Մեկնութիւն քերականի

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

[ԲԱՆ]

«Կէտ է տրամախոհութեան յանգեցելոյ նշան. եւ միջակ` յոգի սակս ընդունելոյե:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

Տրամախոհութիւն բաժանումն իմաստից է, եւ աւարտեալ կէտն վճար եւ հանգիստ է բանին: Եւ յորժամ զայս երեք կէտս դնես` նա' կատարեցաւ իմաստական բանն, որպէս եւ է', եւ սահմանեցաւ հանգիստն, որ առնուս հոգի, այսինքն` շունչ-ըստ աւրինի ճանապարհորդաց, որ նստին եւ հանգիստ առնուն. նոյնպէս եւ դու ի բանն յոր եւ լինիս` ի կատարմանն հանգի'ր եւ նստո' զկնտկտոց լեզուիդ` շունչ առնելով եւ հոգի: Եւ բանն վճարի ութ մասամբքն` սահմանեալ կիսաշնչաւքն: Իսկ ստորակէտ է, որ բանն, վասն որոյ է` չյայտնի, որպէս որ ասես ընդ մարդ, թէ` գնա', եւ չասես, թէ` ո'ւր, եւ կամ ասես, թէ` ա'ռ, եւ չյայտնես, թէ` զի'նչ առնու:

[ԲԱՆ]

«Եւ ստորակէտ է տրամախոհին չեւ եւս յանգեցելոյ, այլ ա'յլ եւս կարաւտացելոյ նշանիե:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

Ահա ի վերջին կէտն եկ եւ կու հարցանէ, թէ զի՞նչ իրաւք բաժանի կէտն ի ստորակիտէն. եւ առնէ ինքն զպատասխանին բարառնաբար` եթէ ամանակաւն, որ է մասն ի ժամանակէն, որպէս զբանն, զոր առնես. նա ի յընդհանուր ժամանակէն իւր մասն առնու` մինչ ուր կատարի:

[ԲԱՆ]

«Ի՞ւ առանձնանայ կէտն ի ստորակիտէն, - ամանակաւնե:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

Տեսանե՞ս, զի վասն տարակուսութեան աշակերտացն ի յետին եւ ի մեծ բացատն գնաց, զի յետին բացատն ամենեւին մեծ է, եւ առաջինն` ամենեւին փոքր. իսկ զմիջինն չասաց` վասն աշխատութեան ուսումնասիրացն: Եւ եթող զմիջինն քան զկատարմանն` սուղ, եւ քան զսկզբանն` երկար, որ լինի միջին:

[ԲԱՆ]

«Զի ի կիտէն կարի յոյժ մեծ է բացատն, իսկ ի ստորակիտէն` ամենեւին նուազե:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

Ո՞ր է առաջին կէտն. - ստորակէտն, որպէս որ ասես զայս աւրինակ, եթէ` «Ինձ պիտոյ է ի քէն մկրտիլ, եւ դու առ ի՞ս գասե: Եւ չէ' պարտ ասել հեճկիւ կամ քամահանաւք «զառ իս գալնե, այլ` խղճիւ, զի հեճկիւն հեշտ է քան զխղճիւն: Եւ բացատնին առաջինն փոքր է քան զմիջինն, եւ միջինն` քան զվերջինն: