Ջերմանց մխիթարութիւն

Սաֆրայի։

Այլ դեղ. ա՛ռ դեղին հալիլէ աղցած եւ մաղած երկու նուկի, եւ ՚ի թրջոց արկ ՚ի յերեսուն դրամ ճուլապ. եւ արկ ՚ի վերայ քառասուն դրամ ջուր, եւ թող օր մի եւ գիշեր մի. ապա աճըռէ, եւ քամէ, եւ խմելոյ տուր։ Ապա թէ կարիք լինի՝ որ այլ շուտով այրնես, ա՛ռ մէկն մին ՚ի յայդ ջրերոյտ, եւ արկ ՚ի հաւանն ՚ի վերայ նոյն չաքս հալիլայի, եւ հար հաւանի կոթովն աղէկ, ապա քամէ, եւ տո՛ւր որ խմէ։

Ապա թէ տաքութիւնն աւելի լինի յայս ջերմս, խառնէ յայդ դեղերդ պզրղատունի լուղապ տասն դրամ, եւ տո՛ւր որ խմէ։ Ապա թէ կարիք լինի ՚ի յայլ ուժով դեղ, եւ հիւանդն կարող է՝ որ վերցնել կարէ, դու ա՛ռ կէս տանկ սակամոնի կամ տանկ մի, եւ տո՛ւր սակաւ մի ճուլապով, կամ մանիշկի շարապով, կամ եղկ գարեջրով, կամ սրքնճպինով։

Ղուռս մանուշակի, լուծման։

Այլ նշանք մանուշակի կուրսի, որ լուծումն այրնէ, եւ օգտէ այդ ջերմանտ։ Ա՛ռ չոր մանիշակ, եւ խիարի ունդ կտւած երեք երեք դրամ. սակամոնի կէս դրամ. զամէնս աղա՛ եւ մաղէ, եւ ջրով շաղւէ, կուրս արա, եւ ՚ի շքի չորացո, եւ տո՛ւր դրամ մին եւ կէս տանկ։

Եւ զամենայն լուծման դեղերն ՚ի յայն օրն տուր՝ որ չունենայ զնոպայն. այլ ՚ի նոպային օրն մի՛ տաս զլուծման դեղն. իսկ թէ վերաբերութիւն տաս այրնել, պատեհ է։ Եւ զայդ ՚ի դողալուն ատենէ սկիզբն արա, կամ ՚ի տաքութեան սկիզբն տաս այնել զվերաբերութիւնն սրքնճպինով եւ տաք ջրով. եւ ՚ի յայս ջերմս պատեհ է որ հետէն սրքնճպին խմէ, շատ օգտէ։ Եւ ՚ի յայլ յամենայն բորբոսային ջերմերն տո՛ւր զսիրքանճուպինն, զի զբորբոսած նիւթն պարկեշտցնէ, եւ հանէ ընդ գոզին, եւ ընդ ձեռնալուային, եւ ընդ քրտինքն հանէ։

Ապա թէ յերկար քարշէ այս հիւանդութիւնս, տո՛ւր գարեջուր՝ յոր եփած լինի ըռզիանի տակի կեղեւն եւ իւր հունդն. զի ըռզիանի տակի կեղեւն եւ ունդն պարկեշտցնէ զբորբոսած նիւթն, եւ հանեն յերակացն։ Եւ այլ ՚ի դողալուն սկիզբն՝ եւ երբ դողն առնու զմարդն՝ զոտսն եւ զձեռսն ՚ի տաք ջուրն դիր. եւ նոյնպէս ներքեւ հանդերձին տաք ջուր դիր, հանց որ շոգին եւ տաքութիւնն ՚ի մարմինն հասանի. եւ զհանդերձն՝ որ հագնի՝ բրդէ տուր զուգել։

Ապա թէ յերկարանայ հիւանդութիւնն, եւ կամ տաք նիւթն ՚ի յինքն աւելի լինի, տո՛ւր վարդմարապայ, եւ շաքարով սրքնճպին տասն տասն դրամ որ խմէ. եւ երբ պակասութիւնն, տո՛ւր զվարդին փոքր կուրսն սրքնճպինով, եւ օգտէ Աստուծով։ Իսկ եթէ յերկարանայ այդ հիւանդութիւնդ, ապա տո՛ւր զսապռն՝ զոր ըռազիանի ջրով եւ հնտիպէի ջրով թրջած լինի. եւ զինքդ ՚ի յակրայբադինն գտանես գրած։

Էհաննայ սրափիոնացւոյ որդին ասէ ՚ի նոյն պատճառդ, եթէ այս ջերմանս պատճառն այն լինի՝ որ երկուսն ՚ի չորից նիւթիցն, կամ երեքն բորբոսին, եւ խառն ջերմ այրնեն. եւ իւր նշանն ըստ աւելի եւ ըստ յաղթող նիւթին լինի, որ աւերեալ բորբոսեցաւ ՚ի չորից նիւթոցն։ Իսկ նշանքն զամէն մէկ ՚ի յառաջ քան զայդ ցուցաք օգնութեամբն Աստուծոյ։

Իսկ իւր ստածումն եւ բժշկութիւն այն է, որ բժիշկն իր մտօքն աղէկ տեսանէ եւ իմանայ, եթէ ՚ի չորից նիւթոցն ո՛րն բորբոսեցաւ, ո՛րն է զօրաւոր եւ յաղթողն։ Ապա թէ աւեր արիւնն զօրաւոր եւ յաղթող երեւնայ, պատեհ է որ երակ առնու ըստ հիւանդութեանն, եւ ըստ հիւանդին զօրութեան արիւն թողու. եւ զդէմսն աւելի ՚ի յարեանն ՚ի ջերմանն ստածումն այրնէ։ Ապա թէ ՚ի յայլ նիւթոցն տեսանես յաղթող եւ զօրաւոր, տե՛ս թէ ո՛ր է ՚ի չորիցն յաղթող եւ զօրաւորն՝ իւր նշանօքն, որ է մաճասին երակն, եւ ՚ի ղարուրայն, եւ պուրհանն, եւ ՚ի յայլ պատահմունքն՝ որ զկնի հիւանդութեանցն լինին։

Իսկ եթէ խարտէշ մաղձն լինի զօրաւոր եւ յաղթող, զտետռատէօս ջերմանն զստածումն ՚ի բանի պահէ։ Ապա թէ արիւն լինի աւելի եւ յաղթող, զսինայխօս ջերմանն զստածումն ՚ի բանի պահէ։ Ապա թէ պալղամն տեսանես կարող եւ յաղթող, զափիմեռինոս ջերմանն զստածումն ՚ի բանի պահէ։ Ապա թէ սեւ մաղձն՝ որ է սաւտայն՝ տեսանես յաղթող եւ զօրաւոր, զտետռատէօս ջերմանն ստածումն ՚ի բանի պահէ, որպէս յիշեցաք զամէն մէկ ՚ի յիւր գլուխն զնշանն եւ զստածումն ուրիշ ուրիշ եւ ՚ի լման։ Ապա թէ երկու նիւթ կամ երեք՝ որ աւերեալ բորբոսեցան՝ հաւասար լինին, նոյնպէս եւ դու զստածումն եւ զդեղերն եւ զկերակուրն հաւասար եւ ՚ի միջավայր արա։ Եւ այլ յարեցի՛ր ՚ի յուժ հիւանդին, ՚ի ժամն, եւ ՚ի տարիքն, եւ ՚ի սովորութիւն, եւ տո՛ւր զդեղն եւ զկերակուրն հակառակ ըստ նիւթիցն խառնմանն, օգտակար է, թէ Աստուած կամի։