Թուղթ ընդհանրական

Փոփոխեսցուք զաստուածային պատուիրանացն խրատ եւ առ ձեզ՝ որ ըստ աշխարհի ունիք զքաղաքավարութիւն:

Եւ նախ եւ առաջին առ իշխանսդ, որք ի նուաղեալ ժամանակիս տիրէք ի տեղիս տեղիս բազմաց եւ կամ սակաւուց, զօրաց եւ գաւառաց, զորս աղաչեմ, մի անհնազանդ լինիք օրինացն Աստուծոյ, այլ որպէս կամիք, զի ծառայք զկամս հրամանի ձերոյ հնազանդութեամբ եւ անթերի կատարեսցեն, որք թէ եւ զմի ինչ ի հրամայելոցն անկատար թողուն, պատուհաս կրեն ի ձէնջ, նոյնպէս եւ դուք, վասն զի բնութեամբ ծառայք էք Աստուծոյ, ծառայեցէք Տեառն երկիւղիւ եւ հնազանդութեամբ, զի մի պատուհասիցիք իբրեւ զապստամբեալս ի Տեառն այլ որպէս զմտերիմ ծառայս՝ պատիւ ընդունիցիք յերկնաւոր թագաւորէն:

Եւ արդ՝ առաջին զայս պատուիրան աւանդեմք ձեզ, մի անիրաւաբար վարիք առ հնազանդեալսդ ծանր եւ դժուարակիր հարկադրութեամբ, զոր ոչ կարեն բառնալ, այլ օրինօք դատեցէք եւ ըստ չափոյ զօրութեան զիւրաքանչիւր ոք, զմտաւ ածէք՝ «Զի եւ ձեր տէր գոյ յերկինս, եւ ակնառութիւն ոչ է առաջի նորաե [Եփես. Զ 9], որպէս եւ առաքեալ ասէ:

Մի՛ զոք զրկէք ի մարդկանէ եւ մի՛ նեղէք զաղքատս եւ զտնանկս, զի մի բողոքեսցեն առաջի Աստուծոյ վասն ձեր, եւ Աստուած լսէ նոցա՝ ըստ իմաստնոյն Սաղոմոնի, զի ասէ, թէ՝ «Մի տար պատճառս աղքատին անիծանել զքեզ, զի մի՛ արարիչ նորա լուիցէ նմա եւ հատուսցէ քեզ չարիսե [Առակ. Լ 19]:

Մի՛ չար եւ անիրաւ գործակալս եւ գաւառապետս կացուցանէք ի վերայ աշխարհի ձերոյ, զի մի յանիրաւութենէ նոցա, զոր գործեն, դուք դատիք յԱստուծոյ՝ հանդերձ նոքօք, այլ զարդարամիտս եւ զարդարադատս ընտրեցէք ունել ի վերայ մարդկան զգործակալութիւն, զի մի զարքունական սահմանեալ իրաւունսն՝ վաստակաւորացն թողցեն վասն սակաւ կաշառացն զբազումն եւ կամ ինքեանք գողասցին. եւ մի՛ առաւել քան զհրամայեալսն նեղեսցեն զնոսա եւ առցեն, զի անիրաւութիւն են երկու կողմանքն առաջի Աստուծոյ. այլ այնպէս իրաւադատ լինիցին, զի «Տացեն զկայսերն՝ կայսեր, եւ զԱստուծոյն՝ Աստուծոյե [Մատթ. ԻԲ 21]:

Մի՛ զոք անիրաւութեամբ դատիք, այլ ուղիղ դատաստան արարէք, զի եւ ձերն դատաստան քաղցրութեամբ լինիցի յԱստուծոյ եւ մի խստութեամբ: Մի՛ վասն կաշառաց կամ վասն սիրելութեան միոյ կողմանն, կան վասն ատելութեան եւ ոխակալութեան, կամ վասն պատուոյ երեսաց ի միոյն աչառելով՝ զանիրաւն արդարացուցանէք ի դատաստան եւ զարդարոյն թիւրէք զիրաւունս, զի մի անիծից օրինացն Աստուծոյ, որ յաղագս այսոցիկ, պարտականս զանձինս առնիցէք:

Մի՛ անտես առնէք զայրւոյն եւ զաղքատին զիրաւունսն, յորժամ աղաղակեն առաջի ձեր վասն զրկողաց իւրեանց, այլ դատ արարէք որբոյն եւ տուք իրաւունս այրւոյն, որպէս ասէ Աստուած մարգարէիւն. եւ ունկնդիր լերուք աղաղակի նոցա եւ փրկեցէք զնոսա ի նեղչաց իւրեանց եւ զյափշտակեալ ինչս նոցա դարձուցէք յանիրաւացն, յայնժան եւ Աստուած լսօղ լինի աղաչանաց ձերոց եւ կատարէ զխնդրուածս սրտից ձերոց:

Մի որպէս զանբան կենդանիս, որ բնութեամբ ծառայք են մարդկան, ծառայեցուցանէք զմարդիկ, որ ընդ իշխանութեամբ ձերով լինին, ի գործ խիստ եւ աններելի, որպէս եւ փարաւօն՝ զորդիսն Իսրայէլի, եւ զայն՝ առանց կերակուր տալոյ նոցին, այլ ներելով եւ քաղցրութեամբ եւ սակաւօրեայ ժամանակաւ, եւ առատագոյն կերակրօք լցուցանել զնոսա յաշխատութիւն անդր, եւ չափով եւ մի յանչափս, որպէս զի կարօղ լինիցին վաստակօք իւրեանց զաղքատանաց կեանս զտանց եւ զորդւոց իւրեանց լցուցանել եւ զարքունական հարկսն հատուցանել:

Մի զվարձս վաստակաւորաց ձերոց հատանէք իշխանաբար, որպէս զայնոցիկ, զորոց ամբաստանեն առաքեալքն եւ մարգարէքն, թէ՝ «Զրկեալն ի ձէնջ աղաղակէ, եւ բողոք հնձողաց եհաս յականջս տեառն զօրութեանցե [Յակ. Ե 4]:

Բաւական լիցի ձեզ, զի վաստակօք նոցա մեծանայք, եւ առաւել քան զչափն փափկանայք, եւ այն՝ զի ոչ թէ այլ բնութիւն է նոցա, եւ այլ՝ ձեր. այլ ի միոյ կաւոյ եւ ի խառնուածոյ, քանզի նմանապէս է տերանց եւ ծառայից, փարթամաց եւ աղքատաց, սկիզբն գալոյ յաշխարհ եւ կատարած ելիցն յաշխարհէ:

Վասն զի զուգահաւասար ամենայնքն ծննդեամբ մտանեն յերկիր եւ մահուամբ ելանեն ի սմանէ, իսկ մեծութիւն եւ փոքրկութիւն, բարձրութիւն եւ խոնարհութիւն, բարեբախտութիւն եւ պանդխտութիւն, ի մէջ ծննդեանն եւ մահուանն պատահեն մարդկան, որ են իբրեւ զերազք զարթուցելոց, որպէս ի փորձոյ անտի յայտնի է ամենեցուն իմաստնոց եւ տգիտաց, զի ոչ ինչ ի սոցանէ ունի զհաստատութիւն:

Վասնորոյ մի՛ վասն անցաւորիս կենաց կորուսանէք զյաւիտենական զկեանսն, զի թէպէտ եւ Քրիստոս դժուարաւ ասաց մեծատանց յարքայութիւն երկնից մտանել, ըստ օրինակի ուղտու ընդ ծակ ասղան, այլ եթէ զմեծութիւն ձեր ըստ կամացն Աստուծոյ ի գործ արկանէք, դժուարինն՝ ձեզ դիւրին լինիցի:

Զի եւ Աբրահամ մեծատուն էր, եւ ոչ միայն արքայութեանն մտանելոյ արժանացաւ, այլեւ գոգ նորա արքայութիւն Աստուծոյ եղեւ եւ անուանեցաւ հանգիստ ամենայն արդարոց. նոյնպէս եւ Յոբ եւ ամենայն մեծատուն արդարքն, ըստ ասելոյն ի Տեառնէ, թէ՝ «Տեսանիցէք զԱբրահամ եւ զԻսահակ եւ զՅակոբ եւ զամենայն արդարսն յարքայութեան Աստուծոյե [Ղուկ. ԺԳ 28]:

Այսպէս եւ՝ դուք, եթէ ըստ նոցին օրինակի գնայք ի ճանապարհս արդարութեան, զի ոչ զոք նեղէին, ոչ զուրուք զինչս յափշտակէին, եւ ոչ ումեք անիրաւութիւն ինչ առնէին եւ կամ նենգութիւն, այլեւ յիւրեանց արդար վաստակոցն զքաղցեալս կերակրէին, զմերկս զգեցուցանէին, զհիւրս ընդունէին, զկարօտութիւն կարօտելոց լցուցանէին, նեղելոց բաւական լինէին եւ տկարաց զօրացուցիչ, զաղքատն եւ զտնանկն ոչ միայն ինքեանք ոչ նեղէին, այլեւ փրկէին ի նեղչաց իւրեանց:

Եւ որպէս ոչ եղեւ նոցա մարմնաւոր փարթամութիւնն արգել եւ խափան ժառանգելոյ զարքայութիւնն երկնից , նոյնպէս եւ ոչ ձեզ լինիցի պատճառ չարեաց մեծութիւնդ, եթէ կամիցիք արդարութեամբ վարել զդա, որպէս եւ նոքա, այլ մանաւանդ բարւոյ առիթ լինի ըստ իմաստնոյն, զի ասէ, թէ՝ «Փրկանք առն՝ մեծութիւն իւրե [Առակ. ԺԳ 8]:

Իսկ այն, որ փոխանակ զիւրն տալոյ կարօտելոց զնոցայն յափշտակէ, եւ կողոպտէ զնոսա, եւ փոխանակ հիւրընկալ լինելոյ եւ հանգուցիչ՝ աշխատելոց ի ճանապարհի, գողակից լինի գողոց դարանակալ ի ճանապարհի այնոցիկ, որք անմեղութեամբ գնան ընդ ուղիղ ճանապարհս իւրեանց, եւ զտուն իւր յանիրաւ ստացուածոց անտի լնու եւ մեծանալ կարծէ:

Թողից ասել զանթողլին յանցանք, որք ոչ միայն զինչսն յափշտակեն, այլեւ զարիւն անմեղացն հեղուն, զի մի դատախազ լինիցին յափշտակողաց ընչից իւրեանց, եւ զայն ոչ ածեն զմտաւ եթէ այլ դատաւոր կայ գիտօղ ամենայնի, յորմէ ոչ կարեն թաքուցանել զգաղտնիս չարեաց իւրեանց:

Յաղագս այսպիսեաց մեծատանց յիրաւի հրամայէ Քրիստոս՝ դժուարաւ մտանել յարքայութիւն երկնից, որոց ոչ արքայութիւնն է օթեւան, այլ հուր գեհենին, եւ ասպնջական որդն անքուն եւ տարտարոսն յաւիտենական:

Եւ այս յիրաւի, զի թէ որք յիւրեանց արդար ընչիցն ոչ կերակրեն զքաղցեալս եւ ոչ զգեցուցանեն զմերկս եւ ոչ ժողովեն զօտարս, լսելոց են ի Քրիստոսէ յաւուր դատաստանին, եթէ «Երթայք յինէն անիծեալք ի հուրն յաւիտենիցե [Մատթ. ԻԵ 41]. ապա, որք աղքատին առաւել քաղցի լինին պատճառ եւ տառապելոյ մերկութեան եւ օտարին՝ կորստեան ընչիցն եւ անձին, եւ փոխանակ զբանդարկեալսն տեսանելոյ եւ մխիթարելոյ բանիւ եւ արդեամբք՝ արձակելոց անմեղաց բանդից եւ կապանաց լինին առիթ, ո՞ւր արդեօք իմանի տեղի եւ չափ տանջանաց այնպիսեացն, եթէ ոչ ընդ սատանայի եւ հրեշտակաց նորա, զորոց եւ զկամսն կատարեցին:

Վասնորոյ, աղաչեմ, ի բաց լինել ամենեցուն ձեզ ի կորստական գործոցս յայսցանէ, եւ մի ոք պատճառեսցէ զպատճառս մեղաց ասելով՝ զի եթէ ոչ զրկեմք եւ ոչ յափշտակեմք, զիշխանութիւն մեր ոչ կարեմք հաստատուն ունել:

