Հայրենի հրաւէր

ԱՅԳԵԿՈՒԹՔ

«Աշունը ո՛րչափ առատ եղաւ այս տարի…
Իր արեւներն ու օրհնութիւնը դիւցազնական,
Մեր ցաւերէն, մոխիրներէն ու մահերէն յետոյ՝
Անհունօրէն դաշտ ու հովիտ, գիւղ ու քաղաք
Անքննելի ճոխութիւններով պարուրեր են։
Կը գրեմ քեզ՝ այն տեսիլքն տարօրինակ, զոր ես տեսայ…։
Այգեկութքի արշալոյսն էր այս առաւօտ,
Հին օրերու նոյն աղբիւրն, հնձանին դէմ՝
Մեր մանկութեան հայելին եղած աւազանին մէջը կ՚երգէր
Այնպէս երգ մը, որ միմիայն որբութիւնը կը հասկնայ…։
Այգիներու մէջ, ողկոյզները որթերէն վար,
Տարագրին ճամբաներուն դէմ սպասող՝
Յոյսէն վառուած Արտերուն պէս կ՚այրէին…։
Եւ բիւրաւոր հատիկները ամենօրհնեալ խաղողին,
Հայրենիքիդ կապոյտին տակ վերածաղկող՝
Գիշերներու աստղերուն չափ էին անթիւ…։
Թթենիին կատարէն, կարօտակէզ կռունկներ,
Իրենց կանչը երգելով դէպի արտերը իջան։
Այգիներուն խորերէն ցնծութեան ձայնը կը զեղուր,
Արտերուն մէջ իրենց հնձած ցորեանին շուրջ
Հայ հարսներն կալերուն դէմ ամբողջ օրը պարեցին…։
Այգեկութքի առաւօտն այս՝ մեր առաջին զարթօնքն էր…
Տարիներու մեր սոսկումէն եւ սուգէն ետք
Յարութիւնն էր կարծես այսօր եւ մարդերուն եւ բնութեան…
Այս աշխատանքի եւ գինովութեան օրէն յետոյ,
Երբ գիշերն թաւիշներու նման ինկաւ…
Եւ ոսկեղէն ողկոյզները կը հանգչէին տաշտերուն մէջը բլուր բլուր,
Աղբիւրին քով, ուր դուն ինձմէ, առաւօտ մը, համբոյրով մը բաժնուեցար…։
Ես՝ քու քոյրդ՝ վճիտ աչքով Որբուհի,
Յանկարծօրէն, կարծես մեր վախճանած հայրը տեսայ…։
Ես՝ սարսափէս դողդոջուն… ինք գորովէն զիս գրկելով,
Իր ձեռքերն մազերուս մէջ մխրճելէն…
Ցնծութենէն կամ հին յոյսէն հեծեծելո՛վ ըսաւ ինծի.
— Աղջի՛կ, թերեւս դուն չի կրնաս զիս ճանչնալ…
Բայց իմ հոգուս ու սրտիկիս սուրբ պտուղն ես…
Շատերուն պէս, ես ալ օր մը, ձեր բոլորին համար մեռայ…
Եւ ծնած օրէդ եւ արեւէդ, մինչեւ այսօր,
Այս այն տարին է՝ առաջին,
Ուր հայութեան այգիներուն որթատունկերը կարմիր,
Գրէ՛ եղբօրդ, առանց արեան են ծլեր…։
Հին քաղցրութեանց ստուերն այս՝ յստակ աչքերս թրջեց,
Եւ մութին մէջ, իր պատանքովն աստղերուն տակ հեռանալէն,
Ուրուականը ետ դառնալով՝ — իրա՞ւ արդեօք մեր հայրն էր —
Ուրուականը ետ դառնալով՝ այգեկութքէն դարձողներու թափօրներուն եւս ըսաւ.
— Հին օրերու դրացինե՛ր եւ ուխտաւորնե՜ր աշխատանքի,
Օրհնեա՜լ ըլլաք, երգեցէ՛ք, օրհնեա՜լ ըլլաք բոլորդ ալ,
Եւ հաւատացէ՛ք աւետիսիս, գարուններու ձեր նոր գինին,
Արդարութեան եւ ձեր կամքին օրէնքին տակ,
Այսուհետեւ ձեր սափորէն կամ արծաթէ դաշխուրանէն,
Հաւատացէ՛ք, առանց արեան պիտի խմէք…»։