Կամենեց-Պոդոլսկի հայկական դատարանի արձանագրութիւնները

251
1574 թ,. 17 փետրվարի—Եոլբեյ որդի Գրիգորի հարուցած գործն ընդդեմ անվճարունակ պարտապան Շիմկոյի որդի Խաչկոյի։

 

Հայոցթվ, ՌԻԳ (1574). փետրվարի ԺԷ (17). օրն չորեքշաբթի։ Ի Սարգիս Ձախնոյ վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս ման[տաւաք]. Զանու. Սէրհիյ եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Գրիրգորն Եօլպէյին եւ գանկատ առաւ Խաչքոյին վերայ Շիմքոյին. զոր պարտական է նմա ԽԱ (41) դայլառ եւ հայցեց. զի հրամանք արասցեն վճարել։

Եւ Խաչքոն ճուաբ ետուր. թէ պարտ եմ նմա ԼԵ (35) դայլառ եւ ԽԱ (41) չէ։

Վերոյգրեալ դատաստանն. լսելով Բ (2) կողմն զխօսքն եւ հրամանք առաւ ԽԱչքոյին. զի վճարէ Գրիրգորին մինչեւ Բ (2) շաբաթ ԼԵ (35) դայլառն. յորոյ խրեր առաւ. զոր պարտ նախդ սպիտակով։

Եւ Գրիգորն տէր հայցեց ի Խաչքոն ոչ ոնէր տէր տալոյ եւ դատաստանն նստեցոյց զինքն։

Զոր դատաստանն նստուցել էր զԽաչքոն վասն Գրիգորին համար. զոր տէր ոչ ոնէր տալոյ. ուր այժմ եբեր Խաչքոն զիւր հայրն՝ զԳրիգորն եւ վասն իւր տէր ետուր այս կերպիւ. զի Խաչքոն զիւր բանն հաստատէ յետ Գրիգորին այս աւուր եւ բաւական արասցէ նմայ։ Եւ թէ չկարասցեն հաստատել. նա դարձեալ դնիցէ զԽաչքոն իւր հայրն. որ է տէր առաջի դատաստնանին. ուստի եհան. եւ թէ չդնիցէ. ինքն լինի ճուաբտու ընդդէմ Գրիգորին. զոր իւր բարի կամաւն տէր եղեւ եւ ետուր զիւր խրերն։

49բ

252
1574 թ,. 17 փետրվարի—Խաչկոյի որդի Սակուլայի հարուցած գործն ընդդեմ սխալմամբ իրեն գողության մեջ մեղադրած Շիմկոյի որդի Խաչկոյի։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Սագուլան՝ Խաչքոյին որդին եւ գանկատառաւ Խաչքոյին վերայ Շըմքոյին. թէ ինձի ղրկեց զԳրիգոր Տատուս եւ ասաց այսպէս. թէ զայս ապրանքներն. զոր քողցած ի ճանապարհ. այնպէս կու լսեմ. թէ Սագուլային մոտ կու համբաւի եւ զիս գողի տեղ համարեց. զոր իմ վերայ այնպիսի բան չգտնուլ. կամիմ զի խրեր արասցէ եւ տովոտ դնէ՝ ինչպէս իմ մօտ է այն ապրանքն։

Եւ Խաչքոն ճուաբ իտուր. թէ խորթ որ խրկեցի նմա զԳրիգորն. բայց ես ինձէն չխրկեցի եւ կամ իմով գիտութեամբ. այլ ղրկեցի մանչուն խօսօսք. զոր նա ինձի ասաց. թէ Սաքուլային մոտն է։ Արդ ես Սագուլային վերայ գգողութիւն չասի եւ գիտեմ. թէ այնպէս հարկեւոր մարդ է այժմ. այլ նոյնպէս որպէս յառաջագոյն։

Եւ դատաստանն լսելով Բ (2) կողմն զխօսսն եւ հրամանք առաւ Խաչքոյին. զի այս աււոր Բ (2) շաբաթ երդվնայ. որպէս իւր կամաւ չէ խրկել նմայ եւ իւրով գիտութեամբ եւ որպէս գողութիւն չասել Սագուլային վերայ եւ մանչուն խօսօք խրկել էր։

Ուստի այսպիսի դատաստանն Բ (2) կողմն այլ [ընդունեց] եւ Խաչքոն զերդումն ի յանձն էառ։

49բ

253
1574 թ,. 17 փետրվարի—Լեւոնի որդի Սարգսի հայտարարությունը իր եղբայր Հովհաննեսի հետ միասին խոջա Անդրիասից 81 թալեր վերացնելու մասին։

49 բ

254
1574 թ,. 17 փետրվարի—Զուպրուվցայից լիազորված Յուսկո Վադամանի եւ Եոլբեյի միջեւ կայացած համաձայնության եւ հաշտության մասին։

****

Եկաւ Իւսքոյ Վարդման Զուպրովցաէն ի խրեր առաւ. զոր յետ Եօլպէյին Բրօքոբն Զուպրովցանէն բան յունէր. զոր կա գրեալ ի դատաստանն։ Յայժմ պարըշեցան իւրեանց մէջ եւ հաշիւ առին եւ Եօլպէյն առաւ բաւական Փրօքօբին եւ Եօլպէյն ետւոր գրել զխրերն Իւսքոյին։

49բ

 