Եւ առ այս՝ առաջին զայս ասեմք, զի թէ անկարելի էր որոց զիշխանութիւնս ունին՝ հաճոյ լինել Աստուծոյ, ապա զիա՞րդ բազումք ի թագաւորաց եւ յիշխանաց գովելիք եղեն Աստուծոյ եւ մարդկան, որք եւ յիշատակին ի գիրս սուրբս:

Դարձեալ, թէ եւ անհնարելի էր, ըստ ասելոյ ձեր՝ առանց զրկանաց իշխանութիւն վարել, ապա որ իմաստունն է՝ փախչել արժան էր յանցաւոր իշխանութենէն, եւ ոչ վասն այնորիկ անանց տանջանօք ընդ սատանայի տանջիլ: Բայց ոչ է անհնարին առանց անիրաւութեան վարել զիշխանութիւնն, այլ դիւրին եւ հեշտալի է, որք սիրեն եւ կամին. եւ մեք վկայեմք առաջի Աստուծոյ եւ երաշխաւոր լինիմք ամենեցուն: Զի եթէ ոք զտուն իւր մաքրեսցէ ի զրկանաց եւ զիրաւամբք ստացուածս միայն ժողովեսցէ անդ, թէ եւ սակաւ թուի թէ իցէ, առաւել շահեկան լինիցի եւ պատճառ հարստութեան, քան զբազումս անիրաւաբար ստացեալս: Եւ զայս իմաստունն Սողոմոն յայտ արարեալ ասէ, թէ «Անէծք Տեառն ի տունս ամբարշտաց, յարկք արդարոց օրհնինե [Առակ. Գ 33], քանզի սակաւ ինչ անիրաւն զբազում իրաւամբք ստացեալսն՝ նման հրոյ կիզէ եւ ապականէ, զի անիծիւք եւ դառնութեամբ է ժողովումն անիրաւն ի զրկելոց անտի, եւ ընդ աղքատացն անիծից եւ Աստուծոյ անէծքն մտանեն ի տունս զրկողացն, իսկ տուն արդարոյն, զի սուրբ է ի զրկանաց եւ կերակրիչ է քաղցելոց, ընդ օրհնութիւնս աղքատացն եւ Աստուծոյ օրհնութիւնն մտեալ ի ծածուկ եւ անյայտ՝ զսակաւն բազմացուցանէ, որպէս զՍարեփթացի այրւոյն եւ զՍոմնացւոյն եւ զորս տէրն կերակրեաց յանապատին:

Եւ մի ոք յանմտաց եւ ի մարմնասիրաց զբազում ինչս տեսանելով զրկողաց եւ ամբարշտաց եւ զսակաւս որոց իրաւամբք ստանան, այպանիցէ զաբնիւք մերովք, այլ լուիցէ այնպիսին աստուածահօր մարգարէին Դաւթի՝ զի ասէ. «Լաւ է սակաւիկ ինչ արդարոյն, քան զբազում մեծութիւն մեղաւորացե [Սաղմ. ԼԶ 16]. նոյնպէս եւ որդւոյ նորին Սաղոմոնի, արդարոյն ասէ՝ «Ամենայն աշխարհ լի է ընչիւք, իսկ ամբարշտին եւ ոչ դանգ միե [Առակ. ԺԷ 4]. եւ դարձեալ՝ լաւ է ասէ՝ «Բանջարօք կերակրիլ հանդերձ արդարութեամբ, քան մեծամեծ զենլեօք անիրաւութեամբե [Առակ. ԺԵ 17]: Եւ յիրաւի է այս, զի որք յիրաւացի եւ յարդար ընչից իւրեանց կերակրին, ոչ ինչ կրեն պատիժն յԱստուծոյ, իսկ այնք, որ ի զրկանաց կամ ի գողութենէ եւ ի յափշտակութենէ լնուն զսեղանս իւրեանց, զամենայն, զոր առատապէս վայելեն յայլոց իրաց, տոկոսեօք ունին հատուցանել ի դատաստանին աւուր:

Մի եւ զպահս հաւատոյ լուծանէք ի ձուկն եւ ի գինի իշխանաբար, զի մի ընդ անժուժկալսն դատիցիք:

