ԻԲ.
Երբ
Հիւնքեարը
Տատեանի
հետ
առանձին
մնաց,
մտերմական
շարժուձեւով
մը
քովիկը
նստեցուց
զանի
սկսաւ
փաղաքշել.
–
Արթի՛ն,
կ’ըսէր
ընտանի
շեշտով
մը,
գիտե՜մ,
Սայիտ
բաշան
քեզի
չի՛
քաշեր,
բայց
դուն
աչքս
նայէ՛,
անցընե՛նք
անգամ
մը
սա
սեւ
ժամը,
վաղը
պիտի
տեսնես,
ինչե՜ր,
ինչե՜ր
պիտի
ընեմ
քեզի,
մի՛
պահեր
ինէ,
շիտակը
խօսէ՛,
եթէ
ընդհանուր
ներումը
հրատարակեմ,
Իզմիրլեան
Պատրիարքին
բարկութիւնը
կ’իջնա՞յ։
–
Ի՜նչ
կ’ըսէք,
Վեհափա՛ռ
Տէր,
յարեց
Տատեան,
Իզմիրլեան
Պատրիարքը
սիրուած
ու
յարգուած
անձնաւորութիւն
մըն
է
Պոլսոյ
դիւանագիտական
բոլոր
շրջանակներուն
մէջ.
աւելի՛ն
կայ,
թէ՛
մայրաքաղաքի
եւ
թէ՛
գաւառներու
հայ
ժողովուրդէն
կը
պաշտուի՜.
հետեւաբար,
պէտք
չէ՛
զինքը
ծայրայեղութեան
մղել.
եթէ
Ընդհանուր
Ներումի
կայսերական
բարձր
իրատէն
հրատարակուի
եւ
անմիջապէս
արձակուին
բոլոր
քաղաքական
դատապարտեալները,
հաւատացէ՛ք,
Վեհափառ
Տէր,
ամբողջ
հայ
ազգը
կը
գինովնայ
ցնծութենէն։
Գալով
մեծ
դեսպաններու
ներկայացուցած
Բարենորոգումներու
Ծրագրին,
ասոր
վրայ
խորհելու
երկա՜ր
ժամանակ
կայ
տակաւին։
–
Ա՜խ,
մռլտաց
Համիտ,
ի՜նչ
ըսեմ
այն
Ներսէս
Պատրիարքին,
որ
Հայկական
Հարցի
մը
փորձանքը
փաթթեց
գլխուս.
այդ
անիծեա՜լ
Խասգեղցին
թաղեցինք,
բայց
ի՜նչ
օգուտ,
Խասգեղցիին
յաջորդեց
Գում
Գաբուցին,
Իզմիրլեան
Պատրիարքը,
որ
ճի՛շդ
Ներսէսին
քիթէ՛ն
ինկած
է…։
–
Վեհափա՛ռ
Տէր,
յարեց
Տատեան
համարձակ
շեշտով
մը,
ներեցէ՛ք,
Հայկական
Հարցը՝
նոր
հարց
մը
չէ,
օսմանեան
մեծազօր
կայսրութեան
գոյութեան
հետ
կա՜պ
ունի
ան։
Եթէ
սա
վերջին
դէպքերը
տեղի
ունեցած
չ’ըլլային,
չը
պիտի
վերարծարծուէր
այդ
հարցը…
–
Ո՞ր
դէպքերը,
հարցուց
Համիտ.
–
Սասունի
Դէպքը,
Վեհափա՛ռ
Տէր,
պատասխանեց
Տատեան,
այլապէս,
Եւրոպան
ինչո՞ւ
պիտի
միջամտէր
կայսրութեան
ներքին
գործերուն…։
Ապտիւլ
Համիտ
կը
խնդար
մտովի
Տատեանի
վրայ։
Ինքզինք
շուարած
կը
կեղծէր
կացութեան
առջեւ,
սակայն,
թերեւս
Տատեանէն
աւելի
համոզուած
էր
թէ՝
Ռուսիոյ
Վեհափառ
Ցարը,
իր
Օգոստափառ
Եղբայրը,
որուն
ուղղած
էր
ժամանակին
ինքնագիր
նամակ
մը
մեծ
դեսպան
Պ.
Նէլիտօֆի
ձեռքով,
վերջին
պահուն
պաղ
ջուր
մը
պիտի
լեցնէր
Անգլիոյ
գլխուն,
ետ
քաշուելով
համաձայնութենէն։
Մտերմական
տեսակցութիւնը
տեւեց
այսպէս
մէկ
ժամէն
աւելի։
Նոյն
օրը
Տատեան
լիաբուռն
վերադարձաւ
Եըլտըզէն
Պէշիկթաշի
իր
բնակարանը,
ուր
կը
սպասէր
իրեն
բրիտանական
մեծ
դեսպանին
առաջին
թարգմանը։
ՎԵՐՋ
