէ զնոյն յամառութեամբ պահելով՝ զխաղաղութեամբ միաւորութիւն եկեղեցւոյ Քրիստոսի լուծանել: Թերեւս ո՞չ զտէրունական կամս ախորժէք առնուլ օրինակ, որ զշաբաթ՝ սահմանեալ վասն մարդոյն հանգստեան՝ իրաւունս վարկաւլուծանել 'ի պետս նորին առողջութեան. ուրեմն 'ի հրէականն եմք առասպելաբանութիւն կործանեալք: Զգոյշ լիցուք, եղբարք. մի՛ գուցէ եւ զմեզ Բանն կոչիցէ կեղծաւորս եւ քակտիչս օրինացն Աստուծոյ, 'ի պէտս զմերն հաստատելոյ աւանդութիւնս: Գուցէ եւ առ մեօք Տէրն 'ի մէջ ածցէ զԵսայեայ յանդիմանութիւնն. Կեղծաւորք, ասէ, բարիոք մարգարէացաւ 'ի վերայ ձեր Եսայի եւ ասէ. ժողովուրդս այս շրթամբք պատուէ զիս, եւ սիրտք իւրեանց հեռացեալ մեկուսի են յինէն. ուսուցանեն վարդապետութիւնս զմարդկան պատուիրեալս: Թողեալ, ասէ, զպտաուիրանն Աստուծոյ՝ զձերդ կամիք հաստատել զաւանդութիւնս: Եւ զի՞նչ է պատուիրանն Աստուծոյ, ասիցէ ոք, զորով զանց ռանեմք մրեով աւանդութեամբս: Սէրն, եղբայր, որ առ միմեանս. զի զայս ասաց Քրիստոս, թէ Պատուիրան նոր տամ ձեզ. եւ այսու զմեզ իւր աշակերտս ճանաչել՝ ետ տարացոյց. զոր թողումք 'ի պէտս աւանդութեանց տօնից յօրէ 'ի յօր փոխելոյ, զորս ոչ ընկալաք 'ի Քրիստոսէ օրէնք. այլ մեք վասն զնա սիրելոյն սահմնաեցաք. որ թէպէտ է գեղեցիկ, բայց եւ ոչ յայնժամ՝ զմեծ օրէնս՝ փոքրս տապալեալ քակտէ. զի 'ի փոքրս տապալեալ քակտէ. զի 'ի Քրիստոս Յիսուս, ասէ առաքեալն Պաւղոս, ոչ այլ ինչ՝ բայց միանյ հաւատք սիրով յաջողեալք: Զի՞նչ ասես, ո՛վ աստուածայինդ Պաւղոս. ապա ուրեմն ոչ ժամանակք տօնից, եւ ոչ նիւթք խորհրդոց, ոչ խտրութիւնք կերակրոց: Եւ ոչ երբեք, ասէ. վասն զի թէ հաւատով եւ սիրով իւրաքանչիւրքդ կատարին, որպէս եւ լինիցին՝ եւ յորոց նիւթոց եւ իցեն, հաճոյ են Աստուծոյ: Իսկ ապա եթէ յայսցանէ կատարողքն վրիպին, զի՛նչ եւ գործեն 'ի նանիր դանդաչեն. զի նա ոչ թէ 'ի տարրն հայի կամ 'ի նիւթն՝ աննիւթն բնութիւն, այլ 'ի հոգին եւ 'ի սէրն՝ որով տարրն ընծայի:
       Ահա յայտ է ապա, թէ ոչ ըստ որում մեքս խորհիմք՝ խմորուն հացն ապականութիւն է 'ի Քրիստոս, եւ ոչ ջուրն եւս՝ խորհրդոյ առաւելութիւն, եւ ոչ անջուրն՝ նուազութիւն: Գինին՝ նոր ուխտին արեան նշանակ: Ոչ 'ի միւս ամիսն տօնելն միայն հաճոյ, եւ ոչ 'ի միւսն այլ՝ անարգեալ: Ապա թէ ոչ՝ թողեալ զամենայն ինչ, եւ զոր վասն այսր 'ի գրոց բազմապատիկ զվկայութիւնս, ե՛կ եւ զբնութիւն իրին քննեսցուք: Այս ինքն, զի յամենայն ամ շրջանակ տարւոյ յառաջ խաղացեալ՝ զիւրաքանչիւրսն 'ի տօնիցն յօրէ յօր փոփոխէ. եւ որ յայսմ ամի օր ծննդեանն, 'ի միւս այլն՝ ո՛չ հանդիպի լինել օր ծննդեան, այլ յառաջ փոխի օր ըստ օրէ, եւ ոչ է հնար յօր կամ 'ի ժամանակ ծննդեանն Քրիստոսի զնոյն կատարել, որպէս ոմանք, 'ի հոլովման եւ 'ի փոփոխման ժամանակիս՝ որ զամենայն տօնս յօրէ յօր շրջեալ խաղացուցանէ. նա եւ զմեծ զփրկագործն պասքա՝ ոչ միայն յօրէ յօր, այլ յամսոյ յամիս: Բայց յորժամ հաւասար զնոյնն կատարեմք, ոչ երբէք խտրութեամբ թերեհաւատեմք յիրերաց: Այսպէս ունէր լինել եւ ծննդեանն օր, եթէ 'ի հաւասարութիւն եկեղեցւոյ խոնարհէաք: Զի՞նչ պարտ է եւ զսրբոցն բանս 'ի մէջ առնուլ առաջի իմաստնոցդ՝ մեզ 'ի կշտամբութիւն. զի Աստուածաբանն այլ եւ այլ ցուցանէ. եւ սուրբն Եփրեմ, յամսեան յորում արեգակն բարձրանայ, ասէ, զՔրիստոս ծնեալ. եւ Պրոկղ զՍտեփաննոս ընդ արեգականն արուսեակ ասէ ծագեալ. եւ այլք բազումք, որ սոցա համաձայնին:
       Նա եւ զգինի, որոց որպէս հաճոյ թուեցաւ՝ քննեցին, եւոչ այլ ինչ զբնութիւն նորին սահմանեցին, բայց միայն ջուր 'ի ձեռն որթոյն յայլ իմն որակութիւն փոփոխեալ յեղյեղմամբ տնկոյն: Իսկ եթէ սկիզբն էութեան նորա ջուր է՝ որպէս եւ ցուցաւ, նա դարձեալ խառնելովն զիա՞րդ գործէ 'ի նմա ապականութիւն: տղայոց մտաց արդարեւ այս կարծիք. եւ զի համէութիւն տարերք են, ո՞րպէս յոչ խառնելն՝ նուազութիւն: Քանզի ամենայն նիւթ 'ի չորից տարերցս է բաղկացեալ, 'ի հողոյ, 'ի ջրոյ, 'ի յօդէ եւ 'ի հրոյ. եւ մի գոլով 'ի նիւթոցս գինին, հարկաւորապէս ունի զչորս տարրն ընդ ինքեան խառնեալ, յորոց մինն է ջուրն:
       Դարձեալ զհաց խմորեալ, ոչ եթէ մեք իբրեւ զապականեալ անարգեմք, կամ զանխմորն իբրեւ զմեռեալ համարիմք: Արդ եթէ մեք ոչ խտրեմք, Աստուած զարարածս իւր որպէս զպիղծս անարգէ՞. մանաւանդ ո՞չ իմանաս, թէ եւ խմորունն եւ անխմորն է ապականելի՝ նիւթ գոլով զգալի: Զի ամենայն նիւթոյ որ մարմին է՝ ապականութիւն հետեւի. եւ երկոքինն են մեռեալք, ոչ ունելով հոգի կենդանի, այլ տարր գոլով անշունչ. եւ չէ մին քան զմին պատուական կամ նուազ, այլ մի հաց են եւ անուանին. եւ գիտեմք վկայութեամբ մտաց զասացեալս: Ապա ուրեմն ապականացու նիւթ՝ խմորեալն եւ անխմորն. սակայն եդեալ 'ի նոցանէ զիւրաքանչիւրսն առաջի Աստուծոյ՝ Քրիստոսի մարմնոյն յիշատակ, եւ աղօթիւքն սրբեալ, հաւատամք 'ի ձեռն ներգործութեան Հոգւոյն՝ լինել ապականացուին միութեամբ Հոգւոյն Աստուծոյ մեզ անապականութեան խորհրդոյ կերակուր. եւ մեռելոյն՝ խառնմամբ սրբոյն Հոգւոյն՝ կենդանի: Նա զի թէ իբրեւ զՀրեայսն էաք՝ մինչեւ 'ի մարմին եւ 'ի մարմնական նշանակսն եւեթ հայեցողս, գոյր այսոցիկ տեղի քննութեան. պա թէ յայնցանէ ամբարձաք, եւ ամենայն մարմնական մեր անշունչ տարերց նշանակք Հոգւովն կենդանանան, զիա՞րդ ուր հոգի՝ մեռելութեան գոյ կարծիս կամ ապականութեան: Ապացոյց առցուք ասացելոցս եւ զոր 'ի մեզ մարդս. քանզի ապականեալ յայնժամ կոչի՝ յորժամ հոգին 'ի մարմնոյն որոշի: Այսպէս եւ ամենայն խորհրդածութիւնք որ առ մեզ Քրիստոսի, ապականութեան լծակից եւ թերի յայնժամ են, մինչդեռ ոչ է Հոգին հաւատովն եւ աղօթիւք ընդ նմա միացեալ: Իսկ յորժամ սովաւ գրգի մարմին նիւթոյն, եւ զհոգին կենդանի 'ի նմա տպաւորէ , եւ իմացականպէ խառնէ՝ յորոց եւ իցէ նիւթոց, կատարեալ լինի 'ի Քրիսոտս:
       Առ այս առցես ինձ եւ զմիւռոնն սուրբ՝ ոչ 'ի նիւթոյն անուշահոտեալ, այլ 'ի Հոգւոյն սրբոյն քահանայական աղօթիւք իմանալի անուշահոտութեամբն լցեալ: Ուրեմն արդարանայ 'ի բանս իւի առաքեալ, թէ Ի Քրիստոս Յիսուս ոչ այլ ինչ, բայց միայն հաւատք սիրով յաջողեալ: Զի սա է՝ որ յանկատար նիւթն զՀոգին խոնարհեցուցանէ. սէրն առ Աստուած, որոյ աղօթքն է պտուղ, եւ հաւատն է՝ որ զհիմն նորին արկանէ. թէ Աստուած մարդոյ աղաչանաց՝ իմանալի բնութիւն իմացականին լսէ, նոյն եւ զօրհնելն ընդունի:
       Հաւատա թէ որ զի՛նչ եւ է հաց, յորժամ աղօթքն նուիրեցաւ՝ մարմին է Քրիստոսի, եւ է ճշմարտապէս: Ապա թէ ոչ հաւատաս, թէ անխմոր լինի, եւ կամ իբրեւ զձիւն սպիտակ՝ չհամարիս. զի ոչ եթէ օրհնութիւնն զտարրն յայլ էութիւն փոխէ զգալի աչացդ 'ի տեսութիւն հաւանութեան, այլ միայն իմանալի զօրութիւն նմին ընձեռեաց. եւ իմանալին հաւատովք տեսանի. եւ հաւատոյն կա՛ր է եւ զխմորուն եւ զբաղարջն սրբեալս օրհնութեամբն՝ ընդունել մարմին Քրիստոսի: Ապա թէ կարող ես զայս առնել, ընդէ՞ր դժուարիս կամ հակառակիս. ո՞չ ապաքէն զի հեռ եւ նախանձ ատելութեամբ ունիս առ եղբայրն: Եւ ուր սոքա բնակին՝ ամենայն իրք չար եւ անկարգ է՝ ասէ առաքեալ: Զի թէ վսն զեղբայրն անգոսնելոյ, եւ զնորա պատարագն որ 'ի խմորեալ հացէ, առնես զքոյդ պատարագն բաղարջ, թերի ես 'ի հաւատոցն, եւ նախանձուն ծառայ: Իսկ ապա թէ պահես զքոյդ աւանդութիւն 'ի փառս Աստուծոյ, եւ ընդունիս զնորայն 'ի նորին փառս, միոյ Քրիստոսի մարմին ճշմարիտ զ'ի խմորուն օրհնեալ հացէն եւ զբաղարջէն, այդ է գովելի կարծիք: Եւ զայս ետ մեզ Տէրն եւ սրբոց իւրոց առաքելոցն՝ կատարիչ խորհրդոցն, զհաւատն եւ զսէրն, եւ ոչ այլ ինչ: Վասն այսորիկ ո՛չ ինչ կարեւոր համարեցան գրել զոք 'ի նիւթոցն ընդունելի, կամ անարգեալ. քանզի զի՞նչ պիտոյ էր նոցա զկեանսն ունելով պաշտօնեայ, էութեան նիւթոցն առնել ընտրութիւն:
       Բայց տես առ այսոքիւք զԻսրայէլ, որ ոչ եհաս այս շնորհի պաշտպանութեան սուրբ Հոգւոյն, այլ մինչեւ 'ի նիւթքն մարմնաւորք միայն էր նշանակք խորհրդոց նոցա. թէ զիա՞րդ զամենայն նիւթոցն ճշգրտութիւն որոշեաց նոցա Աստուած օրինօքն. այլ եւ այլ պատարագք, եւ այլ եւ այլ կերպարանք յօշելով. զոմանս միայն բոլորովին ողջակիզեալ, եւ զայլս ոչ այնպէս. զկեսս միայն 'ի խորանն, եւ զայլսն 'ի սեղանն ընկալեալ: Բայց մեզ եւ ոչ ինչ 'ի սոցանէ, այլ միայն հաւատ եւ սէր սուրբ մտօք: Ինձ թուի այսպէս մեր եւ նոցա խորհրդոցս 'ի միմեանց անջատութիւն. զոր օրինակ թէ ախորժէ ոք գծագրութեամբ դեղոց պատկեր նկարագրել, զպէսպէս երանգս դեղոցն 'ի կիր ածէ. եւ ջանայ ուշիւ իմաստիցն զնա 'ի տիպ եւ 'ի հասակ եւ 'ի ձեւ կենդանեաց յօրինել, զի հաճելի եւ ցանկալի որպէս զկենդանի թուեսցի տեսողացն՝ անկենդանին: Իսկ մերդ կենդանի՝ որ կրի հոգւով մարմինն, ոչ այսոցիկ ճշգրտութեան երանգոց կարօտի՝ առ 'ի հրատարակել զիւրն կենդանութիւն. այլ բաւական է միայն ներգործող զշարժումն անդամոցն՝ զայս հռչակել: Արդ զի Իսրայէլ էր անկենդան յարացուցին գծագրողն, որք 'ի մեղացն Անդամայ տիրեալք ոչ զօրեցին առնուլ պաշտօնեայ քահանայագործութեան իւրեանց զՀոգին Աստուծոյ, այլ կերակրովք եւ ըմպելեօք եւ պէսպէս մկրտութեամբք մարմնոյ արդարութեամբքն ջանային զճշմարտութիւնս գծագրել: Իսկ ապա եկեալ Քրիստոս քահանայապետն հանդերձելոցբարեացաս՝ մեծաւն եւ կատարելաւն եւ անձեռագործ խորանաւն, այս ինքն՝ որ ոչ էր յայսց արարածոցս, անդր եմուտ իւրով արեամբն 'ի սրբութիւն սրբոցն, որ է ծոցն հայրենի. եւ անտանօր նաւթճեաց մեզ զյաւիկտենական փրկութիւնն : Եւ փրկելոցս պաշտպան ա՛ռ 'ի Հօրէ եւ առաքեաց զՀոգին սուրբ. Ընդ ձեզ, ասէ, բնակեսցէ եւ ընդ ձեզ եղիցի յաւիտեան: Զոր ունելով ընդ մեզ, ոչ կարօտիւմք այլ եւ այլ նիւթոցն. այլ զոր եւ կնքեմք Հոգւովն, Քրիստոսի պատկեր եւ մարմին կերպացուցանեմք: Եւ զի Հոգին է ընդ մեզ՝ ընդ ամենայն քրիստոնեայսս, յայտ է յանսուտ խոստմանէն որ ասաց. ընդ ձեզ բնակեսցէ մինչեւ յաւիտեան վախճանի աշխարհիս:
       Արդ ուր Հոգին է կենդանարար, ձեւք եւ նիւթք մարմնականք նմա առ ի՞նչ պիտոյանան. եւ եթէ էին կարեւորք՝ ընդէ՞ր ոչ գրեցան մեզ 'ի մերոց օրինադրացն, որ պէս եւ հրէական ժողովրդեանն 'ի Մովսեսէ: Այլ թէ՝ զՀոգին մի՛ շիջուցանէք, եւ մի՛ տրտմեցուցանէք զՀոգին սուրբ Աստուծոյ : Եւ ո՞ զնա տրտմեցուցանէ. դտարկաբանութիւնն: Արդ եթէ 'ի դատարկաբանութենէն տրտմի, քանի՞օն առաւել 'ի բամբասելոյն եւ 'ի նախատելոյն զՔրիստոսի խորհուրդն՝ որ 'ի մէջ այլոց ազգաց քրիստոնէից կատարի, զոր անխտիր առնեմք: Իսկ յորժամ այսու զնա տրտմեցուցանես , եւ եւս յաճախելով զարհամարհանսն՝ շիջուցանես, քեզ զի՞նչ օգուտ է անկենդան նիւթոցն պատիւք կամ ընտրութւինք: Աւա՜ղ տգիտութեանս, եւ արտասուելի մեր թշուառութեանս. յաղթեցաք որդւոցն Իսրայէլի չարեօքս. զի՞նչ արդեօք լինիցիմք, եղբարք:
       Սակայն ասեն ոմանք. ահա զայս այսպէս հաւատամք, թոյլ տացեն մեզ 'ի մերս աւանդութիւն մնալ անփոփոխ, եւ ինքեանք զինքեանցն պահեսցեն: Եւ արդարեւ այսպէս. եւ իւրաքանչիւր ոք 'ի ձէնջ մտաց գիտակցութեամբ ճշմարտութեան բանիցս վկայէ: Բայց սակայն նուազեցոյց լիմաստն նախապատուութիւնն. եւ զսէրն՝ հակառակութիւնն. թշնամութեան հանդէս յարուցեալք՝ իւրաքանչիւր ոք զյաղթողն լինել ախորժէ: Դարձեալ եւ այլ պատճառս. զի հիմն եւ սկիզբն են հաւատոց քրիստոնէից եւ կարգաց, եւ զնոյն յառաքելոցն եւ այսր ունին անշարժ աթոռով. եւ մեք զորս ունիմք՝ 'ի նոցանէ ունիմք: Մայր անուանեցան