Մեկնութիւն քերականի

[ԲԱՆ]

«Եւ բանիս մասունք են ութ` անուն, բայ, ընդունելութիւն, յաւդ, դերանուն, նախադրութիւն, մակբայ, շաղկապ: Քանզի է' առասանութիւնդ իբրեւ տեսակ ընդ անուամբ ենթանկեալ»:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

«Մասունք» ասաց իմաստասէրս, եւ ոչ` «տեսակք». զի աստ «մասունքն» պատուականագոյնք են քան «զտեսակսն», վասն զի «տեսակքն» աւագ եւ կրտսեր հարկաւորին գոլ, բայց մասունքն` ո'չ: Զի բանն որպէս սեռ է, որ կարէ բազում մասունս ծնանիլ ինքնանման, որպէս ի յառաջ գնալով ուսանիս: Եւ ութ վասն այնր ասաց զմասունսն, զի համաւրէն իմաստասէրքն եւ Արիստոտէլ եւ Պորփիւր հինգ են ասացեալ, որպէս ի Բնագիրքն գտանելոց ես: Եւ համաւրէն քերթաւղքն` ութ: Իսկ իմաստասէրքն հանեալ են ի յութէն զընդունելութիւնն, զդերանունն եւ զյաւդն, զի այս երեքս ընդ անուամբ եւ ընդ բայիւ անկանին: Այլ եւ Արիստոտէլ հինգ ասաց` անուն, բայ, ստորասութիւն, բացասութիւն, բացերեւակութիւն:

Տեսանե՞ս, զի Արիստոտէլ վասն այնորիկ եհան զերեքն յութէն, զի այն երեքն չեն մասունք, այլ` մասանց մասունք:

Իսկ ոմանք զառասութիւնն եդին եւ ինն արարին: Իսկ արուեստաւորս հանէ` ասելով, թէ ո'չ է մասն բանի, այլ ընդ անուամբ անկեալ եւ յանունն գտանի, եւ անունն մասն է, իսկ առասութիւնն մասին մասն է ասացած: