Կամենեց-Պոդոլսկի հայկական դատարանի արձանագրութիւնները

151
1573 թ,. 1 օգոստոսի—Տամղաչու որդի Հովհաննեսի հայցն ընդդեմ Հանուսկոյի որդի Ներսեսի. որը խեղել էր վաճառելու իրեն համար տրված Հովհաննեսի ձին եւ դատարանի վճիռը՝ ձիու գինը (13 լեհական ֆլորին) Ներսեսից գանձելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). օգստոս Ա (1). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս եւ այլք։

Եկաւ Յովանէսն՝ տամղաճուն որդին եւ գանգատ առաւ Նորսէսին վեարյ՝ Հանուսքոյին որդոյ եւ ասաց. թէ տվե էի նմա Ա (1) ձի ամանաթ. որ ծախէր ինձի համար ի եառմարքն։ Եւ հիմի ինձի զձիս սախաթ առել է այսպէս կամի դարձնել. որ էր աժեքն ԺԳ (13) ֆլորին նեմիչի սպիտակ։

Եւ Նորսէսն խրէր առաւ. թէ որպէս առել էր ի նմանէ զձին ողջ։

Եւ այլ դատաստանն հրամանք առաւ Նորսէսին. զի վճարէ Յովանէսին զձիուն գինն՝ ԺԳ (13) ֆլորին նախդ սպիտակով նեմիչի. փոխանակ զի ի նմանէ ողջ առել է յիմի սաղաթ է առել։

Ուստի Բ (2( կողմն այլ միաբանեցին եւ ընդունեցին զայսպիսի դատաստանն եւ Յովանէսն ետուր գրել։

39ա

152
1573 թ,. 3 օգոստոսի—Շլյախտիչ Վոյցեխ Սլուպսկու հայտարարությունը իր պարտապան Հաուսից պարտքի մի մասըստանալու. իսկ մյուս մասի նկատմամբ իր իրավունքները դերձակ Ֆրանկոյին փոխանցելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). օգոգստոսի Գ (3). օրն երկուշաբթի։ Ի Սարգիս Ձախնոյ վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն եւ իւր դատաւորացն։

 

Եկաւ շլախեդնիյ Վոյցէխ Սլուպսքիյ եւ իւր բարի կամաւն խրեր առաւ եւ ասաց. թէ զոր պարտ էր ինձի Հանուսն Ժ (10) ֆլորին սպիտակ. որպէս կայր գրեալ յառաջագոյն։ Այժմ ինձի հասոյց. զոր կու ազատեմ զինքն ի յայդ Ժ (10) ֆլորինէն եւ պիտի վճարէր ինձի ֆրանգի սպիտակով եւ այժմ Լիթվայի սպիտակով վճարեց ԽԵ (45)—ական սպիտակ։ Ուստի կու պահեմ. զի զտօգլատն այլ վճարէ. որ է Գ (3)—ական սպիտակ։ Եւ այլ պիտի տայր ինձի Հանունս Թ (9) կանքուն քօլէնսքիյ կտաւ. եւ Ա (1) մուխայեար. եւ Ա (1) թօրպայ։ Այսկից զինքն չազատեմ։ եւ կու առնեմ իմ տեղն մոցնիյ զՖրանքո քրաւեցն. զի ի նմանէ այսչափ ինչ առնու՝ զկտաւն. եւ զմուխայեարն. եւ զթօրպան. եւ զայն տօգլատն այլ Ժ (10( ֆլորինին եւ այսպէս ազատ առասցէ զինքն։

39ա

153
1573 թ,. 6 օգոստոսի—Ահրոնի թոռ Խաչերեսի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պար­տապան Վարդիքի փեսա Հովհաննեսի՝ պարտքը ստանալու եւ արծաթե գոտին գրավից հանելու համար։

39ա

154
1573 թ,. 11 օգոստոսի—Գրիգոր սարկավագի հայցն ընդդեմ իր պարտապան Աբրահամի. որը ժխտում էր պարտք վերցնելու հանգամանքը։

39ա

155
1573 թ,. 20 օգոստոսի—Ադանի որդի Հարպետի հայտարարությունը պարտապան Լեւոնի փեսա Սարգսից պարտքը ստանալու եւ տունը գրավից ազատելու մասին։

39բ

156
1573 թ,. 23 օգոստոսի—Ռաքի որդի Գրիգորի հայտարարությունն այն մասին. որ Ավագը անպատվել է իրեն (տե՛ս արձ. NN157. 166(։

39բ

157
1573 թ,. 24 օգոստոսի—Մադեյի որդի Ավագի եւ վկա Աֆենտիկայի բացատրությունները Ռաքի որդ Գրիգորի հարուցած գործի կապակցությամբ (տե՛ս արձ. NN156. 166(։

39բ

 

 

158
1573 թ,. 1 սեպտեմբերի—Խոտինցի Անդրեյ Հուպիլիթոյի հայցն ընդդեմ պարտքը լիովին վճարելուց խուսափող Կոկոյի որդի Գասպարի։

39բ
1573 թ,. 5 սեպտեմբերի—Ոմն Ադաբեյի հարուցած գործն ընդդեմ իրեն անպատվող Խոցադեղի որդի Ստեփանի։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). սեպտեմբերի Ե (5). օրն շաբաթ։ Ի Թոորս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Միխոնյ. Զանու. Միլքո. Սէրհիյ եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Ադապէյն եւ գանգատ առաւ Ստեփանին վերայ Խոցադեղին եւ ասաց. թէ անպարտ զիս քրֆտեց եւ անհարկիք խօսօք ինձի անհարկութիւն ետուր եւ ծեր շուն ասաց եւ այլ շատ բաներ ասաց. զոր ոչ է պարտ խօսել։

Եւ դատաստանն եհարց Ստեփանէն. թէ ի՞նչ ճուաբ տայ։

Ճուաբ ետուր Ստեփանն եւ ասաց. թէ հաշա լինի. որ ես նմա ա[յ]նպէս անհարկիք խօսքեր ասել եմ եւ կամ ծեր շուն. զոր Ադապէյն իմ վերայ կասէ։

Եւ Ադապէյն ասաց. թէ ինձի այսչափ ինչ բաւական չէ. կամիմ զի դատաստանաւ բաւական արասցէ։

Վերոյգրեալ դատաստանն լսեց Բ (2) կողմն զխօսքն եւ հրամանք առաւ Ստեփանին. զի մինչեւ Բ (2) շաբաթ երդվնայ՝ որպէս չէ ասել Ադապէյին այնպէս խօսքեր եւ անհարկութիւն եւ կամ ծեր շուն։

Ուստի Բ (2) կողմն այլ ընդունեցին զայս տեքրեդն եւ Ստեփանն զերդումն ի յանձն էառ եւ բամեդնիյ այլ ետուր ատաստանին։

