Տաղեր

Ի թուականիս հազար ՚ւ յիսնի
Սեպտեմբերի քսան եւ ութի,
Հինգշաբթի օր, սրբոց տօնի
Անթիմօսի ՚ւ Երանոսի:

Կայր քահանայ մի Թոխաթի,
Առաքինի, սուրբ եւ բարի,
Սուրբ Քառասունից մեծի թաղի
Եւ տէր Յակոբ անուն ասի:

Սա ուխտեաց զինքն Քրիստոսի,
Թէ աբեղայ լինիմ յերկրի,
Աշակերտիմ վարդապետի,
Ելեալ լինիմ մեծ րաբունի:

Զի խիստ հմուտ էր սա գրի,
Հնոց, Նորոց Կտակարանի,
Նրբից մեկնիչ եւ արտաքնի,
Լուծիչ դժւար ծածուկ բանի:

Բառից գիտող, նաեւ բայի,
Քերթող յաւել-պակաս բանի
Եւ ճարտասան չափով տաղի,
Ոտանաւոր շինէր արի:

Էր գրագիր սա ուղղակի,
Բոլորգրի, նաեւ նօտրի,
Երկաթագրի, խազի, ծաղկի,
Քերականի, գրադարձի:

Սա ժողովէր զմանկունսն ի մի,
Զուշիմ տղայք ՚ւ աշակերտնի,
Ուսուցանէր զվարս բարի,
ԶԳիրք եւ զՍաղմոս, զՅիսուս Որդի:

Արիստոտել սա նմանի`
Մեծ ուսուցիչն Աղէկսանդրի,
Կամ Պղատոն, Պորփիւրոսի
՚Ւ այլ իմաստնոցն Եգիպտոսի:

Պտղոմէոս գրասիրի
Եօթանասուն իւր թարգմանչի,
Որ բնակէին Փարան կղզի
Եւ գրէին զգիրս աշխարհի:

Պատմագրացն էր նմանի,
Ափրիկանոս, Յովսէպոսի,
Մեծ Եւսեբի, Միխայէլի
Եւ Սամուէլ քահանայի:

Կամ Սահակայ եւ Մեսրոպի,
Սուրբ թարգմանչացն Հայոց ազգի,
Դպրոց բացող, գտիչ գրի,
Զմանկունս ուշիմս ժողովողի:

Ուր հնացեալ գիրք տեսանէր,
Փտեալ, եղծեալ, թրջեալ, անտէր,
Զնոյն առեալ եւ օսլայէր,
Գրէր զպակասն եւ նորոգէր:

Նա զաշխարհիս սէրն չունէր
Եւ ոչ անգամ յերկիր հայէր,
Գրոց բանից խիստ փափագէր,
Վանորէից մեծ սէր ունէր:

Որբոց, այրեաց լինէր նա տէր,
Մերկ աղքատաց հագուստ առնէր,
Զղարիպ, պանդուխտն նա ընդունէր,
Զնոցա մեռեալն սիրով թաղէր:

Ի պատարագն զնոսա յիշէր
Եւ զգերեզմանս նոցա օրհնէր,
Հոգով, մարմնով մխիթարէր
Եւ զղարիպնին ուրախ առնէր:

Յորտեղ աղքատ մի տեսանէր,
Կոյր եւ սապղար, մերկիկ, անտէր,
Առեալ զձեռն եւ տուն տանէր,
Հոգով, մարմնով զնա կերակրէր:

Գրոց սրբոց առակ բերէր,
Քարոզելով մխիթարէր
Եւ Երանի է ձեզ, ասէր,
Հոգով աղքատք, աստուածասէր:

Էր խիստ արթուն եւ ժամասէր,
Սաղմոսասաց, ժիր աղօթէր,
Զշարականս կարգաւ քաղէր,
Եւ զլսողքն ուրախ առնէր:

Զգանձեր, տաղերն անահ ասէր
Եւ զմեղեդոց ձայնն գիտէր,
Զյորդորակներն յայտնի ասէր
Եւ զմարդիկք փառաւորէր:

ԶՃաշոց գիրքն բարբառէր,
ԶԱւետարանն բերան ունէր,
ԶՅայսմաւուրքն նա պատմէր,
ԶՍուրբսն Աստուծոյ տօնիւ պատւէր:

Ի պատարագն մտանէր,
Աչացն արցունքն աղբիւր բղխէր,
Զկենդանիսն ուրախ առնէր
Եւ զննջեցեալքն յիշատակէր:

Պատարագած օրն որ լինէր,
Միս եւ գինի ոչ ճաշակէր,
Ի գիրք կարդալն դեգերէր,
Զվարս սրբոցն ի յինք բերէր:

Ձայնիւ անուշ եւ համեղ էր,
Զինչ որ ասէր, շնորհք ունէր,
Շաքար եւ մեղր բերնէն բղխէր
Եւ զլսողքն քաղցրացնէր:

Անձամբն քաջ եւ արի էր,
Մէջ Թոխաթու նա պարծանք էր,
Խիստ գեղեցիկ հասակ ունէր,
Ճարտարաքայլ եւ ուժեղ էր:

Կամար ուներ, աչւին` ծովէր,
Քաղցրատեսիլ նա դիմօք էր,
Մօրուքն թուխ պատկերօք էր,
Ոսկիբերան ինքն նմանէր:

Եկեղեցոյն նա պարծանք էր,
Ջահ եւ լապտեր, կանթեղ, մոմ էր,
Լուսով ճրագ, աշտանակ էր,
Զամենեսեան լուսաւորէր:

Ո՛վ տէր Յակոբ, հեզ եւ բարի,
Խոնարհ հոգով, ժիր եւ արի,
Սրտիւ սիրող դու ընկերի
Եւ ամենայն ժողովրդի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, հովիւ բարի,
Դարձուցանող մոլար հօտի,
Ցրւեալ, ճապաղեալսն կոչող ի մի,
Ջուր հանգստեան եւ դալարի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, բժիշկ բարի,
Դու փարատող ամէն ցաւի,
Թէ հոգոյ ախտ եւ թէ մարմնի,
Ապաքինող ամենայնի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, քանոն յերկրի,
Ուղղիչ ամէն ժողովրդի,
Թէ յաշխարհիս ոք մոլորի,
Դու առաջնորդ ճանապարհի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, դու նաւավար,
Ծով աշխարհիս այս խռովարար,
Հանէր զնաւդ հանդարտաբար,
Յանքոյթ տեղիդ խաղաղարար:

Ո՛վ տէր Յակոբ, դու այգէպան,
Բաշխող պտղոյն անմահութեան,
Ողկոյզ բաժակն անապական
Արբուցանող ժողովրդեան:

Ո՛վ տէր Յակոբ, վարդ անթառամ,
Անուշահոտ ծաղիկ գարնան,
Շուշան գունով եւ ըռահան,
Զքիմս արբուցեր ժողովրդեան:

Ո՛վ տէր Յակոբ, անուշահամ
Մեղր եւ շաքար բերանդ քո կան,
Արբուցանես ժողովրդեան,
Որպէս զկաթն անուշահամ:

Ո՛վ տէր Յակոբ, արմատ բարի,
Բարձրաուղէշ ծառ ցանկալի,
Ով որ նստի քո հովանի,
Ինքն բերկրի ՚ւ ուրախասցի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, աղբիւր բարի,
Ցուրտ եւ քաղցրիկ ջուր հանգստի,
Այրած սրտի եւ ծարաւի,
Զովացնող պասքեալ լեզւի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, բաշխող հացի,
Նաեւ երկնից մանանայի,
Սովեալ, քաղցեալ եւ անօթի
Դու կերակրող ամենայնի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, սերմն բարի,
Դու ո՛չ անկար ճանապարհի,
Ո՛չ ի քարի, ապառաժի,
Ո՛չ մէջ փշի ՚ւ ո՛չ խոպանի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, երկիր բարի,
Բուսուցանող դու ցորենի,
Հարիւր վաթսուն եւ երեսնի,
Ըստ Տէրունեան սուրբ առակի:

Ո՛վ տէր եղբայր, երկինք յերկրի,
Անմուտ արեւ, բոլոր լուսնի,
Առաւօտեան աստղ ցանկալի,
Ամպ հրաշագեղ, ցօղ անձրեւի:

Ո՛վ տէր եղբայր, դու աղաւնի,
Ղումրի անբիծ, տատրակ բարի
Եւ կարկաչող ձայն կաքաւի,
Պուլպուլ քաղցրիկ մէջ գիշերի:

Ո՛վ տէր եղբայր, նման ծովի,
Անհուն եւ խոր եզեր չունի,
Եւ դու ծնօղ ես մարգարտի
Եւ վաճառող ժողովրդի:

Ո՛վ տէր եղբայր, դու սիրելի
Հայրապետի, վարդապետի,
Եպիսկոպոս ՚ւ աբեղայի,
Քահանայի, սարկաւագի,

Աշխարհական ժողովրդի,
Արանց, կանանց, ծերի, տղայի,
Առհասարակ ամենայնի,
Դու սիրեցեալ յաչս ամենի:

Ո՛վ տէր եղբայր, դու ցանկալի
Հայո, Հոռմի եւ Ֆռանկի,
Թէ՛ Ասորի եւ թէ՛ Կուռճի,
Տաճկի, Հրէի ՚ւ այլ ամենի:

Ո՛վ տէր Յակոբ, հոգոյս հոգի,
Ստեփանոս քո ծառայի,
Թողէր զկինդ քո այրի,
Դստրիկդ որբուկ, խեղճ ու լալի,

Վիրաւորեալ կայ ի մարմնի,
Բժիշկ եւ դեղ ոչ գտանի,
Քո կարօտուդ հալեալ մաշի,
Սիրով քոյին յոյժ նւաղի:

Ո՛վ դու Սարգիս, հայր մղդեսի,
Ճանփաշայ` մայր իմ ցանկալի
Եւ տէր Յակոբ, եղբայր բարի,
Վախճանեցաք դուք յայս տարի:

Զտէր Ստեփանոսն արիք լալի,
Խեղճ, անճարակ, ողորմելի,
Դուք վերացայք առ Տէրն երկնի
Եւ զիս յերեր թողիք յերկրի:

Աչացս լոյս, եղբայր բարի,
Սիւն իմ սրտիս, հոգոյս հոգի,
Իմ կեանքս դու եւ ուժ բազկի,
Թագ եւ պարծանք իմոյս գլխի:

Բերդ ու պարիսպ էին ընձի
Եւ պարծանաց յուսոյ տեղի,
Զիս թեւաթափ արիր յերկրի,
Միջակոտոր, ոտքս ի քարի:

Իմ աշակերտ ՚ւ եղբայր բարի,
Որդեակ հոգոյս դու ցանկալի,
Վա~յ իմ աչացս` այդպէս տեսի,
Բազկօքս եդի ի տապանի:

Սուրբ Քառասնիցն հովանի
Եւ տաճարին դրանն առաջի,
Մաղաքիին հօրն քովի
Կայ հանգուցեալ յաջակողմի:

Քսանուեւթ տարի յերկրի
Աշխարհական կենօք շրջի,
Ութն տարի կարգով վարժի,
Երեսունուհինգ տարոյ լինի:

Ի սոյն ամի սա վաղճանի,
Զյետ մնացորդս առնէ լալի,
Ողորմելի եւ խղճալի,
Տատանելի ՚ւ երերալի:

Լոկ Ստեփանոս դու եղկելի,
Ամէն բերնէ եղուկ ելի,
Մեղօք լցեալ եւ չարժանի,
Դու մնացիր սուտ կենդանի:

Գնա, գործէ դու զբարի,
Յամէն չարեաց ի զատ կեցի,
Տէր Յակոբին եւ իւր զարմի
Հայր մեր յերկինս սուրբ եղիցի: