Գիրքերու քովն ի վեր

ՍԱՀԱԿ - ՄԵՍՐՈՊ

« ԻՎԱՆՃԷԼԻՆ » եւ « ՑՈԼԱՐԱՆ ԱՆԳԼԻԱԿԱՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ »)

Պ. Սահակ - Մեսրոպ շատ գնահատելի աշխատութիւն մը կ՚ընէ անգլիական գրականութեան ճաշակը մեզի հաղորդելու իր նախաձեռնութեամբ։

Արդէն իսկ ամիսներ առաջ թարգմանած է Լոնկֆելլոյի « Իվանճելին » ը, այդ խանդաղատանքով լեցուն հովուերգութիւնը, ուր իր պարտութեան մէջ հոյակապ նկարէնութիւն մը, իր մաքրութեան մէջ տարօրէն բաբախուն սարսուռ մը իրարու կու գան։

Երկրորդ գիրքին մէջ սակայն դասական հեղինակներէ վերցուած կարգ մը քերթուածներ չեն ներկայանար մեզի նոր գոյնով մը, նոր հրապոյրով մը։ Կան սակայն էջեր ալ, ուր իրական մեծութիւններու հետ գտնուելու հաճելի պատկառանքը կ՚ունենաս։

Այդ քերթուածներուն աղբիւրի պարզութիւնը հիանալի է ամէն բանէ առաջ։ Տաք փափաք մըն է ինծի համար այս կերպով սկսուած շարժումը ընդհանրացած տեսնել։

« Իվանճելին » ի մէջ Պ. Սահակ - Մեսրոպի ոճը քիչ անգամներ նուաղում է ունեցած։ Խորապէս տիրած իր նիւթին՝ այդ ոճը կրցած է հետեւիլ պատկերներու լայնքին ( ampleur ) եւ հասնիլ զգայնութեան ստեղնաշարին։ « Ցոլարան » ի յաջողած քերթուածներուն մէջ դարձեալ այդ ոճը գտած է վճիտ սահունութիւն, կենդանի ու ծաւալուն քաղցրութիւն։ Կը տեսնես, որ բառերը իրենք իրենց կը վազեն՝ տարտամ մեղեդիի մը ընդմէջէն:

Բայց ուրիշ էջերու մէջ այդ դիւրութիւնը անհետ կ՚ըլլայ: Կը հասկնանք ճիգը, աշխատութիւնը, որ բարկ քրտինքի հոտ մը կը բերէ այդ քերթուածներուն մէջ։ Տեղ - տեղ բառերը կը թանձրանան, հաստ ու կպչուն՝ դժուարութիւն կրելով լեզուէն դուրս ելլելու։

Այս անհաւասարութիւնը հեռու է սակայն իր թարգմանութեանց արժէքը խորապէս վիրաւորելէ։ Ան՝ իմ կարծիքով՝ արդիւնք է անզգուշութեան։

Կրկնապէս ուշադրութեան արժանի են այդ երկու գիրքերը, վասնզի մեր ծանրացած, փայլի ու զարդի տակ խղդուած գրականութեան մէջ քիչ մը բնականութիւն, քիչ մը դաշտի հով ու աղբիւրի ջուր կը վազցընեն::

1914