39բ

160
1573 թ,. 5 սեպտեմբերի—Սեչովցի տեր Հանեսի կին Ճաշխաթունի հայցն ընդդեմ իր ամուսնու հանգուցյալ պարտապան Գրիգոր երեցփոխանի որդի Ներսեսի՝ վերջինիս հոր պարտքը (300 հունգարական ֆլորին( նրանից ստանալու համար (տե՛ս արձ. NN163. 164. 197. 198. 360. 363. 386. 405)։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Ճաշխութունն՝ տէր Հանէսին կինն սեչովցի եւ կանգատ առաւ Նորսէսին վերայ եւ ասաց. թէ դարա հայրն՝ ողորմած հոգի Գրիգոր էրէցփոխանն պարտ է իմ այրս տէր Հանէսին ԳՃ (300) մաճրի ֆլորին. զոր եւ զաբիսն այլ եցոյց եւ ամենայն ինչ բարութիւն. զոր յունէր Գրիգոր էրէցփոխանն՝ եթէ տաւար եւ թէ սերմանիք. զամենայն ինչ Նորսէսին մոտն մնաց. զոր կամիմ որ ինձի փուաբ տա եւ վճարէ։

Եւ Նորսէսն ճուաբ ետուր եւ ասաց. թէ ես իմ հօրս պարտքն ոչ գիտեմ եւ ոչ մի ինձի մօտ մանցել է եւ ոչ կամիմ լսել զաբիսն այլ. վասն զի ոչ գիտեմ. եթէ իմ հայրս իրքմը պարտք յունիցէ. նա կա գրեալ իւր կտակին մէջ եւ եթէ իրքմը մնացել է ի նմանէ։ ուր եւ կտակն այլ ետուն կարդալ. որ է այպես։

Վերոյգրեալ դատաստանն լսեց Բ (2) կողմն զխօսքն եւ թողին մինչեւ չորեքշաբթի ի յայս մերձ եկեալ. զի դատաստան լինի։

39բ

161
1573 թ,. 5 սեպտեմբերի—Պարոն Միխնոյի հայտարարությւոնը պարտապան Յուրկո երեցփոխանից 1100 պարտքը ետ ստանալու եւ գրավից նրա երեք տները ազատելու մասին։

40ա

162
1573 թ,. 5 սեպտեմբերի—Պետրոսի որդի Հովհաննեսի հայտարարությունը պարոն Միխնոյին 27 թալեր պարտք մնալու եւ ի դիմաց իր քարաշեն տունը գրավ դնելու մասին։

40ա

163
1573 թ,. 12 սեպտեմբերի—Սեչովցի տեր Հանեսի կին Ճաշխաթունի եւ Գրիգորի որդի Ներսեսի գործի շարունակությունը եւ դատարանի վճիռը (տե՛ս արձ. NN160. 164. 197. 198. 360. 363. 386. 405)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). սեպտեմբերի ԺԲ (12). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Իւրքո. Սարիս. Տեմուշ. Միխնոյ. Եագուպ եւ այլքն։

 

Վերոյգրեալ դատաստանն որպէս օր տվել էին տէր Հանէսին կնոջն եւ Նորսէսին։ Ուստի այժմ կոչեցին զնոսա առաջի դատաստանին եւ հարցան ի Նորսէսն. թէ այն տաւարներն. որ քո հորէն մնաց. զոր կա ի կտակին մէջ գրեալ. զոր եւ ետուն կարդալ զկտակն. ի՞նչ արիր։

Եւ Նորսէսն ճուաբ ետուր եւ ասաց. թէ որպէս որդի եւ մերձաւոր եղեալ իմ հօրս. առի զայնչափ տաւառն եւ ծախեցի եւ արարի իւր հոգոյն։ Վերոյգրեալ դատաստանն լսեց զՆերսէսն ճուաբն եւ ի միտ էառ եւ ըստ նմանութեան կտակին իւր Հօրն. որպէս կա գրեալ։ Եւ հրամանք առաւ Նորսէսն եւ ասաց. եթէ դուն զայն տաւարն ծախեծէր. զոր քեզի ապըսբրած չէր այն կտակին մէջ եւ դուն իշխանութիւն չունէիր զայս տաւարն ծախելոյ. մանաւանչ եթէ ծախեցէր զայն տավարն առանց գիտութեան դաատստանին եւ ինվէնդար չարիր. պարտական ես ճուաբ առնել ընդդէմ քո հօրն զաբիսներուն եւ պարտուցն։

Եւ Նորսէսն չընդունեց զայսպիսի դատաստանն եւ աբելովադ առաւ իւր հրամանոցն սդարօսդային վասն այնորիկ. զի ասաց թէ ես պարտական չեմ իմ հօրս պարտուց ճուաբ առնել. ըստ նմանութեան իւր կտակին։

Զոր դատաստան թոյլ ետ եւ օր չափեց գալն աբէլացիային եւ յայս մերձ եկեալ հինգշաբթի։

40ա

164
1573 թ,. 18 սեպտեմբերի—Ճաշխաթունի եւ Ներսեսի գործի կապակցությամբ Կամենցի ստարոստային տրված վճռաբեկ գանգատի պատասխանի ստացման մասին (ամբողջությամբ մեջ է բերված հայատառ լեհերեն այդ պատասխանը. տես արձ. NN 160. 163. 197. 198. 360. 363. 386. 405)։

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). սեպտեմբերի ԺԸ (18). օրն ուրբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Հարպետ. Տեմուշ. Սէրհիյ եւ այլքն։

Որպէս աբելացիա գնացել էր սդարօսդային ի մէջ Ճաշխաթունին եւ Նորսէսին. որպէս կա վերագոյն գրեալ։ Ուստի այժմ եկաւ աբէլացիա ի սդարօսդայէն ի դատաստանն կպղած. զոր եւ առաջի ոմանց բացին եւ ետուն կարդալ. որ է այսպես,

«Միքօլայ Պրիսքիյ զպրիզայ զեմի Բօտօլսքիյ ենէրալի քամէնէցքիյ սդարօսդայ էցէդէրայ։ Սյաւեդնիյ մէնժովէ դաք եաքօսեայ րեչի սբրաւայ թռչիլայ բրէտ սօնտէմ վաշիմ մեծի ուցցիվօ Ճաշքադուն զՍուչավը բօվոտնօն սդրօն զետնիյ այ օբաթրնէմ Նորսէսէմ զսինէմ նիկտը Գրիգորայ զԳամէնցա սդրօնի տրուկիյ բօզվանըյ օ տլուկ օյցա եկոյ զլօթիխ ԳՃ (300) բինենծի վետլուկ ձեռօկռաֆուվ եկոյ սբրաւէ. գթուրիյ բօվանըյ բրիռեչօնիյ բօքազալ տասդըմէնդ օյցա սվեկոյ զքդուրեկօսէա։ Զնաչի ժէ օցեց նէ զօսդավիլ ծեցում սվըմ ժատնըխ տուպր ետնոյ պըտլոյ ի թօ զնաչնէ օպրուցից րոզգազալ նա միլօսեերնոյ ուչինքի եաքօ զովուն զատուշէ ի բրէթօնէ վիննիմսեա պըցբովետալ նա ժալոպը բովոտնօն սդրօնը օդեն տլուկ օտբովետաց կտիժ եաքօ վլասնըյ սին նէ կծէ ինծէ ետնոյ զատուշէ թօպտլոյ օպրուցիլ։ Վ քդուրիյ սբրաւեէ սօնտ վաշ զքազալ զբրիչինի զդըյ ժէ պըտլոյ բրէտալ այ ինվէնդարա նէ ուչինիլ օտբովետաց բրօցիվքո սդրօնը օտլուկ վշշիյ օբրսանըյ. օտ չեկօ սդրօնայ բօզվանայ տօ նաս եաքօ տօ վշշեկոյ բրավայ աբէլովալայ եաքօթօ զբօսդէմբքով սբրավը դըյ վշիցքո օբիսանոյ։ Մը դետի բրի բադրիվշիսեա տօպրէ սբրաւէդըյ ի րոզումեաւշի եօն օպաչօյօնց դամ ժէ վտասդըմէնցէ դըյմ նիցին եկոյ ետնոյ պըտլոյ նէ պօժչիք զմարլըյ չոսդավիլ. քդուրէ թէն թօ բօզվանըյ օպրուցիլ վետլուկ օտտանեա. օյցայ սվեկոյ բրէ թօ տօ բրաւասեա. բրիխիլեայօնց տեքրէդ սօնտու վաշեկոյ սբույօնց զքազույեմի ժէ բօզվանըյ մա բօբրաւից բրաւէմ բրէզ ցէլէսնեօն բրիսենկի. եսլի պը բովոտնա սդրօնայ վետլա կօ ժէ դեկոյ պըտլայ նէ քո սվէմու բօժիտքովի ետնոյ զատուշէ օպրուցիլ այ նի սաե վէսէլիլ զբատքու ի սուքցէսիյի բօ օյցու սվըմ ակըտ թօ ուչնին նէ բօվինէն պենծէ օտբովոտնըյ սդրօնըյ բրիրեչօնիյ տլուկ ինըմ. եսլիպը պըլի քրետիթօրում։ Այ նա վեառը դեմու բեչենց նաշէ բրիցիսնեօնայ։

Տանօ վ Քամենցու ԺԶ (16) տնեայ սեպդէմբրայ. ռօքու ՌՇՀԳ (1573)»։

Ուր զայս ինչ լսեցին վերոյգրեալ դատաստանն եւ ոմանքն եւ խնդրեց Ճաշխութունն. զի մինչեւ  ի վաղն տան նմա. զի խորհուրդ արասցէ՝ եթէ կամիցի ընդունել եւթէ ոչ։ Զոր դատաստանն թոյլ ետ նմայ. որպէս առել էր Ճաշխութունն մինչ ի վաղն. զի խորհուրդ արասցէ։

Ուստի այժմ եկաւ առաջի դատաստանին եւ խնդրեց տիլեցիա. զի եւ զմինուդա այս իւրեանց դատաստանէն. զի երթայցէ իւր պարոնին եւ հարցանիցէ. զի իցէ՞ խայիլայս սդարօսդային տեքրեդին։ Զոր դատաստանն թոյլ ետ նմայ։

40ա

165
1573 թ,. 21 սեպտեմբերեի—Ադանի որդի Իլյաշի հայցն ընդդեմ առեւտրի մեջ իրեն խաբած Ասվատուրի։

40բ

166
1573 թ,. 22 սեպտեմբերի—Մադեյն որդի Ավվագի դեմ Ռաքի որդի Գրիգորի հայցի կապակցությամբ վկա Ռամադանի տված բացատրությունները (տե՛ս արձ. NN156. 157)։

40բ

167
1573 թ,. 22 սեպտեմբերի—Եոլբեյի որդի Գրիգորի հայտարարությունը պարտապան Յուրկոյի փեսա Ասվատուրից 104 ֆլորին պարտքը ստանալու մասին։

40բ

168
1573 թ,. 21 սեպտեմբերի—Իվաշկոյի որդի Սարգսի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Դավթի։

40բ

169
1573 թ,. 3 հոկտեմբերի—Ուկրաինացի Ֆյոդորի որդի Պրոցիկի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Ցրանի որդի Սարգսի։

40բ

170
1573 թ,. 3 հոկտեմբերի—Պոպրիկի եւ նրա որդի Յագուբի հայտարարությունը իրենց տունը Անդրիասին վաճառելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). հոկտեմբերի Գ (3). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս. Տեմուշ. Հարպետ եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն կացին դէմ յանդիման Յէսանին որդին Պոպրիկին յետ իւր որդուն Եագուպին. լիովին ողջ ի վերայ մարմնոց եւ մտացն իւրեանց. եւ բարի կամաւն յայտնի խրեր արին ի միոջէ բերանէ, եւ ասաց Պոպրիկին. եթէ ծախեցի պարուն Անտրիաստի զիմ աղպարէս Ա (1) կտոր եուրդմ. այսինքն է պախչայի տեղն. եւ առաք ի նմանէ զմեր հախն լման։ Ուստի այժմ զմեր խրերս կու տանք եւ կու գրուեմք ես՝ Պոպրիկս յետ իմ որդոյս Եագուպին. որ այլ ավելի բան եւ խօսք չունենանք ընդդէմ պարուն Անդրիասին՝ վասն այն եուրդին համար խօսելոյ եւ կամ պահանջելոյ ի նմանէ. եւ ոչ զմեր մերձաւորք։ Այլ լիցի նորա սեփհական եւ ժառանգ։

Վերոյգրեալ դատաստանն լսեց զվերոյգրեալ ոմանց զխօսքն եւ ի միտ էառ եւ խրկեց զիւր հաւաւտարիմ Պոպրիկին կնոջն՝ Հանուխնային զՀարպետն Ադանին. զի հարցանիցէ ի նմանէ թէ կամակից լինի՞ եւ խրերն կուտա՞. որպէս իւր այնր Պոպրիկն եւ իւր որդին Եագուպն ծախեցին պարուն Անդրիասին զայն կտոր եուրդմ եւ թէ ոչ։

Եւ նա իւր բարի կամաւն խրեր առաւ եւ ասաց. թէ որպէս իմ այրս ծախել է եւ կու գրութիւն. ես այլ կամակից լինիմ եւ զխրերս կուտամ. զի գրուի պարուն Անտրիասին սեփհական մինչեւ յաւիտեան։

Ուստի Հարպետն եկաւ եւ զայ[ս] խրերն ասաց Հանուխնային։ Եւ պարուն Անտրիասն ետուր զայս խրերներն վերոյգրեալ ոմանց գրել ի այս փոքր տիֆդարիս մէջն. բայց եթէ նստեն տանուտէրքն լման. նա այնժամ գրուի այս բանս ի մեծ տիֆդարն։

Եւ այլ ասաց պարուն Անտրեասն. թէ այս եուրդն զոր գնեցի Պոպրիկէն. գու գրեմ յեկեղեցւոյ՝ նոյն կերպիւ. որպէս զտունն։

Եւ այլ զայս ինչ հաստատեցին իւրեանց մէջ Պոպրիքն յետ իւր կնոջն Հանուխնային եւ իւր որդոյ Եագուպին. եւ գրուեցաւ իւր բարի կամաւն զի այլ ավելի բան եւ խօսք չունենալ. որ ավելի գրաւկան դնէ եւ կամ ծախէ ի այս եուրդէն եւ կամ ըզտունն մինչեւ ի իւր մահուն։ Նոյնպէս եւ կինն իւր Հանուխնայ եւ ոչ որդին իշխանութիւն չունիցեն ծախել եւ կամ գրաւկան դնել իւրեանց մահն։ Ուստի իւրեանց հրաշովն գրուեցան։ Այլեւ ոչ տանտանեղին այլ իշխանութիւն չունիցէ Պոպրիկն՝ եթէ կաֆպարեայ եւ եթէ խալի զինչ եւ իցէ։

40բ-41ա

171
1573 թ,. 5 հոկտեմբերի—Ադանի որդի Իլյաշի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Անդրիասի որդի Տոնիկի։

41ա

 

 

172
1573 թ,. 15 հոկտեմբերի—Կուզ երեցի որդի Հովհաննեսի հայտարարությունը Թորոս վոյթից 170 ֆլորին պարտք վերցնելու եւ ի դիմաց իր տունը գրավ դնելու մասին։

41ա

173
1573 թ,. 20 հոկտեմբերի—Զուպրովցայի որդի Պրոկոպի հարուցած գործն ընդդեմ Վարդեջուրի փեսայ Տոնիկի. որն ապօրինաբար հնձել էր նրա դաշտի խոտը եւ վաճառել ոմն Հովհաննեսի։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). հոկտեմբերի Ի (20). օրն եերքշաբթի։ Ի Սարգիս վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Բրօքօբ Զապրուվաէին եւ գանկատ առաւ Տօնիկին վերա Վարդէջուրին փեսին եւ ասաց. թէ եկել է եւ ի դաշտն առել է Դ (4) քօբիցա խոտմ. առանց իմ խօսաց։ Եւ Յովանէսն գնել էր Ա (1) կնկնէ եւ էր այն խոտն այլ մօտիկ իմ խոտին եւ այն խոտի տեղն զիմն առել է։

Եւ Տօնիկն ա սաց. թէ մանդն չգիտաց զէրա խիստ մոտիկ էր Փրօքօբին խոտին եւ խլատեցաւ եւ զնարա խոտն էառ Դ (4) գօբա։

Եւ էր խիստ խոշոր քօբանէր եւ եբեր Յովանէսին տունն։

Եւ Բրօքոբն ետուր գրել զխրերն Տօնիկին եւ թողին զայս բանս մինչ ի գալն Յովանէսին. վասն այնորիկ. զի այն մանչն. զոր զխոտն առել է. նարա հետն էր։

41ա

174
1573 թ,. 21 հոկտեմբերի—Մանուկի թոռ Ծառուկի հայտարարությունը իր տունը 90 ֆլորինով Յագուբի փեսա Միսկոյին վաճառելու մասին (տե՛ս արձ. N181)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). հոկտեմբերի ԻԱ (21). օրն չորեքշաբթի ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս. Միխնոյ. Միլքո եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաց դէմ յանդիման Ծառուկն հայ՝ Մանուկին թորն կամինցի. լինելով ողջ ի վերայ մարմնոյ եւ մտաց եւ իւր բարի կամաւն յայտնի ասաց. եթէ ծախեցի Միսքոյին՝ Եագուպին փեսին զիմ տունս. զոր ինձի իմ պապէս՝ Մանուկէն մնաց, այսինքն է սուման Ղ (90) ֆլորին ֆրանգի թիւ՝ զամէն ֆլորինին Լ (30)—ական հրոշ։ Եւ է այն տուն Միթքոյին եւ Եագուպին տանց մէջնէ եւ ճանապարհի եզրովն։ Եւ առի ի նմանէ այս սումայէն վեարյ Ծ (50) ֆլորին մաճրի եւ այլ մնաց ինձի Խ (40) ֆլորին։ Այլ եւ հեռացուցանելով զամենայն մերձաւորս իմ ի այն տանէ. որ ոչում եւ խօսք չկենա ընդդէմ Միսքոյին վասն այն տանն համար. վասն զի ես իմ բարի կամաւս ծախեցի։

Վերոյգրեալ դատաստանն լսեց զխրերն Ծառուկին եւ գրեց այս տիֆդարիս մէջն. եւ յորժամ տանուտէրքն լման նստեն. նա յայնժամ գրեսցեն միւս տիֆդարն. զոր գրուի մինչեւ ի տարի մի։

Եւ Միսքոն ետուր դատաստանին բամեդնիյ վասն այսպիսի գրոյս։

Եւ դատաստանն գրեց մինչեւ ի տարի մի եւ Զ (6) շաբաթ. զի թէ ով ոք մերձաւոր ելնէ ի սոյն տանն. նա իշխանութիւն յունիցէ այս վերոյգրեալ սուման տալոյ եւ զտուն առնուլ. եւ թէ չելնէ ով ոք մերձաւոր. նա յաւիտենական գրաւի այն տունն Միսքոյին։

41ա

175
1573 թ,. 6 նոյեմբերի—Երեցփոխանի որդի Ներսեսի հայցի ընդդեմ իր ժամկետանց պարտապան Աննախաթունի թոռ Միխնոյի։

41բ

176
1573 թ,. 11 նոյեմբերի—Մալխարի որդի Դավթի հարուցած գործն ընդդեմ վերջնահաշվից խուսափող պարտատեր Շիմկոյի թոռ Խաչկոյի (տե՛ս արձ. NN178. 179. 183)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). նոյեմբերի ԺԱ (11). օրն չորեքշաբթի։ Ի Սարգիս Ձախնոյ վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն՝ Իւրքո. Միխնոյ. Գասպար եւ այլքն։

 

Եկաւ Դաւիթն Մալխարին եւ գանկատ առաւ Խաչկքոյին վերայ Շիմքոյին թորն եւ ասաց. թէ զոր նմա պարտք յունէի. նա այն պարտուց վերայ տվի Խաչքոյին Դ (4( տասդա դեսմա եւ Ա (1) ձի՝ ԺԵ (15) դայլառի տեղն։ Յորժամ գայի Ատըրնայէն եւ Խաչքոն գայր ի Ախքէրմանէն եւ ի Ասն հանդիպեցաք յետ նարա եւ տվի զայսչափ ինչ. զոր այս ամառս Ա (1) տարի անցաւ եւ կամիմ. զի հեսեպ արասցէ հետ ինձի։

Եւ Խաչքոն ետուր գրել զայս Դաւիթին խօսքն եւ վկայեցոյց դաատստանին եւ ասաց. թէ հաշա լինի. որ ես երթալոյ լինիմ Օլախաց երկիրն ի յայս քաղաքէն հազա Բ (2) տարի լինի ծնընդեանն. ինչպէս ես գնացել էի։

Ու Դաւիթն կասէ. թէ Ա (1) տարի անցաւ անցաւ ամառս եւ կամիմ տավոտ ցուցնուլ. որպէս չեմ գնացեր։

41բ

177
1573 թ,. 14 նոյեմբերի—Սրոչինսկու ծառա  Յարկովեցկու կողմից բանտ նստեցված Կոստային. Մարդեյի որդի Ավագի երաշխավորությամբ. 2 շաբաթով ազատ արձակելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). նոյեմբերի ԺԴ (14). օրն շաբաթ։ Ի Սարգիս Ձախնոյ վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. իւր դատաւորացն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Աւաք Մադէյին եւ իւր բարի կամաւն տէր եղաւ Քօսդային համար. որ կոչի Մաշա. զոր նստեցուցել էր զինքն Եառքօվէցքիյ. որ է ծառա բան Սրոջինսքիյին. եւ եհան զինքն ի գըտանէն. զոր եետուր նմա վերոյգրեալ վոյթն մինչեւ Բ (2) շաբաթ. զի դնիցէ զՔօսդան առաջի ատեանն։

Զոր եւ Եառքովէցքիյ ինքն տալոյ Աւաքին տիրութեան վերայ տալու զՔոսդան. ուր եւ ասաց. թէ կու հաւատամ ես Աւաքին։ Եւ թէ չդնիցէ Աւաքն զՔօսդան ի օրն. որ է Բ (2) շաբաթ. նա ինքն վճարող եւ ճուաբտու լինիցի Քօսդային համար Եարքովէցքիյին։ Ուր եւ վասն այսպիսի գրոյս բամեդնիյ ետուն դատաստանին։

42ա

178
1573 թ,. 16 նոյեմբերի—Մալխարի որդի Դավթի եւ Շիմկոյի թոռ ԽԱչկոյի գործի կապակցությամբ վկա՝ խոտինցի կումրուկչի Նիկարայի ցուցմունքը եւ դատարանի վճիռը գործի քննությունը հետաձգելու մասին (տե՛ս արձ. NN176. 179. 183)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). նոյեմբերի ԺԶ (16). օրն երկուշաբթի։ Ի Սարգիս Ձախնոյ վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս ման[տաւաք]. Միխնոյ. Սարգիս Իւաշ[քոյին]. Եագուպ եւ այլք։

 

Որպէս Դաւիթն Մալխարի գանգատ առել էր Խաքոյին վերայ. որպէս կա վերագոյն գրեալ իւր գանգատն. եւ Խաչքոն առել էր. զի տովոտ դնէր՝ ինչպէս չէ գնացել այսմ ժամանակի. այսինքն է. զոր Խաչքոն կասէ. թէ Բ (2) տարի կենա Քրիստոսի ծնընդեանն ինչպես գնացել էր ի Ախքէրմանն եւ կամ ի Ասն։ Եւ եբեր զԵագուպն Դուկալպէյին. որ է երդված դատաւոր. զոր իւր բերնին խրերիւն վկայութիւն ետուր Եագուպն եւ ասաց. թէ այս մերձ եկեալ ծննդեանն Բ (2) տարի լինի. ինչպէս Խաչքոն Ախքէրմանէն եւ այլ չէ գնացել այնոր վերայ։

Եւ այլ Բ (2)—ում վկայութիւն ետուր Նիկօրայ. որ էր կումրուքչի Խոթինն. եւ ասաց. թէ այս Խաչքոն գնացել էր Ախքէրմանն. յորժամ Պոկտանն էր պարուն երկիրն եւ յետ այնորիկ չգնաց Խաչքոն. բայց եկաւ Իբէրխուվցան ի եառմարք այս պարունին ժամանակս։

Եւ Խաչքուն զայս մարդոց զվկայութիւն ետուր գրել ի դատաստան եւ բամեդնիյ այլ ետուր։

Եւ վերոյգրեալ դատաստանն. լսելով զայսպիսի զվկայութիւնն. զոր ետուն վասն Խաչքոին եւ ի միտ էառ եւ թողին զայս բանս մինչեւ ի յայս մերձ եկեալ չորեքշաբթի. զի այս բաներաց բոլոր դատաստան առնեն ի մէջ վերոյգրեալ ոմանց։

41բ

179
1573 թ,. 18 նոյեմբերի—Շիմկոյի թոռ Խաչկոյից վերցրած պարտքի չվերադարձնելը ապացուցված Մալխարի որդի Դավթին բանտարկության դատապարտե ու մասին (տե՛ս արձ. NN176. 178. 183(։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). նոյեմբերի ԺԸ (18). օրն չորեքշաբթի։ Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Իւրքո. Սարգիս Ձախ[նոյ]. Միխնոյ. Զանու. Սէրհիյ. Եագուպ եւ այլքն։

 

Վերոյգրեալ դատաստանն որպէս թողել էին Թաւիթին եւ Խաչքոյին զբանն  մինչեւ զայսօր. զի դատաստան առնէին նոցա մէջ։ Զոր այժմ իւրեանց մէջ խորհուրդ առնելով եւ շատ քննելով զգրեալսն. զոր յառաջագոյն կան եւ ի միտ առին եւ այսպէս վճիր հատին. զի Խաչքոն ազատ է այնպիսի բանէն. զոր Դաւիթն կասէր. թէ վճառել եմ եւ չկարաց հասնել եւ ցուցանել զղորդն. թէ ինչպէս վճարել է։ Եւ Խաչքոն իւր վկայքներովն. զոր կա յառաջագոյն գրեալ. ելաւ ճշմարիտ եւ ուղղորդ եւ զԴաւիթն վասն այնորիկ ի գազնեան եդին. զի Պուխդանով եկաւ Խաչքոյին վերայ։ Եւ Խաչքոն ետուր զայս վճիռն. զոր հրամանք առին գրել եւ դատաստանին ետուր բամեդնիյ։

42ա

180
1573 թ,. 18 նոյեմբերի—Մալխարի թոռ Դավթի հայտարարությունը Յուրկո երեցփոխանին 63 ֆլորին եւ 19. 5 կարմիր պարտք ունենալու մասին։

****

Զոր Դաւիթն՝ Մալխարին թորն պարտք յունի Իւրքոյ երեսփոխանին. զոր կա գրեայ ի դատաստանն. որ է սուման ԿԳ (63) ֆլորին եւ է տուն Դաւթին գրաւական ի մէջ այսչափ սումային։ Ուստի աժմ եկաւ Դաւիթն վերոյգրեալ դատաստանին առջեւն եւ իւր բարի կամաւն յայտնի ասաց. զոր մնաց Իւրքոյ երեցփոխանին այս սումյին վերայ ԺԹ (19) կարմիր ֆլորին եւ կէս. այլ եւ զայլ իւր տանն վերայ գրեց եւ է այս ԺԹ (19) կարմիր եւ կէս Խաչքոյին պարտք. զոր Դաւիթն պարտ էր Խաչքոյին. զոր այժմ Իւրքոյ երեցփոխանն իւր յանձն էառ Խաչքոյէն։ Եւ պիտի վճարէ երեցփոխանն Խաչքոյին՝ յորժամ Դաւիթն զիւր տունն ծախեսցէ եւ կամ վճարէ Իւրքոյին զվերոյգրեալ զսուման. որ է ԿԳ (63) ֆլորին եւ ԺԹ (19) կարմիր եւ կես եւ նոյն ժամայն Խաչքոյին վճար առնէ երէեցփոխանն։ Ուր եւ վասն այսպիսի գրոյս ետուն դատաստանին բամեդինիյ։