255
1574 թ,. 18 փետրվարի—Յուրկոյի փողերից Թորոս վոյթին 138 ֆլորին պարտք տալու մասին։

56ա

256
1574 թ,. 19 փետրվարի—Խոտինցի Մակարի եւ Կոկոյի որդի Գասպարի միջեւ կայացած համաձայնության եւ հաշտության մասին։

Հայոց թվ, ՌԻԳ (1574). փետրվարի ԺԹ (19). օրն շաբաթ։ Ի Սարգիս Ձախնոյ վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսին տեղն. եւ իւր դատաւորացն։

Որպէս Գասպարին Կոկոյին երդում տվել էին ընդդէմ Մաքարին խոթինցի. զոր այժմ հաստատեցին իւրեանց մէջ այսպէս. զոր   Մաքարն զերդումն շնորհեց Գասպարին եւ մաիբանեցին. զի Գասպարն վճառէ Մաքարին ի յայս մերձ եկեալ յետեւ Գ (3) օրն Բ (2) դայլառ ԺԵ (15) սպիտակ պակաս Ա (1) մարդոյ յետ խրկէ ի Խոթինն Մաքարին. զի Մաքարն այլ ավելի հոս չգայ Գասպարին պատճառէ։ Եւ թէ չխրկէ Գասպարն ի գրեալ ժամանակին եւ չվճառէ. նա պարտական լինի միոյն այնչափ մի այլ վճարէ Մաքարաին։ Զոր Գասպարն իւր հրոշովն գրուեցաւ։

50ա

257
1574 թ,. 23 փետրվարի—Իվաշկոյի որդի Սարգսի հայցն ընդդեմ պարտապան Տախնոյի որդի Տոնուշի՝ պարտքի չմարված մասը (20 թալեր) ետ ստանալու համար։

50ա

258
1574 թ,. 24 փետրվարի—Մադեյի որդի Ավագի խոստովանանքը Ռաքի որդի Գրիգորին հայհոյելու եւ վերջինիս կողմից ներման արժանանալու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԳ (1574). փետրվարի ԻԴ (24). օրն չորեքշաբթի։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս ման[տաաւք]. Սարգիս Ձախ[նոյ]. Միխնոյ. Սէրհիյ. Եագուպ եւ այլքն։

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Ավաքն Մադէյին եւ ասաց. թէ որպէս ի խօսք եկել էի ի յետ Գրիգորին Ռաքին որդոյ. ասդմանէ չարին եւ պատահականութեամբ սրտոտեցի եւ ի սիրտ ելայ եւ անհարկութիւն ասի նմայ։ Այժմ ես՝ Ավաքս ոչինչ գիտեմ Գրիգորին վերայ եւ այնպէս բարի եւ հարկեւոր մարթ է յաժմ. որպէս եւ յառաջագոյն։

Եւ Գրիգորն զինքն զաատեց եւ զպատիժն այլ շնորհեց նմայ. զոր դատաստան սդարօսդային հրամայել էր Ավաքին մինչեւ ի կէս տառի նստելու ի զընտանն։ ուստի Ավաքն իւր հրոշովն գրուեցաւ։

50ա

259
1574 թ,. 24 փետրվարի—Պան Իվաշկոյից լիազորված երեցփոխանի որդի Հոլուպի հայտարարությունն այն մասին. որ Շիմկոյի թոռ Խաչկոն իր պարոն՝ պան Իվաշկոյից պարտք է վերցրել ոչ թե 16 ֆլորին. այլ ավելի շատ։

50ա

260
1574 թ,. 27 փետրվարի—Պրոկոպի եւ Անդրիասի միջեւ եղած դատական գործի շարունակությունը եւ դատարանի որոշումը երկու օր հետո վկա Հարպետի ցուցումները լսելու մասին։ (տե՛ս արձ. N269)։

50ա

261
1574 թ,. 27 փետրվարի—Պետրոսի որդի Խաչկոյի եւ Տախնոյի գործի շարունակությունը եւ Տախնոյի հայցն ընդդեմ անիրավացիորեն իրենից երդում պահանջած Խաչկոյի (տե՛ս արձ. NN272. 292)։

 

Հայոց թվ, ՌԻԳ (1574). փետրվարի ԻԷ (27). օրն շաբաթ։ Ի Թորոս վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս Ձախ[նոյ]. Միխնոյ. Տեմուշ. Գասպար. Եագուպ. Սէրհիյ եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Խաչքոյ Պետրոսին յետ Տախնոյին եւ ասաց. թէ որպէս դատաստանն զմեզ բանն թողել էին մինչեւ ի Զ (6) շաբաթ. զոր այժմ եկաք ձեր հրամանքներոյն առջեւն եւ կու հարցանեմ ի Տախնոյէն. թէ զոր ինձի զերդումն շնորհեց. որ զիս անպարտ երդումն եբեր. նոյն կերպիւ կամիմ. զի զիս հատցէ ի դատաստանէն տիֆդարէն եւ ի նոյն պարտուց այլ ազատեսցէ. վասն որոյ պատճառէ երդումն զիս եբեր։

Եւ Տախնոն ճուաբ ետւոր եւ ասաց. թէ վասն այս պարտուց պատճառի բերել էի զինքն երդումն այլ ուրիշ պարտք չոնի Խաչքոն ինձի. զոր գրաւկան այլ ունի իմ մոտս։ Ուր եւ վկա այլ ունիմ զԳրիգորն տէր Պետրոսին. զոր խրկել էի նմայ. որ զիմ սպիտակս տայր ինձի եւ նա ասաց. թէ ունէի առել ի Տախնոյէն եւ տալու ԽՈճային. բայց այժմ ուժս չընկերել ի նմանէ առնուլ եւ տալ Տախնոյին։

50բ

262
1574 թ,. 27 փետրվարի—Ֆրիդրիխ Սմալցիի կողմից լիազորված պան Յան Միսդրորկանի հայտարարությունը կնոջ երաշխավորությամբ Ֆրիդրիխից պարտք վերցրած Մարուխնայի փեսա Ասվատուրից ամբողջ պարտքը ետ ստանալու մասին։

50բ

263
1574 թ,. 27 փետրվարի—Տեր Հանեսի եւ Լազարի հայատարարությունն այն մասին. որ հանգուցյալ Տոնավագը մեռնելուց առաջ հրաժարվել է Ներսես Վշնիքի 90 սոմ պրատքից՝ հօգուտ վերջինիս տիկնոջ Կոհարկոյի եւ որդիների։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւ եկաւ տէր Հանուսն եւ Լազարն Թուքչի եւ իւրեանց բարի կամաւն խրեր առին եւ ասացին. թէ ողորմած հոգի Տօնավաքն. յորժամ ի մահիճս մեռելութեան էր. նա իւր բարի կամաւն յայտնի խրեր առաւ եւ ասաց. թէ զոր Նորսէսն Վշնիք պարտք ոնի ինձի. որպէս կա գրեալ ի դատաստանն. որ է սուման Ղ (90) սոմ. այժմ զայն պարտքն կու շնորհեմ զիւր պարտքն ամենովն իւր կնկանն՝ Կոհարքոյին եւ իւր տղոցն եւ կու պաշխեմ նոցա եւ զտունս այլ ազատեմ. որ այլ աւելի ոչ ում խօսք չունիցի ընդդէմ Կոհարքոյին եւ իւր տղոցն՝ վասն այն պարտուց համար եւ մի ոք ի նոցանէ չպահանճէ։

Եւ Կոհարքոն ետուր գրել զխրերն վերոյգրեալ ոմանց։

50բ

264
1574 թ,. 27 փետրվարի—Կաֆացի Վարդերեսի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Լեւոնի որդի Հովհաննեսի։

50բ

265
1574 թ,. 27 փետրվարի—ջրաղացների վարձի առաջին նվագը (15 ֆլորին) ուկրաինացի ջրաղացպան Վասկոյից ստանալու մասին (տե՛ս արձ. NN287. 361. 417. 575)։

 

Հայոց թվ,. ՌԻԳ (1574). փետրվարի ԻԷ (27). օրն շաբաթ սուրբ Թորոսին։

Վոյթն Թորոսին Վասքո չաղջիպանն վճարեց այս տարուն զմի ռաթան՝ ԺԵ (15) ֆլորին. որ է առաջին. զոր Թորոս վոյթն եդիր ի դատաստանին սընտուկն։

1բ

266
1574 թ,. 3  մարտի—Եվրկոյի այրուն՝ Մարդային եւ զավակներին 10 ֆլորին կենսաթոշակ տալու մասին։

52բ

267
1574 թ,. 3 մարտի—Եվրքոյի այրուն՝ Մարդային եւ զավակներին 10 ֆլորին կենսաթոշակ տալու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԲ (1574)— մարտի Գ (3)—ում շաբաթ պահոցն։ Ի վոյթոթեան Թորոսին եւ իւր դտաաւորքն հաւասար՝ Եւրքո էր[էցփոխան]. Բ (2) Սարգիս. Միխնոյ. Տեմուշ. Հարպետ. Գասպար. Զանու. Եագուպ։

Այս վերոյգրեալ դատաստանն գթացան ի վերայ Եւրքոյին որբերաց վերայ եւ ետուն Մարդային եւ իւր որբերուն խարճ՝ մինչեւ ի տարին Ժ (10) ֆլորին նախդ սպիտակ եւ զխանութին վարձն եւ Բ (2) տանն վարձն. այսինքն է Անտրիսին եւ Միլքոյին տանն։ Եւ թէ այս տարի վճարւի նայ. այլվի դատաստանն խորհուրդ արասցէ մինստարին. որ ինչ տան նմայ։

2ա

268
1574 թ,. 3 մարտի—Տոնավագի որդի Բոգդանի կողմից Կյուրեղի որդի Հակոբի ունեցվածքի ու Միխնոյի մոտ եղած նրա դրամների վրա կալանք դնելու մասին։

50բ

269
1574 թ,. 3 մարտի—Պրոկոպի ու Անդրիասի գործի կապակցությամբ վկա Հարպետի ցուցումները (տե՛ս արձ. N260)։

51ա

270
1574 թ,. 3 մարտի—Ռաքի որդի հայտարարությունը Վասկոյի որդի Փիլիպպից 47 ֆլորին պարտք վերցնելու եւ ի դիմաց իր տունը գրավ դնելու մասին։

50բ

271
1574 թ,. 3 մարտի—Մարուխնայի ու Յագուբի գործի շարունակությունը եւ դատավճիռը(տե՛ս արձ. NN201. 331)։