Դարձեալ եւ զայս ասեմք, զի ստութիւն եւ խաբէութիւնն, զոր Քրիստոս հրամայեաց, թէ ի չարէն է՝ ի սատանայէ, թէպէտ եւ ամենայն մարդոյ վնասակար է, բայց առաւել մեծամեծաց եւ իշխանաց, զի փոքրն, վասն զի անզօր է, ջանայ ստութեամբն զբան իւր հաստատել եւ հաւատալի առնել, իսկ մեծն, քանզի ի ձեռս իւր է առնելն, զոր կամիցի, իշխանաբար, յորժամ զիրաւունսն արհամարհիցէ:

Դարձեալ՝ ռամիկ մարդոյ, եթէ ստութիւն ինչ խօսի եւ թէ այլ ինչ վատթար իրս գործէ, ոչ լինի այնքան յայտնի, եւ ոչ հրապարականախատ լինիցի, իսկ զմեծին եւ զփոքր մի սխալանքն ի հայհոյութիւն եւ ի թշնամանս բարձրացուցանեն մերձաւորք եւ հեռաւորք, այլեւ սիրողքն չարի՝ օրինակ չարութեան առնուն զառ ի մեծամեծաց եղեալ պատուիրանազանցութիւնս ինչ:

Վասնորոյ, աղաչեմ, մի եղիցի առ ձեզ բան խաբէութեան եւ ստութեան, մի առ ձեր հնազանդեալսն եւ մի առ արտաքինսն, այլ որոց խոստանայք բանիւ զբարիս, զնոյն եւ գործով կատարեցէք, զի այն է հաճոյ առաջի Աստուծոյ եւ մարդկան եւ գովութեան պատճառ ձեզ յամենայն բերանոյ:

Նաեւ զզինուորաց ձերոց եւ զամենեցուն, որք ծառայենն ձեզ, զսահմանեալ հռոգսն մի պակասեցուցանէք, զի զրկանք մեծ է այն եւ անիրաւութիւն. քանզի որպէս նոքա պարտական են վասն պարգեւացն, որ ի ձէնջ, զարիւնս իւրեանց հեղուլ վասն ձեր, նոյնպէս եւ դուք պարտիք զխոստացեալ թոշակսն նոցին հատուցանել անթերի:

Եւ մի ինչ բռնութեամբ առաւել, քան զչափն, գնայք առ նոսա, զի մի յերկիւղէ կողոպտելոյ եւ բանդ եւ պատուհաս կրելոյ ի ձէնջ անիրաւաբար՝ գաղտնի փախչին եւ ուրացողք լինին երդմանցն, որ առ ձեզ, եւ երկու կողմանցդ լինիցին մեղք՝ նոցա եւ ձեզ: Այլ եթէ հաւանիք խորհրդակցութեան մերոյ եւ խրատու, զայս սահման դիք ամենեցուն, որք ծառայենն ձեզ, զի որչափ կամք լինին մարդոյ կալ ի ծառայութեան ձերում՝ հաւատարմութեամբ ծառայեսցեն ձեզ եւ առանց նենգութեան, եւ որ ոք յօժարի ելանել ի ծառայութենէ ձերմէ, յայտնի հրաման խնդրեսցէ ի ձէնջ առանց երկեղի, եւ դուք մի սաստիւ եւ բռնութեամբ լինիք արգելօղ, բայց եթէ սիրով եւ իւրով կամաւ: Զայն, որ ոչ կամիք դուք գնալ ի ձէնջ, եւ այլոցն՝ քաղցրութեամբ տուք հրաման, եւ եթէ ինչ պարտից էք՝ հատուցէք նոցա: Եւ յորժամ այսպիսի իրաւունք տեսանեն ի ձէնջ լեալ, կամ ոչ գնան բնաւ, եւ կամ թէ գնան՝ փութով դարձեալ առ ձեզ դառնան եւ ազատէք զնոսա եւ զձեզ ի խղճէ երդմնազանցութեանն, եւ լինի այն մեծ վարձուց պատճառ ձեզ յԱստուծոյ:

