Կամենեց-Պոդոլսկի հայկական դատարանի արձանագրութիւնները

101
1573 թ,. 1 ապրիլի—Ուկրաինացի Օհասի եւ Կոկոյի որդի Գասպարի միջեւ կայացած համաձայնության եւ վեճի վերացման մասին։

32բ

102
1573 թ,. 1 ապրիլի—Յուրկոյի կին Մարթայի հայտարարությունը Ցեփլովսկի Յապուպից լիազորված Զիգմունդ Բլաժիովսկու տված երդումով բավարարվելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի Ա (1). օրն չորեքշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Հարպետ. Գրիգոր Ռաք[ին]. Զանու. Գասպար. Սէրհիյ եւ այլքն։

Որպէս երդումն տվեր էին Մարդային՝ Իւրքոյին կնոջն ընդդէմ Ցեփլովսքիյ Եապուպին. որպէս կա գրեալ ի դատաստանն։ Ուստի այժմ Մարդան բաւական առաւ երդման. զոր լսեց զերդումն Զիկմունդն Պլաժիովսքիյ. որ է Ցեփլովս[ք]իյին մոցովանըյ մարդ. զոր լսեց զերդումն եւ ազատ առաւ զՄարդան եւ եկաւ առաջի դատաստանին. խրեր առաւ. զի Մարդան առաւ բաւական երդմանն։

33ա

103
1573 թ,. 1 ապրիլի—Հանուսկոյի որդի Խաչկոյի դեմ Եոլբեյի հաարուցած գործի կապակցությամբ նոր վճիռ կայացնելու եւ դրա դեմ Կամենեց—Պոդոլսկի ստարոստային գանգատարկելու համար Խաչկոյին տրված թույլտվության մասին (տե՛ս արձ. NN68. 87. 91)։

****

Եկաւ Եօլպէյն դատաստանին առաջեւն եւ հայցեց ի դատաստանէն. զի հրամանք աարսցէ Խաչքոյին. որ վճարէ զայն կտաւին քինն. զոր Խաչքոն առել էր ի դատաստանն։

Զոր Խաչքոն եկաւ առաջի դատաստանին եւ ետուր ճուաբ եւ ասաց. թէ այն մարդն եկաւ եւ պազար առաւ Եօլպէյին զկտաւն եւ էառ եւ ասաց Եօլպէյին. թէ հաւատայ ինձի զայս կտաւն. մինչ որ երթամ եւ ցուցնում Տեմուշին՝ թէ հավնենայ. նա ես առնում։

Եւ Եօլպէյն ասաց. թէ այլվի ու՞մ հետ պիտի խրկես զկտաւն եւ կամ զսպիտակն։ Նա այն մարդն ասաց. թէ հետ Խաչքոյին ղրկեմ քեզի եւ կամ զկտաւն եւ կամ զսպիտակն։ Եւ Եօլպէյն այլ խնդրեց եւ ասաց. թէ բերիս Խաչքո այլվի իմ կտաւս եւ կամ զքինն։ Եւ այնու վերայ այն մարդն ինձի չետուր զկտաւն եւ ոչ զսպիտակն։ Զոր այնու վերայ լուռ եկաց Եօլպէյն մինչեւ ի շաբաթ մի եւ ոչ ասաց ինձի. թէ այն մարդն չէ վճարել. որ ես գիտնայի եւ այն. որ վերայ ելաւ գնաց այն մարդն եւ ես չեմ պարտական վճարել նմա վասն այն մարդոյն։

Վերոյգրեալ դատաստանն վճիռ եհատ ի մէջ այսպիսի ոմանց. որ Խաչքոն վճարէ զայն կտաւին քինն մինչեւ Բ (2) շաբաթ՝ վասն այնորիկ. որ չասաց Եօլպէյին. թէ մի տալ նարայ եւ ինձի տալու մի ապըսբրել. զի բերեմ քեզի փոխանակ. զի ոչ ասացեր եւ խայիլ եղեր բերելու. պարտական ես վճարել։

Եւ Խաչքոն չընդունեց զայսպիսի տեքրեդն եւ աբէլովադ առաւ սդարոսդային. զոր դատաստանն թույլ ետ նմա։ Եւ չափեց օր մինչեւ Բ (2) շաբաթ։ Եւ Եօլպէյն ընդունեց եւ ետուր գրել։

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն դարձեալ Խաչքոն մոցնիյ առաւ զիւր աներն դատաստանին առջեւն՝ զՏեմուշն ընդդէմ յս վերոգրեալ իւր դատաստանաց եւ ետուր նմա իշխանութիւն վասն ամենայնի՝ եթէ առնել եւ թէ կորուսանել. որպէս ինքն Խաչքոն. որ է իւր փեսայ։

33ա

104
1573 թ,. 1 ապրիլի—Ուկրաինացի Զախարկա Զլատոհորլոյի հայցն ընդդեմ իր ժամկետանց պարտապան եւ գրավատու Շըմկոյի որդի Գրիգորի։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Զախարքա ըռուզ Զլօդօհօրլոյ եւ եդիր առաջի դատաստանին զգրաւականն Գրիգորին՝ Շըմքոյին որդոյ. զոր գրաւկան է նորա մօտն Կ (60) սոմի մէջ եւ ֆլորինի կէսին. ուր եւ զրկեց նմա զՄեսդին մանչն. որ գա ի դատաստանն եւ ճուաբ տա։ Եւ նա չեկաւ։

Վերոյգրեալ դատաստանն ետուր օր մինչեւ Բ (2) շաբաթ. ըստ սովորութեան դատաստանին. որ հանիցէ զիւր գրաւկանն Գրիգորն ի Զախարքայէն եւ է գրաւկանն եկտանայ ոսկի մարգրտով։ Եւ Զախարքան ետուր գրել։

33բ

105
1573 թ,. 1 ապրիլի—Խաչկոյի կին Թուրաչի հայտարարությունը իր որդու՝ Կոստայի կողմից ամուսնու պարտքը վերադարձնելու մասին։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Թուրաչ՝ Խայքոյին կինն եւ իւր բարի կամաւն խրեր առաւ յայտնի ասաց. թէ իմ որդիս՝ Քօսդան վճարել է իմ էրկան  զպարտքն՝ Լ (30) սոմ սպիտակ. որ էր գրած իմ տանն վերայ եւ ազատեց զիմ տունս։

Եւ Քօսդան ետուր գրել զիւր մօր զխրերն ի դատաստանն։

33բ

106
1573 թ,. 2 ապրիլի—Եոլբեյի որդի Գրիգորի եւ Ձախնոյի որդի Սարգսի միջեւ իրենց սեփական տները փոխանակելու վերաբերյալ կայացած համաձայնության մասին (տե՛ս արձ. N108)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի Բ (2). օրն հինգշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն  իւր դաատւորացն՝ Սարգիս ման[տաւաք]. Հարպետ. Զանու. Սէրհիյ եւ այլք։

 

Ի յայս աււոր դատաստանին առջեւի կացին դէմ յանդիման Գրիգորն Եօլպէյին եւ Սարգիսն Ձախնոյին. կամինցիք հայ. լինելով ողջ ի վերայ մարմնոցն եւ մտացն իւրեանց։ Եւ ասաց Գրիգորն. թէ փոխեցաք յետ Սարգիսին զմեր տներս. զոր նա եւ ես կու կենամք. եւ ես՝ Գրիգորս պիտի տամ Սարգսին յետ իմ տանն ԴՃՂ (490) ֆլորին. զոր եւ տվի այսմ բանի վերայ ԳՃԾ (350) ֆլորին նախդ սպիտակ Լիթվայի սեպ[հական]. զամէն ֆլորինին ԽԸ (48)—ական սպիտակ։ Զոր եւ կամիմ. զի Սարգիսն խրեր արասցէ դատաստանին առջեւն։

