Հայրէններու բուրաստանը

ՏԱՍՆԵՐԿՈՒԵՐՈՐԴ ՏԱՂԱՇԱՐՔ

 

Ա.

Ես ան հաւերուն էի որ գետինն ի կուտ չուտէի,

Թռչ՚ի երկնօքըն երթ՛ի, թէ սիրոյ ակնատ չընկնէի.

Ակնատն ի ծովուն միջին էր լարած ՛ւ ես չըգիտէի.

Ամէն հաւ ոտօքն ընկեր, ես ոտօք ու թեւս աւելի։

 

Բ.

Ամուր եմ քարիդ նըման որ մրճիկն ի յիս չիբանի.

Բարձր եմ թուխ ամպիդ նըման որ ոչ ով յիս չիհասնի.

Աղեղն եզնենի լինի ու լարն ի վերայ գալենի,

Քաշողն քաջորդի լինի, հապայ թէ իմ սիրուն հասնի։

 

Գ.

Խնծորն ի ծառին ճըղին, ի ճըղին ներքեւ տերեւին.

Հընցկուն իմ եարին ծըծերն ի ծոցին՝ ներքեւ շըմաթին.

Արեգակն ի ջուր իջել, լուսնեկան ու կուժն ի յուսին.

Նա քալէր՝ ճօճկըտար միջին, լօք ելնէր շամամն ի ծոցին։

 

Դ.

Քանի՜ ու քանի՜ կ՛ասեմ թէ՝ Հերիք ղահըր տաս ուտել.

Ձեռկունքս ի ծոցիկս ի վար քու տարտէդ արիւն է հոսել.

Մըսիկս է լեղի դարձեր, շըներուն կու ձգեմ՝ չեմ ուտել,

Հիմա քո արե՛ւ ասեմ, քանի՜ դու մեզ ես պիտացել։

 

Իմ եարն է քարամ արել ու խրկել ըզմեզ հարցուցել.

«Տէրտեր աս մեր շատ սիրուն, ա՜յ հոգեկ, ո՞նց ես դիմացել»։

Իմ եա՛ր, քո արե՛ւդ ասեմ, միս չունիմ, ոսկորքս է մաշել.

Կաթիկ մի արիւն ունիմ, քո սիրուդ ան ալ ցամաքել։

 

Զ.

Հընցեղ եմ ի քո սիրուդ որ տըղեկըն ծիծ չէ կերել,

Մարիկըն վաղուց մեռել ու տըղեկն որբուկ մընացել.

Ջո՛ւր տուր իմ ծարաւ լերդիս, քո սիրուդ ի տապն եմ ընկել.

Խօսէ՛ որ առնեմ իխրար, ես յետի նէֆէսս եմ եկել։

 

Է.

Երթամ չի կենամ ի հոս, ուր երթամ հոն ալ չի կենամ.

Երթամ քանց Հըռոմն ի վար, վըտարիմ այլ իսկի չիգամ։

Թէ գան ու զիմ տեղն ասեն, նա հեռու եմ՝ ա՛յլ հեռանամ.

Թէ գան ու զիմ տեղին ասեն, թէ զենճիլն եմ՝ կտրեմ ու գամ։

 

Ը.

Հա՜յ իմ մազդ ուռի մորճիկ, չորանա՛ս թէ զիս մոռանաս.

Փուտ ու ճիճուի կեր դառնաս թէ ծոցիկդ այլ մարդու բանաս.

Ահա քեզ գիշեր կուգայ, երազին դու գէշ տեսանես,

Ամէն առաւօտք լուսին զինք թողուս եմ ի յիս դառնաս։

 

Թ.

Իմ հին սէր ՚ւ առջի յորդոր, իմ արե՛ւ եւ իմ աստընւոր,

Իմ մանկութենէ սիրած, մի՛ կենար ինձ հետ նենգաւոր.

Երթամ թուխ ու լուրջ հագնիմ, ի սարերդ ընկնիմ սեւաւոր,

Զինչ ես եմ՝ թող դու լինաս, սիրտըդ սեւ ի բախտէդ մոլոր։

 

Ժ.

Աղուո՛ր, իմ հազա՛ր աղուոր, դըրախտին բեհեշտի խնծոր,

Շախրէ եղէգին մէջէն ես քաշած՝ քան զլատիֆդ աղուոր.

Զուներդ ես աղեղ արել ու զաչերդ ուղօշ նետաւոր.

Ատով խոցեցիր դու զիս, ես ղարի՛պ եմ, երթամ ընդ ո՞ր։

 

ԺԱ.

Աչերս երեսէս ի վար լօք գանգատ արաւ ի սրտիս.

—Երթամ սիրոյ տէր լինիս, գան հազար չարի ածեն զիս։

Սրտիկս աչերուս ասաց՝ — Կուրանա՛մ թէ ծուռ կու խօսիս.

Ինչ որ աչք չիհաւնէ, չիխաբէր հազար լեզու զիս։

 

ԺԲ.

Լուսի՛ն, պարծենաս, ասեն, «լուս կուտամ ես աստընւորիս».

Ահա՛ հողեղէն լուսին ի գրկիս ՚ւ երեսն երեսիս։

Թէ չես աւտալ այս գերուս, յետ տանեմ ըզփեշ կապայիս.

Վախեմ սիրոյ  տէր լինիս, լուս պակաս տաս աստընւորիս։

 

 

ԺԳ.

Կարմիր ու սպիտակ երես, ա՜մ, քանի՜ զիմ սիրտս աչըրես.

Կ՚երթաս ի թուխ ամպն ի ներս, ամպուգոլ կ՚անես զիս կ՚երես,

Կոճկիկդ ալ արձակ այնես ու ճերմակ ծոցըդ ցուցանես,

Անկի զիս մահրուն հանես. թողի զփողուն ձայնըն չիլըսես։

 

 

ԺԴ.

Ի՞նչ անեմ կամ ի՞նչ լինամ երբ նայիմ որ դուն չերեւիս.

Սրտիս ալ ո՞նց տամ համբեր՝ երբ լեզուովդ ի յիս չիխօսիս։

Կուլամ նայ կուտաս ճուղապ՝ «Սապռ արա՛, սիրուս հասանիս.

Սեւ սապռ ա՜մ, քանի՜ անեմ, եփեցա՛ւ ճիկարս ի փորիս։

 

ԺԵ.

Տեսայ իմ հոգուս հոգին որ կ՚երթար հետ մէկի մըն ալ.

Ձեռկունքն ի վերան ձըգել ու գանգատ կ՛անէր մէկի մ՛ալ.

Սրտիկըս ի յիս ասաց թէ անոր թարկըն պիտի տալ.

Այն սէրն որ ճորով լինի, հետ անոր խաղալն է մուհալ։

 

ԺԶ.

Մէջկունքդ է բարակ ՚ւ երկար, ծըծերուդ մէջըն կայ խայեալ.

Շատ մարդ է մեռել սիրուդ, կու վախեմ թէ մեռնիմ ես ալ.

Մեռնիլ պիտի, չիկայ ճար. զայս հոգեկս ի քեզ պիտի տալ։

 

ԺԷ.

Իր երկու ծըծին միջին կար կաքաւ, կար կարկնջելով.

Քանի ձեռքս ի նա տարի, նայ ի դէմ գար կարկնջելով։

 

ԺԸ.

Երէկ ցորեկով բարով կու տան՚ին աղուոր մի ճորով.

Հազար աչք ի հետ լալով, իմըն գետ բերէր վըտակով.

Ասի թէ ի հետ երթամ, լօք առնում պագիկ մըն ճորով.

Պագիկ մըն ճորով առնում ու մէկիկ մըն սրտի կամով։

 

ԺԹ.

Քանի՜ ու քանի՜ ասեմ, մի՛ կենար դուն խամ լաթերով—

Գընա՛ ապըրշում հագիր, որ նախշած է ոսկի թելով.

Արե՛կ լուկ առջեւս անցիր, լօք քալէ՛ քալըդ համըրով.

Յայնժամ ինձ աղուոր թըւիս, քան զուռի որթըն խաղողով։

 

Ի.

Զաշխարհս ես ի ժուռ եկի, ա՜յ հոգեկ, որ այլ չի մընաց.

Ասցի թէ գտնում հանց եար, ա՜յ հոգեկ, որ այլ չէ սիրած.

Եկի հանց եարի մ՚առի որ սիրած է ՚ւ այլվի թողած։

Զի՞նչ շահ է իմ շատ դատիլս երբ այլոց ի ծոց ես պառկած։

 

ԻԱ.

Եարիկ մի յինէն գընաց, բիւր հազար ծաղկունք զինքն իլաց.

Չիգիտեմ թ՚իր կամաւ գնաց թէ իրենն ի սէր չիպիտաց.

Թղթիկ մըն յետեւէն գնաց որ ամէնն էր հառաչ ու լաց.

Իր մէջն էր պագեր գըրած, ի յեզերն՝ գիրկ, կարօտ ու լաց։

 

ԻԲ.

Դեռ ամառըն չէր եկած, նայ տըւին ինձ վարդ մի հասած.

Դեռ ի մուրազ չ՚ի հասել, նայ առին զան վարդն ի ձեռացս.

Գիտնա՜ս թէ որբուկ եմ ես կամ ի հօրն ու մօրն անիծած.

Զթղթիկս ի ձեռացս առած, զիմ իտֆթարս ի ծուռն ի գըրած։

 

ԻԳ.

Հընցկուն հեռաւոր էաք զինչ լուսին ու սարդ ի դիմաց։

Եկաք մօտեւոր եղաք զինչ ըզջուրդ ու ձուկըդ հիտրաց.

Աւա՜ղ, թէ կտրեն ըզջուրն, լօք մընայ ի ձուկըն ծարուած,

Առանց ջու ձուկըն չ՚ապրիլ, լօք ջըրին կտրողն անիծած։

 

ԻԴ.

Գիշերս ես ի քուն էի, իմ սրտիս ականջն էր ի բաց։

Սիրու հաւն ի ձայն էած, լօք լըսեց սրտիկս ու դողաց.

Կու թուէր իմ եարին լեզուն ան հաւուն բերանն էր դըրած.

Ո՞վ իմ սրտիս գանգըտին ան հաւուն էր հասկըցուցած։

 

ԻԵ.

Խիստ անդիշայ եմ ես, կու վախեմ ես անդիշէնէս.

Մանուկ սիրու տէր եմ ես, կու վախեմ հանեն արեւէս.

Երբ զիս արեւէս հանեն, թող հանեն սէրն աստընւորէս.

Սէրն աստընւորէս հանեն, թող հանեն զաչուիս երեսէս։

 

ԻԶ.

Սուրաթ ու ճըրագ դըրիր, զիս ի քո լուսըդ ձէնեցիր.

Զէտ ի քո մէջ ծովուն եկի, լօք զարկիր ճըրագն անցուցիր.

Ա՞տ էր քո ամէն ումէտդ , այ հոգեկ, որ ինձ կուտայիր.

Ճըրագդ, ա՜մ, ա՛լ ի՞նչ վառած, երբ բազկիս ուժըն հատուցիր։

 

ԻԷ.

Ո՞ւր էիր, ո՞ւսկից եկիր, անծանօ՛թ, ըզիս սիրեցիր.

Կըրակն ի թեզնիքդ ուն՚իր, ի ծոցէդ ի վար թափեցիր.

Քո սէրդ ալ ոսկի արիր, իմ սրտիս քուրան հալեցիր,

Դարձար զան հալխայ արիր ՚ւ իմ սրտիս ականջն անցուցիր։