42ա

181
1573 թ,. 25 նոյեմբերի—Մանուկի թոռ Ծառուկի հայտարարությունը Յագուբի փեսա Միսկոյից 26 եւ կես ֆլորին ստանանլու մասին (տե՛ս արձ. N174)։

41ա

182
1573 թ,. 25 նոյեմբերի—Վուլխուվցայից լիազորված Անդրեյ Բուկովսկու հարուցած գործն ընդդեմ Կրիճի որդի Հրիցկոյի եւ Սահակի որդի Գասպարի. որոնց մոտ հայտնաբերվել են նրա կորցրաած 12 խոզերը (տե՛ս արձ. N191)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). նոյեմբերի ԻԵ (25). օրն չորեքշաբթի։ իԹորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Միխնոյ. Տեմուշ. Գասպար. Զանու. Սէրհիյ. Եագուպ եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Վուլխուվցայէն Անտրիյ Պուքովսքիյ. որ է մարդ Բոդոցքիյ բան Ենտրիյին. եւ գանկատ առաւ Հրիցքոյին վերայ՝ Կրիճին եւ իւր օրդախին վերայ՝ Գասպարին Սահակին որդոյ. զոր նոցա մոտ ճանաչեց ԺԲ (12) խոզմ. զոր ի նմանէ կորսվել է այսպէս վաղուց. զոր Բ (2) շաբաթ պիտի լինի այս մերձ եկեալ ուրփաթնաւուր։ Եւ հայցեց. զի խրեր արասցէ դատաստանին առջեւն՝ յու՞մմէ յունին զայն խոզերն։

Վերոյգրեալ դատաստանն եհարց Հրիցքոյէն եւ իւր ընկերէն. թէ ի՞նչ ճուաբ տան՝ յու՞մմէ ունին։

Եւ նոքա պատասխանն ետուն եւ ասեն. թէ մեք գնեցաք քաղքիս մէջ ի պազարն Հուպարովէն Պեչիվորին որդվէն Ռոմքայէն. զոր ունիմ բարի մարդիք վկայք՝ Քալինեայէն Խարքո եւ այլ քաղքցիք. Սարգիս Շլթխ եւ զՍահակն եւ այլ բազում մարդիք մուհարիչնիքներ. զոր էին նոյն ժամայն։

Վերոյգրեալ դատաստանն. լսելով զԲ (2) կողմն զխօսքն եւ ըստ սահմանաց դատաստանին ետուր նոցա այս օրէս Բ (2) շաբաթ օր. զի Հրիցքոն դնէ զսօտուշն՝ յումմէ գնել է եւ այլ Անտրիյն՝ Կօկոյին որդին։

Եւ ետուր Հրիցքոն եւ Գասպարն տէր զՄիխնոն եւ զԵօլպէյն գամղաճուն. զի սօտուշն եւ կամ զմահարիչնիքներն դնէ։ Եւ Պքուվսքիյ ետուր տէր վասն իւր զՎասիլիյն Վուլքուվսքիյն. զի թէ պետք լինի՝ նա այն խոզերն այլվ դնէ առաջին դատաստանին. զոր էառ։

42ա

183
1573 թ,. 25 նոյեմբերի—Մալխարի որդի Դավթի գանգատն ընդդեմ Շիմկոյի թոռ Խաչկոյի եւ դատարանի վճիռը Խաչկոյին անպարտ ճանաչելու մասին (տե՛ս արձ. NN176. 178 179)։

****

Եղեւ այսպէս. որ Դաւիթն Մալխարին եկաւ եւ գանկատեց Խաչքոյին վերայ Շիմքոյին դորինն եւ չկարաց հասնել Խաչքոյին վերայ. որպէս վերագոյն գրեալ կայ։ Եւ դատաստանն վերոյգրեալ լսելով եւ ի միտ էառ. զի Դաւթին խօսաց հիմ չկայ եւ ոչ իրքմ գրեալ։ Եւ վասն այսորիկ ասին նմա. զի ի բաց գնասցէ դատաստանին եւ այլ խօսք չյունիցի խօսելոյ ընդդէմ Խաչքոյին։

Եւ Խաչքոն ետուր գրել զխօսքն դատաստանին. զոր ասաց Դաւթին։

42ա

184
1573 թ,. 2 դեկտեմբերի—Վորոբյուցայի կողմից լիազորված ուկրաինացի Իվանի հայցն ընդդեմ Սարգսի. որը գողունի էր վաճառել իրեն։

42բ

185
1573 թ,. 3 դեկտեմբերի—Շլթխի որդի Գրիգորի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Ադանի որդի Զատիկի։

42բ

 

186
1573 թ,. 3 դեկտեմբերի—Տամղուչու որդի Օհանի հարուցած գործն ընդդեմ իր քրոջ՝ Ուստյանայի բնակարանից իրեր հափշտակած սկեսրայր Զատիկի։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). դեկտեմբերի Գ (3). օրն հինգշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Բ (2) Սարգիս. Տեմուշ. Զանու. Սէրհիյ եւ այլքն։

 

Ի սոցա առաջի եկաւ Ոհանն դամղաճուն իւր քրոջ դստերէն՝ Ուսդեանայէն եւ գանկատ առաւ Զատիկին վեարյ Աթանին. որ է Ուստեանային աներ. եւ ասաց. թէ եկել է ու մտել է այս Ուսդեանային տունն եւ Դ (4) կապարեայ դեպսին եւ Գ (3) քօնիցան այլվի կապարես եւ Ա (1) եասման եւ Ա (1) դասմ իւր կամաւն առել է. զոր նարա ջէր. էառ եւ գնաց։ Զոր կամիմ. զի ճուաբ արասցէ՝ ինչի՞ համառ էառ։

Եւ Զատիկն ասաց. թե առի որպէս իմ սեփհական. վասն զի իմմ է եւ կամք յոնիմ։

Եւ դատաստանն. լսելով զԲ (2) կողման զխօսքն եւ ի միտ էառ եւ ասին Զատիկին. թէ դուն աղէկ չես առել. զի քո կամաւդ մտել ես նարա տունն առանց դատաստանի գիտելոյ։ Եւ վասն այնորիկ հրամանք առին Զատիկին. զի մինչեւ Բ (2) շաբաթ դնէ զայնչափ իրքն. զի խորհուրդ արասցէն վասն այսպիսի բանի համար. զի թէ Զատիկին իցէ. նա Զատիկն առնու. կամ եւ թէ կնկանն իցէ եւ դատաստան արասցեն։

Ու Ոհանն տէր հայցեց Զատիկէն եւ Զատիկն ետուր տէր զԻլեաշն. որ է իւր աղբօր. զի կանկնէ մինչեւ Բ (2) շաբաթ Զատիկն եւ դնէ զայն տանտանեղն եւ թէ Զատիկն չդնէ Իլեաշն. որ է վասն նորա տէր. նա ինքն լինի ճուաբտու ընդդէմ կնկանն։

42բ

187
1573 թ,. 3 դեկտեմբերի—Ձախնոյի որդի Հովհաննեսի այրի՝ Թորոսի դուստր Վարդեի հայտարարությունը իր ամուսնու պարտապան Ներսեսից պարտքը ստանալու մասին։

42բ

188
1573 թ,. 5 դեկտեմբերի—Լեհուհի Զոզկայի հարուցած գործն ընդդեմ իր տնից զգեստներ վերցրած եւ չվերադարձրած Հանծուի որդի Ղազարի Դազարի։

42բ

189
1573 թ,. 9 դեկտեմբերի—Պապի որդի Աբրահամի հարուցած գործն ընդդեմ իրենից 8 մթխալ ոսկի գողացած Պոմահայկոյի խորթ որդի Սիմոնի։

42բ

190
1573 թ,. 10 դեկտեմբերի—Դուկալբեյի որդի Յագուբի հարուցած գործն ընդդեմ իր հանգուցյալ եղբոր՝ Ռոմաշի բնակարանից զանազան իրեր. ոսկի ու արծաթ տարած իր հարս՝ Գասպարի դուստր Մարուխնայի. Գասպարի որդի Բաղդասարի եւ տեր Ագսենտի որդի Խաչերեսի։

43ա

191
1573 թ,. 10 դեկտեմբերի—Անդրեյ Բուկովսկու խնդրանքով Հրիցկոյի եւ Գասպարի դեմ 12 կորած խոզերի կապակցությամբ իր հարուցած գործը կարճելու մասին (տե՛ս արձ. N182)։

3բ

192
1573 թ,. 12 դեկտեմբերի— Գողացված ձիու կապակցությամբ Միխնոյի դեմ կրակովցի Ստանիսլավ Ֆասուլի հարուցած գործի շարունակությունը (տե՛ս արձ. N202)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). դեկտեմբերի ԺԲ (12). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր Եւրքո. Սարգիս Ձախ[նոյ]։

Որպէս ի Միխնոյին մոտն ձի ճանաչել էին ի քրքովէն Սդանիսլաւ Ֆասու եւ Միխնոն օր առել էր. զի զսօտուշն դնէր մինչեւ ի Զ (6) շաբաթ։ Ուր այժմ ժամանակն վճառուեցաւ եւեւ Միխնոն եդիր զսօտուշն. յումմէ գնել էրզայն ձին. այսինքն է յՈհանն տամղաճուն. զոր եկեալ առաջի դատաստանին եւ իւր բարի կամաւն խրեր առաւ Ոհանն. զոր ի նմանէ գնել է Միխնոն զձին եւ նա ծախել է։

Եւ Միխնոն ետուր դատաստանին բամեդնիյ եւ ետուր գրել զխրերն Ոհանին։

Եւ ինքն Ֆասուլ դարձեալ գանգատ առաւ Ոհանին վերայ նոյն կերպիւ. որպէս Միխնոյին վերայ կանգտել էր. զոր ի նմանէ գողցած է ի հետ այն ձիուն Ե (5) ձի այլ. զոր կամիմ. որ ինձի ճուաբ արասցէ՝ յու՞մմէ ունի զայն ձին։

Եւ Ոհանն ճուաբ ետուր եւ ասաց. թէ ես զայս ձին գնել եմ վոյվոտային ծառայէն՝ Բուտլովսքիյէն։ Ուստի կամիմ. զի ինձի տայք ըստ սովորութեան դատաստանին օր մինչեւ ի Զ (6) շաբաթ. զի Ոհանն զսօտուշն դնէ զվերոյգրեալ՝ յումմէ գնել է. այսինքն է զԲուտլովսքիյն։

43ա

193
1573 թ,. 12 դեկտեմբերի—Սատանով քաղաքի վոյթի հայտարարությունը պարտապան Դուկալբեյի որդ Յագուբից պարտքը ստանալու մասին։

****

Ի սոցա առաջի եկաւ Սադանովին վոյթն եւ իւր բարի կամաւն խրեր առաւ. զոր Եագուպն Դուկալպէյին պարտք ունէր նարա եւ ձեռագիր այլտվել էր Եագուպն. այժմ զինքն ազատ առնեմ. զի ինձի վճարեց լիակատար եւ զաբիսն Եագուպին չի ետուր եւ ասաց. թէ կորսվել եմ։  Վասն այնորիկ եկաւ վոյթն եւ դատաստանին առջեւն խրեր առաւ. զոր նմա բաւական եղաւ։

Եւ Եագուպն ետուր գրել զխրերն վոյթին Սադանովսքիյին եւ դատաստանին բամեդնիյ այլ ետուր։

43բ

194
1573 թ,. 19 դեկտեմբերի—Անդրեասի որդի Տոնիկի հարուցած գործն ընդդեմ Որովի փեսա Գասպարի. որի պատճառով Խոտինում անհետացել էր իր ձին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). դեկտեմբերի ԺԹ (19). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն։

 

Եկաւ Տօնիկն Անդրէասին եւ գանկատ առաւ Գասպարին վերայ Որովին փեսին եւ ասաց. թէ Օլախաց երկիրն կերդայի ի հետ Գասպարին եւ եկաք ի Խոթինն. նա էառ զիմ զձիս եւ սկսաւ վազելու եւ իզարկ զԱ (1) կինն եւ նախըտեց եւ վասն այն պատճառի էառ փրկալապն զձիս եւ կորաւ մինչեւ ցայժմ։

Եւ Գասպարն ճուաբ ետուր եւ ասաց. թէ հանց է. բայց կու խնդրեմ. զի ինձի տայք մինչեւ ի շաբաթ մի. զի զՏօնիկին ձին դարձնէ եւ վասն բարդալ փուրթալին համար այլ խրեր առաւ. զի վճարէ Զ (6) սոմ եւ ԺԴ (14) սպիտակ։

Եւ Տօնիկն տէր ուզաց ի Գասպարէն մինչեւ ի Շաբաթ մի։

Եւ Գասպարն ետուր տէր վասն իւր զիւր կինն զՇէնքոն. զոր եկաւ առաջի դատասատնին Շէնքոն. որ է կին Գասպարին. եւ տէր եղաւ իւր էկրան Գասպարին համար՝ այս կերպիւ. զի եթէ Գասպարն մինչեւ ի շաբաթ մի չդարձնէ զՏօնիկին ձին. զոր   վասն նորա պատճառէ կորուսել է. եւ զայն Զ (6) սոմ եւ ԺԴ (14) սպիտակն. նա ինքն լինի վճարող՝ Շէնքոն Տօնիկին. զոր եղաւ տէր բարի կամաւն. զձիուն գինն այլ. որպէս բարի մարդիք գտնուն. եւ Զ (6) սոմն եւ ԺԴ (14) սպիտակն այլ. զոր Շէնքն իւր հրոշովն գրուեցաւ։

43բ

195
1573 թ,. 19 դեկտեմբերի— Գրիգորի որդի Էսանբեյի հայցն ընդդեմ իրեն գողացված ձի վաճառող Որովի որդի Գասպարի։

****

Եկաւ Էսանպէյն՝ Գրիգորին որդին եւ գանկատ առաւ Գասպարին վերայ Որովին եւ ասաց. թէ գնել էի ի նմանէ Ա (1) ձի՝ Թ (9) սոմի եւ կէս եւ ի Միլուվցան ճանաչեցին զայն ձին եւ շատ աղաչեցին զայն մարդն պարուն Հարպուրդին ծառայքն. զի ի բաց գնացի յայն ձիէն եւ վասն այնորիկ տվի այն մարդոյ Ա (1) սախդեանմ։

Եւ Գասպարն ասաց. թէ թող զիմ ձին բերէ մինչեւ ի յայս մերձ եկեալ չորեքշաբթի եւ ես այլ կամիմ նմա զիւր սպիտակն դարձնել եւ իւր խարճն այլ վճարեյ։

Եւ Էսանպէյն տէր հայցեց ի Գասպարէն եւ Գասպարն ետուր տէր զՏօնիկն Անտրիասին. զի ուրեգմ չերթայցէ։ Եւ Տօնիկն տէր եղաւ Գասպարին համար զիւր կինն Շէնքոն՝ այս կերպիւ. զի եթէ Գասպարն ուրեգմ գնասցէ եւ Էսանպէյն բերէ զայն ձին նա. կինն Գասպարին տա զԹ (9) սոմն եւ կէս Էսանպէյին եւ զԱ (1) սախդեանն այլ. զոր խարճել է Էսանպէյն։

43բ

196
1573 թ,. 25 դեկտեմբերի—Դուկալբեյի որդի Յագուբի եւ նրա հարս՝ պանի Ազիզկոյի գործի քննարկումը մի քանի օրով հետաձգելու մասին (տե՛ս արձ. N200)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). դեկտեմբերի ԻԵ (25). օրն ուրբաթ։ Վոյթն Թորոս եւ իւր դատաւորքն։

 

Եագուպին Դուկալպէյին եւ իւր հարսին եւ բանի Ազիզքոյին զբանն թողին մինչեւ ի յայս մերձ եկեալ չորեքշաբթի. զոր էր օրն այս ուրփաթնաւուր. զոր դատաստանն տվել էր եւ տօնն էր. վասն այս պատճառի թողին մինչեւ չորեքշաբթի։

43բ

197
1573 թ,. 28 դեկտեմբերի—Գրիգորի հայցն ընդդեմ սեչովցի տեր Հանեսի կին Ճաշխաթունի. որը սխալմամբ պատասխանատվության էր կանչել նրան որպէս իր ամուսնու պարտապան Գրիգոր երեցփոխանի երաշխավորի (տե՛ս արձ. NN160. 163. 164. 198. 360. 363. 386. 405)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). դեկտեմբերի ԻԸ (28)։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Բ (2) Սարգիս. Միխնոյ. Տեմուշ. Միլքո. Եագուպ եւ այլքն։

 

Եղեւ այսպէս բանն. զոր տէր Հանէսին կինն՝ Ճաշխաթունն սեչովցի զԳրիգորն արդելել էր եւ տարել էր զինքն իւր պարունին. թէ այս մարդն տէր է ինձի վասն Գրիգոր երեսփոխանին համար եւ Գրիգորն վասն այս պատճառի համար տէր տվել էր վասն իւր Ճաշխաթունին պարունին առջեւն՝ այս կերպիւ. զի թէ ճաշխաթունն հասնէր Գրիգորին գերայ վկայութեամբ բարի մարդկանց. նա Գրիգորն ինքն լինէր վճարող զայն պարտքն Նորսէսին համար։

Եւ յորժամ եկաւ Ճաշխաթունն դատաստանին առաջի. նա Գրիգորն հայցեց ի նմանէ. զի վկայսն դնէր. ում առաջի տէր եղել է նմա վասն երեսփոխանին համար։ եւ նա չկարաց հասնել Գրիգորին վերայ եւ ոչ եդիր զվկայսն եւ ասաց. թէ ես զԳրիգորն ոչ գիտեմ. բայց զՆորսէսն գիտեմ. ինչպես ինձի իմ պարունն հրամանք առել է. որ զՆորսէսն գիտենամ։

Եւ Գրիգորն ետուր զխրերն Ճաշխաթունին գրել եւ դատաստանին ետուր բամեդնիյ։

45բ

198
1573 թ,. 28 դեկտեմբերի—Տեր Հանեսի կին Ճախաթունի եւ երեցփոխանի որդի Ներսեսի գործի կապակցությամբ Կամենեց—Պոդոլսկի ամրոցի պետի ներկայացված վճռաբեկ գանգատի պատասխանի ստացման եւ Ճաշխաթունի հայտարարությունն այդ պատասխանիին համաձայն չլինելու մասին (տե՛ս արձ. NN160. 163. 164. 197. 360. 363. 386. 405)։

****

Որպէս Ճաշխաթունն՝ տէր Հանէսին կինն դատաստան յունէր յետ Նորսէսին՝ երեցփոխանին. որդոյ. զոր կա կարգաւ յառաջագոյն գրեալ ի դատասատնն. եւ Նորսէսն աբէլովադ առել էր բերդի պարունին. ուր եւ եկաւ ի պարունէն աբէլացիա եւ ընթերցան վերոյգրեալ ոմանց առջեւն եւ Ճաշխաթունն խայիլ չէր եղել եւ օր առել էր ի դատաստանէն. զի երթայր իւր պարունին խրատ հարցանել. զի թէ նա ասցէ ընդունել զայսպիսի դատաստանն. նա ընդունէր։

Ուր այժմ եկաւ Ճաշխաթունն առաջի դատաստանին եւ չընդունեց զայնպիսի դատաստանն պարունին եւ վճար հայցեց ի նմանէ։

Եւ դատաստանն վերոյգրեալ հարցան ի Նորսէսէ. թէ ի՞նչ ճուաբ տա։

Եւ Նորսէսն ասաց. թէ ես ընդունեմ զդատաստանն պարունին եւ կամիմ բաւական առնել. որպէս հրամայել է երդնուլ։

Եւ Ճաշխաթունն խայիլ չեղաւ եւ վճար կամեց. զի Նորսէսն վճարէ։

44ա

199
1573 թ,. 30 դեկտեմբերի—Պան Տոնւոշի թոռ Տախնոյի հայցն ընդդեմ իր պարտապան Պետրոսի որդի Խաչկոյի. որը ժխտում էր 25 թալեր պարտք վերցնելու հանգամանքը։

44ա

 

 

200
1573 թ,. 30 դեկտեմբերի— Պանի Ազիզկոյի դեմ Դուկալբեյի որդի Յագուբի հայցի քննարկումը Ազիզկոյից լիազորված Սարգսի խնդրանքով 2 շաբաթով հետաձգելու մասին (տե՛ս արձ. N196)։

44ա