1
Ընդ
այսոսիկ
հանդերձ
աստուծով
եւ
առաջիկա
ՊՐԱԿՔՍ
ԻԶ
2
«Եւ
հասարակ
զամենայն»…
3
Ցուցեալ
Արիստոտելի
զայնս՝
որոց
գոյացութիւն
զհետ
երթայ
ի
ձեռն
բաժանման,
յորժամ
զառաջինն
առ
հանուրն
բաղդատէր,
ասելով
զնա
յաւէտ
գոյացութիւն,
եւ
յորժամ
զհանուրն
առ
հանուրն
բաղդատէր,
ասելով
զտեսակականն
քան
զսեռականն
յաւէտ
գոյացութիւն.
եւ
դարձեալ
ըստ
լայնութեան
բաղդատեալ՝
զանհատսն
ասէր,
եթէ
նմանաբար
գոյացութիւնք
են՝
այժմ
ցուցանէ
եւ
զայնս,
որք
գոյացութեան
հետեւին,
եւ
ասէ
զուրոյնսն
գոյացութեան։
4
Եւ
որում
պարտ
էր
սահման
ասել
ի
վերայ
գոյացութեանն՝
ոչ
առնէ
զայն,
վասն
զի
սեռ
սեռականագոյն
է
գոյացութիւն,
իսկ
սեռականագունումն
ոչ
է
սեռ
եւ
ոչ
բաղկացուցիչ
տարբերութիւնք,
յորոց
ամենայն
սահման
առնու։
5
Իսկ
յորոց
վերայ
ոչ
կարեմք
սահման
բացատրել՝
սիրեմք
գոյ
նա
ի
ձեռն
յատկացն
բացատրել
զնոսին։
6
Արդ՝
վասն
այսորիկ
եւ
Արիստոտէլ
ոչ
կարացեալ
ասել
զսահման
գոյացութեան՝
զյատուկսն
ասէ
գոյացութեան.
քանզի
ունին
ինչ
նմանութիւն
սահման
եւ
յատուկն
առ
միմեանս
զհակադարձիլն
երկաքանչիւրումն
եւ
զմիայնում
եւ
զամենայնում
եւ
զմիշտն
գոլ։
7
Արդ՝
թուէ
զուրոյնս
գոյացութեան
եւ
ասէ,
եթէ
«հասարակ
զամենայն
գոյացութեան
ոչ
գոլ
նենթակայում»։
8
Վասն
որոյ
եւ
տարակուսեն
ոմանք
ասելով,
եթէ
վասն
է՞ր
զյատուկսն
առաջադրելով
առ
ի
յասել՝
զհասարակ
յիշեաց։
9
Եւ
ասեն
ոմանք
առ
այս,
եթէ
ոչինչ
անտեղի
է
զնոյն
եւ
հասարակ
գոլ
եւ
յատուկ՝
որպէս
ծիծաղականն.
քանզի
առ
համատեսակն
հասարակ
է,
իսկ
առ
աննմանատեսակն
յատուկ։
10
Այլ
եթէ
նոյն
եւ
հասարակ
եւ
յատուկ
կարող
գոյ
լինիլ՝
ընդէ՞ր
ոչ
ասէ
յատուկ
զորս
անուանեաց
ընտանեգոյն
անուամբ։
11
Զորոյ
զպատճառսն
ասեմք՝
ըստ
իւրաքանչիւր
յատկի
յիւրաքանչիւր
ստորոգութեան
երկուս
ինչս
որոնէ
իմաստասէրս,
եթէ
ամենայն
գոյացութեան
գոյ
եւ
եթէ
ոչ
ամենայնում
եւ
եթէ
միայնում
կամ
ոչ
միայնում։
12
Եւ
եթէ
գտանէ
ամենայնում
գոյացութեան
բայց
ոչ
միայնում,
հասարակ
զնա
կոչէ,
եւ
եթէ
միայնում
գոյացութեան
եւ
ոչ
ամենայնում՝
ապա
յատուկ
զնա
կոչէ.
քանզի
յատուկքն
նեղիլ
կամիլով
միայնում
գոլով
կերպարանին
եւ
ոչ
ամենեցուն,
որպէս
հասարակն
ամենեցուն
գոլով
եւ
ոչ
միայնում։
13
Բայց
ըստ
իւրաքանչիւր
ստորոգութեան
նախադասէ
զսուտ
ուրոյնսն
քան
զճշմարիտսն,
որպէս
զի
մաքրիցելոց
մեզ
մաքուրս
մատուսցէ
զճշմարտութիւնն,
որպէս
ասէ
Պղատոն
վասն
գոյացութեան,
եթէ
գոյացութիւն
կամ
առաջին
է
կամ
երկրորդ,
եւ
զենթագրութիւնս
նոցին,
եթէ
առաջին
գոյացութիւնն
ոչ
զենթակայէ
ասի
եւ
ոչ
նենթակայում
է,
իսկ
երկրորդքն
զենթակայէ
ումեմնէ
ասին,
բայց
նենթակայում
ոչ
են։
14
Արդ՝
եթէ
այսպէս
է՝
ապա
եւ
ոչ
մի
գոյացութիւն
նենթակայում.
ոչ
մի
վասն
առաջին
առածին.
քանզի
կամ
առաջին
է
կամ
երկրորդ.
իսկ
ոչ
է
նենթակայում
վասն
ենթագրութեանց.
եւ
արդ
այսպէս՝
եթէ
եւ
ոչ
մի
գոյացութիւն
նենթակայում։
15
Բայց
ցուցանէ
եւ
առանձինն,
եթէ
եւ
ոչ
երկրորդ
գոյացութիւնքն
են
նենթակայում,
ասելով
այսպէս՝
երկրորդ
գոյացութիւնքն
փաղանունաբար
ստորոգին
առաջնոց
գոյացութեանցն,
իսկ
նենթակայոջքն
ոչ
երբեք
փաղանունաբար
ստորոգին
առաջնոց
գոյացութեանցն,
այլ
կամ
հոմանուանաբար,
որպէս
սպիտակն
Սովկրատում,
կամ
յարանունաբար՝
որպէս
ի
քերականութենէ
քերականն,
եւ
կամ
այլանունաբար.
ապա
ուրեմն՝
երկրորդ
գոյացութիւնքն
ոչ
են
նենթակայում։
16
Այլ
վասն
զի
երկրորդ
գոյացութիւնքն
զենթակայէ
ումեքէ
ասելով՝
զբազումն
իմն
եւ
կարծիս
տան
նենթակայում
գոլ՝
ցուցանէ
եթէ
ոչ
են
նենթակայում,
ասելով
այսպէս.
եւ
եթէ
էին,
ասէ,
նենթակայում՝
ոչ
ահա
այն
ինչ
ենթակայում
պիտանանային
իւրեանց
անհատիցն
առ
ի
գոյացութիւն,
ուր
եւ
նոքին
իսկ
խոստովանաբար
նենթակայում
գոն
ոչ
պիտանանան
ենթակայից
իւրեանց
անհատիցն
առ
ի
գոյացութիւն,
այլ
առաջնոց
գոյացութեանցն։
17
Զի
եթէ
նենթակայում
եղիցին
երկրորդ
գոյացութիւնքն՝
բազում
անպատեհութիւն
ունի
բանս.
քանզի
գտցին
առ
նենթակայումն
գոլով
նենթակայումն
գոլով
անհատիցն
պատահմանց,
եթէ
արդարեւ
ցուցաւ
ոչինչ
նենթակայոջացն
իւրոց
անհատիցն
պիտանացեալ
որպէս
ենթակայում
առ
ի
գոյացութիւն։
