ԹՂԹԵՐ

ԹՈՒՂԹ ԵՐՐՈՐԴ ՏԵԱՌՆ ԱԲՐԱՀԱՄՈՒ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՒՂԻԿՈՍԻ, ԱՌ ԿԻՒՐԻՈՆ ՎՐԱՑ ԿԱԹՈՒՂԻԿՈՍ
        1  Զի՞նչ առնեմք, ո՜վ պատուական եղբայր, զաստուածային պատուիրանացն զձայն , որ միշտ բողոքէ մեզ, թէ զգո՛յշ կացէք հաւտիդ, որում եդ զձեզ Հոգին Սուրբ տեսուչս՝ հովուել զժողովուրդն Տեառն, զոր փրկեաց պատուական արեամբն իւրով . եւ ասել թէ՝ Համարս տալոց էք ընդ նոցա։ 2 Եւ մեք ի ծուլութիւն հատեալ եմք, եւ մեղկք եւ ծոյլք լինիմք իբրեւ զքնածս, որ ոչ երբեք սթափին ի ննջելոյ. եւ ոչ զմի ինչ չփորձեմք զայն , զոր գրեալն է, թէ՝ Փորձեցէք զամենայն ինչ եւ զբարին ընկալարուք, եւ յամենայն չարէ ի բաց կացէք ։ 3  Քանզի առաջնորդի եկեղեցւոյ եւ գլուխ կացելոյ զբաւականութիւն գիտութեան ի հարկէ պիտի ստանալ եւ ուսանել, եւ այնպէս ապա զԱստուած առաւել սիրել քան զեղբայր եւ քան զորդի եւ քան զայլ զամենայն սիրելիս։ 4 Եւ յայնժամ ապա Աստուծոյ արժանի լինի որդեգրութեան , եւ մանաւանդ զի վասն այսր սիրոյ եղբայրութեանդ քում աւելի հասանէ ինձ ակն առնուլ, եւ պատուիրանին առաքելոյ ի խոնարհ մնալ. այն որ ասէ, թէ՝ Հաստատեցէք զմիմեանս եւ շինեցէք զիրեարս, եւ միոյն առաւելութիւն՝ զմիւսոյն պակասութիւն լցցէ ։
        5  Բայց արդ՝ մի՛ հեղգասցուք զսէրն հոգեւոր, որ կայր ի մէջ երկուց ազգաց , նորոգել. զայն, որ ի միոջէ աղբերէ առեալ էր զվարդապետութիւն, որ նախ ինքեանք զկենդանութեանն լոյս առին, որպէս ուսուցին մարգարէքն եւ առաքեալքն , եւ ապա մեզ եւ ձեզ առ հասարակ սերմանեցին զաստուածպաշտութիւն ։ 6  Նախ երանելին սուրբն Գրիգոր , եւ ապա Մաշտոց , եւ զգրոց ծանաւթութիւն ի պնդութիւն հաւատոյ , եւ այժմ աղաւթեսցուք նովիմք կալ մեզ, մինչեւ ի գալուստն Աստուծոյ մերոյ Տեառն Յիսուսի Քրիստոսի, եւ զնոյն հաւատ ճշմարտութեան ընծայել նմա։
        7  Քանզի եւ սէր իսկ աստուածային այն է՝ եւ յայդ վրիպեալ մտաց ի բաց փախչել . արժան է՝ գոնեայ թէ այժմ, զոր ասէքդ, թէ՝ Մեք զհայրենի ունիմք հաւատ եւ այժմ։ 8  Զի թէ զհայրենի հաւատն ունիք , մեր այլ խնդիր ի ձէնջ զի՞նչ էր, եւ կամ բնաւ զաշխատութիւնս զայս զի՞ կամէաք տեսանե։ 9 Այլ զի փոխեցայք յայնմանէ, վասն այնորիկ այս երրորդ թուղթ գրեցաւ ի մէնջ առ ձեր սրբութիւնդ, քանզի գրեալ է. Յերկուց եւ յերից վկայից հաստատեսցի ամենայն բան ։
        10  Զի յառաջ, մինչ առաքինի հարքն մեր ազգացս երկոցունց եւ որք յայս իշխանութիւն կարգեալ, զոր այժմ մեք ունիմքս, նոքաւք հանդերձ միաբանէին յամենայն բարիսն , եւ զուգաց հեռանային յամենայն չարէ. թուի ինձ , թէ տեղեակ է ձեր սրբութիւնդ այնմ։ 11  Եւ յեկեղեցւոջ Սուրբ զԵրրորդութիւնն փառաւորել մեզ ուսուցին առաքեալքն, եւ որք ի նոցանէն ճշմարտութեամբ ուսանն , ի նոյն Սուրբ Երրորդութիւնն մկրտիլ, եւ զՈրդի յԵրրորդութենէն մարմնացեալ՝ միացեալ, մի լեալ քարոզեցին, եւ զնոյն Աստուած՝ ընդ Հաւր եւ Սուրբ Հոգւոյն։ 12  Եւ ասեն այսպէս . Մի է Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս ։ 13  Եւ դարձեալ, Յորոց եւ Քրիստոս, որ է ի վերայ ամենեցուն Աստուած՝ աւրհնեալ յաւիտեանս * ։ 14  Եւ այլ դարձեալ ի Կաթուղիկէին՝ Սա՛ է Աստուած ճշմարիտ եւ կեանք յաւիտենականք , եւ այլք բազումք նոյնպէս քարոզեցին առաքեալքն, որ վասն ժամուս այսչափ բաւական համարեցայ։ 15  Նոյնպէս եւ մարգարէքն յառաջագոյն ծանուցեալ վկայեցին։ 16  Երեմիա ասէ . Սա՛ է Աստուած մեր, ընդ որում ոչ համարեսցի այլ ոք. սա՛, որ ետ զիմաստութիւնն Յակովբայ *. յետ այսորիկ յերկրի երեւեցաւ եւ ընդ մարդկան շրջեցաւ. եւ այլք նոյնպէս վկայեն։
        17  Իսկ եթէ վասն ճշմարիտ մարդ լինելոյ՝ եւ առաքեալ յիշատակէ. որպէս զայն, թէ՝ Մարդով եղեւ յարութիւն մեռելոց, եւ կամ թէ երկրորդ՝ Մարդն՝ Տէր յերկնից. ոչ թէ զբնութեանց ինչ ճառեն առաքեալքն, այլ վասն այնր, զի իւրով մարմնովն, որ ի սրբոյ կուսէն Աստուածածնէ էառ՝ մարդ է, եւ իւրով մարմնովն՝ Աստուած, եւ կամ ոչ՝ երբեմն մարդ եւ երբեմն Աստուած է։ 18  Մի՛ լիցի. չքարոզեն այսպէս։ 19  Նոյնպէս եւ երանելի հարքն , որ ի Նիկիայ ժողովին, այսպէս ուսուցին ըստ առաքելոցն վարդապետութեանց ։ 20  Հաւատա՛լ, ասեն, ի մի Աստուած, Հայր ամենակալ, արարիչ երկնի եւ երկրի, եւ ի մի Տէր Յիսուս Քրիստոս, այլ ոչ երկուս բնութիւնս, կամ երկուս Որդիս ասացին, այլ զմի Տէր Յիսուս Քրիստոս, ծնեալ ի Հաւրէ անճառաբար, եւ զնոյն մարմնացեալ ի սրբոյ Կուսէն , եւ մարդացեալ, եւ խաչեալ, եւ թաղեալ, եւ յարուցեալ , եւ համբարձեալ , եւ գայ ի դատել, որոյ թագաւորութեանն վախճան ո՛չ գոյ.  եւ ի Սուրբ Հոգին, որով խաւսեցան առաքեալքն եւ մարգարէքն։ 21  Զայս կալաւ հաւատ եկեղեցի Աստուծոյ ի սրբոց առաքելոցն , եւ նովիմբ պարծի ի վերինն Երուսաղէմ ժողով լինել։
        22  Իսկ ի Քաղկեդոնի ժողովեալքն, հակառակ առաքելոցն եւ սուրբ ժողովոյն Նիկիայ , խոստովանեցին երկուս բնութիւնս ասելով միոյ Քրիստոսի, խաբելով զպարզամիտս, եւ փոխանակ Երրորդութեանն չորրորդութիւն քարոզեն. յաւելուն ներմարդութեանն բնութիւն եւ որդոց երկակաց, եւ այլ նոյնպիսիս բարբաջեն, որ է ի սատանայի վարդապետութենէն։ 23  Նոյնպէս եւ ջնջեալ տումարն Լեւոնի այսպէս պատմէ վասն Քրիստոսի Աստուծոյ. ասէ՝ Ազդէ կերպարանն երկոցունց բնութեանց ընդ ընկերին շարայարութեամբ , միովն գործել զաստուածայինսն, որ ինչ Աստուծոյ վայել է, իսկ միւսովն՝ զմարդկայինսն, որ ինչ մարդոյ արժան է. եւ այլ ինչ բազումս այսպիսիս։
      24  Արդ՝ զայս յորմէ՞ առաքելոյ լուան, եւ կամ ո՞ր ճշմարիտ վարդապետ պատմեաց։ 25  Եւ եթէ ճշմարիտ էր ասացեալն ի ժողովոյն Քաղկեդոնի եւ ի Լեւոնի տումարէն, ապա մինչ փառս տան, զի՞ չասեն՝ Փառք Հաւր եւ Որդւոյ երկուց բնութեանցն , եւ Հոգւոյն Սրբոյ. եւ կամ ի մկրտութեանն , եթէ՝ Մկրտի այս անուն յանուն Հաւր եւ Որդւոյ երկուց բնութեանցն եւ Հոգւոյն Սրբոյ. եւ կամ ի ժամ պատարագին, եթէ՝ Հայր սուրբ, Որդւոյ երկու բնութիւնքն սուրբ, եւ Հոգիդ Սուրբ։ 26 Ապա թէ չիշխեն ասել այդպէս , այլ Հաւր, եւ Որդւոյ, եւ Հոգւոյն Սրբոյ փառս տան, ապա ուրեմն լոկ խոտորումն յԱստուծոյ ուսուցանեն ժողովն Քաղկեդոնի եւ տումարն Լեւոնի։
       27 Արդ՝ եթէ չէք փոխեալ ի հայրենի հաւատոյ որպէս բազում անգամ գրեցեր առ մեզ, ե՛կ նզովեա՛ եւ դու զանիծեալ ժողովն Քաղկեդոնի եւ զպիղծ տումարն Լեւոնի, որպէս նախնին քո՝ երանելին Գաբրիէլ կաթուղիկոսն Վրաց, նզովեաց ընդ երանելի հարսն մեր հանդերձ աթոռակցաւք իւրովք, որոց անուանքն են այսոքիկ. որ ինքն Գաբրիէլ եպիսկոպոս Մցխիթայի անուանի, եւ Պաղգէն եպիսկոպոս թագաւորութեան տանն, Եղիփաս եպիսկոպոս Սասուրիաղ , Սամուէլ եպիսկոպոս Տումասուէղ , Դաւիթ եպիսկոպոս Բողնիս , Յակոբ եպիսկոպոս Սրտաւի , Ստեփաննոս եպիսկոպոս Ուսթաւի , Սահակ եպիսկոպոս Տփղեաց , Եղագէս եպիսկոպոս Մանգղեաց , Ենէս եպիսկոպոս Մարուէղ , Եւգենէս եպիսկոպոս Սամթաւացի, Յովսէփ եպիսկոպոս Ադսուէղ , Յովան եպիսկոպոս Սառուսթիէլ , միւս Յովսէփ եպիսկոպոս Կամուրդայ , Եզրաս եպիսկոպոս Կիսգադ , Ենովք եպիսկոպոս Ծիղկանու , Յովսէփ եպիսկոպոս Միդամիղ , Ղազար եպիսկոպոս Փողդպի , Թէոդորոս եպիսկոպոս Փորթայ, Զաքարիաս եպիսկոպոս Կաստրացի , Փոկաս եպիսկոպոս Տսերմիղ , Իսահակ եպիսկոպոս Քունանակերտ , Թովմաս եպիսկոպոս Տարսի , Եստգեն եպիսկոպոս Քորզանայ ։
      28  Արդ՝ այս երանելի եպիսկոպոսունքս , որ յաշխարհէ ձերմէ էին, եւ ընդ Աղուանիւք եւ ընդ Սիւնիւք ի Հայս հանդիպեցան յաւուրս Բաբգենայ Հայոց կաթուղիկոսի, յայնմ ժողովի, յորում անիծաւ ի նոցանէն միաբանութեամբ ժողովն Քաղկեդոնի եւ տումարն Լեւոնի։ 29  Եւ զի պայման նամակն, որ հայերէն գրով էր, յապստամբութեանն կորեաւ, եւ թարգմանեցաւ այս յՈւրհայ քաղաքի ի հոռոմ գրոյ , քանզի եւ նոքա ունէին ի մէնջ. եւ ստոյգ եւ սուրբ, որպէս արժան էր, չկարացին թարգմանել, զի են որ քաջ յայտնի են եպիսկոպոսացդ եւ եպիսկոպոսարանացն անուանք, եւ են, որ կարի ի ծածուկ եւ այլաձեւք։ 30  Բայց թէ կամիք անուամբք եպիսկոպոսացդ եւ յաջորդաւք տեղեացդ եւ այլաձեւ անուամբք եպիսկոպոսարանացդ՝ որպէս գրեալդ են, կարէք զստոյգ անուանս եպիսկոպոսարանացն գտանել, եւ զայլոցն եւս, քանզի եւ մեք զմերս այդ տարազու մարթացաք գտանել , եւ մանաւանդ թէ զպայման նամակն իսկ գտանիցէք գրով ձերով։
      31  Իսկ զոր դարձեալ գրեցէքն յոլովիցս անգամ, թէ՝ Յառաջ եւ դուք զԵրուսաղէմի հաւատն ունէիք՝ եւ արդ ունիմք մեք զայն, որ յառաքելոցն քարոզեցաւ . որպէս եւ գրեալ է, թէ՝ Աւրէնք ի Սիոնէ ելցեն , որ են առաքեալքն ժողովեալք ի վերնատունն , եւ՝ Բան Տեառն յԵրուսաղէմէ, որ է Բանն Աստուած Քրիստոս։ 32  Եւ զոր ի նոցանէն ուսաք՝ պահեմք եւ պահեսցուք մինչեւ յաւիտեան, եւ այլոց պատուիրեմք մի՛ խոտորել եւ մի՛ զաւտար ուսումն ուսանել։ 33  Քանզի զայս գիտէր Պաւղոս առաքեալ. գրէ, թէ՝ Զարմանամ, զի այդպէս վաղվաղակի փոփոխիք յայլ աւետարան, որ ոչ գոյ այլ աւետարան։ 34  Եւ ոչ միայն Երուսաղէմացիք, այլ թէ Եւ մեք, ասէ, եւ կամ հրեշտակ յերկնից աւետարանեսցէ ձեզ՝ աւելի քան զոր առէքն, նզովեալ լիցի ։ 35  Զնոյն եւ ես ասեմ, զոր առաքեալքն ասէին։
      36  Իսկ զոր վասն եպիսկոպոսիս Ցուրտաւայ գրեալ էր, թէ՝ Յորժամ չգիտէր զմեզ ուղղափառս՝ չէր արժան աւրհնիլ ի մէնջ, երդմամբ հանդերձ հաստատեաց զայդ տեղի, թէ՝ Չգիտէաք, բայց զի յետ ձեռնադրութեանն ծանեաք։ 37  Որ եւ մեզ կարի հաւատալի թուեցաւ, քանզի չգիտէր ոք յուղղափառաց ստոյգ զայդ այդպէս։ 38  Վասն զի եւ երանելին Մովսէս, որ յառաջ քան զիս յառաքելական աթոռս յաջորդեալ էր, չգրեաց այնպէս, թէ դուք չէք ուղղափառք, այլ թէ ընդ չուղղափառսն ընդէ՞ր հաղորդեցայք ։
      39  Արդ՝ ինձ այս անգամ յաղագս անիծեալ ժողովոյ Քաղկեդոնի եւ պիղծ տումարին Լեւոնի՝ թէ որպէս ընդունիք, ճշմարտութեամբ եւ հաւաստի պատասխանի արարէք։ 40  Եւ թէ Աստուած կամի, եւ բան միաւորութեան գրէք , թո՛ղ ժամադրես ինձ եւ քեզ ի տեղի մի գալ, որով լինի խաղաղութիւն, թէ Աստուած կամի ։