իմաստութեան, եւ յետ այնորիկ 'ի Պաւղոսէ ոռոգեալ ծաղկեցան. գիրք որ առ մեզ աստուածաշունչք՝ նոցա է սեպհական, եւ հարց նոցին ասացեալ. նեցուկ եւ սիւն հաւատոյ քրիստոնէից՝ զաթոռ թագաւորութեան նոցա ետ Քրիստոս ըստ վկայութեան առաքելոյ. յորժամ նոցա վախճանելի իշխանութիւնն դրդուի, Քրիստոսի մշտնջենաւոր արքայութիւնն տիրէ: Մինչչեւ, ասէ, բարձցի Հռոմայեցւոց տէրութիւնդ, ոչ եկեսցէ մարդն անօրէնութեան, որդին կորստեան, որ 'ի Տեռանէ Յիսուսէ Քրիստոսէ սատակեսցի: Տեսանե՞ս թէ ո՛րքան վկայէ առաքեալ նախապատուութեանն: Զայս ասելով՝ ո՛չ եթէ զմարմնական իշխանութիւնն յարգեմ 'ի մէջ հոգեւորաց, եւ Քրիստոսի տէրութեամբն պարծելոցս, այլ ցուցանեմ իմաստնոց՝ թէ եւ զմարմնականն աթոռ ունին ընդ հոգեւորին՝ կամօքն Աստուծոյ: Սակս այնորիկ եւ զկարգս եկեղեցւոյ վայելչութեանն անփոփոխ, 'ի փառս Աստուծոյ. զի միշտ հաւանին ասացելոցն, եթէ երկրորդին որ նստիցի՝ յայտնեսցի, առաջինն լռեսցէ: Իսկ մեք թէ ո՛րքան անիմաստ թագաւորաց վիճակեցաք, կամ ո՛րպէս յանմիտ իշխանաց տապաքեցան կարգք եկեղեցւոյ, անդուստ 'ի սկզբանէ տեղեակ էք 'ի պատմութեանցն. եւ չէ՛ ամօթ զգրեալսն առ 'ի պէտս ուղղութեան՝ եւ ո՛չ թէ նախատանօք՝ երկրորդել: Զի զսուրբն Սահակ՝ Բրքիշոյի իրաւունս վարկան ընդ ձեռամբ կարգել, եւ զյաւէտ նախախնամող հովիւն այնպէս անգոսնեցին: Յորոց անիմաստութենէ միանգամ եւ երկիցս գրեանք աշխարհիս 'ի Պարսից այրեցան, եկեղեցիք քանդեցան: Ինձ թուի ապա, եթէ նախատեղեակութիւն նոցա, եւ աթոռոյն անշարժութիւն՝ վկայէ աւանդութեանցն ճշմարտութեան:
       Արդ յառաջի եդեալ գլխոցս՝ զորս ախորժեմք, եւ կարող եմք բառնալ, ընկալցուք սիրով իբր զնախահարցն օրէնս, եւ ոչ որպէս զօտարաց. հեզութեամբ եւ ոչ դժուարութեամբ. 'ի փառս Աստուծոյ հաւատացեալ՝ եւ ոչ յանարգանս: Ոգիք մարգարէից, լուայք՝ զի մարգարէից հնազանդին. եւ ոչ է Աստուած խռովութեան, այլ խաղաղութեան, ապա ուրեմն ամենայն ինչ որ զխաղաղութիւն նիւթէ՝ է նմա հաճելի: Ոչ է արտաքոյ բանիս եւ զայս ասել. յեցուսցուք զդրդուեալ եկեղեցի մեր 'ի գաւազանն երկաթի. ստասցուք զօրավիգն գերութեան մերոյ զնպատակն աշխարհի: Տառապանքս՝ հաւատամք զի մխիթարի 'ի շտեմարանացն արքունի, եւ տարբերութիւնս՝ 'ի նաւահանգիստա անմատոյց: Տեսցուք թէ հատուածեալն 'ի մէնջ ազգ Վրաց 'ի նոսա յեցեալ, ո՛րքան օր ըստ օրէ 'ի Քրիստոս պայծառանան. արդ գոնեա անագան եւ մեք զնոյն խոկասցուք: Ոչ ասեմ փրկանս տալ մարմնոյ զհոգի. մի՛ ոք զբանս այսու ծեքեսցէ. այլ առ ոմանց տկարութիւն հայելով, Քրիստոսի աշակերտս վարդապետին ջանամ նմանել, որ զհոգւոց բժշկութիւն ընդ մարմնոցն խառնեաց. եւ ես երկոքումբք վրդովելոցս՝ երկոցունցն խաղաղութեան հաւատամ, եւ ջանիւ լինիմ աւետարանիչ:
       Ընդէ՞ր այսչափ զայլս խոտեալ՝ խորշիմք եւ խուսափեմք 'ի միմեանց քրիստոնեայքս, որ այլ ազգաց վիճակեցաք կենակիցս: Մինչեւ յե՞րբ անդամքս՝ լեզուօք զիրեարս խոցոտեմք՝ թունիւք իժին լցեալ զբերնաս՛ այսքան յերկար ժամանակ անխնայ զմիմեանս հարաք: Քննեցէք, եղբարք, եւ զայս. թէ այս թշնամութիւն՝ օրէնք Աստուծոյ էր, թերեւս այսքան րձանացեա՞լ էր հաստատուն: Վա՜յ ինձ, եւ զո՞ր զայլս 'ի նոցանէ տեսանեմք կացեալս հաստատուն. 'ի վաղուց հետէ սկսաւ որոմն մեղաց յերկրի մեր ատոքանալ, եւ սաղարթ օրինցան քրիստոսի թառամել: Սակայն այս ոչ եթէ ընդ բարեացն նուազի, այլ ընդ չարեացն օրըստօրէ աճեալ զարգանայ: Ուրեմն ապա յորոմնացն է եւ ոչ 'ի ճշմարիտ սերմանցն: Կարող է իմաստունն եւ 'ի պտղոյն զարմատն ճանաչել. զի պտուղ սորա է կամքն սատանայի, հեռն, բամբասանքն, ատելութիւնն, զանձն արդարացուցանելն, եւ զայլս խոտել, եւ այլ որ ընդ սոքօք բերին: Զի իւրաքանչիւր ոք 'ի մէնջ փարիսեցի եղեւ աստանօր: Հայն միշտ աղաղակէ, Աստուած իմ գոհանամ զքէն՝ որ չարարեր զիս Հոռոմ. եւ Հոռոմն զնոյն բան երկրորդէ , թէ՝ որ ո՛չ արարեր զիս Հայ: Ո՜վ տմարդութեանս, եւ անմիտ յանդգնութեանս. եւ չա՞ր վկայէք լինել 'ի բարւոյ արարչէն. եւ այս ոչ զնիւթ միայն, այլ զմրդ զոր ըստ պատկերի իւր արար: Անմի՛տ, կամք չար ստացան ոմանք 'ի մարդկանէ, եւ ոչ բնութիւն ազգին է չար, Հոռոմին կամ Հայոյն, կամ այլոց սեռից. զի եւ 'ի Պարսից բազումք հաճոյացան Աստուծոյ, եւ ընտրին: Արդ՝ քո այնքան կուրացեալ յատելութենէն, մինչ զի ոչ միայն զկարծիս ազգին, այլ եւ զազգն ողջոյն բամբասես. եւ 'ի նմանէ գոհութեամբ հրաժարես: Բայց ո՞ կարէ զայս ախտի չարութիւն թուել. բանս յերկարութեամբ արտաքոյ ելանէ սահմանի, եւ ախտս դեռեւս 'ի սմանէ ոչ պարունակի. այլ նման զանազան չարութիւնքն անճառ 'ի սահմանի:
       Է եւ այս դարձեալ՝ յարբեցելոցս կարծեաց ատելութեամբն, թէ հարքն զհերձուածողսն խոտեցին, յառնէ հերետիկոսէ հրաժարեցուցին: Առաքեալ ասաց. Թէ ոք ոչ հնազանդեսցի թղթիս այսմիկ՝ նշանակեսջիք, եւ մի՛ հաղորդիք, ընդ նմա, եւ այլ բազումս: Առ որս ասացից, թէ գիտեմ եւ ես զայդ, լուռ լեր. մի՛ ստուերիւրեր զճշմարտութիւնն, եկ քումդ առնուս ախտի ջատագով. այլ ուղիղ տեսցուք, եւ զամօթի հարցուք: Ո՞րպէս առաքեալ եւ սուրբք զայս գրեցին. զի խորշելովն 'ի հետրետիկոսէն ամենայն եկեղեցւոյն՝ պատկառեսցի, եւ յայլոցն միաբաննութիւն եկեսցէ: Իսկ այսօր բարձաւ պատկառանքն, եւ տիրեաց միմեանց արհամարհութիւնն. եւ եղաք հերետիկոսք ամենեքեան, եւ ոչ թէ ոմանք 'ի մէջ մեր. զի հերետիկոսն հերձուածող թարգմանի. եւ ահա տեսանեմք զամենայն ազգս քպիստոնէից 'ի միմեանց հերձեառ եւ տառապեալ, եւ իւրաքանչիւր՝ եկեղեցի եւ ժողովարան եւ աթոռ հաստատեալ: Արդ այժմ չէ օգուտ 'ի միմեանց հրաժարաելն, ըամ ընդ անհնազանդն ո՛չ հաղորդելն. զի եթէ խորշիս, ո՛չ թէ ո՛չ ունի այլ եկեղեցի, եւ 'ի քոյոյդ արտաքս ելանելն ամաչէ. այլ յանարգելն 'ի քէն՝ գնայ յիւրն եկեղեցի յազգ. եւ վասն քո խոտելոյն, ոչ թէ պատկառէ՝ այլ պարծի: Դարձեալ եւ դու տես զքեզ. զի ոչ թէ վասն յուղղութիւն ածելոյ ոչ հաղորդիս սիրով եւ վշտակցուցեամբ, այլ մեծապանծութեամբ եւ արհամարհանօք, խրոխտանալովն յանձն, եւ զիս առ ոչինչ դնելով. որ ոչ է բժշկութիւն, այլ թշնամութիւն չար: Եւ եւս չարագոյն այդ, զի ջատագով թիւր մտացդ զուղիղն առնուս օրէնս առաքելականս: Խորշելով եւ հրաժարելով թերեւս 'ի քում ազգէդ եւ 'ի քո եկեղեցւոյդ՝ կարես զոք յուղղութիւն ածել, կամ քեզ հաղորդ վասն ամաչեցուցանելոյն առնուլ. իսկ զայլ ազգ՝ որ հաւանեալ է թէ քան զքեզ պտաուական է եւ ուղիղ, ե՞րբ է հնար այլազգ հաղորդ ընդունել, բայց թէ սիրելով եւ խոնարհութեամբ եւ Քրիստոսի օրինօքն՝ հեզոյն եւ մարդասիրին: Նա որ արարիչ էր, զիւր արարածս ոչ կամեցաւ բռնութեամբ եւ սաստիւ ուղղել, զի չէր հնար. իսկ դու այլ առաւել խելս քան զՔրիստոսին 'ի քեզ խառնես: Կշտամբանօք կամիս զոք 'ի սէրն կոչել. անձնիշխան մարդ կշտամբանօք նուաճի՞. եւ ոչ երբէք. այլ մանաւանդ եւս հակառակի. այլ պարտէ զնա եւ նուաճէ սէր եւ խոնարհութիւնն:
       Այլ ասես, թէ հրաժարեմ՝ զի մի՛ պղծիցիմ 'ի նմանէ որ Հայն է, կամ ես որ Հայս եմ՝ 'ի Հոռոմէն: Ո՛վ յանդգնութեանս. ո՛վ սատանայի կամացն սատարութեանս. քրիստոնեայն պղծէ: Ի հեթանոսաց ոչ խորշիմք եւ ոչ պղծիմք, եւ միմեանց անդամքս՝ վասն սնոտի կարծեաց՝ որպէս 'ի պղծոց հրաժարեմք: Եւ զի՞նչ է նորա պղծութիւնն, կամիս քննեսցուք. ոչ վարք, ոչ գործիք, այլ զի զՔրիստոս Աստուած եւ մարդ խոստովանի. 'ի մի հաւտ կալով երկուց կողմանցս, վասն բայից եւ բառից զմիմեանս պիղծս համարիմք: Վա՜յ մեզ, 'ի յանաչառն ատենա չառանօք ատելութեան՝ օրինաց սիրոյն արհամարհողացս: Դարձեալ թողցուք եւ զկարծեօք ատելն զգործս իրերաց. զգործս իւր կշռեսցէ, ասէ առաքեալ , եւ ապա անձին իւրումտացէ պարծանս, եւ մի՛ առ ընկերաւն. զի իւրաքանչիւր ոք զիւր բերն բառնելոց է: Արդ զբեռնդ՝ զոր ոչ ես դու բառնալոց, է՞ր վասն հոգաս եւ դատիս. եւ դատել այդպէս՝ ոչ վշտակցութեամբ, այլ ատելութեամբ: Երկեղ խառնեա 'ի քեզ. մի՛ գուցէ որպէս նա վասն մեղաց, եւ դու վասն դատաստանաւ, ասէ դտաիք՝ դատեքոց էք:
       Խտրութիւն առնես կերակրոց. եւ սակս այնորիկ նախատես զԱստուծոյ մեծ եկեղեցին՝ Պաւղոսի աշակերտդ, որ ասէ . Զայս գիտեմ եւ հաստատեալ եմ 'ի Քրիստոս Յիսուս, թէ ոչինչ է պիղծ նովաւ. եւ Տէրն՝ Որ ընդ բերանն մտանէ, ոչ պղծէ զմարդ: Ապա յայտ է՝ թէ ոչ պղծէ զնա ծովային զեռունքն, որ յորովայն երթայ՝ եւ արտաքս ելնէ. այլ պղծէ զիս խորհուրդ չար բամբասանացս, որ 'ի սրտէս արտաքս գայ. եւ սակս այսորիկ զնա 'ի հաւատոյն որ 'ի Քրիստոս՝ տայ բամբասել որպէս թերի: Այսպէս խօսեցարուք եւ այսպէս արարէք, որպէս զի ազատութեան օրինօք դատիցէք, եւ մի՛ ծառայութեամբ նախանձու: Սուրբ Հոգին իմաստութեան 'ի թշնամանող եւ 'ի հակառակող բերանոց փախչի, իսկ առ խաղաղարարն բնակէ. ըստ որում գրէ զսոյն Յակովբոս, թէ «Ննախանձ եւ հկառակութիւն եւ դառնութիւնք գոն 'ի ձեզ. մի՛ պարծիք սուտ առնել զճշմարտութիւնն. ոչ է իմաստութիւնս այս իջեալ 'ի վերուստ, այլ երկրաւոր, շնչաւոր եւ դիւական. զի ուր հեռ եւ նախանձ, անդ եւ անկարգութիւն եւ ամենայն իրք չարք »: Ահաւասիկ հակառակողացն. զի այսոքիկ 'ի շնչաւորէն եկին մարդոյ յառաջ եւ գան:
       Յորմէ տեղի տուեալ, եղբարք, եւ երկնախումբ քահանայապետական սուրբ ժողով, բացցուք զբերան, եւ ձգեսցուք 'ի պէտս առաջադրեալ աստուածայինս գործոյ՝ զվերին իմաստութեանն զհոգի, որ է ազատ, սուրբ խաղաղարար, հեք , դիւրահաւան, լի ողորմութեամբ սերմանի այնոցիկ՝ որ առնեն զխաղաղութիւն: Զյս բրաի սերմն, եղբարք, սերմանեալ յանձինս՝ հնձեմք զպտուղնորա 'ի կեանսն յաւիտենից ընդ ամենայն սուրբս:
       Արդ տեսանեմ զի ոչ միայն օծութեամբ Հոգւոյն ընտրութիւն առնէք զանազան իմաստից հոգւոյն, այսինքն երկնաւորին եւ երկրաւորիս, այլ եւ զպտուղ վերին իմաստութեանն սկսայք տալ այսուհետեւ: Զի ահա տեսանեմզձեզ զուարթս դիմօքիբրեւ զմարգագետինս՝ 'ի ձմերայնոյ կապանացն զերծեալս: Ո՛վ սքանչելեացս, ահաւասիկ զանազան ծաղիկք սիրոյ յանձինս ձեր փթթեալ՝ սկսան վաղվաղակի զհոտն բուրել: Զդէմս ձեր տեսանեմ՝ ոչ որպէս յերէկն եւ յեռանդն, այլ նախ քան զբարբառ՝ հեզութեան աւետարանիչս: Աչք ձեր ոչ զեռացումն սրտի արեանց ցուցանեն, այլ զքաղցր արտասուսն ճնշեալ արտաքս բղխեն: Ոչ ինչ անիրաւիք սուրբ հարք, արդարեւ արտասուաց արժանի աւուրքն մեր խռովութեամբ անցեալք. բայց սակայն այսօր է օր զոր արար տէր, օր ցնծութեան եւ ուրախութեան: Ուրախասցի Իսրայէլ յարարիչն իւր, որդիք Սիովնի ցնծասցեն 'ի թագաւորն իւրեանց: Զի բորբոքեցաւ յերկիր մեր ճառագայթն սիրոյ ջահաւորեալ, եւ ելոյծ զձմեռն նախանձու: Եհաս ժամանակ իմաստուն երկրագործացդ յատելոյ զայգի եկեղեցւոյ Քրիստոսի, եւ սրբելոյ զնա 'ի սաղարթիցն աւելորդաց: Այսօր ճշմարտութիւն մեր եւ ողորմութիւնն Աստուծոյ պատահեն մի մեանց, յորոց համբաւի ընդ տիեզերս արդարութիւն եւ խաղաղութիւն:
       Մաղթեսցուք այսուհետեւ , զի տացէ Տէր զքաղցրութիւն եւս առաւելապէս, եւ աճեցուսցէ յերկիր մեր ցօղով Հոգւոյն սրբոյ զայս սերմն. թերեւս զօրութեամբ նորա եւ զպտուղն կարասցուք տալ, որպէս կամօք այսօր՝ եւ առաջի ժամանակս արդեամբք նորոգել զխաղաղութիւն եկեղեցւոյ Քրիստոսի: Զի եւ ընդ նմա՝ նորին շնորհիւն լիցուք խաղաղարարքս որդիք Աստուծոյ Հօր անվախճան խաղաղութեան, արժանաւորապէս փառաւորել զՀայր եւ զՈրդի եւ զսուրբ Հոգին յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն: