1
Ընդ
այսոսիկ
հանդերձ
աստուծով
եւ
առաջիկայ
պրակքս
ՊՐԱԿՔ
ԼԷ
2
«Մանաւանդ
զի
ներհակութիւն
քանակին
է»…
3
Ազատեալ
Արիստոտելի
զքանակն
ի
ներհակութենէ՝
մեծի
եւ
փոքու,
շատի
եւ
սակաւու,
որք
քանակ
թուին
գոլ
եւ
ներհականք՝
ըստ
ճշմարտութեան
ցուցեալ
ոչ
քանակ
գոլ
եւ
ոչ
ներհական
ի
ձեռն
սաստութեան
եւ
հակայարսաստութեան՝
խրատ
տայ
ի
ձեռն
այսոցիկ
այնմ,
որ
կամիցի
ներհակութիւն
ի
քանակումն
դնել՝
ոչ
ձեռնարկել
ի
մեծէն
եւ
փոքուէ,
ի
շատէն
եւ
ի
սակաւէ,
այլ
ի
տեղւոյ
ձեռնարկել.
քանզի
տեղի
խոստովանաբար
քանակ
է,
եւ
ներհական
վերին
տեղի
ներքին
տեղւոյ։
4
Առ
որ
ասեմք՝
եթէ
ոչ
է
վերին
տեղի
ներքին
տեղւոյ
ներհական.
քանզի
վերին
եւ
ներքին
երկակի
ասի.
ոմն՝
առ
բնութիւն,
եւ
ոմն՝
առ
մեզ.
առ
մեզ,
յորժամ
զվերին
եւ
զներքինն
ոտիւք
սահմանեմք
եւ
գլխով,
ի
վեր
ասելով՝
զի
վեր
քան
զգլուխն
կիսագունդ,
իսկ
ներքին
զայն՝
որ
ընդ
ոտիւքն
է։
5
Իսկ
առ
բնութիւն
վերին
ասի
եւ
ներքին.
վերին՝
բոլոր
երկին,
առ
որ
միտէ
թեթեւն,
իսկ
ներքին՝
զերկիր,
յոր
միտեն
ծանունք։
6
Բայց
եւ
ոչ
որ
առ
մեզ
է
վերին
եւ
ներքին
ներհական
է
վասն
երից
ձեռնարկութեանց.
նախ
այն՝
զոր
եւ
ի
հակյարսաստութեան
ասացաք։
7
Որոց
առաջին
էր
այս՝
եթէ
վերինն
եւ
ներքինն
ինքեանք,
որ
ինչ
ենն՝
այլ
այլոց
ասին
գոլ,
իսկ
ներհականք
ինքեանք,
որ
ինչ
ենն՝
այլց
ոչ
ասին
գոլ,
որպէս
ասացաւ.
ապա
ուրեմն՝
վերինն
եւ
ներքինն
ոչ
են
ներհական։
8
Երկրորդ
ձեռնարկութիւն
եթէ
վերին
եւ
ներքին
ներհականք
են՝
ի
միասին
գոյասցին
ներհականքն
նմին
իրի
կարող
գոլոյ
լինիլ
եւ
վերին
եւ
ներքին։
9
Երրորդ՝
եթէ
վերինն
եւ
ներքինն
ներհականք
են՝
եղիցի
ոք
ինքն
ինքեան
ներհական.
քանզի
կարող
է
վերին
լինիլ
եւ
ներքին
ի
նմին
ժամանակում
առ
այլ
եւ
առ
այլ։
10
Արդ՝
այսպէս
ցուցանեմք
եթէ
որ
առ
մեզ
վերինն
եւ
ներքինն
ոչ
են
ներհականք։
11
Այլ
եւ
ոչ՝
ոք
առ
վերինն
եւ
ներքինն
է
բնութիւն՝
ներհականք
են.
եւ
մի
որ
ասասցէ
զայն՝
եթէ
եզերք
ներհականց
շարժմանցն
ներհականք
են
եւ
եզր
ի
վերն
շարժման
վերին
տեղւոյն,
իսկ
ի
վայրն
շարժման
ներքին
տեղւոյ։
12
Մի՛
ոք
ասասցէ
զայս.
քանզի
եզերք
ներհականացն
շարժմանց
ոչ
եթէ
տեղիք
են,
այլ
դադարանք։
13
Բայց
եթէ
եւ
տամք
իսկ,
եթէ
եզերք
ներհականացն
շարժմանց
տեղիք
են
վերին
եւ
ներքին՝
ոչ
եթէ
այն
ինչ
տեղիք
են
ներհականք,
այլ
վերին
եւ
ներքին.
եւ
պարզաբար
ասել
եթէ
եռական
մակբայքն
ամենայն
ոչ
եթէ
տեղի
առնեն,
այլ
կալումն
առելոցն.
այսպիսի
ինչ
առլոցն.
քանզի
նոյն
ինքն
վերինն
եւ
ներքինն
առընչին
է
եւ
այլ
իմն
ունիլ
ասի,
իսկ
տեղի
ոչ
է
առընչիցն,
այլ
ըստ
պատահման
ի
վերն
լինելոյ։
14
Արդ՝
այլ
է
վերին
եւ
այլ
է
վեր
լինիլ.
քանզի
վերինն
տեղի
է
եւ
ի
քանակն
վերաբերի,
իսկ
ի
վերն
լինիլ
ի
տեղւոջ
է
լինիլ
եւ
յուր
ստորոգութիւնն
վերաբերի։
15
Զնոյնս
եւ
վասն
ներքին
տեղւոյ
ասասցուք,
եթէ
այլ
է
ներքին
տեղի
եւ
այլ
է
ի
ներքնումն
լինիլ։
16
Բայց
ցուցցուք,
եթէ
եւ
ոչ
տեղի՝
որպէս
տեղի
տեղում
ներհական,
վասն
զի
եւ
ոչ
վերին
տեղի՝
որպէս
տեղի
ներքին
տեղւոյ
ներհական
քան։