Դարձեալ, մի՛ եղիցի ձեզ յօժարութեամբ դիմել երդմունս յանուն Աստուծոյ եւ յաւետարանն սուրբ եւ ի խաչ՝ առանց մեծագոյն հարկի, քանզի Քրիստոս հրամայէ յաւետարանին, ուր երդումնն լինի, թէ՝ «Ամենեւին մի երդնուցուս ոչ միայն յարարիչն, այլեւ ոչ յարարծս, ոչ յերկինս եւ ոչ ի յերկիր եւ ոչ ի գլուխ քոե [Մատթ. Ե 34], այլ այնպէս ցուցէք ամենեցուն զձեզ ճշմարտախօս լինել, մինչ զի լոկ բանից ձերոց, որպէս երդման, հաւատասցեն մարդիկ: Իսկ եթէ ծանրագոյն ինչ հարկ լինիցի երդնլոյ, մի ոք մեղիցէ զանթողլի յանցանսն՝ ուրանալով զերդմունսն եւ երդմնազանց լինելով, զի առաւել չար է ուրացութիւնն, որ յերդմունսն է, քան զայն, որ յերկիւղէ մահու առաջի անհաւատից ուրանան, քանզի այն է բռնութենէ է եւ յերկիւղէ տանջանաց եւ մահու, եւ այս՝ կամաւորութեամբ եւ վասն սակաւ ինչ կորստական շահի, եւ է զանազանութիւն սոցա, որպէս կամաւ մեղքն եւ ակամայ:

Եւ ոչ միայն առ հաւատակից քրիստոնեայս պարտ է առանց ստութեան պահել զերդմունսն, այլեւ առ այլազգիս, եւ մանաւանդ առ նոսա առաւել, զի մի անուանն Աստուծոյ եւ հաւատոյս քրիստոնէութեան պատճառ լինիք հայհոյելոյ ի նոցանէ. զի թէ կռապաշտ թագաւորին Նաբուգոդոնոսորայ՝ երդմնազանց լինելով հրէիցն, մատնեաց Աստուած զքաղաքն եւ զազգն ի ձեռս նորա, քանի եւս ի նորում պատուհասէ Աստուած զայնոսիկ, որք ատեն եւ ուրանան զերդմունսն, որ առ նոսա:

Եւ մի՛ ոք զայն առաջի դիցէ, եթէ վասն զի նոքա ստեն երդմանցն, որ առ մեզ, պարտ է՝ զի եւ մեք առ նոսա զնոյնս արասցուք, այլ չէ մերս երդումն եւ նոցայն հաւասար զի մերս առ ճշմարտութիւնն է, եւ նոցայն ոչ նոյնպիսի: Վասնորոյ եւ մեք որպէս զծառայս գիտօղ կամաց տեառն իւրոյ եւ ոչ արարօղ՝ բազում ըմպեմք գանս, եւ նոքա որպէս զտգէտս՝ սակաւս:

Դարձեալ աղաչեմք, մի՛ առ բարկութիւն շարժելով եւ ոչ ուղղադատ իրաւամբք, կամ խրատ ինչ առնէք մարդոյ կամ մահու վճիռ տայցէք, քանզի նոր օրէնքս ոչ հրամայեն զայսոսիկ, եւ հին օրէնքն թէպէտ եւ հրամայեն, բայց ոչ վայրապար, այլ ըստ յանցանացն արժանաւորութեան զիւրաքանչիւրսն դատել ի խրատ եւ ի մահ:

Վասնորոյ եւ դուք, որ յիշխանութեանդ էք, թէպէտ եւ զնոր օրէնքս անկարելի ասէք պահել, զհին օրինացն հրամանս, որ վասն այսպիսի իրաց է, կատարեցէք: Իսկ եթէ առանց օրինաց դատիք զմարդիկ անիրաւաբար ի սպանումն եւ ի խրատ, գիտասջիք հաստատուն, զի խնդրելոց է ի ձէնջ Աստուած յաւուրն դատաստանի զարիւն սպանելոցն եւ զհատեալ անդամս խրատելոցն:

Նաեւ զայս եւս պատուիրան աւանդեմք ձեզ, մի՛ լինիք վրիժառուք եւ քինախնդիրք, որով զիշխանսն Իսրայէլի նախատէ մարգարէն Եսայիաս, այլ ըստ հրամանին Քրիստոսի ներօղ եւ երկայնամիտ լերուք առ ամենեսեան՝ որ մեղուցեալ իցեն ձեզ, զի եւ դուք ընկալջիք առ ի նմանէ զքաղցրութիւն եւ զբարերարութիւն, ըստ ասելոյն, թէ՝ «Մի՛ դատիք եւ ոչ դատիցիք, մի պատժէք, եւ ոչ պատժիցիքե [Ղուկ. Զ 37], զի որով չափով չափէք, չափեսցի ձեզ: