Դ
Դասագրքեր
շինելու
է՝
ընտանեկան
կեանքի
նկարագրութիւն
ընելով,
ազգային
սեպհական
սովորութիւնները
գրելով,
եկեղեցական
տօները
եւ
ծէսերը,
իւրաքանչիւր
գեղին,
քաղաքին,
գաւառին
տեղագրութիւնները,
անոնց
մօտ
եղած
լեռան,
բլրին,
ձորին,
պրակին,
վտակին,
արտերուն,
մարգերուն,
շէնքերուն,
բերդերուն
եւ
աւերակներուն
անունները,
տեղերն
ու
ձեւերը
ծանօթացնել
մանկան։
Ասոնք
ոչ
միայն
զուարճալի
եւ
պիտանի
կը
լինին
ուսանողին,
այլ
եւ
նոր
ու
մեծ
լոյս
կուտան
մեր
հայկական
լեզուին,
մեր
ազգային
հնագիտութեան
ու
պատմութեան,
որք
լի
են
թիւր
հասկացողութեամբ։
Ձեռքդ
ա՛ռ
մէկ
պատմութիւն
մը՝
նկարագրող
մէկ
տեղի
կամ
գաւառի,
ձեռքդ
ա՛ռ
Հայաստանի
աշխարհագրութեան
տախտակ
մը
եւ
գնա՛
շրջէ
ատոնց
ցոյց
տուած
տեղը։
Տե՛ս,
ատոնց
ի
հիւսիս
ցոյց
տուածն
ի
հարաւ
կը
գտնես,
անոնց
ցոյց
տուած
Հայոց
ձորն՝
քո
տեսածէն
տարբեր
կողմ
մը,
անոնց
Աշտիշատը՝
քո
տեսած
Աշտիշատէն
զատ
եւ
տարբեր.
ո՞ւր
Ողկան
բերդը,
ո՞ւր
Սասունք,
ո՞ւր
Հարք
եւ
Ապահունիք,
ո՞ւր
Հաշտեանք,
եւ
այլն,
եւ
այլն։
Այնքան
առարկաներ
կան
գրելու
եւ
սրբագրելու‚
այնքան
թագուցեալ
գանձեր
կան
հետաքրքրելու
եւ
ի
լոյս
հանելու,
մեր
լեզուին
եւ
պատմութեան
ճոխութիւն
տալու
նիւթեր
եւ
ուղղելու
շատ
մը
սխալներ,
որոց
մասին
միայն
առաջարկութիւն
մը
շինելու
ծրագիրը
ստուար
հատորներ
կը
կազմէ։
Ցաւալի
է,
որ
փոքր
ի
շատէ
հասկնալու
եւ
գրելու
շնորհք
ունեցող
ազգայինները
այսպիսի
արդիւնաւոր
եւ
պարծանք
բերող
աշխատութիւնը
սիրած
ու
գործ
ըրած
չեն
իրենց։
Պօլսոյ
մեր
լրագիրներն
ալ
յատուկ
նշանակութիւն
մը
տուած
չեն
այսպիսի
խնդրոյ
մը։
Պատմութեան,
աշխարհագրութեան
դասագիրք
շինողները
հետեւող
եղած
են
առաջուց
գրուածներուն
միայն
եւ
զայն
շատ
տեղ
կրճատած,
տարակուսելի
տեղերու
եւ
դէպքերու
անուններուն
վրայ
տարակոյս
մ՚
ալ
իրենք
թողած
են
մեզ։
Բառարան
շինողները
շատ
մը
գրաբառ
բառերուն
յարմարական
նշանակութիւն
մը
տուած
են
քմածին
եւ
շատ
մը
իրաց
ալ
նոր
բառ,
նոր
անուն
յօրինած
են՝
հետեւելով
ուրիշ
ազգաց
նոյն
իրին
տուած
բառի
նշանակութեան
կամ
ստուգաբանութեան։
Հարկ
չկայ,
կարծեմ,
ապացոյցներ
մէջ
բերել։