****

Ի յայս աււոր դատաստանին առջեւն եկաւ Եագուպն եւ կոչեց զբանի Ազիզքոյին կողմն զՍարգիսն. զոր դատասատնն թողել էր զնոցա բանն մինչեւ այժմ. եւ հայցեց. ի նմանէ. զի խրեր արասցէ՝ որպէս եկել է իւր տունն եւ առել է այնպիսի բարութիւնն եւ թէ ոչ։

Զոր եկաւ առաջի դատաստանին Մարուխնայ. որ է հարսն Եագուպին. եւ ասաց. թէ ես խնդրելով տարայ զինքն հետ ինձի Եագուպին տունն եւ առի զիմ բարութիւնս. զոր յունէի նորա տունն։ Եւ արդ այժմ. զոր Եագուպն զնա կոչէ ի դատաստան. զի ճուապ առնիցէ. ես կամիմ վասն նոցա ճուաբ առնել եւ ամենայն մերձաւորացն իմոյ. որք էին եկեալ հետ ինձի վասն խնդրելոյ իմոյ. յորժամ ժամանակն իցէ կամիմ ընդդէմ Եագուպին ճուաբ առնել զինչ եւ իցէ։

Եւ Եագուպն չկամեցաւ զՄարուխնային ճուաբ առնելն եւ հայցեց. զի Սէրհիյն ճուաբ արասցէ. որ է կողմն բանի Ազիզքոյին։

Վերոյգրեալ դատաստանն. լսելով զԲ (2) կողմն զխօսքն եւ իւրեանց մէջ շատ քննութեամբ. հրամանք առին Եագուպին. թէ դուն բանի Ազիզքոյին բանի ոչ ոնիս՝ վասն այս պատճառի. զի այս կինմադն Մարուխնայ զնայ խնդրելով տարել է յետ իւր եւ կամի վասն նորա ճուաբ առնել վասն ամենայնի. պարտական չէ քեզի ճուաբ առնել բանի Այնզքոն։

Եւ Եագուպն ոչ կամեցաւ զբանի Ազիզքոն ապլել եւ ի նմանէ ճուաբ հայցեց եւ չընդունեց զայսպիսի դատաստանն եւ այսպիսի տեքրեդէն աբէլովադ առաւ։

Եւ դատասատանն եթող զայս աբէլացիան մինչեւ Բ (2) շաբաթ. զի խորհուրդ արասցէ. թէ ուրտեղ խրկեսցեն զաբէլացիան՝ թէ թագաւորին. եւ կամ Իլովն. եւ կամ սդարօսդային։

Զոր ԵԱգուպն մասն այսմ ամենայնի կամակից եղեւ եւ ընդունեց։

51ա

272
1574 թ,. 3 մարտի—Պետրոսի որդի Խաչկոյի հայցն ընդդեմ իրեն զրպարտած Տախնոյի (տե՛ս արձ. N261. 292)։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Խաչքոն Պետրոսին եւ գանկատ առաւ Տախնոյին վերայ. զոր իմ վերայ գանկատ առել էր անհասուտ. զոր այն գանկատին գովն ինձի երդում ետուն եւ զիս ներկեց տիֆդարին մէջ մինչեւ յաւիտեան. եւ գէշ կարծեց մէջ մտցոյց զիս մէջ դատաստանի եւ ամենայն մարդոց։ Եւ վասն այս պատճառի աղքատութեամբս եամրմարքներս հետ ընկայ եւ շատ զիանի եկայ։ Այլ զոր ունէի բարեկամութիւն ի փոքր ժամանակաց մինչեւ ցայժմ զնոցա սիրտդ այլ մնացուցի իմ վերայ նորա պատճառէ. զոր թէ նարա պատճառ չէր եղեալ. ես ի հետ նոցա այնպէս բան չէի առել եւ զսիրտս նոցա չէի մնացուցել իմ վերայ։ Եւ այլ զոր վկայէ ձեր դատաստանին որչափ խարճի ընկայ անպարտ. զոր նա իմ վերայ կիլէյ առաւ եւ ես ի նմանէ տովոտ հայցեցի եւ նա ասաց. թէ ով որ ում ինչ ամանդ ուտայ. զաբիս չտալ եւ կամ տովոտ եւ գրաւկան ի նոյն ժամայն չցուցնուլ։

Եւ Տախնոն ընդդէմ այսմ գանկատին իրքմը ճուաբ չետուր եւ ասաց. թէ զերդումն նարա ատաստանն հրամայելէր եւ ես նմա զերդումն շնորհեցի. ավելի Խաչքոյին վերայ ոչ իրքմը չգիտեմ. զոր գանկատել է իմ վերայ։

Դատաստանն վերոյգրեալ լսելով Բ (2) կողմն զխօսքն եւ թողին մինչեւ Բ (2( շաբաթ. զի իւրեանց մէջ խորհուրդ առնելով վիճիռ հատցեն վերոյգրեալ ոմանց մէջ։

51ա

273
1574թ,. 3 մարտի—Լվովցի Խոճիկի որդի Օհանի հայտարարությունը Խաչկոյի որդի Սագուլայի եւ իր փեսա Խաչկոյի մինչեւ եղած գործը կարճելու մասին։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն կացին դեմ յանդիման Ոհանն՝ իլովցի Խոճիկին որդին եւ Սագուլայ՝ Խաչքոյին որդին միաբանելով եւ ասաց Ոհանն. թէ զոր այս Սագուլան յետ Խաչքոյին՝ իմ փեսինի բան յունէին վասն այն ապրանաց համար. զոր գողութիւն եղեալ էր եւ Խաչքոն պիտի երդիվնայր ընդդէմ Սարուլային. այժմ ես զՍաքուլան այնպիսի բանէն կու ազատեմ եւ այնպէս բարի հարկեւոր մարդ է այժմ որպէս յառաջագոյն։

