ՍԿԻԶԲՆ
ԱՍՏՈՒԾՈՎ
ՅԱՂԱԳՍ
ՍԵՌԻ
1
ՊՐԱԿՔ
ԺԱ
2
Յետ
երկակի
նախերգութեան
իմաստասիրիս
եւ
մեր,
աւգնականութեամբ
լաւագունին
բուռն
հարցուք
զնոցին
իսկ
զհանդիսիցն,
սկիզբն
առնելով
ի
վարդապետութենէ,
որ
յաղագս
սեռին,
զոր
ուսուցանէ
մեզ
Պորփիւրիոս։
3
Նախ
եւ
առաջին
արիստոտէլական
բացորոշմանցն
հետեւիլ
լաւագոյն
համարի,
եւ
զհոմանունութիւն
ընդ
երիւք
այսոքիւք
արկանել
սահմանաւք։
4
Նախ,
եթէ
քանի
նշանակութիւնք
են
սեռի։
5
Երկրորդ,
եթէ
յաղագս
որո՞յ
նշանակութեան
բանն
է։
6
Երրորդ,
ստորագրել
եւ
սահմանել
զայն,
յաղագս
որոյ
բանն
է։
7
Ապա
եթէ
ոչ
կամիցի
ըստ
այսմ
բացորոշութեանց
առնել,
յանհուն
երկբայութիւնս
անկեալ
ցնդի.
վասն
զի
հոմանունութիւն
մայր
է
մոլորութեան
եւ
երկբայութեան։
8
Արդ
այսմ
բացորոշութեան
հետեւելով
Պորփիւրիոս՝
նախ
եւ
առաջին
տարորոշէ
զհոմանունութիւն
եւ
ասէ,
թէ
քանի
նշանակութիւնք
են
սեռի.
եւ
երկրորդ,
ասելով՝
թէ
յաղագս
որոյ
է
նորա
խնդիրն.
եւ
երրորդ,
յետ
այսորիկ
ասելոց
եւ
զվարդապետութիւն՝
յաղագս
որոյ
խնդիրն
է։
9
Արդ
ասէ,
թէ
նախ
առաջին
սեռ
է,
որ
ի
միոջէ
յարանուանեալ
է՝
եւ
յառաջ
եկեալ,
որպէս
հերակլեանքն
ի
Հերակլեայ՝
յարանունաբար
ասացեալք,
եւ
յառաջ
եկեալք
ի
Հերակլեայ։
10
Եւ
բարիոք
առընթեր
եդաք
զյառաջ
եկեալն.
քանզի
են
ոմանք
ի
միոջէ
յարանուանեալք,
այլ
ոչ
ասին
սեռք.
վասն
զի
ոչ
են
ի
միոջէն
յառաջ
եկեալ,
որպէս
պիթագորեանքն
ի
Պիթագորէ,
եւ
պղատոնականքն
ի
Պղատոնէ։
11
Բայց
ոչ
ասին
այսպիսիքս
սեռք,
վասն
զի
ոչ
են
յառաջ
եկեալք՝
ոչ
պղատոնականքն
ի
Պղատոնէ,
եւ
ոչ
պիթագորականքն
ի
Պիթագորէ,
որպէս
հերակլեանքն
ի
Հերակլեայ։
12
Այս
առաջին
նշանակութիւնք
են
սեռի՝
որ
ունի
երիս
բաղազանութիւնս.
ի
Հերակլեայ՝
առ
բազմութիւն
հերակլեանց,
եւ
ի
բազմութենէ
հերակլեանց
առ
Հերակլէս,
եւ
ի
հերակլեանց
առ
միմեանս։
13
Երկրորդ,
սեռ
ասի՝
սկիզբն
իւրաքանչիւր
լինելութեան.
իսկ
սկիզբն
ասեմ
լինելութեանն՝
կամ
զհայրն
կամ
զհայրենիսն։
14
Եւ
այս
երկակի.
քանզի
է
որ
հուպ
է,
եւ
է
որ
հեռի,
եւ
ի
վերայ
հաւր
եւ
ի
վերայ
հայրենեաց.
զորս
միով
յարացուցիւ
հաւաստեսցուք։
15
Աքիլեւս
հուպ
ունի
զսեռն
ի
հայրենեացն,
որպէս
յորժամ
ասեմք
զնա
փտիովտացի.
իսկ
հեռի՝
յորժամ
ասեմք
զնա
թետալացի.
իսկ
ի
հաւրէ
հուպ
սեռ՝
որպէս
յորժամ
ասեմք
զնա
որդի
Պելեայ.
իսկ
հեռի,
որպէս
յորժամ
ասեմք
զնա
որդի
Յէակսեայ։
16
Երրորդ,
սեռ
ասի
այն՝
որ
ըստ
իմաստասիրութեան
է
ի
յոգունս
տարածեալ,
որպէս
զկենդանին.
քանզի
սա
ի
յոգունս
տարածի,
քանզի
ասի
եւ
ձի,
եւ
շուն։
17
Եւ
նմանեալ
է
սա
երկուց
սեռից.
նախ
այնմ՝
որ
ի
միոջէն
յարանուանեալ.
քանզի
որպէս
նա
մի
գոլով՝
զբազումս
պարունակեալ
ունի,
նոյնպէս
եւ
կենդանին
մի
գոլով՝
զբազում
տեսակս
պարունակեալ
ունի։
18
Իսկ
այնմ
սեռի
որ
սկիզբն
գոյ,
որպէս
հայրն՝
նմանեցաւ,
վասն
զի
եւ
կենդանին
սկիզբն
ասի
իւրաքանչիւր
տեսակի։
19
Բայց
երեւեցաւ,
թէ
ոչ
սեռ
եւ
ոչ
տեսակ
պարզաբար
ասի։
20
Արդ
վասն
զի
են
բարբառք,
որ
մի
նշանակութիւն
ունին,
եւ
են,
որ
բազումս.
արդ
ասէ,
թէ
սեռ
ոչ
մի
նշանակութիւն
ունի,
այլ
բազում.
վասն
այսորիկ
ասաց,
թէ
ոչ
սեռ
եւ
ոչ
տեսակ
պարզաբար
ասին.
այս
ինքն
ոչ
միայնաբար,
այլ
բազմաբար։
21
Տարակուսեն
ոմանք
ասելով,
թէ
զի՞
զսեռէ
բուռն
հարեալ՝
զտեսակ
յիշեաց։
22
Ասեմք,
թէ
ոչ
ինչ
անտեղի
արար,
քանզի
այսոքիկ
առինչունակին
են.
իսկ
առինչունակն՝
որքանաբար
մինն
ասի,
նոյնքանաբար
եւ
միւսն
եւս։
23
Արդ
վասն
զի
բազմաբար
ասի
սեռ,
նմանապէս
եւ
տեսակ
բազմաբար
ասի։
24
Քանզի
սեռ
ասի՝
եւ
ոմանց
ունելով
առ
մի
ինչ
իմն
եւ
առ
միմեանս
հաւաքումն։
25
Եւ
բարիոք
ասաց
զիմն.
քանզի
յայտ
արար
թէ
ոչ
յարանուանիլն
յումեքէ
միայն
բաւական
է
սեռ
ասիլ,
այլ
եւ
յառաջն
գալ
ի
նմանէ
յորմէ
անուանեցանն.
քանզի
ասէ՝
թէ
սեռ
ասի
հաւաքումն,
որ
ունի
իմն
առ
միմեանս
ընտանութիւն
սեռի։
26
Եւ
ի
վերայ
ածէ՝
եւ
ասեմք
ի
Հերակլեայ.
աստուստ
զմիոյ
առ
բազումս
զբաղազանութիւն
նշանակէ։
27
Որք
ունին
առ
միմեանս.
աստուստ
զառ
միմեանս
բաղազանութիւն
նշանակէ։
28
Բայց
ասի
եւ
այլազգ
դարձեալ
սեռ
իւրաքանչիւրոյն
սերման
սկիզբն.
աստուստ
երկրորդ
նշանակութիւն
սեռի։
29
Քանզի
այսպէս
զՈվրեստէս
ի
Տանտալեայ
ասեմք,
եւ
զՀիւլոն
ի
Հերակլեայ։
30
Արդ
ասելով
զՈվրեստէս
ի
Տանտալեայ՝
զհեռի
սեռն
նշանակեաց.
իսկ
զՀիւլոն
ի
Հերակլեայ՝
զհուպն։
31
Եւ
դարձեալ
ասելով,
զՊինդարոս
թեբայացի
զհեռի
սեռ՝
հայրենի
նշանակեաց.
իսկ
ասելով
զՊղատոն
աթենացի՝
զհուպ
սեռ
հայրենեացն։
32
Եւ
զի
մի
ոք
ասիցէ՝
թէ
եւ
հայրենիքն
սե՞ռք
են,
այո՝
ասէ,
եւ
կարի
քաջ.
վասն
զի
անտի
է
սկիզբն
լինելութեան
սերմանն.
եւ
նա
է
որ
ուսուցանէ
բարս
պիտանացուս
եւ
աւրէնս
եւ
կրաւնս՝
առ
ի
բարիոք
կենցաղավարութիւն։