Ուր եւ սարգիսն. կանգնելով առաջի դատաստանին եւ իւր բարի կամաւն յայտնի ասաց. թէ այնպէս Գրիգորն ասէ. փոխեցաք զաներն մեր եւ առի ի նմանէ այնոր վեարյ ԳՃԾ (350) ֆլորին նախդ սպիտակ ըստ վերոյ գրելոյն։

 

Եւ Գրիգորն ետուր Սարգսին խրերն ի տիֆդարն. զոր գրեցին։

33բ

107
1573 թ,. 2 ապրիլի— Տեր Պետրոսի որդի Գրիգորի հայտարարությունը պարտապան Ձախնոյի որդի Սարգսից 350 ֆլորին պարտքը ետ ստանալու մասին։

33բ

108
1573 թ,. 2 ապրիլի—Եոլբեյի որդի Գրիգորի հայցն ընդդեմ Ձախնոյի որդի Սարգսի՝ պայմանի համաձայն իրենց տները փոխանակելու եւ Սարգսի որդի Գրիգորի հայտարարությունը դրան համաձայն չլինելու մասին (տե՛ս արձ. N 106)։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Գրիգորն Եօլպէյին եւ կոչեց զՍարգիսն Ձախնոյին ի դատաստանին առջեւն եւ հայցեց ի դատաստանէն. զի հրամանք արասցէ նմա. զի ելնէ ի տանէն իւրմէ եւ տա Գրիգորին ձեռն եւ ինքն առնու զԳրիգորին տունն ըստ վերոյգրելոյն. որպէս խօսք եղել է եւ խրէր իւրեանց մէջ։

Եւ Սարգիսն ասաց. թէ պատրաստ եմ ես զիմ խրերն ի տեղն պահել եւ զտունս տալ. բայց կամիմ. զի դ[ն]իցէ զմնացեալ սպիտակն. որչափ տալոց է։ Եւ Գրիգորն եդիր զմնացեալ սպիտակն. որչափ տալոց էր. առաջի դատաստանին։ Զոր եւ համրելով էառ Սարգիսն զսպիտակն. որ եւ իւր բարի կամաւն խրեր առաւ. եթէ հասաւ ի Գրիգորէն նմա զայնչափ սպիտակն լիակատար. որպէս իւրեանց մէջ խօսք եղել էր զոր գրիգորն պիտի տայր իւր տանն։

Եւ Գրիգորն հայցեց ի դատաստանէն. զի հրամանք արասցեն Սարգսին. զի ելնէ ի տանէն։

Վերոյգրեալ դատաստանն եհարց ի Սարգսէն. թէ հասա՞ւ քեզի քո հախն ի Գրիգորէն։ Եւ նա խրեր առաւ եւ ասաց. թէ հասաւ։ Եւ այսոր վերայ հրամանք առաւ Սարգսին. զի ելնէ ի տանէն մինչեւ Գ (3)—ում օրն եւ տա Գրիգորին ձեռն եւ Գրիգորն այլ նոյնպէս զիւր տունն տա Սարգսին ձեռն։ Զոր Բ (2) կողմն այլ ընդունեցին եւ Գրիգորն ետուր գրել։

Զոր այս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Գրիգորն. որ է որդին Սարգսին. եւ ասաց. թէ կու արգելեմ եւ թոյլ չեմ ի տալ. զի ելնէ իմ հայրս ի տանէն եւ տա Գրիգորին յետ աղբօրս Եագուպին. զի ժառանգ մեք եմք այն տանն եւ կամիմք դնել զայնչափ սպիտակն Գրիգորին մինչեւ Բ (2)շաբաթ եւ մնալ մեր հայրական տներաց գովն։

Եւ Գրիգորն ճուաբ ետուր ընդդէմ այս Գրիգորին եւ ասաց. թէ Սարգիսն յետ իւր կնկնով եւ յետ որդոցն եդիր առաջի դատաստանին զայնչափ սպիտակն. զոր Գրիգորն տէր Պետրոսին էառ։

Եւ Գրիգորն Սարգսի ասաց. թէ ի յայն ժամանակին Եագուպն չէր եկել հետ իմ հօրս. երբ զայն սպիտակն դրին։ Եւ Գրիգորն ի Սարգսէն տէր հայցեց եւ ետուր Սարգիսն տէր զԳրիգորն՝ տէր Պետ[րոսին] եւ զՏիրատուրն. որ է Էտիլին այր. զի դնիցեն զՍարգիսն առաջի դատաստանին։

33բ

109
1573 թ,. 4 ապրիլի—Իր ժամկետանց ապրտապան Ձախնոյի որդի Սարգսի դեմ Գրիգոր սարկավագի հարուցած գործի շարունակությունը եւ դատարանի վճիռը կողմերի երդումը լսելու մասին (տե՛ս արձ. NN69. 77. 78. 80. 96. 110. 113)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլնընկ եւ Դ (4). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո էր[էցփոխան]. Սարգիս ման[տաւաք]. Հարպետ. Գրիգոր. Գասպար. Սէրհիյ եւ այլքն։

 

Որպէս օր տվել էին ի դատաստանէն Սարգսին՝ Ձախնոյին որդոյ. զի ե նէր ի տանէ իւրմէ եւ տայր Գրիգորին։ Եւ Գրիգորն տէր հայցեց ի Սարգսէն մինչեւ ի Գ (3)—ում օրն. որպէս կա գրեալ ի դատաստանն. եւ Սարգիսն տէր ետուր զԳրիգորն տէր Պետրոսին եւ զՏիրատուրն։ Զոր այժմ եկաւ Գրիգորն Եօլպէյին ի դա­տաստանն եւ Սարգիսն չկանգնեցաւ եւ տեարքն իւր եկան ի դատաստանն եւ խնդրէին օր. զի դնէին զՍարգիսն ի դատաստանն. որ եւ ասացին. թէ չեմք կարնալ գնել այժմ ի դատաստանն։ Եւ Գրիգորն Եօլպէյին խայիլ չեղաւ. որ դատասատնն տայր նոցա օր. զի դնեն զՍարգիսն. եւ հայցեց. զի այնոր վերայ դատաստան արասցեն. թէ որպէս ոչ գիտեն. թէ ուր է եւ կամ որպէս յետ Սարգիսն խօսք եւ բան ոչ ունին։

 

Վերոյգրեալ դատաստանն լսեց Բ (2) կողմն զխօսքն. այլ եւ հրամանք առաւ ի այս տեարքներուն. որ մինչեւ Բ (2) շաբաթ երդվնան՝ որպէս ոչ գիտեն թէ ու՞ր է եւ կամ որպէս ինքեան յետ բան եւ խօսք ոչ ունին. զոր Տիրատուրին յետ եկեալ էր Սարգիսն ի դատաստանն եւ այլվի գնացին ի դատաստանէն եւ առանց Սարգսին եկան։

Վասն այսպիսի բանին համար հրամայեցին երդվնալ վերոյգրեալ ոմանց եւ Գ (3)—ում շաբաթուն զՍարգիսն դնէն երդում։

Եւ Գրիգորն եւ Տիրատուրն չընդունեցին զայսպիսի տեքրերդն եւ ասին. թէ մեք պարտական չեմք վասն մարդոյ ուրումն երդվնայ եւ աբե ովադ առաւ սդարօսդային. զոր դատաստանն թոյլ ետուր նոցա եւ օր չափեցին աբէլացիյաին մինչեւ Բ (2) շաբաթ։

34ա

110
1573 թ,. 4 ապրիլի—Սարգսի որդիներ՝ Գրիգորի. Վասիլի եւ Յակուբի կողմից Եսլբեյի որդի Գրիգորին ունեցած պարտքը վերադարձնելու եւ հայրենի տունը գրավից ազատելու մասին (տե՛ս արձ. NN 69. 77. 78. 80. 96. 109. 113)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի Դ (4). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն։

 

Եկաւ Գրիգորն եւ Վասիլն՝ Սարգիսին որդիքն եւ եդին առաջի դատաստանին զսպիտակն Գրիգորին՝ յԵօլպէյին որդոյ ի իւրեանց եղբօրէն՝ Եագուպէն վասն իւրեանց հայրենի տանն. զի առցէ զսպիտակն Գրիգորն եւ իւրեանց հայրենի տունն ազատ առնէ։ Եւ ետուր գրել։

34ա

111
1573 թ,. 7 ապրիլի—Նորինի կողմից Շատբեյի որդի Հովհաննեսին հասցված մարմնական վնասվածքները Զանու եւ Յագուբ դատավորների միջոցով. ստուգելու մասին (տե՛ս արձ. N118)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի Է (7). օրն երեքշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Բ (2) Սարգիս. Հարհետ. Զանու. Եագուպ եւ այլք։

 

Ի յայս աւուր դատաստ[ան]էն խնդրեց Յովանէսն Շատպէյին զԲ (2( հաւատարիմսն. զի գայցեն առ նայ եւ տեսցեն զվերքն իւր։ Ուր վասն խնդրելոյ նորա խրկեց վերոյգրեալ դատաստանն զԲ (2) հաւատարիմսն՝ զԶանունն եւ զԵագուպն Դուկել[պեյին]. զոր եկին առ նա եւ տեսին Ա (1) պատառած վեր աջ կողմն եւ ձախ կողմն դանկով զարկած ոտոյ վերայ. եւ այլվի ձախ ուսին վերայ դանակով զարկած. եւ այլվի ձախ կողմն քունքու վերայ դանակով զարկած. եւ այլ ձախ կողմն ջակաթին վերայ քարով զարկած վեր։ Զոր զայսչափ վերներ եւ զծեծելն Նորինին վերայ ասաց. զի նա զինքն այսպէս վիրաւորել է։

Եւ վերոյգրեալ հաւատարիմքն զայսչափ ինչ տեսին եւ եկեալ վկայեցին ի դատաստանն. զոր եւ ետուն գրել։

34ա

112
1573 թ,. 7 ապրիլի— Յանչուրայի կնոջ հարուցած գործն ընդդեմ ոմն Տոնականի՝ իր կորած ձին նրա մոտ հայտնաբերելու կապակցությամբ։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի Է (7). օրն երեքշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն։

Եկաւ կինն Եանչուրային եւ ճանաչեց Տօնականին մօտ Ա (1) ձի։ Եւ Տօնականն ասաց. թէ ես գնել եմ. զոր եւ յունիմ զսոտուշն ումմէ գնել եմ։

Եւ դատաստանն ետուր մինչեւ Բ (2) շաբաթ օր. զի Տօնականն զսօտուշն դնէ։ Եւ կինն ետուր գրել։

34ա

113
1573 թ,. 11 ապրիլի—Եոլբեյի որդի Գրիգորի հայտարարությունը իր պարտապան Ձախնոյի որդի Սարգսի 490 ֆլորին պարտքը տեր Պետրոսի որդի Գրիգորի միջոցով ստանալու մասին (տե՛ս արձ. NN59. 77. 78. 80. 96. 109. 110)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի ԺԱ (11). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Սարգիս ման[տաւաք]. Հարպետ. Միխնոյ. Զանու եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանի առջեւն կացին դէմ յանդիման Գրիգոր Եօլպէյին եւ Գրիգոր տէր Պետրոսին։ Եւ ասաց Գրիգորն Եօլպէյին իւր բարի կամաւն. եթէ յետ Սարգսին՝ Ձախնոյին որդոյ զտունս տեկիշ արել էի եւ դատաստան ունէի. զոր կա գրեալ ի տիֆդարն։ Այժմ զայսպիսի դատաստանն ես՝ Գրիգորս կու շիջուցանեմ եւ ոչինչ կու դարձնեմ. զի հաշուեցաք եւ զիմ սպիտակս. զոր տվել էի Սարգսին. որ է սուման ԴՃՂ (490) ֆլորին. այժմ զայսչափ սուման հասոյց ինձի Գրիգորն տէր Պետրոսին՝ իւր հալալ սպիտակով ԴՃՂ (490) ֆլորին. զոր այժմ կու ազատեմ զՍարգիսն եւ զիւր տունն այլ. որ այլ ավելի բան եւ խօսք չունենամ Սարգսին։ Եւ Գրիգորն տէր Պետրոսին ետուր գրել զխրերն միւս Գրիգորին։

34ա

114
1573 թ,. 11 ապրիլի—Եոլբեյի որդի Գրիգորի հայտարարությունը պարտապան Հանուսի որդի Յագուբից 120 թալեր պարտքը ետ ստանալու մասին։

34ա

115
1573 թ,. 12 ապրիլի—Ուկրաինացի Օհասի ու իր կնոջ հայտարարությունը Ադանի որդի Հարպետին 106 ֆլորին պարտք մնալու մասին։

34ա

116
1573 թ,. 15 ապրիլի—Տեր Հանեսի կնոջ հայցն ընդդեմ իր հանգուցյալ պարտապան Գրիգոր երեցփոխանի որդի Ներսեսի՝ հոր պարտքը նրանից ստաանլու համար։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի ԺԵ (15). օրն չորեքշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո էրէ[ցփոխան]. Բ (2) Սարգիս. Հարպետ. Զանու. Գասպար. Եագուպ. Միխնոյ օզկալարի։

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ տէր Հանէսին կինն եւ կանկատ առաւ Նորսէսին վեայ՝ Գրիգոր երեսփոխանի որդոյ <վերայ> եւ ասաց. թէ դարա հայրն ինձի պարտական է. զոր եւ զաբիս այլ ունիմ. որ ինքն իւր վերայ տվել է։ Զոր կամիմ. որ որդին՝ Նորսէսն ինձի ճուաբ առնէ։

Եւ Նորսէսն ասաց. թէ ես պարտական քեզի չեմ. ետ թէ իմ հայրս պարտք ունի. նա ես ոչ գիտեմ։ Կտակ ունի. եթէ կամիցի. թող զկտակն այնէ։ Եւ իմ այլ եղբարքս կան. որ ի հոս չեն։

Եւ դատաստանն ետուր նոցա օր մինչեւ ի սուրբ Աստուածածնին տօնին. որ մեկալ եղբարքներ այլ գան. եւ տէր Հանէսին կինն այլ գայ. որ լսեն զԲ (2) կողմն խօսքն այլ. եւ դատաստան առնեն։

34բ

117
1573 թ,. 27 ապրիլի—Հանուսկոյի որդին Ներսեսի հարուցած գործն ընդդեմ Միլեսկիյի մարդկանց ծեծող Զոխնայի թոռ Հովհաննեսի։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի ԻԷ (27). օրն երկուշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո էր[էցփոխան]. Բ (2) Սարգիս. Միխնոյ. Եագուպ եւ այլքն։

Եկաւ Նորսէս Հանուսքոյին եւ գանկատ առաւ Յովանէսին վերայ Զոխնային դորինն եւ ասաց. թէ զոր այս մարդն ծեծել է զայն Միլէսքիյին մարդիքն իւր ընկերներովն եւ զիս անպարտ կոչեցին ի դատաստանն եւ նստեցուցին այլ։

Եւ Յովանէսն խրեր առաւ. զի ինքն էր ի յետ Յովանէսն Մադիյին եւ Գասպարին որդին. եւ Նորսէսն ի հոն չէր եւ ոչ պարտական։ Եւ Նորսէսն ետուր Յովանէսին խրերն գրել։

34բ

118
1573 թ,. 29 ապրիլի—Ոմն Նորինի հարուցած գործն ընդդեմ իրեն մարմնական վնասվածքներ հասցրած Շատբեյի որդի Հովհաննեսի (տե՛ս արձ. N111)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). ապրիլի ԻԹ (29). օրն չորեքշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Բ (2) Սարգիս. Գրիգոր. Զանու եւ այլքն։

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկավ Նորինն եւ գանկատ առաւ Յովանէսին վերայ Շատպէյին եւ ասաց. թէ եկաւ իմ տանս վերայ եւ կվալդ առաւ եւ ծեծեց զիս անպարտ. որպէս ինքն կամեց։

Եւ Յովհանէսն ասաց. թէ խմեաք ի մաղազին եւ Նորինն այլ ի հոն էր եւ սկսաւ զիս քրֆտել անհարկ խօսօք եւ ես չկարացայ համբերել նմայ եւ ածի նմա ապտակ եւ այնու վերայ եկայ ես ի տուն։ Եւ նա այլ եկաւ եւ սկսաւ դրներս կոտրել։ Եւ ես ելայ ի դուս եւ նա զիս խլեց եւ ի իւր աղպարն տարաւ։

Ուստի եւ վկայքներն եկան եւ ասին. թէ կու կանչէր Նորինին աներն. թէ կու ծեծէր Յովանէսն զՆորինն։

Վերոյգրեալ չատաստանն ի միտ առին Բ (2) կողմանց զխօսքն այլ եւ հրամանք առաւ Յովանէսին զգազնան նստել եւ Նորինին այլ։ Եւ զՅովանէսն այլ աւելի պարտական գտան. զի զՆորինն ապտակեց եւ զի իւր աղպարն այլ գնացել է եւ ծեծել է զՆորինն։ Զոր եւ Բ (2) կողմն այլ ընդունեց զայսպիսի տեքրեդն։

34բ

119
1573 թ,. 6 մայիսի—Թորոս վոյթի պարտապան Վարդերեսի պարտքի վճարման ժամկետը երկարացնելու մասին։

 

Ի թվ, ՌԻԲ (1573). մայիսի Զ (6). օրն չորեքշաբթի։ Ի Հարպետ վոյթին առջեւն. զոր էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Նազուն. որ է կինն Գրիգոր Չիքային. եւ իւր բարի կամաւն խրեր առաւ եւ ասաց. թէ աղաչեցի զպարուն Թորոս վոյթն։ զի համբերիցէ ինձի վասն այն պարտքի համար. զոր պարտ է իմ որդիս՝ Վարդերեսն պարուն Թորոսին. զոր գրեալ կայ ի այս տիֆդարիս մէջ. մինչեւ ի Եահոլնեցայէն գամ եւ վճարեմ նմայ զայն պարտքն. որչափ պարտական է իմ որդիս։ Եւ թէ չվճարեմ. նա այնչափ այլ մնամ պարտական սումայ դատաստանին այլ վճարել։ Ուր եւ իւր հրաշովն գրուեցաւ Նազուն։

35բ

120
1573 թ,. 9 մայիսի—Բաղդասարի որդի Դեմյանի հայտարարությունը իր պարտապան Ձախնոյի որդի Հովհաննեսի 450 ֆլորին պարտքը նրա եղբորից՝ Սարգսից ստանալու մասին։

35ա

121
1573 թ,. 9 մայիսի—Ձախնոյի որդի Սարգսի հայտարարությունը իր սեփական տները 200 ֆլորինով տեր Պետրոսի որդի Գրիգորին վաճառելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). մայիսի Թ (9). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Տեմեան. Բ (2) Սարգիս. Զանւո եւ այլք։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաց դէմ յանդիման Սարգիսն Ձախնոյին՝ կամիցի հայ. լինելով ողջ ի վերայ մարմնոյն եւ մտացն եւ իւր բարի կամաւն եւ բերնին խրերիւն յայտնի ասաց. եթէ ծախեցի զիս սեփհական գնեալ տներս Գրիգորին՝ տէր Պետրոսին որդոյ Լ (30)—ական հրոշ։ Եւ արի ի նմանէ զիմ հախն լիակատար ի նմանէ. հեռացուցանելով ի յայն տանէս զորդիքս եւ զուստերս եւ զամենայն արեան մերձաւորս իմ. որ ոչ բնաւ խօսք եւ բան չունենան Գրիգորին խօսելոյ. վասն զի ես իմ յօժար սրտովս ծախեցի։

Վերոյգրեալ դատաստանն. լսելով զխրերն Սարգսին եւ ի միտ էառ. եւ ըստ սովորութեան դատաստանին. զոր ունին ի թագաւորէն. ետուր նոցա օր՝ ի տարի մի եւ մինչեւ ի Զ (6) շաբաթ. զոր եթէ ոք մերձաւոր ելնէ ի յայն տանն եւ կամիցէ զվերոյգրեալ սպիտակն դնել եւ զայն տունն առնուլ. նա իշխանութիւն յունիցէ։ Եւ յայնժամ գրեսցեն ի մեծ տիֆդարն յաւիտենական։

Զոր Գրիգորն ետուր զայս Սարգիսն խրերն գրել եւ բամեդնիյ այլ ետուր։

35ա

122
1573 թ,. 11 մայիսի—Հանուսի որդի Աստվատուրի հայտարարությունը Թորոս վոյթից 125 թալեր պարտք վերցնելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). մայիսի ԺԱ (11). օրն երկուշաբթի։ Ի Հարպետ վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն։

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն կանգնելով յերես ընդ երես Աստվատուրն՝ Հանուս իրիցոյ որդին. կամինցի հայ լինելով ողջ ի վերայ մարմնոյն եւ մտացն իւր եւ իւր կամաւն յայտնի ասաց. թէ  մնացի պարտական պարուն Թորոս վոյթին կամինցոյ ՃԻԵ (125) դայլար երեսով արծաթ եւ լման կշրով ստոյգ եւ ուղղորդ պարտք։ Զոր կու խոստանամ իմ բարի խօսօքս վճարել զվերոյգրեալ դայլառներն վոյթին ի յայս մերձ եկեալ սվեդիյ Բեդրէին յետեւ Բ (2) շաբաթ՝ այս կերպիւ. զոր եթէ յունիցիմ այնպէս ապրանքներ. որպէս եղներ եւ կամ այլ ուրիշ. զի արժենայ նախդի տեղն. նա առնու արժեքովն. որպէս պազրկաներոյ մէջ կու գալէ. եւ թէ չհավնենայ զիմ  ապրանքն պարուն Թորոսին. նա ես՝ Ասվատուրն ծախեմ զապրանքս եւ վճարեմ նմա երեսով նախդ դայլար. ըստ վերոյ գրելոյն. առանց խօսաց եւ դատաստանաց եւ խարճի։ Եւ թե չվճարեմ ի գրեալ ժամանակին պարուն վոյթին եւ բաւական չառնիցեմ ըստ գրոյս եւ կամ յուշացնեմ. նա որչափ խարճ եւ պակասութիւն տեսցէ վասն իմ պատճառէ ի յայս սումային համար եւ որչափ իւր հոգւովն իւր հոգւովն ասցէ. պարտական լինիմ նմա վճարել զամենայն առա[ն]ց դատաստանաց եւ երդմանց։

Ուստի իւր հրոշովն գրուեցաւ Աստվատուրն եւ այլ էառ Ասվատուրն Բ (2) դայլարի պարադա դանկի արժեքն։

35ա

123
1573 թ,. 23 մայիսի—Լեհ Վոզնիցայի հարուցած գործն ընդդեմ իրեն ծեծող Թաթուլի եւ դատաստանի որոշումը Թաթուլին բանտարկելու. ապա Վոզնիցայի եւ երեք այլ լեհերի խնդրանքով նրան բանտից ազատելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). մայիսի ԻԳ (23). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն։

 

Եկաւ Ա(1( իլախ մարդմ. որ է Վոզնիան. < Դադուլին > եւ գանգատ առաւ Դադուլին վերայ եւ ասաց. թէ անպարտ զիս ծեծեց եւ վիրավորեց։

Եւ Դադուլն խրեր առաւ եւ ասաց. թէ այնպէս է. ծեծեցի։

Եւ վոյթն նստոյց զԴադուլն ի զընտանն։ Զոր այնոր վերայ եկաւ նոյն Վոզնիցան՝ վիրաւորացն՝ վիրաւորեալն յետ Լազար ֆուրմանին եւ Բօնետիլքոյին եւ Մարձին ֆուրմանին։ Եւ ասաց. թէ ինձի բաւական եղեւ իմ պարունէն՝ Դադուլէն եւ հաշուեցաք յետ նարայ. զոր այժմ զինքն կու ազատեմ. որ այլ ավելի բան եւ խօսք չունիցեմ ընդդէմ Դադուլին։

Ուստի այս վերոյգրեալ ոմանք ֆուրմաներ այլ վկայութիւն ետուր եւ աս[ա]ցին. թէ որպէս հաշուեցաւ  ի հետ Դատուլին իւր մանչն եւ ազատեց զԴատուլն։ Ուր եւ Դաոտւլն ետուր գրել զայսպիսի ինչ եւ դատաստանին բամեդնիյ այլ ետուր։

35բ

124
1573 թ,. 4 հունիսի—Գրիգոր սարկավագի կողմից ժամկետանց պարտապան Սամույլայի փեսայ Փիլիպպի ունեցվածքի վրա կալանք դնելու մասին։

35բ

125
1573 թ,. 4 հունիսի—Տոնուշչ որդի Սիմոնի հարուցած գործն ընդդեմ Ադանի որդի Հարպետի. որը որդեգրել էր առաջինի որդի Հովհաննեսին եւ ապա լքել նրան։

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). յունիսի Դ (4). օրն հինգշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Եւրքո. Սարգիս Ձա[խնոյ]. Գրիգոր. Տեմուշ. Զանու. Միլքո. Եագուպ. Սէրհիյ։

 

Ի յայս աււոր դատաստանին առջեւն եկաւ Սիմոն բան Տոնուշին եւ գանգատ առաւ Հարպետի վերայ Ադանին եւ ասաց. թէ խնդրեց ինձմէն զիմ որդին զՅովանէսն. զի իւր յորդէգիր արասցէ եւ բարութիւն. որպէս վայէլ է լաւ մար[դ]ոց մէջ։ Եւ այժմ վարեց զինքն եւ ոչինչ ետուր նմա։

Եւ Հարպետն ասաց. եթէ հաշա լինի. որ ես ի նմանէ առել եմ զիւր որդին վասն որդէգրութեան ոչ. այլ վասն աշկերտութեան համար. որպէս սովորութիւն կա ի մէջ մեզ. զի սորվեցնէի նորա բեշայ. ուր եւ սովորեցի նմայ։

Վերոյգրեալ դատաստանն լսեց Բ (2) կողմ զխօսքն. այլ եւ հրամանք առաւ Հարպեին. զի երվնա այսօրէս Բ (2) շաբաթ. որպէս չէ խնդրել ի Սիմոնէն իւր որդին յորդեգրութեան եւ չէ առել. զի նմա բարութիւն արասցէ։ Ուստի Բ (2) կողմն այլ խայիլ եղան այսպիսի դատաստանին եւ Հարպետն ի յանձն էառ եւ բամեդնիյ այլ ետուր։

35բ

126
1573 թ,. 4 հունիսի—Ձախնոյի որդի Սարգսի հայցն ընդդեմ իր ժամկետանց պարտապան Սարիչի որդի Ագսենտի։

35բ

127
1573 թ,. 4 հունիսի—Դատարանի որոշումն այն մասին. որ եթե Սիմոնն ու Հարպետը մինչեւ երդման օրը հաշտ չլինեն միմեանց հետ. պատժել ու տուգանել նրանց 20 հրյունա գումարով։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). յունիսի Դ (4). օրն հինգշաբթի։

 

Վոյթն Թորոս եւ իւր դատաւորքն վերոյգրեալ եդին ի մէջ Սիմոնին եւ Հարպետին Ի (20) հրիւնայ տուգանք. մինչ որ բաւական առնիցէ Հարպետն Սիմոնին. որպէս կա գրեալ յառաջագոյն. այսինքն է երդումն մինչեւ Բ (2) շաբաթ. որ ընդդէմ միմեանց բան եւ խօսք չունիցեն եւ պատրաստ կենան։ Եւ թէ որ ոք հանդքնի եւ կամիցէ խօսք խօսելոյ եւ կամ անհարկութիւն եւկամ հարկանելով. նա այդ ոմն անխօսք դնիցէ զվերոյգրեալ Ի (20) հրիւնայ տուքանն դատաստանին եւ պատիժ այլ կրեսցէ։

35բ

128
1573 թ,. 4 հունիսի—Գաբրուշի փեսա Վարդերեսի հայցն ընդդեմ իր ժամկետանց պարտապան Պահրիքի որդի Բաղդասարի եւ դատարանի որոշումը պարտքը մարելու եւ գրավականներն ազատելու համար վերջինիս 6 շաբաթ ժամանակ տալու մասին։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Վարդէրէսն՝ Քաբրուշին փեսան եւ եցոյց դատաստանին Ա (1) փուշտրա արծթէ զքալնէր. որ է իւր մոտն գրաւկան դրել Պաղտասարն Պահրիքին՝ ի մէջ Ի (20) ֆլորին նեմիչի սպիտակ։ Եւ ժամանակն անցել է եւ չուզէ հանյլ։

Եւ վերոյգրեալ դատաստանն կոչեց զՊաղտասարն առաջի դատաստանին եւ հրամանք առաւ նմա. զի հանիցէ զիւր գրաւկանն։

Եւ նա ճուաբ ետուր եւ ասաց. թէ ուժս չընկերել այժմ հանելու։

Եւ դատաստանն լսեց զայս ճուաբ եւ ետուր նմայ Զ (6) շաբաթ օր ի միում հետէ. ըստ սովորութեան դատաստանին. զի հանցէ զիւր գրաւկան եւ թէ չհանցէ. նա ծախեսցէ սէֆքէրն զգրաւկանն եւ զիւր հախն առնու եւ որչափ մնասցէ. դարձնէ նմայ։

36ա

129
1573 թ,. 6 հունիսի—Պահրիքի որդի Բաղդասարի հայտարարությունը Հրինի փեսայ Տոլուշկային ունեցած 10 սոմ պարտքը Վարդավառից հետո վճարելու մասին։

36ա

130
1573 թ,. 14 հունիսի—Չիքայի որդի Վարդերեսի հայցն ընդդեմ ապօրինաբար իր փողերը կալանքի տակ դրած Կոկոյի որդի Գասպարի։

36բ

131
1573 թ,. 15 հունիսի—Գասպարի որդի Բաղդասարի հայտարարությունը շլյախտիչ Մարցին Վիշնյովսկուն 11 ֆլորին պարտք մնալու մասին։

36ա

132
1573 թ,. 17 հունիսի—Պրկոշի որդի Ագսենտի հայտարարությունը Հարպետի պարտապան Օհանի պարտքը իր կողմից մարելու մասին։

36ա

133
1573 թ,. 17 հունիսի—Հարպետի եւ Օհանի հայտարարությունը պարտքի վերաբերյալ իրենց գործը Պրոկոշի որդի որդի Եոլբեյի վերադարձից հետո պարզելու մասին։

36ա

134
1573 թ,. 17 հունիսի—Թորոսի որդի Վարդերեսի հայտարարությունը դատարանի առջեւ իր իրավունքները Եվրկո երեցփոխանին փոխանցելու մասին։

36ա

 

 

135
1573 թ,. 18 հունիսի—Ադանի որդի Հարպետի եւ Սիմոնի միջեւ եղած գործի կապակցությամբ Հարպետի երդում տալու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). յունիսի ԺԸ (18). օրն հինգշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս Ձախ[նոյ]. Միխնոյ. Զանու. Գասպար. Եագուպ եւ այլքն։

 

Որպէս երդում տվել էին Հարպետին Ադանին որդոյ ընդդէմ Սիմոնին. որպէս կա գրեալ ի դատաստանն։ Ուստի այժմ Հարպետն գնաց եւ բաւական առաւ դատաստանն։ Ուստի այժմ Հարպետն գնաց եւ բաւական առաւ դատաստանին հրամանին եւ կատարեց զերդումն։ Զոր եկան առաջի դատաստանին եւ վկայեցին եւ ետուն գրել. զի առաւ բաւական Սիմոնին։

36բ

136
1573 թ,. 18 հունիսի—Դերձակ Հարպատի հայցն ընդդեմ կարելավարձը չվճարող պատվիրատու Սիմոնի որդի Հովհաննեսի։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). յունիսի ԺԸ (18). օրն հինգշաբթի։

Ի Սարգիս վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն՝ Միխնոյ. Գասպար. Եւրքո. Զանու. Եագուպ եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Հարպետն Ադանին եւ գանկատ առաւ Յովանէսին վերայ Սիմոնին որդոյ եւ ասաց. թէ շինեցի իւր վերայ հանդերձեր. այսինքն է՝ Բ (2) հալաւ ուդէրֆինովիյ. մինն արծթէ հաշքաներով եւ Ա (1) նահաւիցա. այլվի ութեր ֆինովիյ եւ Բ (2) շապիկ՝ կանգունն Դ (4)—ական հրոշ։ Եւ այլ. երբ որ ելաւ ի մոտէս. նա Ժ (10) դայլարի սպիտակով ելաւ եւ այլ Է (7) լօդ ապըրշում եւ կէս ֆլորին այլ սպիտակ տվի. որ սնորներ բանեցին։ Եւ լօդ եւ կէս արծթէ էսներ եւ այլ տվի. կէս հրիւնայ գրաւեցին. որ բանեց։ Զոր կամիմ. որ ինձի դարձնէ զամենայն ինչ լիակատար նոր. որպէս ես նարայ տվի եւ արարի իւր վերայ։ Եւ թէ ես նարա պարտական լինիմ < նմայ >. կամիմ ճուաբ առնել։

Եւ Յովանէսն ճուաբ ետուր եւ խրեր առաւ ՞ ասաց. թէ որչափ ինչ ասէ Հարպէտն. խորդ է. առել է իմ վերայ զայնչափ ինչ զոր եւ կա՝ Բ (2) հալաւ. Բ (2) շապիկ այլ եւ էսներ այլ. բայց վասն Ժ (10) դայլարի համար. զոր կասէ Հարպետն. չէ տվեր ինձի եւ ոչ ես ի նմանէ առել եմ։

Վերոյգրեալ դատաստանն. լսելով Բ (2) կողմն զխօսքն. այլ եւ ետուն մինչեւ Բ (2) շաբաթ օր. զի դատաստան արասցեն։

36բ

137
1573 թ,. 18 հունիսի—Տեր Պետրոսի որդի Գրիգորի կողմից Փիլիպպի ունեցվածքի վրա կալանք դնելու մասին։

36բ

138

1573 թ,. 18 հունիսի—Տիրամոր (Բադրարի) հայտարարությունը պարտապան խոտինցի տիկին Օլուշկայի պարտքը նրա որդի Խաչերեսից ստանալու եւ գրավը վերադարձնելու մասին։

36բ

139
1573 թ,. 4 հուլիսի—Բաղդասարի որդի Դեմյանի ու Մադիյի որդի Ավագի կողմից Ուլուխոճայի որդի Գասպարին հասցված մարմնական վնասվածքների նկարագրությունը։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). յոնիսի Դ (4). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս ման[տաւաք]. Սարգիս Ձախ[նոյ]. Միխնոյ. Հարպետ. Միլքո. Սէրհիյ եւ այլքն։

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Գասպարն Ուլուխոճային եւ եցոյց առաջի դատաստանին զիւր վէրներն։ Զոր եւ ասաց. եթէ զայս վերներ յունիմ ի Տեմեանէն Պաղտասարին որդվէ եւ ի Աւաքէն Մադիյին եւ խնդրեց. զի տեսցեն։

Վերոյգրեալ դատաստանին տեսին զիւր Գասպարին զվերքն. զոր կայր՝ Ա (1) պատրած գլխոյ վերայ՝ աջ կողմն. եւ աջ երեսին վերայ այլվի պատրած վեր. եւ այլ Բ (2) ձեռաց վերայ կապուտ վերքներ։ Ուր զայսչափ ինչ տեսին Գասպարին վերայ վերոյգրեալ դատաստանն եւ հրամայեցին գրել։

36բ

140
1573 թ,. 4 հուլիսի—Յագուբի որդի Միլկոյի հայցն ընդդեմ իր պարտատեր Սարգիս մանկտավագի. որը ժխտում էր պարտքը ետ ստանալու հանգամանքը։

36բ

141
1573 թ,. 4 հուլիսի—Հարպետի հայտարարությունը իր հետ դատական գործ ունեցող Սիմոնի դատարան չներկայանալու մասին։

37ա

142
1573 թ,. 6 հուլիսի—Կառապան Բոնետիլկոյի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Շարովսկու եւ դատարանի որոշումը գործի վերջնական քննությունը մինչեւ երկուշաբթի հետաձգելու մասին։

37ա

143
1573 թ,. 9 հուլիսի—Վիճելի տան առթիվ Կոկոյի որդի Գասպարի հայցն ընդդեմ Չիքայի որդի Վարդերեսի եւ Անդրեյի։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). յուլիսի Թ (9). օրն հինգշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն։

Եկաւ Գասպարն Կօկոյին եւ կոչեց զՎարդէրէսն Չիքային եւ զԱնդրէն առաջի դատաստանին՝ վասն այն տանն համար. զոր գտին դատաստանաւ զի ճուաբ արասցեն։

Վոյթն վերոյգրեալ. լսելով զԳասպարին զխօսքն. եւ չկամեց ինքն մենակ դատաստան առնել եւ եթող զայս բանս մինչեւ ի Զ (6) շաբաթ. զի դատաստան կանգնին։

Եւ Գասպարն տէր հայցեց ի նոցանէ մինչեւ ի յայն ժամանակն. զի կանգնին ի դատաստանն։ Եւ նոքա ոչ ունէին տէր տալոյ եւ իւրեանց բարի կամաւն եւ բերնին խրերիւն իւրեանց հրոշովն գրուեցան վարդէրէսն եւ Անդրէյն. զի եթէ չկանգնին ի օրն ի դատաստանն ընդդէմ Գասպարին. նա անպատճար անխօսք եւ անդատաստան ելանեն ի տաէ իւրեանց եւ տան ի ձեռն Գասպարին. այլ ոչ բան եւ խօսք չունիցին խօսելոյ ընդդէմ Գասպարին՝ վասն այն տանն համար եւ կամ դատաստան տանել եւ կոչել զինքն։

37ա

144
1573 թ,. 11 հուլիսի—ՇԱրովսկու հայցն ընդդեմ իր պարտապան Չիայի որդի Վարդերեսի եւ դատարանի վճիռը պարտքը մարելու համար Կոկոյի որդի Անդրեյի երաշխավորությամբ Վարդերեսին 2 շաբաթ ժամանակ տալու մասին։

37ա

145
1573 թ,. 11 հուլիսի—Շարովսկու հայտարարությունը Յագուբի կին Հանուխնային 2 ֆլորին եւ 5 սպիտակ պարտք մնալու մասին։

37 ա

146
1573 թ,. 11 հուլիսի—Կամենիցացի չորս հայերի խնդրանքով բանտարկյալներ՝ Բաղդասարին եւ Զատիկին բանտի նկուղից վերնահարկ տեղափոխելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). յուլիսի ԺԱ (11). օրն շաբաթ։ Ի Սարգիս Ձախ[նոյ] վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկին Ե (5) ոմանք՝ նախ Գասպար Պահրիքին եւ Ակոբն՝ Տեմուշին փեսանեւ Ոհանն Վարդիքին եւ Գէորն Սահակին եւ Տօնականն։ Եւ կանկնելով խնդրեցին եւ աղաչեցին ի վերոյգրեալ դատաստանէն. զի տայր նոցա տիրութեան վերայ զՊաղտասարն եւ զԶատիկն. զոր նստուցել է դատաստանն զնոսա՝ վասն իւրեանց անցաւորութեան համար։ Վոյթն վերոյգրեալ. լսելով զպաղատանքն վերոյգրեալ ոմանց. եւ կատարեց զնոցա խնդիրքն եւ հրամայեաց հանել զնոսայ ի սդեբքայէն եւ նստուցին ի վերս չարտախն տիրութեան ներքեւ. մինչեւ վոյթն Թորոս գայ։ Զոր վերագոյն տեարքն շնորհակալեցին վոյթին. զոր կատարեց զնոցա խնդիրքն եւ իւրեանց հրաշովն գրուեցան. զի պատուով նստեն եւ չփախչին։

37բ

147
1573 թ,. 16 հուլիսի—Սարգիս մանկտավագի եւ Միլկոյի գործի կապակցությամբ վկա Խաչկոյի ցուցմունքների եւ այն մասին. որ Սարգիսն իրոք Միլկոյին պարտք է մնացել 5 ֆլորին։

37բ

148
1573 թ,. 16 հուլիսի—Միլկոյի հայցն ընդդեմ իր պարտապան Սարգիս մանկտավագի եւ դատարանի վճիռը երդման համար Սարգսին 2 շաբաթ ժամկետ տալու մասին։ (տե՛ս արձ. N 150)։

37բ

149
1573 թ,. 24-25 հուլիսի—Տեր Պետրոսի որդի Ասվատուրի հարուցած գործն ընդդեմ իրեն ծեծող իր եղբայր Գրիգորի (տե՛ս արձ. N150)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). յուլիսի ԻԴ (24). օրն ուրբաթ։ Ի Սարգիս վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս Ձախ[նոյ]. Գասպար. Միլքո. Եագուպ եւ այլքն։

 

Ի սոցա առաջի եկաւ Ասվատուրն տէր Պետրոսին եւ վկայեցոյց դատաստանին իւր եղբօրն Գրիգորին վերայ եւ ասաց. թէ ես ի հօս չէի եւ գնացել էի ի եառմաք եւ նա անպարտ եկելէ գիշերովն իմ տունն եւ մտել է եւ այնպետ անհարկութիւն առել է. եւ որչափ ինչ յունէի ի տանիս մէջն. զամէն ի դուս ձգեց եւ թապլեց. զոր նմա պարտական չէի այնպէս անհարկութիւն տեսանել ի նմանէ։ Յետոյ ես եկայ ի եառմարքէն եւ լսեցի այնպէս անհարկութիւն եւ բարի մարդոց վերայ եւ իւր խօսաց վերայ լուր եկայ։ Եւ նոյն ժամայն. յիրիկվան ժամէն յետեւ. եկաւ եւ ետես զիս եւ սկսաւ անհարկութիւն տալու. զոր պատի չէ խօսել։ Եւ յետոյ գնաց եւ թուռ էառ եւ եկաւ տանիս վերայ եւ կամէր զիս ծեծելու։ Եւ ես այլ տեսի. որ բանն աղէկ չէ եւ կու դիպէ. եւ այլ ինձի ճառ խնդրեցի եւ եառաղ առի։ Եւ ընկան մարդիկք մէջ եւ չթողին եւ ես այլ լռեցի։

Ուստի այժմ կամէի գալոյ ի ձեռ հրամանոցդ առջեւն. որ տայի գրելու զիմ զյալն եւ գայի։ Նա ելաւ ի Միխնոյէն տանէն եւ դուռ ի ձեռին իւրում եւ եկաւ էառ զիմ ճամբաս եւ անկըզկած ի զարկ ի վիզս. եւ էառ ի վար եւ այնչափ ծեծեց զիս. որչափ ինքն կամեցաւ եւ հաճոյ էր. զոր ունիմ վկայքներու այլ. որ թէ նաքա չէին հանդիպիլի հօն. նա կու սպանէր զիս մինչեւ ի սպառ։

Ուր եւ անուամբ այս են՝ Շիմքո պուրմիսդր իւր կնկնովն եւ Յակոբն Պետրոսին եւ խազանչիք եւ այլ շատ ոմանք. զոր հանդիպեցան այսպիսի կվալդին եւ չթողին։ Եւ ի մէջն այսպիսի կվալդին կայր վրաս ԺԲ (12) եւ այլ մոնիդայ սպիտակ այլ կայր։

Ի միում աւուրն եկաւ Ասվատուրն դատաստանին առջեւն եւ գանգատ առաւ իւր եղբօրն Գրիգորին վերայ. եւ ասաց. թէ ես գնացել էի ի եառմարքն եւ նա եկել է գիշերով իմ տունն եւ անհարկութիւն առել է եւ մտալ է եւ զամենայն ինչ. որչափ ունէի տանիս մէջ. ի թուս ձգեց եւ թապլեց եւ զկինս այլ վարեց ի տանէն. զոր նմա պարտական չէի ա[յ]նպիսի անհարկեաց տեսանել։

Վերոյգրեալ դատաստանն եհարց ի Գրիգորէն. թէ ի՞նչ ճուաբ տա։

Ե(ւ) Գրիգորն ճուաբ ետուր եւ ասաց. թէ կամիմ որ Ասվատուրն տավոտ ցունցու վասն այսպիսի բանի համար. զոր նա կու պարտաւորէ եւ կամ վկայքներ. ում առջեւ արարի։

Եւ Ասվատուրն ասաց. թէ չեմ կառնալ վկայքներ դնել. զէրայ ի հոս չէի եւ այս բանս գիշերով էր։

Վերոյգրեալ դատաստանն. լսելով Բ (2) կողման այլ զխօսքն. եւ այսպէս վճիռ եհատ. զի Գրիգորն երդվնայ ի յայս մերձ եկեալ չորեքշաբթի՝ որպէս չէ անել այնպիսի անհարկութիւն Ասվատուրին տունն։

Եւ Գրիգորն չուզաց չորեքշաբթի երդվնալ եւ հայցէր ըստ սովորութեան դատաստանին մինչեւ Բ (2) շաբաթ։

 

Եւ դատաստանն վասն այնորիկ հրամայեց մինչեւ չորեքշաբթի . զի կվալդի բանն է եւ դժար։

Եւ Գրիգորն չընդունեց զայսպիսի դատաստանն. որ երդվնայ վասն այնորիկ. զի Ասվատուրն չկարաց տովոտ առնել եւ վկայք բերել Գրիգորին վերայ՝ վասն այսպիսի կվալդին վերայ եւ դատաստանն անպարտ երդում ետուր։

Զոր դատաստանն թոյլ ետ նմայ եւ օր չափեց աբելացիյաին մինչեւ չորեքշաբթի։

38ա

150
1573 թ,. [25 հուլիսի]—Տեր Պետրոսի որդիներ Ասվատուրի եւ Գրիգորի գործի կապակցությամբ վկաներ՝ բուրգմիստր Շիմկոյի ու Հակոբի. ինչպես նաեւ մեղադրյալ Գրիգորի տված ցուցմունքների մասին (տե՛ս արձ. N149)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1573). [հուլիսի 25—ին]. օրն շաբաթ։ Ի Սարգիս Ձախ[նոյ] վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Միխնոյ. Գրիգոր. Միլքո. Եագուպ եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Ասվատուրն տէր Պետրոսին եւ եբեր զիւր վկայքներն առաջի դատաստանին եւ խնդրեց. զի գրեսցեն զվկայութիւն որպէս ի հոն եղել են. զոր Գրիգորն. որ է իւր եղբայր. զինքն անպարտ ծեծել է եւ կվալդովադ առել է ճամբու վերայ. որպէս կա գրեալ վերագոյն։

Զոր եկան վկայքներն եւ այսպէս ասին՝ անուամբ Շիմքո պուրմիսդր. թէ ես երթայի ի Վալախին տունն բան յունէի եւ մտա ի Չափլիչին մահալուն եւ տեսա. զի Գրիգորն կանգնել էր Միխնոյին պատուհանն վեարյ եւ Ասվատուրն գայր զանկակատունէն գովէն։ Եւ երբ ետես Գրիգոր զԱսվատուրն. նա մտաւ ի տունն եւ էառ զդուռն եւ ելաւ եւ վազեց ասվատուրին յետ եւ սկսաւ ասել նմա. թէ այժմ այլ ոնի՞ս եառաղ. որ իմ յետ կռվիս։ Եւ նա ասէր. թէ թոյլ տուր ինձի այժմ. զի ոչ ունիմ ընդիմանալ ինչով ընդդէմ քո։ Եւ նոյն ժամն ած ապտակ Ասվատուրին ծնօտն եւ էառ զինքն ի վար եւ սկսաւ ոտօք ծեծել։ Եւ ես այլ կնկնովս ի մէջ ընկա եւ չկարցաք վարել զինքեանքն։ Յետոյ սկսաւ կվալդ աղաղակէլ եւ ի այն կվալդին եկաւ Ակոբն Պետրոսին եւ տէր Յովանէսն եւ խազանչիքն եւ ի բաց վարեցան զինքեանք։ Այսչափ ինչ տեսի եւ վկայեցի։

Յետոյ եկաւ Ակոբն այլ եւ ասաց թէ. երբ ես եկայ. նա կացել էին ոտից վերայ եւ գարշէին զթուռն միմեանց ձեռցէն եւ յետոյ ի բաց գնացին։ Այսքան առ այս է վկայութիւն։

Ուստի Գրիգորն ճուաբ առաւ ընդդէմ Ասվատուրին իւր կանգտին վերայ ընդդէմ եւ ասաց. թէ ես երդայի օրն հինգշաբթի յիրիկվան ժամն եւ Ասվատուրն նստել էր յետ Յովանէսին իւր դրանն առջեւն։ եւ ես անցա գովէ եւ ասի «աւրհնեա տէր» եւ գնացի։ Եւ Ասվատուրն տեսաւ զիս եւ մտաւ իւր տունն եւ քրեսքան պատրաստեց ընդդէմ ինձի եւ կամէր ի դարաճայէն սպանանել զիս. զոր վկայէ տէր Յովանէսն։ Եւ ես սկսայ ասել նմայ. թէ վասն ի՞նչ պատճառի իմ վերայ քրօսքա կու վերցնիս. ի՞նչ պարտ եմ քեզի։ Եւ նա ասաց. թէ քէշ մարդ. վասն այն պատճառի քո վերայ զայս առնեմ. զի ես ի հոս չէի եւ դուն եկել ես իմ  տունն եւ այսպէս անհարկութիւն առել ես եւ զիմ կինն վարել ես եւ զամենայն ինչ որ յունէի տանիս մէջ. ի դուս ձգեցէց։ Եւ յետոյ չթողին եւ ես այլ գնացի։ Եւ յետոյ ուրբաթնաւուր եկայ իմ գրոջս տունն եւ յունէի Հօլուպին մոտն զդուռս եւ պետք էր ինձի դուռն. զի բանի յուզէի խրկելու զտղայս։ Եւ գնացի առի զայն դուռն ի Հօլուպէն եւ այլվի եկայ Միխնոյին տունն մտայ։ Եւ Ասվատուրն երթայր ճանբով եւ ես տեսի զինքն եւ գնացի նմայ եւ սկսայ ասել ցնայ. թէ բարի մարդ. էրէկ կամէիր զիս դֆանքով սպանանել. այժմ այլ արի եւ մարտնջիր յետ ինձի եւ ըզդուռն չհանի ի պատեանէ եւ բռնեցի զինքն ի բօղբատէ եւ նա ընկաւ. համայ հաշա լինի. չծեծեցի զնայ. կամէի ծեծելու բայց չծեծեցի։ Այլ զայս ամենայն ինչ արարի Ասվաուրին. վասն այն պատճառի. զի նայ զիս կամեց դֆանքով զառնել։

38բ