Վարք սրբոց հարանց…, հատոր Բ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԱՅՍ են վարքն սիրելեացն աստուծոյ, զի մի լիցի հայել նոցա աստ կամ անդ, այլ առաջի հայել պարտ է. եւ բազմաբանութենէ հեռանալ, եւ գծուծ զգեստիւք եւ հարկաւոր կերակրովք. եւ ունայն յամենայն ընչից։ Իսկ գինի եթէ պատճառս հիւանդութեան լինի՝ սակաւագոյն վասն ստամոքսի. իսկ բանս երկիւղիւ եւ ցածունս։ Եւ ուր եւ հանդիպիմք, պարտ է լինել կրսեր եւ սպասաւոր եղբարց մերոց, եւ ոչ բանալ եւ ոչ զմի յանդամոց մերոց առաջի մարդկան, եւ մի մերձենալ մարմին օտար. իսկ համարձակութեանց պատրաստել որպէս մահուանէ։ Եւ ունել զվարս պարկեշտութեամբ, զի մի հեռասցի մէնջ զօրութիւն եւ օգնական ութիւն արարչին մերոյ. իսկ եթէ ննջեսցէ. մի ոք տեսցէ զնա։ Եւ զխօխ ոչ է պարտ արկանել առաջի մարդոյ. եւ եթէ հազայ վերայ սեղանոյն, պարտ է դառնալ արտաքոյ սեղանոյն ձգել զխօխ։ Իսկ զկերակուրս եւ զըմպելիս հանդարտութեամբ պարտ է առնուլ, եւ ոչ պարզել զձեռս համարձակութեամբ առաջի եղբարց։ Ապա եթէ հանդիպի ոք օտարական սեղանն, մի անգամ կամ երկիցս, եւ թէ առաւել եւս երիցս պարտ է մեծարել զնա վասն կերակրոց, եւ այլ ոչ եւս։ Եւ եղիցին պատրաստ ոտքն եւ ձեռքն եւ զգեստքն եւ բերանն խօսելոյ սեղանն անդ, եւ յօրանչելոյ եւս արգելուլ։ Իսկ մտանել խուցս վարդապետի կամ աշակերտի եւ կամ սիրելւոյ, յոյժ պատրաստել պարտ է հայելոյ յընչից որ անդ կայ. եւ հանդարտութեամբ պարտ է բանալ եւ փակել զդուռն զիւրն զընկերին։ Եւ ճանապարհին ոչ է պարտ փութալ յառաջ քան զաւագագոյնսն, եւ եղիցի հնազանդ եւ ունկնդիր ըստ ամենայն իրաց։ Իսկ ստանալոյ ընչից ամենեւին պատրաստ. եւ յաշխարհական զբօսանաց, զի մի լիցի ծառայ սատանայի։ Եւ ուրախութեամբ խօսել ընդ ամենայն ոք, եւ սրբութեամբ հայել ընդ ամենայնի։ Եւ եթէ մնասցէ եղբայրն ճանապարհին, պարտ է կալ մինչեւ գայ. եւ որ առողջ է, հիւանդին պարտ է խնամ տանել։ Եւ ոչ է պարտ գայթակղեցուցանել զեղբարս ըստ ամենայն վնասուց. այլ հանապազ մեք եղիցուք պարտաւորք. եւ զամենայն խոնարհ գործս մեզ է պարտ գործել, եւ ընդ ծաղրական բանից ոչ է պարտ ժպտել եւ ոչ զատամունս բանալ։ Եւ խօսելն ընդ կանայս՝ պարտ է դարձուցանել զերեսս եւ ապա խօսել, եւ որպէս յորոգայթից սատանայի պարտ եւի նոցանէ հեռանալ եւ տեսութենէ նոցա մեկնել, զի մի՛ ապականեսցի բն ութիւն չար ախտից։ Եւ թէպէտ եւ քորք իցեն կամ ազգականք, պարտ է հեռանալ սիրոյ նոցա որպէս յօտարաց. եւ միաւորութենէ նոցա որոշել պարտ է, զի մի հովասցի սիրոյն աստուծոյ։ Եւ համարձակութենէ մանկանց եւ ընկերաց եւս՝ որպէս սատակիչ օձէ պարտ է հեռանալ, զի մերձաւոր սատանայի է համարձակութիւնն եւ հեռացուցանող յայ. եւ մի եղիցին մեզ խորհրդակից եւ հաղորդակից մանկունքն եւ մանկագոյնքն։ Եւ արդ որ երկնչի տեառնէ. խաղաղեալ է խորհրդոց եւ աղքատ է յընչից. եւ ոչ արձակէ զփիլոնն ըստ ամենայն պատճառի, եւ հանդարտութեամբ կատարէ զգործսն, եւ հրեշտակէ պահպանողէ իւրմէ պատկառի, եւ յերկիւղն աստուծոյ մնայ։ Արդ ուտել եւ ըմպել ընդ կին մարդ մի՛ յանձին կալջիր, թէ մեռանել եւս հասանիցէ. զի թէ ընդ մայր եւ ընդ քոյր քաղցրութեամբ կերակուր եւ ըմպելի ճաշակել եւ մարմնական ուրախութիւն առնելով հեշտանալն որպէս թէ չիք ոք պարսաւող՝ զի ընդ մայր եւ ընդ քոյր է, վասն այսորիկ բարւոք է դեղ մահու ճաշակել՝ քան ընդ մայր է ընդ քոյր այսպիսի կերակուր ուտել։ Դարձեալ բարւոք է ննջել ընդ վիշապի, քան թէ մի անկողին ընդ եղբայր։ Եւ եթէ կամիցի այն եղբայրն որ յառաջադէմ է քան զքեզ՝ սաղմոսել եւ կամ ծունր կրկնել, լուր նմա քաղցրութեամբ, եւ կամ զլեզուն սանձել եւ մտօքն զաստուած օրհնել, մի՛ կալ հակառակ. այլ հպատակ լեր։ Եւ մի սուտ խօսել եւ կամ երդնուլ յանուն տեառն. եւ մի բամբասել եւ մի զրկեր. այլ կործանեա զմարմնաւորսն. եւ մի պակասեցուցաներ զմի հոգեւորացն։ Եւ դատ մի մերձնեար. այլ համբեր. թէպէտ եւ անմեղ իցես. որպէս զպարտաւոր կաց։ Եւ ոչ է պարտ սիրելի լինել իշախանաց. զի որոշիլ նոցանէ արժան է, քանզի մեծ որոգայթ են նոքա եւ որսան զամենեսեան յապականութիւն. եւ զի բարւոք է արկանել բերան քո կայծակունս հրոյ՝ քան զհամեղագոյն կերակուրս իշխանաց։ Եւ եղիցիս ողորմած յամենայնի եւ որոշել բնութեամբ յամենայնէ։ Եւ եղիցիս պատրաստ բազմախօսութէ, զի նոքա շիջուցանեն սրտէ քումմէ զհոգեւոր շարժմունս։ Եւ միաւորութէ բարկացողաց փախչել եւ զերծանել, զի մի եղիցուք եւ մեք բարկացողք, եւ խաւաեսցին ոգիք մեր մոլորութեան եւ վերասցի մէնջ հոգին սուրբ եւ լինիցիմք բնակութիւն չար ախտից։ Զայսոսիկ զպատուիրանս եթէ պահեսցուք, միաւորիոք առ աստուած, եւ հոգի աստուծոյ մեզ բնակի։
      
       ԽՐԱՏՈՒՔ ՍՈՒՐԲ ՀԱՐՑՆ
       Որ ոք կամիցի Քրիստոսի աստուծոյ հաճոյ լինել առաքինութեամբ, յառաջ քան զամենայն զխոնարհութիւն եւ զհամբերութիւն եւ զերկայնմտ ութիւն պարտի ստանալ, զի պատահեալ նեղութեանցն մի անզգոյշ լիցի. ըստ այնմ որ ասէն, որդեակ, եթէ գաս ծառայել տեառն, պատրաստեա զանձն քո ամենայն փորձանաց։ Եւ յորժամ համբերութեամբ յաղթեսցես փորձանաց որք ներքուստ կամ յարտաքուստ եւ կամ սուտ եղբարցն վշտէ, զայն մի՛ փառս մարդկան համբերեր, այլ փառս այ. վասն զի հոգեւոր ճգնութեանցն ծնանին հպարտութիւնքն եւ մեծաբանութիւնք, որք ապստամբեցուցանեն զհոգին յաստուծոյ։ Վասն այսորիկ զօգտակար առաքինութեանց բուռն հարցուք, զխոնարհութենէ եւ զհեզութենէ եւ զհնազանդութենէ, որք հարկաւորագոյնք են եւ կարեւորագոյնք, յորոց ոչ ինչ ծնանի ախտ հպարտ ութեան կամ ամբարտաւանութեան կամ փառասիրութեան. այլ յորոց խաղաղութիւն եւ սէր եւ հաստատ ութիւն հաւատոյ, որ է զարդ կրօնից եւ նման ութիւն հեզութեանն Քրիստոսի, որում հաճի աստուած եւ հանգչի եւ տայ շնորհս առատապէս եւ զկեանքն յաւիտենից։ Եւ որք կամիցին զսրբութիւն եւ զկուս ութիւն պահել եւ կենացն յաւիտենից հասանել, ընդ ընկերս կացցէ ընդ ճշմարիտս եւ ընդ միաբանակեացս, զի միմեանց շինեսցին սիրովն Քրիստոսի. քանզի եղբայր յեղբօրէ օգնեալ՝ իբրեւ զքաղաք է պարսպեալ. ըստ այնմ. աստուած բնակեցուցանէ զմիակրօնս տանն աստուծոյ. եւ եթէ՝ ուր երկու եւ երեք ժողովեալ են յանուն իմ, անդ եմ ես միջի նոցա։ Որք զհնազանդութիւն եւ զսէր ունին զգեցեալ, յորոց միջի եւ Քրիստոս, որք օրինակ բարի եւ տիպք նախանկարք լինին մարդկան. ըստ այնմ. տեսցեն զգործս ձեր բարիս, եւ փառաւորեսցեն զհայրն իմ որ յերկինս։ Եւ զանարգ եւ զգայթակղեալ եղբայրն ձեռն հոգեւորն խրատու պատուականս հանեալ՝ բերան աստուծոյ կոչեսցին։
       Եւ առաջնորդին պարտ է արթուն եւ զգաստ լինել քան զամենայն եղբայրութիւնն, եւ գոլ մեծախորհուրդ եւ երկայնամիտ, հայելով ծանր ութիւն պաշտամանն յոր կարգեցաւ։ Եւ որպէս մեծ է անունն, այնպէս եւ վարուքն պարտի մեծ լինել, զի մի՛ անուղղայ եւ անկարգ պահելով զեղբարսն՝ եւ հպարտացեալ իշխանաբար վարիցի ընդ նոսա. եւ խրտուցեալ եղբարցն չարաթոյն լեզու նորա եւ յանգութ շարժելոյ ընդ նոսա, օցտեալ նմանէ ուսցին զանհնազանդութիւնն, եւ շփոթմունք եւ պատկառումն եղեալ միջի՝ սատանայական խռովութեամբ լցցին, եւ ինքն առաջնորդն եւ խռովարարքն ընդ իւր մատնեսցին գործ սատանայական եւ կորուստ յաւիտենից։ Զի չար առաջնորդն ոչ միայն զինքն կորուսանէ, այլ եւ բազմաց լինի պատճառ. իսկ բարի առաջնորդն ինքեան եւ բազմաց լինի առիթ փրկութե, քանզի հայր է եւ գթայ վերայ որդւոց եւ հոգայ զպէտս հոգւոց նոցա. վասն զի աստուածային անուն եդաւ վերայ իւր. ըստ որում ասէ առաքեալն. ընկալաք զհոգին սուրբ, որով աղաղակեմք աբբայ հայր։ Վասն այսորիկ ինքն է առաջին յեկեղեցին՝ որ ուսուցանէ ամենեցուն զհրամանս Քրիստոսի։ Յաղագս այսորիկ հայրն հրամանացն աստուծոյ պարտի ոչ ինչ թերի ունել, այլ առնել եւ ուսուցանել զամենայն օրէնս, որպէս զի իւր վարքն եւ խրատն միապէս լիցին եւ երեւեսցին. եւ այն իբրեւ զխմոր լիցի յարդարութիւնն աճեցուցանել զնա, եւ զամ աշակերտեալսն նոյնն դարձուսցէ նմանուի։ Եւ ինքն պարտի լինել միշտ խորհրդական, եւ զմտաւ ածել եւ դիտել զհնազանդն եւ զանհնազանդն հօրն. եւ զհնազանդն պատուով սիրել, իսկ զանհնազանդն գթով եւ օրինօք խրատել եւ հնարիւք հնազանդեցուցանել. ապա թէ ոչ գայցէ լաւ անդր եւ յուղղութիւն, մերժել պարտ է զայնպիսին. բայց վասն յանցանաց եղբարցն երկնչել պարտի յայ, քանզի գիտելով գիտասցէ զայս ճշմարտապէս՝ զի ընդ ամենեցուն մեղացն համարս սալոց է առաջի աստուծոյ։ Իսկ եթէ եղբարքն անհնազանդ ութիւն ցուցանիցեն ընդդէմ նորա, եւ յամառեալ զօրէնս կարգացն արհամարհիցեն, եւ զգուշացուցանելն ոչ լինիցին ունկնդիրք, յայնժամ հայրն զմարգարէին առաջի աստուծոյ ասասցէ. տէր, դու գիտացեր զի զարդարութիւնս քո ոչ ծածկեցի սրտի իմում, զճշմարտութիւնս քո եւ զփրկութիւնս քո. այլ ինքեանք հպարտութեամբ արհամարհեցին, եւ ունկնդիր ոչ եղեալ օրինացն քոց՝ անձամբ զանձինս իւրեանց սպանին։ Այսպէս ունել զառաջնորդութիւնն արդար ութիւն է եւ հանճարեղութիւն եւ հաճոյ Քրիստոսի աստուծոյ. որում փառք եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից . ամէն։