Պատմութիւն պատերազմին Խոթինու

ՅԱՂԱԳՍ ԱՐՁԱԿԵԼՈՅ ԶԴԵՍՊԱՆՆ ՏԱՃԿԱՑ, ԵՒ ԸՆԴ ՆՄԱ ՅՂԵՆ ԶԻՒՐԵԱՆՑ ԴԵՍՊԱՆՆ

|245ա| Յետ այսորիկ ի բանակէն Իլախաց արձակեն ի չորեքշաբթի աւուրն [=19/29 սեպտ. ] զպատգամաբեր այրն որ եկեալն էր ի Տաճկաց՝ զորդի Պատիստային, եւ ընդ նմա առաքեն զդեսպանս քրիստոնէից զգաշդալան բան Պլզզեցքին եւ զվոյվոճիչ Լուպելսքին, քսան եւ հինգ արամբք. բայց ի զօրաց Լեհացն գնացին ուղարկել զդեսպանսն երկու հարիւր հեծեալք, արք ընտիրք եւ պատուականք, զարդարեալ ազգի ազգի ճոխութեամբ եւ վայելչատեսիլ գազանամորթ վերարկուօք, այլ եւ հանդերձ իշխանաց եւ բազում մեծամեծաց, մինչ զի ինքն զօրավարն եւս ստարոստա՝ Սենտոմիրսքին յանծանօթս լեալ գնայր զհետ նոցա մինչեւ որ մերձ եղեն ի բանակն Տաճկաց։

Յայնժամ ի կողմանէ Տաճկացն իբրեւ տեսին զգալուստ քրիստոնէիցն՝ ընդ առաջ ելին նոյնպէս եւ նոքա բազմապատիկ եւ զարմանալի բեհեզագործ կերպասիւք, եւ ցեղ ի ցեղաց կազմեալ մեծագին երիվարօք, որ սպահիք կոչին՝ արք ԳՃ, եւ չավուշք Ճ, եւ այլ բազմութիւն զօրաց նոցա, որք եկեալ ի դաշտն հանդիպին միմեանց ողջոյն տալով ուրախութեամբ, եւ ապա առեալ տարան զդեսպանսն քրիստոնէից առ Օսման, եւ մնացեալքն դարձան խաղաղութեամբ ի բանակն իւրեանց։

Բայց յառաջ քան զդեսպանն ի սմին աւուր առաքէ անօրէնն խոնդքար զբազում արս Թաթարաց եւ ենիչարեաց եւ ընդ նոսա զմեծամեծ թոփս, որք գնացեալ ի վերայ գիւղաքաղաքի միոյ, որ կոչի Բանովցա, ոչինչ հեռի ի Խոթինու, եւ սկսան մեծաւ ջանիւ արձակիլ ի վերայ, եւ հարկանել հանապազ զպարիսպն թոփիւ եւ թֆանկիւ մինչեւ ցմեծ ժամ աւուրն, իսկ քաղաքացիք ի ներքուստ հարեալ կործանէին ի նոցանէ։

Եւ ոմն քահանայ ազգաւ Ռուզ, անուն Օթէց Նիքոլսքի, պատրաստեալ զթֆանկն եւ եհար ճարտարութեամբ զանիրաւ |245բ| այրն որ զթոփսն թաւալէր, եւ առժամայն անկեալ սատակեցաւ. զոր տեսեալ անօրինացն ժողովեցին փութանակի զամենայն զէնս եւ զասպարս իւրեանց եւ գնացին անդառնալի հետիւք լի ամօթով։

Ի հինգշաբթի, յուրբաթի, եւ ի շաբաթի, եւ ի կիրակէին օր [=20-23 սեպտ. /30 սեպտ. -3 հոկտ. ] ոչինչ եղեւ ընդ միմեանս՝ մինչ դեսպանքն առ նոսա էին, այլ խաղաղեցաւ պատերազմ յերկոցունց կողմանց. բայց հանապազ ի պատրաստի ունէին ամենայն զօրք քրիստոնէից, ոչ վստահանալով պատրողական բանից եւ խօսիցն անհաւատից։

Յաւուրսն յայնոսիկ բարեյաղթ եւ քրիստոսասէր իշխանն Վլատիսլաւ սկսաւ առատաձեռն պարգեւօք շնորհել ամենեցուն հսկայաձեւ ազանց եւ հեծելագունդ զօրաց օժիտս եւ ձիրս մեծամեծս, վասն առաւել եւ աներկբայ հաւատարիմ ծառայութեանց իւրեանց. նոյնպէս եւ Խազախաց եւ Ալամանաց յորդառատ պարգեւօք հատուցանել խոստանայ զփոխարէնն քաջութեան նոցա՝ յետ ուրախութեամբ դարձին իւրոյ, որ եւ արարին իսկ, եւ յամենեցուն շնորհակալ լինել, եւ գոհանայր ի նոցանէ վասն ամենայն իրացն գործեցելոց։

Ապա յաւուր երեքշաբաթոջ [=25 սեպտ. /5 հոկտ. ] սուլթան Օսմանն արձակէ զդեսպանս քրիստոնէից, եւ Տաճիկ չավուշ մի ընդ նոսա, որ կատարեալ զբովանդակ դաշինս երդմանց, եւ մուրհակ խաղաղութեան անդառնալի տուեալ ի ձեռս նոցա, եկին բերկրալիր աւետեօք ի բանակն Լեհաց։

Բայց զբան դեսպանացն ոչ ոք կարաց հաւաստեաւ իմանալ՝ թէ յո՞յր վերայ հաստատեցին զպայմանն, քանզի բազումք բազում ինչ այլ ընդ այլոյ պատմէին անմիաբան միմեանց, վասն որոյ եւ ես ոչ կարացի այժմ ստուգիւ գրել զերկբանական ծանուցումն անիմանալի իրին, մանաւանդ զթագաւորական եւ զարքունական գործսն, այլ զկարծեօք |246ա| խորհուրդսն Աստուծոյ թողեալ անհաս իմաստիցն եւ ի մնացեալ յայտնիսն դիմեցից՝ ընտրելով զստոյգն ի յոլովից։