Նոյնպէս եւ Սարգուլան շնորհեց Խաչքոյին զերդումն եւ ազատեց. որ այլ ավելի բան եւ խօսք չունիցեն միմեանց։

51ա

274
1574 թ,. 3 մարտի—Տիկին Հանուխնայի հայտարարությունը հայրենի ժառանգությունից. հօգուտ իր եղբայր Լազարի. հրաժարվելու մասին։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաց յերես ընդ Հանուխնայ՝ յետ իւր էրկան Վարդէրէսին. լինելով ողջ ի վերայ մարմնոյ եւ մտաց իւրեանց եւիւրեանց բարի կամաւն խրեր առին եւ ասաց Հանուխնան, որչափ բաժին ունէի իմ հայրենեաց ժառանգութենէն՝ եթէ շարժուն եւ թէ անշարժուն եւ եթէ տանաէ. այժմ կու պաշխեմ իմ եղբօրս՝ Լազարին. նոյնպէս եւ իմ այրս՝ Վարդէրէսն. որ ավելի պահանչումն չլինի ի մէջ մ եզ եւ ոչ իմ տղայքն խօսք եւ բան չունիցեն ընդդէմ Լազարին խօսելոյ. այլ լինի նմա յաւիտեան։

Եւ Լազարն ետուր գրել զխրերն իւր գրոջն Հանուխնային։

51բ

275
1574 թ,. 3 մարտի—Կուզերեցի որդի Հովհաննեսի եւ Կոկոյի որդի Գասպարի հայտարարությունն իրենց միջեւ կայացած հաշտության մասին։

51բ

276
1574 թ,. 3 մարտի—Եոլբեյի որդի Գրիգորին ունեցած պարտքի դիմաց Պիլաշի որդի Ասվատուրի տունը բռնագրավելու եւ տունն ազատելու համար վերջինիս 2 շաբաթ ժամանակ տալու մասին։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Գրիգոր Եօլպէյին եւ հայցեց ի դատաստանէն. զի կապուելոյ տայցեն Ասվատուրին տանն Պիլաշին որդոյ. ըստ գրելոյն. որպէս իւր բարի կամաւն գրուել է։

Վոյթն վերոյգրեալ լսելով զհայցելն Գրիգորին եւ ելաւ ի տեղւոջէն եւ եկաւ ի տունն Ասվատուրին եւ էառ դրանն զախն եւ ետ Գրիգորին ձեռն. ասելով. հրամանաւն աստուծոյ եւ իշխանութեանս մերոյ թագաւորին եւ հայոց դատասատնին իշխանութեամբ կուտամ քեզի կապուելոյ ի յայս տունն ի մէջայնչափ սումային. զոր կա գրեալ ի դատաստանս։

Զայս բանս ասաց Գ (3) անկամ վոյթն եւ եհարց իւր հաւատարմանց. որք էին ընդ նմա եկեալ՝ Սարգիս Ձախ[նոյ]. Սարգիս Իւաշքոյին. թէ բարի եւ կարգաւ կապուելոյ։ Եւ նոքա վկայեցին. թէ բարի եւ կարգաւ ետուր։

Եւ յետ այսորիկ եկին եւ ետուն գրել եւ հրամք առին Ասվատուրին . զի ելնէ ի տանէն մինչեւ Բ (2) շաբաթ եւ տա ի ձեռն Գրիգորին։

51բ

277
1574 թ,. 3 մարտի—Իվաշկոյի որդի Սարգսի միջոցով պանի Ազիզկոյի խնդրանքը դատարանում պահվող իր կտակը ետտ վերադարձնելու մասին։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Սարգիսն Իւաշքոյին բանի Ազիզքոյէն եւ հայցեց ի դատաստանղն. զի դարձնեն զիւր կտակն. զոր ունի դատաստանէն. զի դարձնեն զիւր կտակն. զոր ունի դատաստանին մոտն։

Դատաստանն վերոյգպեալ. լսելով Սարգսին խօսքն եւ թողին մինչեւ գալն էրէցփոխանին. զի լինին միատեղ հաւասար դատաստանն եւ այսպէս դարձնեն զկտակն բանի Ազիզքոյին։

Եւ Սարգիսն ետուր գրել։

51բ

278
1574 թ,. 4 մարտի—Մարուխնոյի փեսա Ասվատուրի հայտարարությունը Տեմուշի փեսա Հակոբին 107 ֆլորին պարտք մնալու եւ ի դիմաց իր կնոջ՝ Մանուշակի տունը գրավ դնելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԳ (1574). մարտի Դ (4). օրն հինգշաբթի։ Ի Սարգիս Ձախնոյ վոյթին առջեւն. որ էր Թորոսի տեղն. եւ իւր դատաւորացն։

 

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Ասվատուրն՝ Մարուխնային փեսան լինելով ողջ ի վերայ մարմնոյ եւ մտաց իւր եւ իւր բարի կամաւն խրեր առաւ. զոր պարտ է Յակոբին՝ Տեմուշին փեսին ՃԷ (107) ֆլորին նախտ սպիտակ. զամէն ֆլորին Լ (30)—ական հրոշ. ստոյգ եւ ուղղորդ պարտք։ Ուր եւ խոստացաւ Ասվատուրն իւր բարի խօսօքն վճարել զայս վերոյգրեալ սուման Յակոբին ի յայս աւուր տարին. նխատ նեմիչի սպիտակով՝ առանց ամենայն ցեղ խումշի. առանց խօսաց եւ դատաստանաց եւ խարճի։

Եւ վասն լաւ ղորդութեանս վերոյգրեալ Ասվատուրին կինն՝ Մանուշակն. կալով ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն. իւր բարի կամաւն իւր խրերիւն ետուր իխշանութիւն գրել զիւր տունն սեփհական. ի յայս վերոյ ասացեալ սումային մէջ Եագուպին. որ է տունն այն Յակուբին եւ Գրիգորին Էսանպէյին որդւոյ տանց մէջն է. որպէս նստել է իւր չափով լայնք եւ երկանք եւ բոլորովին շարժուն եւ անշարժուն յայս կերպիւ. զի եթէ չվճառէ Ասվատուրն ի գրեալ ժամանակին Ակովբին նախտ սպիտակով եւ բաւական չառնիցէ. նա պարտական լինի ի տանէ ելնել ինքն եւ կինն այլ եւ տալ Եագուպին իշխանութիւն կապուելոյ ի միում հետէ. զի Եագուպն իշխանութիւն ունիցի՝ եթէ գրաւկան դնել եւ թէ վարձու տալոյ. մինչեւ լինի նմա վճարն Ասվատուրէն լիակատար։ Եւ երբ վճարէ. յայնժամ ազատէ զիւր տունն ի Յակոբէն։ Ուստի Ասվատուրն իւր հրոշովն գրուեցաւ։

Եւ դատաստանն վերոյգրեալ չետուր թոյլ. որ բաժին աղջիկանն գրուէր ի յայս սումային մէջ. զոր ունի ի յայս տանն վերայ։

Եւ Յակոբն խրեր առաւ. զի եթէ իրքմը պահանչումն լինի ի յայն աղջիկնէ պատճառէ եւ կամ խնդիրք վասն իւր բաժնին համար. նա Յակոբն վճարէ զնորա բաժինն որչափ եւ անկանելոց իցէ։

51բ-52ա

279
1574 թ,. 11 մարտի—Թավկոյի որդի Սագսի հայցն ընդդեմ իրեն 71սոմ պարտք մնացած Տիրատուրի (Բադրարի)։

52ա

280
1574 թ,. 11 մարտի—Թուրաչի Հակոբի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Գրիգորի եղբայր Ներսեսի՝ պարտքի չմարած մասը (10սոմ) ստանալու համար։

52ա

281
1574 թ,. 11 մարտի—Սեչովցի Վարդանի հայտարարությունը պարտապան Խաչկո Չափլիչի պարտքը նրա որդուց՝ Յագուբից ստանալու մասին։

52ա

282
1574 թ,. 11 մարտի— Սեչովցի տեր Հանուսից լիազորված երդվյալ դատավորներ՝ Սարգիս մանկտավագի. Իվաշկոյի որդի Սարգսի եւ Հանուսի որդի Նիկոլի հայտարարությունն այն մասին. որ Հաուսը սեչովցի Վարդանին պարտք է մանցել 80 թալեր եւ ի դիմաց գրավ դրել իր խանութը։

52ա

283
1574 թ,. 12 մարտի—Քալինյայի կողմնց լիազորված Յուրաշի հայցն ընդդեմ պահ տրված զարդերը չվերադարձնող Խաչկոյի կին Ռիմառի։

 

Հայոց թվ, ՌԻԳ (1574). մարտի ԺԲ (12). օրն ուրբաթ։ Ի Սարգիս Ձախնոյ վոյթին առջեւն. որ էր Տեմուշին տեղն. եւ իւր դատաւորացն։

 

Եկաւ Քալինեայէն Իւրեաշ եւ գանկատ առաւ Ռիմառ՝ Խաչքոյին կնոջն վերայ. զոր տվել էր նմա պահելու Բ (2) պոտնեա. զոր Ա (1) պոտնեան առի ի նմանէ եւ միւսի մէջն կյր օժիրիլեէ օլախի բան եւ Բ (2) օպշլեաք բուքլաներով ոսկէջրած եւ այլ Ա (1) ջիլցա ոսկէջրած. եւ այլ Դ (4) ճուֆդ քօլդքաներ մեծ. ոսկէջրած. Բ (2) ճուֆդ սըրշաներն ոսկէջրած. Ա (1( քօլփաք կապուտ չուխի աղուեսով. Ա (1) շապիկ նախշուն. Ե (5) բլախօթ. նամիդցուվ Դ (4). Բ (2) սվոյեց. զոր սուման կանի այս իրաց Խ (40) դայլառ։ Ուր այսչափ ինչ Խաչքոյին տանն մէջ կորսվել է. կամիմ. զի ինձի Խաչքոյին կինն ճուաբ առնէ։

Եւ Խաչքոն ճուաբ ետուր իւր կնոջն համար եւ ասաց. թէ հաշա լինի. ոչ իմ կինս տեսել է եւ ոչ ես եւ ոչ գիտեմք այսչափ ինչ. զոր այս մարդս կասէ մեր վերայ։

Վերոյգրեալ դատաստանն. լսելով Բ (2) կողմն զխօսքն. եւ հրամանք առաւ Խաչքոյին կնոջն երդում այս աւուր երկուշաբթի՝ ինչպէս չէ տեսել այնպիսի իրքեր եւ որպէս չգիտէ։

Եւ խաչքոն. որ է կողմ իւր կնոջն. չընդունեց զայսպիսի դատաստանն եւ էառ այս բանս մինչեւ հաւասար դատաւորքն նստի։

Եւ միւս կողմն Իւրաշ ընդունեց եւ ետուր գրել։

52բ

284
1574 թ,. 13 մարտի—Չիքայի կին Նազուի հայտարարությունը Տեմուշի փեսա Հակոբին 15 եւ կես ֆլորին պարտք մնալու մասին։

52բ

285
1574թ,. 13 մարտի—Ուրյանդնիկ Ալեկսիյի պարտապան Ադանի որդի Զատիկի եղբայրներ Իլյաշի եւ Կյուրեղի հայտարարությունը Զատիկի պարտքը իրենց վրա վերցնելու մասին։

52բ

286
1574 թ,. 16 մարտի—Չիքայի որդի Վարդերեսի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Նիկողոսի։

52բ

287
1574 թ,. 18 մարտի—Հայկական համայնքի ջրաղացների վարձի հերթական նվագը (15 ֆլ. ) ջրաղացպան Վասկոյից ստանալու մասին (տե՛ս արձ. N265. 361. 417. 575)։

 

Վասքո չաղչիպանն ետուր Բ (2) ուսում ռաթան ԺԵ (15) ֆլորին ի Տեմուշ վոյթին եւ դատաւորացն. զոր դատաստանն եդիր ի սնտուկն։

Թվ, ՌԻԳ (1574(. մարտի ԺԸ (18). օրն հինգշաբթի։

1բ

288
1574 թ,. 18 մարտի—Դատարանի ցրիչ Մեսդի Ստանիսլավին 5 ֆլորին [աշխատավարձ՞] տալու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԳ (1574). մարտի ԺԸ (18). օրն հինգշաբթի. ի վոյթութեան Տեմուշին։

 

Ետուն Մեսդի մանչուն Սդանիսլավին Ե (5) ֆլորին։

1բ

289
1574 թ,. 18 մարտի—Գրիգորի որդ Հովհաննեսի հարուցած գործն ընդդեմ իրեն մարմնական վնասվածքներ հասցրած մի քանի անդանց եւ դատարանի վճիռը նրանցից մեկին՝ Պետրոսին բանտարկելու մասին։

 

Հայոց թվ, ՌԻԳ (1574). մարտի ԺԸ (18). օրն հինգշաբթի։ Ի Տեմուշ վոյթին առջեւն իւր դատաւորացն՝ Սարգիս ման[տաւաք]. Սարգիս Ձախ[նոյ]. Թորոս. Միխնոյ. Սէրհիյ. Իւաշ[քոյ] եւ այլքն։

 

Ի յայս աւուր դատստանին առջեւն եկաւ Յովհանէսն Գրիգորի որդին եւ եցոյց դատաստանին առջեւն զվէրքն իւր. զոր վիրաւորել են զինքն Գասպարին որդիքն. Ուլուխոճային Զատիկն եւ Պետրոսն. եւ բանդէին որդին Զատիկն անպարտ. զոր նոցա իրքմը պարտական չէի։

Վերոյգրեալ դատաստանն ետես զվէրքն ահեկ երեսին վերայ, Բ (2) վէրք փիլադիքով զարկած… եւ Գրիգորին որդին Յովհանէսն ետուր գրել եւ դատաստանին բամեդնիյ ետուր։

Յետ այսպիսի վկայութենէն. յեերս ընդ երեսս կալով առաջի դատաստանին. Յովանէս գանկատ առաւ Պետրոսին վերայ. թէ ես կուգայի գիշերով տունն՝ Վարտետիս մոտն բանելով եւ յորժամ հասա Չա[փիչի] դուրն. նա յանկարծակի իզարկ զիս փիլադիքով եւ պատառեց զերեսս իմ։ Ուր եւ զփիլադիքն այլ եցոյց Յովհանէսն դատաստանին. որ ինչով զարկել է։ ուստի կամիմ. զի ինձի ճուաբ առնէ. թէ ի՞նչ պատճառի զիս իզարկ կամ վիրաւորեց։

Զոր եւ Պետրոսն ինքն խրեր առաւ. որ ինքն վիրաւորել է զփիլադիքն այլ խրեր առաւ. որ նարայ է եւ ինքն զարկել է վասն այն պատճառէ. զի պարծենար իւր  ծեծելու զինքն։

Եւ դատաստանն. լսելով Բ (2) կողման զխօսքն. եւ ի միտ էառ եւ հրամանք առաւ. զի նստուցին զՊետրոսն ի զընտանն։

Եւ Յովհանէսն ետուր զխրերն Պետրոս գրել։

52բ—53ա

290
1574 թ,. 18 մարտի—Կոստայի որդին Մաշայի եւ Պրկոշի որդի Եոլբեյի գործի քննությունը հետաձգելու մասիտն։

53ա

291
1574 թ,. 18 մարտի—Գրիգոր երեցփոխանի որդի Հոլուպի խնդրանքը ժամանակավորապես բնակվելու համար հոր տունը իրենց տալու մասին։

53ա

292
1574 թ,. 18 մարտի—Պետրոսի որդին Խաչկոյի եւ Տախնոյի գործը կրկին անգամ հետաձգելու մասին (տե՛ս արձ. N272)։

****

Ի յայս վերոյգրեալ դատաստանն թողել էր զբանս Տաղնոյին եւ Խաչքոյ բանն մինչեւ Բ (2) շաբաթ։ Զոր այժմ եկաւ Խաչքոն Պետրոսին եւ իւր բարի կամաւն զիւր բանն թողեց մինչեւ իւրոյ կամքն է եւ յորժամ կամիցի դատաստան տանելու եւ կանկատ առնելու Տաղնոյին վերայ. իշխանութիւն ունիցի։ Եւ պահեց զիւր բանն պնդութեամբ։

53ա

293
1574 թ,. 18 մարտի—Հովսեփի որդի Խաչկոյի դեմ Վարդեջուրի որդի Սարգսի տված գանգատի եւ վերջինիս ապացույցներ չունենալու պատճառով որպես զրպարտչի դատարանից վռնդելու մասին։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկաւ Սարգիսն Վարդէջուրին եւ գանկատեց անպարտ Խաչքոյին վերայ  Ուսէփին որդին եւ չկարաց հասնել վերայ եւ դատաստանն ի միտ էառ. զի անպատի գանկատեց եւ վառեց զՎարդէջուրն ի դատաստանէն. զի այլ ավելի բան եւ խօսք չունենայ ընդդէմ Խաչքոյին։ Եւ Խաչքոն ետուր գրել։

53ա

294
1574 թ,. 18 մարտի—Եոլբեյի որդի Գրիգորի պարտապան Պիլաշի որդի Ասվատուրի խնդրանքով նրա 35 ֆլորին պարտքի մարման ժամկետը մինչեւ Յազլովեցի տոնավաճառը հետաձգելու մասին։

35ա

295
1574 թ,. մարտի—Կոստայի որդին Յագուբի հայցն ընդդեմ վերջնահաշվից խուսափող պարտապան Թորոսի։

53ա

296
1574 թ,. 18 մարտի—Պիլաշի որդին Հակոբի հայտարարությունը Գրիգորից 69 ֆլորին պարտք վերցնելու եւ ի դիմաց տունը գրավ դնելու մասին։

53բ

297
1574 թ,. 18 մարտի—Իվաշկոյի որդի Սարգսի եւ Դուկալբեյի որդի Յագուբի փոխադարձ համաձայնությունը իրենց գործի կապակցությամբ վերջինիս տված վճռաբեկ գանգատի պատասխանին սպասելու մասին։

****

Ի յայս աւուր դատաստանին առջեւն եկին Բ (2) կողմն՝ Եագուպն Դուկալպէյին եւ Սարգիսն Իւաշքոյին. միաբանելով իւրեանց մէջ. զոր ունին աբելացիա իւրեանց բաներաց մէջ. զոր Եագուպն աբելովադ առել է եւ թողին մինչեւ զատկէն յետեւ. զի յորժամ եկեալ հայցեսցեն ի դատաստանէն. զի օր չափեսցեն աբելացի գալոյն համար եւ պահեց զիւր բանն Եագուպն խնդութեամբ։

53բ

298
1574 թ,. 22 մարտի—Ուկրաինացի Եոլխիմի կին Աննայի հայցն ընդդեմ ոսկեջրելու համար տված իրերը յուրացնող ոսկերիչ Քումփելի։

 

Հայոց թվ, ՌԻԳ (1574). մրատի ԻԲ (22). օրն երկուշաբթի։ Ի Տեմուշ վոյթին առջեւն եւ իւր դատաւորացն՝ Սարգիս Ձախ[նոյ]. Սարգիս Իւաշ[քոյ] եւ այլքն։

 

Եկաւ Հաննայ ըռուզ՝ Եօլխիմին կինն եւ գանկատ առաւ Գումբէլին վերայ. զոր նմա տվել էր սփօնքաներ եւ Ա (1) չարեկ ոսկիջրելու զփօնքաներն եւ մինչեւ յայժմ չտալ։ Եւ այլ Ա (1) գօտի բանել է դարձեալ Քամփէլն եւ մնացել իւր մոտն Դ (4) լօդ արծաթ։

Եւ Գումփէլն խրեր առաւ. զոր զբօնքաներն առել է ի Հաննայէն. բայց Դ (4) լօթ արծաթ չմնաց գօտիէն։

Եւ վոյթն հրամանք առաւ. զի զբօնքաներն դարձնէ ոսկեջրած Հաննային մինչեւ Բ (2) շաբաթ եւ վասն այն Դ (4) լօթ արծաթին համար. որպէս դատաստանն գտնու։

53բ

299
1574 թ,. 24 մարտի—Սեչովցի Սարգսի հայցն ընդդեմ ժամկետանց պարտապան Հովհաննեսի։

53բ

300
1574 թ,. 24 մարտի—Ֆյոդորի որդի Պրոցիկի հայտարարությունը կաֆացի Անդրիասի հետ հաշտվելու եւ գործը կարճելու մասին (տե՛ս արձ. N243)։

53բ