The Life Of Mashtots

74. Եւ դարձեալ բազում եւ անհամար գունդս գունդս վանականաց ի շէնս եւ յանշէնս, դաշտականս, շինակեացս եւ լեռնականս, անձաւամուտս եւ արգելականս բնակեցուցեալ հաստատէր։ Զորս ընդ ժամանակս ժամանակս իւրով իսկ անձամբն աւրինակ ցուցեալ՝ առեալ զոմանս յաշակերտացն յիւրաքանչիւր մենաստանացն, եւ երթեալ լեռնակեաց, սորամուտ, ծակախիթ եղեալ զառաւրեակն խոտաբուտ ճաշակաւքն վճարէին։ Եւ այնպէս վշտակեաց տկարութեան զանձինս տային։ Մանաւանդ որոց նայեցեալ ի մխիթարութիւն առաքելական բանիցն՝ թէ «Յորժամ տկար եմ վասն Քրիստոսի, յայնժամ զաւրացեալ լինիմե։ Եւ թէ՝ «Լաւ լիցի պարծել տկարութեամբս, զի բնակեսցէ յիս զաւրութիւնն Քրիստոսիե։

75. Անդ էր այնուհետեւ չարբենալ գինւով, այլ առաւելուլ հոգւով եւ պատրաստել զսիրտս երգովք հոգեւորաւք ի փառս եւ ի գոհութիւն Աստուծոյ։ Անդ կրթութիւն քաղցրուսոյց ընթերցուածոց հոգեպատում գրոց։ Անդ քաջալերութիւն յորդորական վարդապետութեանն՝ առ ի յառաջադէմ ընտրութիւն պսակահաս քրիստոսադիր կիտին։ Անդ եռալ հոգւով աստուածապաշտ ծառայութեամբ։ Անդ աղաւթք աղերսալից եւ պաղատանք փարելիք եւ խնդրուածք հաշտեցուցիչք վասն ամենեցուն կենաց առ մարդասէրն Աստուած։ Եւ նովին հոգեկրաւն արուեստիւն հանէր աւուրս բազումս յանապատ տեղիս, մինչեւ ազդ լինէր իրաց ինչ աւգտակարաց եկեղեցեաց կողմանցն այնոցիկ՝ հասանել յաւգնականութիւն շնորհաւքն Քրիստոսի։ Եւ նորա առանց իրիք զբաղելոյ, հանդերձ գործակցաւք իջեալ ի թիկունս դիպացն պատահելոց, եւ վարեալ զաւրութեամբն Աստուծոյ, եւ յորդորագոյնս պարարտագոյնս եւ անփակ բերանով զվտակս վարդապետութեանն ի սիրտս լսողացն ծաւալեցուցանէր։ Եւ զայս առնէր զամենայն ժամանակս իւր վասն անձին եւ վասն աշխարհի։

76. Քանզի սովոր իսկ են ճշմարիտ վարդապետք զանձանց առաքինութիւնս կանոն աշակերտելոցն դնել։ Մանաւանդ յուշ առնելով զտէրունականն՝ զմիոյ միայնոյն իմաստնոյն Աստուծոյ. «Քանզի սկսաւ Յիսուս առնել եւ ուսուցանելե։ Որոյ բազում անգամ առեալ զաշակերտսն ուրոյն եւ աննիազական անձամբ, աւրինակ կարաւտելոցն լինէր, յորժամ ի Թաբովրական լերինն՝ զաւետաց երանութիւնն տայր եւ կամ յորժամ ի նմին լերինն զկանոնական զաղաւթսն առնէր, մինչդեռ աշակերտքն ի Տիբերական ծովուն նաւէին։ Եւ դարձեալ յաւուրս բաղարջակերացն, յաւրինական տաւնին, զգիշերոյն աղաւթքն եւ ցայգոյ, ի Ձիթաստանեայց լերինն առանձինն մատուցանէր։ Ուստի եւ յայտնի իսկ է եւ առանց խուզելոյ՝ եթէ ոչ վասն անձին ամենատէրն, այլ համաշխարհի յուսումն զայն գործէր, որ է աւրինակ ամենայն հաւատացելոց։ Վասն որոյ ասէր իսկ՝ թէ «Արթուն կացէ՛ք, զի մի՛ ի փորձութիւն մտանիցէքե։

77. Իսկ արդ, եթէ թեթեւագոյն արուեստից պակասագոյն են ի գիտութենէ ազգք երկրածնացս, ո՞րչափ առ այնմ արուեստի ոք համարեսցի անգիտանալ, որ ընդ աստուածախաւսն կատարի. որում երանելին Պաւղոս ամենեցուն տգիտանալ ասէ։ Վասն որոյ եւ զամենակեցոյց Հոգին ի թիկունս հասանել անմռունչ հեծութեամբ բարեխաւս գիտէ։

78. Իսկ արդ յորժամ լսիցեմք՝ եթէ «Սկսաւ Յիսուս առնել եւ ուսուցանելե, ապաքէն զառնելն՝ զի ուսուցանէ եւ ոչ եթէ զի պարգեւեսցէ՝ իմանալի է։ Եւ բարեխաւսելն նորա վասն սրբոց եւ բարեխաւսելն Հոգւոյն Սրբոյ առ ի վարդապետելոյ մեզ՝ զի ընդ միմեանց բարեխաւս իցեմք, եւ ոչ եթէ առ բարձրագոյն ոք Միածնին կամ Հոգւոյն Սրբոյ բարեխաւսելն գիտելի է. քանզի միապատիւ է աստուածականն եւ ոչ բազմաբար։

79. Իսկ երանելի առաքելոցն ընկալեալ ի վարդապետութենէ ճշմարտութեանն, նախ կարաւտական անձանց յաւգուտ մատակարարէին եւ ապա աւրինակ աշակերտելոցն բարձեալ տանէին. երբեմն առանձինն եւ երբեմն ժողովրդովքն գումարելովք զփառսն Քրիստոսի աւրհնելով բարձրացուցանէին։ Քանզի առաւել աւգտակար իսկ է յամենայն աշխարհակիր զբաւսանաց առանձինն սահմանել եւ միայն աստուածպաշտութեան պարապել։ Զոր եւ մարգարէքն յառաջագոյն գործէին, որք ի լերինս եւ յանապատս, յայրս եւ ի փապարս վիմաց զաստուածեղէն կրաւնիցն զծառայութիւն հարկանէին։ Նոյնպէս եւ ամենայն հարքն, որք յաջորդեցան յառաքելական կանոնացն՝ կրեալ անձամբք զլաւութիւնս բերէին վերջնոցս աւրինակ։ Ուստի երանելիս այս բարձեալ տանէր զաւանդելոցն պատիւ եւ ամենայն մատուցելոց առ նա զնոյն պատուիրեալ գուշակէր։ Եւ այնպէս յառաջադէմ ամենայն աստուածեղէն գանձուցն վայելչութեամբք լցեալք, պարարտացեալք, խաղացեալք գային ի բազում ժամանակս նովին ի նոյն կանխեալք, ի նմին հանապազորդեալք։