Ստամպօլոյ պատմութիւն

Ագ, ճերմակ, սպիտակ.
       Ագ պապայ, գիղւ մը Պէյգօզի ներսերը
       Ազապ, տանջանք.
       Ազապ, ամուրի, կոյս.
       Եզապ գափի, Ղալաթիոյ մօտիկ տեղ մը.
       Աթ, ձի.
       Աթ-բազար, ձիավաճառ.
       Աթ-մէյտան, Այա Սօֆիայի մօտ հրապարակ մը.
       Ալաթ որ է՝ ելաթ, կազմած, նիւթ.
       Ալաճայ, Ալաճէ, խատուտիկ.
       Ալաման, գերման.
       Ալայ, հանդէս.
       Ալայ քեօշկի, հանդիսատուն.
       Ալթի, ներքեւ.
       Ալթմըշ, վաթսուն.
       Ալի պէկ, գիւղ Քեհատհանէի բարձունքին վրայ.
       Ալլահեէկ իմա՛ Ալլահէկպէր, Բարձրեալն Աստուած.
       Ալօնեան, տեսակ մը գինի.
       Ալ օսման, իմա Ալի օսման
       Ախարաթ, եկամուտ.
       Ախըր, ախոռ.
       - Գափի, Գում Գաբուի մօտ տեղ մը.
       Ախի՝ ճիշդը ա՜խ, եղբայր.
       Ահեօլ, Ահեօլ - Պուրկազ ըսուած տեղը Սեւ ծովի վրայ.
       Աղաճ, ծառ.
       Աղայ Չայիրի, Եէտի Գուլէի մօտ տեղ մը.
       Աղաւատ՝ ճիշդը՝ Աղաւէթ, մեծաղայ, ականաւոր.
       Աղզի, բերան.
       Աղքիրման, քաղաք Սեւ ծովու եզերքը.
       Աճէմ, Պարսիկ.
       Աճէմիստան, Պարսկաստան.
       Աճէմ օղլանի, ծառայ եէնիչէրիներու.
       Ամէրէ կամ ամիրի, պետ, հրամայող.
       Ամպար տե՛ս Անպար.
       Ամպէր, բուրկէն.
       Այա, տե՛ս Այիա (Եանի) սուրբ (Յովհաննէս).
       Այազ, սառն.
       Այազմայ, բուժաղբիւր.
       Այդաֆօս, փոխանորդարան.
       Այեա, սրբուհի.
       Այ Իստիֆան, գիւղ մը.
       Այվան սարայ, Պալաթի մօտ տեղ մը.
       Անաման, աննման.
       Անկինար, կանկար.
       Անպար, շտեմարան.
       Ապ, ջուր.
       Ապի Հայան իմա՛ Ապի Հայաթ, զոր սովորութիւն է ըսել քաղցրահամ ջուրի համար, եւ որ կնշանակէ՝ կէնսատու ջուր.
       Ապուսույուտ, յատուկ անուն.
       Առնաւուտ, ալպանացի.
       Ասլան, առիւծ.
       Ասլանխանէ, առիւ ծանոց.
       Ասըլպէնտ, կնդրուկ.
       Ատա, կղզի.
       Ատամ, մարդ.
       Արազ, օղի.
       Արայճի, խուզող, փնտռող.
       Արէպի տօլապ, Արաբական պարունակ, որ Թուրքերու տուները կը գտնուի. կանանոցը բաժանող պատի մը մէջ զետեղուած. կը դառնայ իր վրայ, եւ կանանոցին կերակուրը տալու յատուկ է.
       Արիֆ, իմաստուն, գիտուն.
       Արհանկէլօ, հրեշտակապետ.
       Արհօնդայ, բազմաճոխ.
       Արմա, զինանշան.
       Արմաղան, ընծայ.
       Արվանիտ, Խըրվադիա.
       Արտլարը սըրա, իրարու ետեւէ.
       Արփայ, գարի.
       Արփայ էմինի, գարեպահ.
       Աւրէթ փազար, Պոլսոյ կողմը տեղ մը.
       Աքընթը, Աքընթի, հոսանք.
       Աքճէ, դրամ.
       Աքճէ պապա, դրամի համար գործածուած ասութիւն մըն է իբր՝ “ամէն բանի կարողը դրամն է„ ըսելու պէս.
       Աֆիէ՛թ, անուշ, կենդանութիւն.
       Աֆիէթլէ՛ր, անուշնե՛ր.
       Աֆիէթ ոլա՛, անուշներ ըլլայ: Այս երեք ասութիւնն ալ Թուրքերէնի մէջ սովորութիւն է ըսել, երբ մեկը բան մը ուտէ կամ խմէ, նոյն իսկ երբ ծեծ ուտէ.
      
       Բաբա իմա՛ բիբօ, ծխափող.
       Բադրոնական, պապական, քահանայապետական.
       Բանայեա, Աստուածամայր.
       Բանմարգարիստօ, ամեներանեան
      
       Գաբուցին իմա՛ գաբուչինեան, վեղարաւոր.
       Գագում, մկնաքիս, տեսակ մը մուշտակ շա՛տ յարգի.
       Գադա կամ գէբէ, խորսխալից կարկանդակ մը.
       Գազ, սագ.
       Գազագ, գազախ, խազախ.
       Գազասկէր տե՛ս Գազէսքէր.
       Գազէսքէր, Գազիասքէր, դատաւոր.
       Գաթայիֆ կամ Խատայիֆ, ճերմակ, մազի թելերու պէս շինուած խմորեղէն մը.
       Գաթըր, ջորի.
       Գաթըրճի, ջորեպան, ջորեվաճառ.
       Գազի իմա՛ Ղազի, յաղթական.
       Գալաթարեայ, Այ Ստէֆանօի մօտ տեղ մը.
       Գալաթիա, Ղալաթիա.
       Գալաս, Կալաց.
       Գալաֆաթ, կպրաձիւթ.
       Գալաֆաթել, կպրաձիւ թել.
       Գալգան, վահանաձուկ.
       Գալեաթան, տեսակ մը նաւ.
       Գալիօն, արքունի նաւ.
       Գալֆայ, ճարտարապետ.
       Գահվէ, սուրճ. Գահվէճի, սրճարար.
       Գայա, Գայալար, ժայռ, ժայռեր.
       Գայեըկ, Գայերք, Գայիկ, նաւակ.
       Գայերքխանէ, նաւակայք.
       Գայեըքճի, նաւարար.
       - խան, օթարան նաւավարներու.
       Գանճա, Գանջա կամ Խանջա, ճանկ.
       Գանտիլ, կանդեղ.
       Գանտիլլի Վոսփորի վրայ, գիւղ մը (կանդեղաւոր).
       Գաշմէր, ծաղրածու.
       Գաշմէրան, ծաղրածուք.
       Գասապ, մսավաճառ.
       Գասապա, աւան, գիւղաքաղաք.
       Գասըմ, Աշնանամուտ, տօն Դէմետրեայ.
       Գատըրկա, պատերազմիկ նաւ.
       Գար կամ Գառ, ձիւն.
       Գարա վիքիրի քիրման, սխրալի եւ պատուական.
       Գարամանլի, Գարամանցի (Կիլիկեցի).
       Գարայ, ցամաք.
       Գարէնֆիլ, մեխակ.
       Գարճի, ձիւնավաճառ.
       Գարճի պաշի, ձիւնապահ.
       Գարտաշ, եղբայր.
       Գաւագ, բարտի.
       Գափան, վաճառանոց.
       Գափէտան, նաւապետ.
       Գափէտան փաշա, ծովապետ.
       Գափի, դուռ.
       Գափիճի, դռնապան.
       Գափիճի պաշի, դռնապանապետ.
       Գափի քեահիասի, գործակատար.
       Գափլան, ինձ.
       Գափլի պաղու, կրիայ.
       Գէզայ իմա՛ Casa, տուն, ապարան.
       Գըզ, աղջիկ.
       Գըզ գուլէ, աղջկաշտարակ.
       Գըզըլ, շառագոյն.
       - Ատա, շառագոյն կղզի (մին իշխանաց կղզիներու).
       Գըզըլճա, կարմրագոյն (տեղի անուն).
       Գըզլար աղա, ներքինապետ.
       Գըլան, դահեկան.
       Գըլըճ, թուր.
       Գըլըճ պալըգ կամ գըլըճ պալըղ, թրաձուկ.
       Գընալի, կարմիր.
       Գըպլէ տե՛ս Ղըպլէ.
       Գըռալ տես Գըրալ.
       Գըռան, կոտրող.
       Գըսմէթ, բախտ.
       Գըրալ, արքայ, թագաւոր.
       Գըրք, քառասուն.
       Գուբբէ կամ Գուբպէ, գմբէթ.
       Գուբբէ ալթի, գմբեթի ներքեւ.
       Գուլագ, ականջ.
       Գուլագսըզ (տեղւոյ անուն), ականջատ.
       Գուլէ տե՛ս կլայ.
       Գում, աւազ.
       Գումլուճայ, աւազուտ.
       Գումպուրկազի, տեղւոյ անուն՝ Չէքմէճէէն վեր.
       Գումպէթ, գմբէթ.
       Գույումճի, ոսկերիչ.
       Գույումճի պաշի, ոսկերչապետ.
       Գունտուրայ, կօշիկ.
       Գուշ, թռչուն.
       Գուշխանա կամ Գուշխանէ, թռչնանոց.
       Գուռի, չոր.
       Գուռի սրքի, անվնաս թնդանօթաձգութիւն.
       Գուրշուն, կապար.
       Գուրշունլի, կապարաւոր.
       Գրիէ էլէիսօ, Տէ՛ր ողորմեա՛.
       Գօլթուզ կամ Խօլթուխ, փոքրիկ գինետուն.
       Գօճայ տե՛ս Խօճայ.
       Գօյնումա, իմ ծոցս.
       Գօնսուլ, հիւպատոս.
       Գօռ տե՛ս կեօռ.
      
       Դալիան, ձուկ որսալու կայան.
       Դարդ, ցաւ, հոգ.
       Դաւշան տե՛ս տաւշան (ատա).
       Դաւր իմա՛ տավար, խաչն.
       Դէրա Սանդա, Սուրբ երկիր.
       Դըմսահ, տիտեռն, կոկորդիլոս.
       Դին կամ թիւն, խոշոր ձուկ մը.
       Դրապէզ, սեղան.
       Դրեադա (այեա), սուրբ Երրորդութիւն.
       Դօճ որ է՝ Dauge.
       Դօփ, Դօփչի, Գօփչիլար տե՛ս Թօփ.
      
       Եալի քեօշկի, ծովեզերեայ ապարան.
       Եաղ, իւղ.
       Եաղլըք, թաշկինակ.
       Եայլա, վայր, բնակարան.
       Եանա՛շ, մօտեցի՛ր.
       Եապան, վայրի.
       Եապան ատամի, վայրենի մարդ.
       Եասախ կամ Եասաղ, արգելք.
       Եատիկեար, յիշատակ.
       Եարան, ընկեր.
       Եարանի սէֆա, զբօսակի, զբօսանքի ընկեր.
       Եէզուիտ, Յիսուսեան.
       Եէթմիշ, եօթանասուն.
       Եէլքէն, առագաստ.
       Եէմիշ, միրգ.
       Եէնկի կամ Եէնի, նոր.
       Եէնիչէրի, հին ատենի զինւորները, որոիք բռնակալ եւ մարդասպան ոճրագործներ էին.
       Եէնիչէր աղասի, Եէնիչէրիներու պետ.
       Եէշիլ, դալար.
       Եէշիլիստան, դալարաւէտ.
       Եէսիր, գերի.
       Եէսիր փազարի, գերեվաճառ.
       Եէսիր փազարի խան, Գերեվաճառատուն
       Եէտէկճի, նաւաձիգ.
       Եէր, տեղ.
       Եէրտէ, տեղը.
       Եօլ, ճամբայ, ուղի.
       Եօքուշ, զառիվեր.
      
       Զապիտ, հսկող, վարիչ զինւոր.
       Զապտիէ, ոստիկան.
       Զալըմ, անգութ.
       Զար, բարակ շղարշ.
       Զար, քուեայք, խաղալիկ.
       Զէման, ժամանակ.
       Զէվզէկ, թեթեւսօլիկ.
       Զէրտէվայ, կզաքիս.
       Զընտան, բանտ.
       Զընտանել, բանտարկել.
       Զիլֆ կամ զիւլիւֆ, խոպոպիկ.
       Զիւկիւրտ կամ զիւյիւրտ, աղքատ, տնանկ.
       Զուհրապ, տեսակ մը թռչուն.
       Զուռնա, սրինգ.
       Զօրպան իմա՛ զօրապան, զօրապետ.
      
       Էեօզպէկ, միջին Ասիոյ մէկ հին իշխանապետութիւնը (Մոնոկոլաեղ).
       Էեօքիւզ, եզ, գոմէշ.
       Էեօքիւզ իլիման, տեղ մը Գուզկունճուկի եւ Իւսկիւտարի միջեւ. կը նշանակէ գոմէշի իաւահանգիստ.
       Էզգ կամ էզկի, եղանակ, նուագ.
       Էթ, միս.
       Էթ մէյտան, հրապարակ մը Պոլսոյ կողմը.
       Էլէք, մազ.
       Էլէքճի տէլիսու, մաղագործն յիմար.
       Էլլի, յիսուն.
       Էլմաս, ադամանդ.
       Էլչի, դեսպան.
       Էկրի տե՛ս էյրի.
       Էճէլ կամ էյճէլ, մահ.
       Էմա՛, սակա՛յն, բայց.
       Էմին օկի (էօնի), վերակացուի առջեւ. տեղ մը.
       Է՜յ, ո՜վ.
       Էյնէհան կամ այնիհի, ճշդիւ, ամենեյնիւ.
       Էյրի, ծուռ.
       Էնկէզ, Էնկիզ, վերաբերեալ.
       Էնսար, օգնական, օգնութիւն.
       Էշգիա, աւազակ.
       Էշրէֆ, ազնուական, մեծամեծ.
       Էպրէնջան, ապարանջան.
       Էսկի, հին.
       Էտէպ, կրթութիւն.
       Էրազիլ, գռեհիկք.
       Էրղէվան տե՛ս ըրղէվան.
       Էքմէք, հաց.
       Էքմէքչի, հացագործ.
       Էքմէքճոց հացագործներուն.
       Էֆէնտի, իշխան.
       Էֆրէնճան կամ էֆրէնճ, օտար, իմա՛ եւրոպացի.
      
       Ըզմարիտ, տեսաւ մը ձուկ ծովու.
       Ընկլթերայ, Անգլիա.
       Ըրղաւան, Ըրղէվան, Եկեւանի.
       Ըրուշան տե՛ս Րուշէն.
       Ըրուս, Ռուս.
       Ըռէյիզ, Ըռէյիս իմա՛ Րէիս, գլխաւոր.
      
       Թազէ, թարմ.
       Թաթար, սուրհանդակ.
       Թալխիսճի թերե՛ւս թուխլիոճի, մաքրիչ ծառայ.
       Թահմիս, սուրճը լեսուլ.
       Թահմիսճի, սուրճը լեսող.
       Թամաշէ, զբօսանք.
       Թայեայ, դայեակ.
       Թային, պարէն, ուտեստ.
       Թանսուխ կամ Թէնսուխ, հազուագիւտ.
       Թաչ, քար.
       Թաշլըք, քարահանք, քարուտք.
       Թապախ կամ թապաղ, պնակ.
       Թապաղք, խաղախորդ.
       Թապլա, տափակ.
       Թաւուք, հաւ.
       Թաւուքճի, հաւաբոյծ.
       Թեօհվէ տե՛ս Թօհվէ.
       Թէթէմէն, նախապատրաստական կարգ.
       Թէլլաք, բաղնէպան.
       Թէրխան, ազատ.
       Թէրխանէ տե՛ս թերոխանէ.
       Թէրճիւման, թարգման.
       Թէրպիէ, վարժութիւն.
       Թէրսխանէ, նաւարան.
       Թէփէ, գագաթ.
       Թէքեէ, տաճկի կրօնաւորանոց.
       Թէօլօղոս, աստուածաբան.
       Թէքֆուր, թագաւոր.
       Թէքֆուրիսարայ, թագաւորի պալատ.
       Թէֆէրուճ կամ թէֆէրիճ, հանգիստ.
       Թինիմահթում, ճիշդը՝ թըն (տիղմ) մախթում (նշաւոր) Հոռոմկաւ, ազգ ինչ ազնիւ կաւոյ.
       Թիրէնտազ կամ թիրէնտազի, նետաձգութիւն.
       Թիւքեան, կրպակ, խանութ.
       Թիւֆէնկ կամ թիւֆէնք, հրացան, ատրճանակ.
       Թիւֆէնքխանա, հրազինատուն.
       Թլըսըմ, յուռութ.
       Թուլումպա, ջրհան.
       Թուռշի կամ թիւրշի, թուրշի, աղածք, քացախուտք, թըթւակ, թթու.
       Թուրպէ կամ թիւրպէ, դամբան.
       Թուրքման, թիւրքմէն.
       Թուրֆանդէ կամ դուրֆանդա, նորահաս, երախայրի.
       Թուֆէկ տե՛ս թիւֆէնկ.
       Թոփխանա, թնդանօթարան.
       Թօթբաբան՝ որ պիտի ըլլայ կարծեմ՝
       Թօփ բաբան, այսինքն՝ թնդանօթ հայրիկը՝ իբրեւ զաւեշտական ասութիւն մը.
       Թօհվէ կամ թէօհֆէ, չքնաղ, հազուագիւտ.
       Թօռլաղ կամ թօրլագ, պղերգ, յոյլ, ծոյլ.
       Թօրաման, յոյր, գէր.
       Թօփ, թնդանօթ.
       Թօփալ, կաղ.
       Թօփեր, թնդանօթներ.
       Թօփճի կամ թօփչի, թօփչիլէր, թնդանօթաձիգ, թնդանօթաձիգներ.
       Թօփճի պաշի, թնդանօթաձգապետ.
       Թօփճից օտալար, թնդանօթաձիգերու տուն.
      
       Իլաթ տե՛ս ալաթ.
       Իլահական, աստուածական.
       Իլիման, ծովածոց.
       Իլիմօն սուլի, լէմոնաջուր.
       Իմարէթ, տուն ուստի կերակրին աղքատները.
       Ինկիլիզ, անգղիացի.
       Ինճի, մարգարիտ.
       Ինճիլի, մարգարտաւոր.
       Ինճիր, թուզ.
       Ինճիրլի, թզաբեր.
       Ինմէյի, ըմպելւոյ մը անուն:
       Իչուն, համար.
       Իչ օղլանի, սենեկապան.
       Իպրայիլ, Իպրաիլա (քղք. ).
       Իսա, Յիսուս.
       Իսկելէ, նաւամատոյց.
       Իսմայիլ, Իսմայիլա (քղք. ).
       Իստամպօլ աղասի, Կ. Պոլսոյ կառավարիչ.
       Իստամպօլ էֆէնտի, Կ. Պոլսոյ իշխան.
       Իստավրօս. խաչ.
       Իստիֆան, պսակ.
       - (այ), գիւղի անուն.
       Իւրիւֆէթ ճիշդը ուրիֆէթ, ժողով.
       Իքրամ, ընծայ.
       Իֆթարիէ քէօշկ, իֆթար ընեու տեղ.
       Իֆթար, րամազանի երեկոյեան ճաշը.
      
       Լազար, Ղազարոս.
       Լաթիֆ, անուշ, քաղցր.
       Լա՛լ, կարկեհան, սուտակ.
       Լա՛լի, կարմիր, կարմրագոյն.
       Լահանա, կաղամբ.
       Լավիվա՛, կեցցէ՛.
       Լաւաշ, տեսակ մը կարկանդակ.
       Լեւիաթա, տեղւոյ անուն.
       Լէզիզ, Լէզիս, քաղցրահամ, համով.
       Լէվէնտան, լէվէնտ, հեղգ.
       Լիբանէս կամ Լիբանօս, կնդրուկ.
       Լիսան, բարբառ.
       Լօգմա կամ Լօխմայ, պատառ, գնտաղ, զոր իւղով եւ շաքարով կ'եփեն:
       Լօնճա, ժողովատեղի.
       Լօնտրինա, լօնտօնական.
      
       Խադր, կամք.
       Խազնէ, ջրամբար.
       Խալայիխ, աղախին.
       Խլգ, մադ.
       Խալվէթ կամ հալվէթ, մեկուսացումն, հանգիստ.
       Խալֆէ կամ խալիֆ, թագաւոր.
       Խան տե՛ս փաշայ.
       Խան. օթարան.
       Խանէնտէ, երգեցիկ.
       Խանըմ, տիկին.
       Խանտէկ, խանտաք, հէնտէք, խրամ, փոս.
       Խաս ախոր կամ հաս ախոր, արքունի առոռ.
       Խասէքի կամ խասսէքի, սենեկապան.
       Խաս օտա տե՛ս հաս օտա.
       Խարապ, աւերակ.
       Խարճ, ծախք.
       Խէստէ կամ հաստա, հիւանդ.
       Խէստէլէր օտայ, հիւանդանոց.
       Խըրիտ, գնումն.
       Խըրիտուֆիւրուխտ, առուծախ (Պօսէ խըրիտուֆիտուխտ, համբոյրի փոխանակութիւն).
       Խիթայի, կերպասի տեսակ մը.
       Խրաման, սիգաճեմ.
       Խրիսուբիյի, ոսկի աւազան.
       Խօճայ, մեծատուն.
       Խօշ, համբոյր.
       Խօրօզ կամ խօրօս, աքլոր.
       Խօրօզլի, աքլորաւոր.
      
       Կազ կամ գազ, կանգուն
       Կառվար, կռուարար.
       Կեավուր, անհաւատ.
       Կեօկ, երկինք.
       Կէօճէն կամ Կեօճիւ, ազբն (սաղաք).
       Կեօմրուկ, մաքս, մաքսանոց.
       Կեօմրիւկ էմինի, մաքսային վերատեսուչ.
       Կեօնակեօն, տեսակ տեսակ.
       Կեօհէր կամ Կէվհէր, գոհար.
       Կեօհստան, բացաստան վայր.
       Կեօռ, Կեօր կամ Կօռ, գերեզման տաճկաց.
       Կէլ, ե՛կ, եկո՛ւր.
       Կէ՛լըն, եկէք.
       Կէվրէկ, փուխ, պիւսքիւի պէս բան մը.
       Կըթխա, բաժակ.
       Կըլայ կամ Գուլէ եւ Խուլէ, աշտարակ.
       Կիլվի, խոյակ.
       Կիպարի, նոճի.
       Կիրա՛, մտի՛ր.
       Կիւլ, վարդ.
       Կիւլիստան, վարդաստան.
       Կիւլէ կամ Կիւրլէ, գնդակ.
       Կիւմիւշ, արծաթ.
       Կիւրճի, վրացի.
       Կլա տե՛ս Կըլայ.
       Կոկորդիլեա, կոկորդիլոս.
       Կուլկարիա, Պուլկարիա.
      
       Հազրէ՛, պատրաստէ՛.
       Հազըրել, պատրաստել.
       Հազրէթ Իսա, մեծն Յիսուս.
       Հալ, Հալիկ, վարքուբարք.
       Հալաթ, պարան.
       Հալաճ կամ Հայլաճ, գզիչ բամբակի.
       Հալգէտօն որ է Գատըգիւղ.
       Հալէպի, տեսակ մը խմոր (բերիական).
       Հալվայ կամ Հէլվայ, հրուշակ, խորիսխ.
       Հալվաճի, հրուշակավաճառ.
       Հաճի աղայ, կը նշանակէ մահտեսի.
       Համալ, բեռնակիր.
       Համան տե՛ս Հէ՛մէն.
       Հայվան, կենդանի, անասուն.
       Հանչէր, դաշոյն.
       Հանչէրլի, դաշունաւոր.
       Հապապ, պղպջակ.
       Հապէշ, Եթովպացի.
       Հասըր կամ Հասիր եւ Խսիր, փսիաթ.
       Հասըրճի կամ Հասըրճայ, փսիաթագործ.
       Հասըրճըլար, Հասըրճիին յոգնակին.
       Հաս կամ խաս, արքունի, կը նշանակէ նաեւ զուտ, մաքուր.
       Հաս պաղչա, արքունի պարտէզ.
       Հաս օտա, արքունի սենեակ.
       Հաս ֆրուն, արքունի փուռ.
       Հավայ, սպիտակ.
       Հարէ, ոստայն, կերպաս.
       Հարէմ, կանանց, կանանի.
       Հարճ տե՛ս Խարճ.
       Հարման, կալ.
       Հարմանլար, կալեր (տեղւոյ անուն).
       Հարպ, պատերազմ.
       Հարպա, աշտեաց.
       Հաւատար, օդաւէտ.
       Հաւուզ, աւազան.
       Հափսխանէ, բանտատուն.
       Հէ՛մէն, շուտով, փութանակի.
       Հեմվարէնումա, յաւասարատեսիլ.
       Հէյպէ, պարկ.
       Հէլպէլի (ատա), (կղզի) պարկաւոր.
       Հէրամ տե՛ս Հարէմ.
       Հինա կամ Գընա, հինայ ներկ.
       Հինտ, Հնդիկ.
       Հինտպահար, Հնդիկհամեմ.
       Հիսար, պարիսպ.
       Հիւմայի, օրհնած.
       Հիւմայուն, Հումայուն, արքունական.
       Հուպապ, պղպջակ.
       Հունքեար կամ Հիւնքեար, թագաւոր.
       Հունքեար հասի, թագաւորի հաց.
       Հռօդիեդայ, Հէրովդիա.
       Հրիսօստօմոս, Ոսկեբերան.
       Հրմուզ, Հիւրմիւզեան.
      
       Ղալայ կոխել, հայհոյել.
       Ղալայ, անագ, կլայեկ.
       Ղանուն, կանոն.
       Ղարիպ, պանտուխտ.
       Ղաֆէս, վանդակ.
       Ղըպլէ կամ Գըպլէ, հարաւ.
       Ղուլղուլ կամ Խուլլուք, պահակ.
       Ղուղարան, բաղնիք.
       Ղումաշ, կերպաս.
       Ղուռուշ տե՛ս մառչիլ.
       Ղուրպան, զոհ, զենումն.
       Ղրիգոր, Գրիգոր.
      
       Ճամ, ապակի.
       Ճամի, մզկիթ.
       Ճան, հոգի.
       Ճաֆէր պապա, թէեւ յատուկ անուն, բայց բանտապետի համար ըսուած.
       Ճառիս, խաղք ու խայտառակ.
       Ճարիէ, նաժիտ, աղախին.
       Ճերմանիա, Գերմանիա.
       Ճէլալի, ապստամբ.
       Ճէնար տե՛ս Չընար.
       Ճէնարալ, զօրաետ.
       Ճէպէխանա, զինանոց.
       Ճէպէճի, զինապահ.
       Ճէպէճի պաշի, զինապետ.
       Ճէվապ, պատասխան.
       Ճէրպ, ճարպ.
       Ճէրպ կոխել, հայհոյել.
       Ճիհէննէմ, դժոխք.
       Ճինիվիզ, ճէնովացի.
       Ճինտ, զօրական, գունդ.
       Ճինտի մէյտան, զօրաց հրապարակ.
       Ճիրիտ, մական, մականական խաղ.
      
       Մագթուլ, սպաննուած.
       Մադրապազ, վաճառորդ.
       Մաթահ, աղխամաղխ, ազնիւ բերք.
       Մաթահուք, մաթահ - ին գործիականը.
       Մաթպաղ, խոհանոց.
       Մաթպաղ ամէրէ կամ ամիրի, խոհարարապետ.
       Մալութ, լօդիկ, վերարկու.
       Մահրամա, թաշկինակ.
       Մաղազա, աղազէ, Մաղզա, մառան, գործատուն.
       Մաղրիպա, արեւմտեան.
       Մաճուն, խիւս.
       Մաճունճի, խիւսավաճառ.
       այիստրա, տեսակ մը նաւ.
       Մանաստըր, Մանաստիր, վանք.
       Մանտրա, փարախ.
       Մաշիկ, մաշկեայ.
       Մառեօլ, գինով.
       առչիլ, դահեկան.
       Մավրամօլօզ, Մավրօմօլօզ, վանքի անուն, որ կը նշանակէ՝ սեւ նաւահանգիստ, որու տեղը Սարիեարէն քիչ ը վեր է:
       Մավօնայ տե՛ս մաւունայ.
       Մատեն, հանք.
       Մարեա, էգ.
       Մաւունայ, յածեզակի, նաւ մը.
       Մաքրահօրեայ, Մաքրի գիւղ.
       Մերմէռ կամ մէռմէռ, մարմար.
       Մզրաղ, ինզակ.
       Մէզար, գերեզման, շիրիմ.
       Մէզարըստան, գերեզմանատուն տաճկաց.
       Մէզէ, մէզէկան, աղանդեր.
       Մէիտի կամ մէյթի տե՛ս մէյիտ.
       Մէլէկ կամ մէլիք, փոխարքայ.
       Մէլէքսի, հրեշտակաձեւ նաւ.
       Մէհրապ կամ միհրապ, խորան, բագին.
       Մէքհէմէ կամ մահքէմէ, դատարան.
       Մէճլիս, ժողով.
       Մէյիտ, դիակ.
       Մէյիտ նամազի, մեռելաղօթք.
       Մէյխանի, մէյխանէ կամ մեխանա, գինետուն.
       Մէյնապ, անապակ գինի.
       Մէյտան, հրապարակ.
       Մէնտիլ, խոյր, արտախուրակ.
       Մէշաթէ կամ մազիթա, զարդարիչ կանանց գխի մազերուն.
       Մէսթի, արբեցութիւն.
       Մէսթի միւտամ, արբշիռ.
       Մէսիրէ, զուարճալի վայր.
       Մէսճիտ, մէսջիտ, փոքրիկ մզկիթ.
       Մէսնէվի, քերդողական.
       Մէվլախանայ կամ մէվլէխանէ, կրկէս ճգնաւորաց տաճկաց.
       Մէվլանայ, աստուածային.
       Մէվլէ, մէվլէվի, տաճիկ աղօթասաց.
       Մէտէտ, օգնութիւն. “Սուլթանըմ մէտէտ„ “ո՜վ թագաւոր, օգնութիւն„ Թրքական ասութիւն մը.
       Մէտրէսէ, դասատուն.
       Մէրամէթ, աորոգութիւն.
       Մէրամէթճի, նորոգիչ.
       Մէրամէթճի պաշի, նորոգչապետ.
       Մէրճան, բուստ.
       Մէրմէր, մարմառ.
       Մէրսին, կծրիտ (ձուկ մը).
       Մէքթէպ, դպրոց.
       Մէֆրէտ, անչափ.
       Մէֆրէտ պապա (արանդամի համար ըսուած) իբր խոշոր նշանակելու մտքով.
       Մըսրի, Եգիպտական.
       Մըսրի պուրիան, Եգիպտական փսիաթ.
       Մըրզունք, մազեր.
       Միթրուբօլիդ, Արքեպիսկոպոս.
       Միլ, մղոն.
       Միհայել, Միքայէլ.
       Միհիմահ, աղջկան անուն է ւ կը նշանակէ “սիրելի, „ ճիշդը միհրիպան է.
       Մինարէ, մզկիթի աշտարակ.
       Միսկ, ուշկ.
       Միսքէթ, մշկահոտ (օղի).
       Միախուր կամ իմրահօր, ախոռապետ.
       Միւսաֆիր կամ մուսաֆիր, հիւր.
       Միւսէլլէս, եռապատիկ.
       Միւտամ, տեւական.
       Մոմճի, մոմագործ.
       Մու առ մու, մէկ առ մէկ.
       Մուգապէլէ, վճար աղօթք.
       Մուզիգայ, նուագարան.
       Մուհթասիպ կամ միւթէսիպ, համաառու.
       Մուհթասիպ աղա, հաշուապետ.
       Մուհիպ, սիրական.
       Մուղտեսի, մահտեսի.
       Մումխանէ, մոմարան.
       Մունէվի, տաղաչափութիւն.
       Մուպասիր, գեղատեսիլ, սրատես.
       Մուպատիլ. արդեօք միւպատի՛ր որ փութացող կը նշանակէ.
       Մուսա գայ, մօզաիգ.
       Մուսահապէթ, խօսակցութիւն.
       Մուսահիպ, խօսակից.
       Մուսլիման, մահմէտական.
       Մուսյուգ, ծորակ.
       Մուֆթի կամ միւֆթի, դենպետ, պետ օրինաց տաճկաց.
       Մսալիման տե՛ս մուսլիման.
       Մօլլա, կարդացող տաճկի.
       Մօլլա հունքեար, արքունի մեծ կարդացող.
       Մօլօզ, նաւակայք.
       Մօռօնայ (Morue), փողոշ ուրկէ կը շինուի ի ձկնկիթ (պալըք եումուրթասը).
       Մօսկօվ, Ռուս.
       Մօվօնա տե՛ս մավօնայ.
      
       Յարակլիայ, Յերակլիա.
       Յէուպ, Էյուպ.
       Յունեա, Յոնիա.
       Յուռումէլի կամ Ուռումէլի (Եւրոպա).
      
       Նագաշխանա, նկարչատուն.
       Նազըր, վերակացու.
       Նաթըր, բաղնէպանուհի.
       Նաղշուն, նկարէն.
       Նամազ, աղօթք (տաճկաց).
       Նամազկեահ, աղօթավայր.
       Նամ, անուն.
       Նամ հանել, անուն հանել.
       Նայիպ կամ նաիպ, տեղապահ դատաւորի.
       Նառ, նուռն.
       Նառլի, նռնաւոր.
       Նէկիր, կարդալ՝ նէ՛ կիր, օ՛ն մտի՛ր.
       Նէմցէ, աւստրիական.
       Նէվալէ, պաշար, ուտեստ.
       Նէֆիս, անուշահամ.
       Նիլուս, Նեղոս.
       Նիկոլ, Նիկողոս.
       Նումայ տե՛ս հէմվարէնումայ.
       Նօդուս կամ լօտոս, հարաւային հողմ.
      
       Շահգուլի, թագաւորի գերի.
       Շահզատէ, կայսրորդի.
       Շամի, դամասկեան (կերպաս).
       Շամ պեօրէկի, դամասկեան պլակինդրի.
       Շայիր, բանաստեղծ.
       Շայխա տե՛ս շայքա.
       Շայքա կամ շայգա, սայեակ, ազգ ինչ նաւու.
       Շատըրւան, ջրվէժ.
       Շէհրէմին, քաղաքապետ.
       Շէհրիստան, քաղաք.
       Շէյթիէ, նաւի մը տեսակ.
       Շէյխ, երէց տաճկաց.
       Շէն, բազմամարդ, ուրախ.
       Շէնլիկ, ուրախութիւն.
       Շէնլիկլէրլէ, ուրախութիւններով.
       Շէրիֆ, տոհմիկ Մուհամմէտի.
       Շէրպէթ, օշարակ, հին ատենները մաքրողական դեղերու ալ կ'ըսէին.
       Շէրպէթճի, օշարակավաճառ, բայց աւելի դեղավաճառ.
       Շէպէթճիլէր, տեղւոյ անուն.
       Շէքէր, շաքար.
       Շիշ, շամփուր.
       Շիշէ, սրուակ.
       Շիւա, առողջութիւն.
       Շուքիւր, փառք Աստուծոյ
       Շօհ կամ շուխ, անուշ, աղւոր.
       Շօրվա, ապուր.
       Շօրվաճի կամ շօրպաճը եւ Չօռպաճի պետ, զօրապետ Եէնիչէրիներու.
      
       Ուլեմայ, կամ Իւլէմա, օրէնսգէտ.
       Ուղուր, բարի.
       Ուղուր օլա՛, բարի երթայ, բարի ըլլայ.
       Ուն, ելիւր.
       Ունգափան, տեղւոյն անուն. կը նշանակէ ալիւրի շտեմարան.
       Ունկարիա, Հունգարիա.
       Ունկրուսաց, Հունգարաց.
       Ուսկուտար որ է Իւսկիտար քաղաքը.
       Ուստա, վարպետ.
       Ուտ, փայտ անուշահոտ.
       Ուրուֆէթ տե՛ս իւրիւֆէթ.
      
       Չալել, ածել (նուագ).
       Չալօղ, նուագածու.
       Չախալ կամ չագալ, գայլացեղ անասուն.
       Չախըլ, կոպիճ.
       Չախըլ ֆօտուլա, հաց կոպճացեալ.
       Չամ, մայրի, թեղօշ.
       Չամլուճա, բլուր մը Իւսկիւտարի մէջ.
       Չայ, գետակ.
       Չայիր կամ չայըր, սէզ, մարգ.
       Չանաղ, խեցի.
       Չանաղ չէօմլէք, խեցեղէն անօթներ.
       Չավուշ, յառաջընթաց.
       Չատլատի, ճեղքուած.
       Չարչամպա, չորեքշաբթի.
       Չարչու կամ Չարսու, շուկայ.
       Չարտաղ կամ Չարտախ, արեգունի, վերնադիտակ.
       Չեօրէկ, կարկանդակ.
       Չէլէպի, ազնուական.
       Չէմէնզեր, մարմանդ, դարաւէտ.
       Չէմպէր, տեսակ մը նաւ.
       Չէնկէլ, ճանկ.
       Չէնկէլը զարնե, կախել.
       Չէնպէր կամ Չէմպէր, շրջանակ.
       Չէնպէր եւ Չէմպէր, նաւի տեսակ մը.
       Չէնտան, քանի՛ցս.
       Չէշմէ, աղբիւր.
       Չէվիրա՛, դարձունելո՛վ.
       Չէրքէս, չէրքէզ.
       Չէքէլէվէ, մկանասոյր. այծեմնաձեւ նաւ.
       Չէքմէճէ, տեղ մը (բայց բառը՝ գանձանակ կը նշանակէ).
       Չէքտիրի կամ Չէքթիրի եւ Չէքթիրմէ, նաեւ երեք կարգեան թիակօք, ցռկանաւ.
       Չէօմլէկ, պտուկ.
       Չէօմլէկճի (յգ Չէօմլէկճիլէր), բրուտ.
       Չընար կամ Չինարի, սօսի.
       Չըպրքլի, տեղ մը.
       Չըրփըճի, ձեւիչ, չափիչ.
       Չիզմէ, կօշիկ.
       Չիզմէճի (յգ. Չիզմէճիլէր), կօշկակար.
       Չինկէն կամ Չինկէնէ, գնչու.
       Չիֆտլիկ, ագարակ.
      
       Պագալ-Չագալ, նպարավաճառ.
       Պազիրկեան, վաճառական.
       Պաթի, զեփիւռ, հարաւ արեւմտեան.
       Պալ, մեղր.
       Պալապան, անձնեայ, մարնեղ նաւ. նաեւ տեղւոյ անուն.
       Պալըզ էմինի, ձկնապահ.
       Պալըք կամ պալըղ, ձուկ.
       Պալըքլի, ձկնաւոր.
       Պալըքճի, ձկնորս, ձկնավաճառ.
       Պալըքճի պաշի, ձկնորսապետ.
       Պալթա, կացին.
       Պահար, համեմուկ.
       Պալչըք, տեղւոյ անուն.
       Պահչա կամ պաղչէ տե՛ս պաղչա.
       Պաղ, այգի.
       Պաղշիշ, պարգեւ.
       Պաղչա կամ Պաղջայ, պարտէզ.
       Պայրամ, տօն տաճկաց.
       Պայրամ բաշա, Պոլսոյ կողմը հեղ մը.
       Պայրախ, դրօշակ.
       Պանդալէյիմօն, Պանթալեւոն (սուրբ).
       Պանեօ, բանտի ծուղակ.
       Պաշի, գլուխ.
       Պապա, մեծ, գլխաւոր.
       Պապէթ պապէթ, կագ կարգ.
       Պապի հումայուն, բարձրագոյն դուռ.
       Պատէ, գինի.
       Պատէխանա, գինետուն.
       Պարասկեւ, Սուրբի անուն.
       Պարութ, վառօթ.
       Պարչէ կամ պարչա, նաւակ.
       Պաքլաւա կամ փախլաւա, անուշեղէն.
       Պէօրէկ տե՛ս Պօրէկ.
       Պէայթ կամ Պիաթ, շնորհաւորութիւն.
       Պէզէստան, ապահովութեան թանգարան.
       Պէլա, պատիժ.
       Պէլատ, պատիժդ.
       Պէլիկրատ, Պէլկրատ.
       Պէկ, պէկլէր, մեծ, մեծեր.
       Պէկլիկ, պէյլիկ, արքունի, պետական.
       Պէյթ, երգ.
       Պէնկիլիկ դեղ, կարդա՛ պէյլիկ դեղ, որ ափիոնի համար է.
       Պէշ, հինգ.
       Պէշ թեփէ, տեղ մը որ կը նշանակէ հնգագլուխ.
       Պէպէք, մանկիկ.
       Պէպուր կամ Պէպր, առիւծի տեսակ մը.
       Պէտէխշան, Հնդկաստանի եւ Խորասանի սահմաններու միջեւ քաղաք մը, ուր առատ է կարկեհան սուտակը.
       Պէհէստան տե՛ս Պէզէստան.
       Պէօյիւք, մեծ.
       - ատա, մեծ կղզի.
       Պըրճ կամ Պիւրճ, աշտարակ, բուրգ.
       Պըրճից, պըրճերաց, բուրգերուն.
       Պըտէ, թերեւս պա՛թը, հով հարաւային.
       Պըրէ՛, ո՜վ դու (յունարէն).
       Պիլլօր կամ Պիլլուր, բիւրեղ, ակն Վանի.
       Պիր, մէկ.
       Պիր զէման, ատեն մը.
       Պնոզուկ կամ պիւզիւք, սրբան.
       Պուզ, սառ.
       Պուզճի պաշի, սառնապահ.
       Պուլկար, բուլկար.
       Պուճաղ կամ Պուճախ, խինձ, խորշ.
       Պումպար, տեսակ մը կերակուր, որ կը պատրաստուի ոչխարին ստուարաղիին մէջը բրինձ եւ համեմ լեցնելով.
       Պուռին, պուռուն, քիթ, ծայր.
       Պուստան կամ Պօստան, դարաստան.
       Պուրիա, Փսիաթ.
       Պուրճ տե՛ս Պըրճ.
       Պուրսա, Բիւթանին.
       Պրատէր, եղբայր.
       Պրկազ, Պուրկազ, տեղւոյ անուն.
       Պօլին անդրիան, Անդրիանուպոլիս.
       Պօղազ, նեղուց.
       Պօսէ՛ կամ Պուսէ, համբոյր
       Պօստանճի, պարտիզպան.
       Պօստանճի, հին ատենի զինւորներ.
       Պոստանճի պաշի, զօրապետ.
       Պօրէկ, պլակինդի.
       Պօքլուք, աղբանոց, կղկղանոց.
      
       Ջըհտ, Ջըհուտ, Հրեայ.
      
       Ռահ, ուղի, ճամբայ.
       Ռայի կամ Ռայեա, ոչ-մահմէտական.
       Ռէմիլ, յատուկ անուն.
       Ռուհ, Ռուհըմ, հոգի, հոգիս.
      
       Սագի, հովի անուն.
       Սագի, գինի.
       Սազ, քնար, նուագարան.
       Սազէնտէ, նուագածու.
       Սազ, պրտու.
       Սազլի, պրտուեայ.
       Սալ, լաստ.
       Սալախանէ կամ Սալխանէ եւ Սալահանէ, սպանդանոց.
       Սալաճայ, տեղ մը Իւսկիւտարի մէջ.
       Սալթ, միայն.
       Սալի, երեքշաբթի.
       Սելի փազար, տեղ մը ի Ղալաթիա.
       Սալլահ կամ սալահ, առաքինութիւն.
       Սալչուկեան, Սէլչուկեան.
       Սահէթ, առողջութիւն.
       Սահաթլէ՛ր, մաղթանք առողջութեան.
       Սամուր, սամոյր.
       Սապահըն կէլը՛ն, առաւօտ եկէ՛ք.
       Սատէ, իշխանակին.
       Սարայ, պալատ.
       Սարայ Պուռնի, Կ. Պոլսոյ անուանի ծայրը Մարմարայի բերանը.
       Սարը կամ Սարի, դեղին.
       Սարըեառ, տեղ մը Պէօյիւկտէրէի մօտ.
       Սաֆ սաֆ, գունտ գունտ.
       Սէլաթին, սուլթանական.
       Սէլաթին, մեծ մզկիթ.
       Սէլամ, բարեւ, ողջոյն.
       Սէլվի տե՛ս Սէրվի.
       Սէհրա, դաշտ, բացավայր.
       Սէյիր, խաղ, զբօսանք.
       Սէյիրճի, զբօսական, հանդիսատես.
       Սէյրան, զբօսանք.
       Սէյրանկեահ, զբօսավայր.
       Սէնավպէր, եղեւին.
       Սէնէ, թուական, տարի.
       Սէվայի (սէֆայա՞ է ադեօք) որ ըսել է ազնիւ.
       Սէվապ, երախտիք.
       Սէվղէ կամ Սէպղէ, բանջարեղէն.
       Սէվզէվաթ, բանջարեղէնք.
       Սէրասէր, ոսկեկերպաս.
       Սէրմայէ, դրամագլուխ.
       Սէրվի, նոճի.
       Սէրվըստան, նոճաստան.
       Սէֆայ, զբօսանք.
       Սիլահտար, զինակիր.
       Սիմիտ, բոկեղ.
       Սիվրի (ատա), ցից (կղզի).
       Սիփահ, սպայ.
       Սիպահի, հեծեալ զինւորական.
       Սկալա տե՛ս իսկելէ.
       Սու, ջուր.
       Սու նազըրի, ջուրի վերակացու.
       Սուլէհա կամ Սուլէյա, բարի, բարեկրօն.
       Սուլթանըմ, իմ սուլթանս.
       Սուլու, ջրոտ.
       Սուճուխ, երշիկ.
       Սումաքի, քար պորփիւրեան.
       Սունպէքի կամ Սիանպէքի, ազգ ինչ նաւու.
       Սու նազըրի, ջրպահ, վերակացու ջրերու.
       Սունքէր, տեղւոյ անուն.
       Սուչ, յանցանք.
       Սպանաղճի, շոմինավաճառ. կարծեմ թէ հին ատենը այս բառով կ'իմանային բանջարապետ.
       Ստավրօս տե՛ս իստավրօս.
       Սօխթայ կամ Սօֆթայ, փաթտոցաւոր ուսանող տաճկաց.
       Սօկիւտ, ուռի.
       Սօկիւտլուկ, ուռաստան.
       Սօմուն, գրտակ (հաց).
       Սօմուն Գըրան (գրտակ կոտրրող) կ'ըսուի անոնց որ հացը առանց դանակի կկտրեն. տեսակ մը ասութիւն է որով անձի մը զօրաւոր, ուժեղ ըլլալը հասկցնել կ'ուզուի.
       Սօֆայ, սրահ.
       Սօֆօս, իմաստուն.
      
       Վալիտէ խան, թագուհւոյ պանդոկ.
       Վալիտէ սուլթան, մայր թագուհի.
       -ճամի, թագուհւոյ մզկիթ.
       Վնի, պղերգ.
       Վաշագ կամ վարշակ, յովազ.
       Վար, կայ, գոյութիւն ունի.
       Վարմիոն, առագաստանաւ.
       Վերան կամ Վիրան, աւերակ.
       Վէզիր, նախարար.
       Վէլի, սուրբ.
       Վէլիուլլահ, աստուածասուրբ.
       Վէքիլ, փոխանորդ.
       Վէֆա եւ շէյխ վէֆա, տեղ մը Պոլսոյ կողմը.
       Վըլանկայ, տեղ մը Եէնիգաբուի մօտ, կը նշանակէ կանանչաւէտ.
       Վլանկու, Վըլանկային սեռականը.
       Վիզանդիա, Բիւզանդիա.
       Վուզարա կամ վուզարէ՝ վէզիրին յոգնակին.
       Վուքալէ կամ վուքելա, աւագանի.
       Վօռէտաս կամ Փօրեազ, հիւսիսային հով.
      
       Տախիլ, մտանող.
       Տաղ, լեռ.
       Տայի կամ տայը, խրոխտ, անձնացոյց.
       Տանաւիս, Տօն գետը.
       Տանծկայ = ի տանծիկէ.
       Տապաղ տե՛ս թուպաղք.
       Տապան, գարշապար.
       Տառապիէ, Թարապիա գիւղը.
       Տա՛տ, մէտէթ, օգնութիւն.
       Տար, վայր.
       Տարաբխանա կամ զարբխանա, փողերանոց
       Տարըլսատէ, վայր իշխաիակիներու.
       Տաւշան տե՛ս Դաւշան.
       Տաւուլ, թմբուկ.
       Տաւուտ փաշայ, տեղւոյ անուն.
       Տաֆնիթան, դափնի.
       Տեօրթ եօլ ազգի, չորս ճամբու բերան.
       Տեօրտլի, չորս հոտով.
       Տէլի, խենդ, յիմար.
       Տէկէնէկ, գան.
       Տէմիր, երկաթ.
       Տէմիր Գափի, երկաթադուռ.
       Տէյիրմէն, ջաղացք.
       Տէստի, սափոր, թակոյկ.
       Տէսբօտն տօսիթէոս, քահանայն Աստուածատուր.
       Տէվրան, շրջան, պտոյտ.
       Տէտէ, կրօնաւոր (տաճկի).
       Տէրէ, ձոր.
       Տէրիմէնտ, տառապեալ, վշտահար.
       Տէրվիշ կամ տէվիշ, կրօնաւոր, միայնակեաց, չքաւոր.
       Տէրվիշան, կրօնաւորներ.
       Տէֆթէր, տետրակ.
       Տէֆտէրտար, համարակալ.
       - պուռին, տեղւոյն անուն.
       Տըլըսմ կամ տլըսմաէ տե՛ս թըլսըմ.
       Տըրէխտեստան, ծառաստան, դրախտ.
       Տըւա տե՛ս տուայ.
       Տի՜, օ՜ն.
       Տիյտապան կամ տիտէպան, դէտ.
       Տիպ կամ տիպայ, ոսկեհուռ կերպաս.
       Տիպ կամ Տիպի, ներքեւը.
       Տիստան, տեղ, բացաստան.
       Տիվան, ժողով.
       Տիվան Գաբուսի, ժողովադուռն.
       Տիվան խալգի, ժողովականք.
       Տիվանխանա, ժողովատեղի.
       Տիւրպին, դիտակ.
       Տոլման, լեցուն.
       Տուայ, աղօթք.
       Տումպէ, թմբուկ (սրբանի).
       Տուպտուզ, հարթ, շիտակ.
       Տուվայ, տե՛ս տուայ.
       Տուքեան կամ տիւքեան, խանութ.
       Տօլապ, պարունակ.
       Տօլի (խմել), օղի խմել.
       Տօլմայ, լեցուցած.
       - պաղչա, տեղւոյ անուն.
       Տօղրամաճի, ատաղձագործ.
       Տօնանմա, նաւատորմիղ.
       Տօպրավենէտիկ, ազատ Վենետիկ.
       Տօստ, բարեկամ.
       Տօքսան, իննսուն.
      
       Րայաթ, յարգանք, ակնածանք.
       Րաֆ կամ ըռաֆ, դարակ.
       Րուշէն, լուսաւոր, պայծառ.
      
       Փազար, շուկայ, վաճառանոց.
       Փազարակիտէն ճիշդը՝ Փէզիյրէկիտէն, ընդունող, ընկալուչ.
       Փաթափաթ, ծեծ.
       Փաթրիք, Պատրիարք.
       Փայզան կամ Փայզէն, գերի.
       Փաշաթօր ambassadeur դեսպան.
       Փաշայ, բդեշխ.
       Փատշահ կամ Փատիշահ, թագաւոր.
       Փատշահ պաշի իչին, թագաւորի գլխուն համար.
       Փարսի (Փէրս), յովազառիւծ.
       Փափազ, տէրտէր, երէց.
       Փափազ գուլէսի, տէրտէրի բուրգ. տեղւոյն անուն.
       Փեթէն, ճիշչը՝ փեթէնի որ կը նշանակէ տառազան, ճիւղերէ կամ ցորենի թելերէ հիւսուած.
       Փեթրօ, Պետրոս.
       Փէնճերէ, պատուհան.
       Փէնճիկ կամ Փէնճիք, մուրհակ զատութեան գերեաց.
       Փէնճիկ էմինի, ազատագրիչ գեեաց.
       Փէրէմէ, տեսակ մը նաւ.
       Փէքմզ կամ պէքմէզ, ռուպ, եփած խազմուզ.
       Փէքսիմէտ Biscuit, գոն.
       Փէքօ, Փէքին.
       Փըվատոս, տեղւոյ անուն, Չէքմէճէէն վեր.
       Փիալէ, հովի անուն.
       Փինթ, նաւի տեսակ մը.
       Փիսկօբարան, Եպիսկոպոսարան, պատրիարքարան.
       Փիս, աղտոտ.
       Փիստուն, ամօթիք.
       Փիր, ծեր.
       Փիրի բաշա, տեղւոյ անուն.
       Փոշիմանն կամ Փէշիման, զղջացա.
       Փրինչիփէ, իշխանապետութիւն.
       Փօսթ, պատիւ.
      
       Քահվէ, սուրճ.
       Քահեա կամ քեհիա, վերակացու.
       Քեահի, քաքար.
       Քեաղըտխանէ, տես քահատխանէ.
       Քեասէ, տաշտ, ըմպանակ.
       Քեարխանա, գործարան.
       Քեաֆիր, անաստուած, հայհոյիչ.
       Քեահեա կամ քեհեա, վերակացու.
       Քեհեապէկ, մեծ վերակացու.
       Քերասթէ, ատաղձ.
       Քեօբրիւ, կամուջ.
       Քեօբրուլի, կամջաւոր.
       Քեօբրիլի օղլու, մականուն մարդու.
       Քեօզլէմէ կամ կէօզլէմէ, տեսակ մը կարկանդակ բարակ շղարշի պէս.
       Քեօլէ, գերի.
       Քեօմիւրճի կամ Քեօմուճի, ածխավաճառ.
       Քեօյ, գիւղ.
       Քեօշկ կամ քէօշկ = տուն, ապարանիկ.
       Քեօրֆիզ կամ քէօրֆէզ, ծովախորշ.
       Քելլէ, կառափ.
       Քէհատ, թուղթ.
       Քէհատխանէ կը նշանակէ թուղթի գործարան եւ է տեղւոյ անուն.
       Քէհրիպար, սաթ.
       Քէմէր, քէմէրլէր, կամար, կամարներ.
       Քէյֆիկ, զուարճութիւն.
       Քէշիշ տաղ, Ոլիմպոս լեռը.
       Քէպապ, խորոված.
       էրադօհօրեա՛, Բերայի հին անունը.
       Քէրասուն, Կիրասոն.
       Քէրէստէ, տե՛ս քէրասթէ.
       Քէրխանա, գործարան.
       Քէֆ, տե՛ս քէյֆիկ.
       Քէֆ ըլլայ, գինովնալ.
       Քէֆալ, գլխաձուկն.
       Քէֆէ, Կաֆա քաղաքը.
       Քէֆին կամ քէֆէն, պատանք.
       Քէֆկիր կամ քէվկիր, քամոց, պարզուտ.
       Քըթան, վուշ, կտաւ.
       Քըֆրել, հայհոյել.
       Քիթապ, գիրք, մատեան.
       Քիլակ կամ քիլէ, չափ, քոռ ցորենոյ.
       Քիլէր, մառան.
       Քիլի, Շիլի քաղաքը.
       Քիլիթ կամ քիլիտ, բանալի, կղպակ.
       Քիլիթճի, կղպակագործ.
       Քիլիսայ կամ քիլսա, եկեղեցի.
       Քիմեա, թանկագին ինչ.
       Քիրաճի, վարձակալ.
       Քիրէզ, կեռաս.
       Քիրէճ, կիր.
       Քիրէճճի, կրագործ.
       Քիրէճճի պաշի, կրագործապետ.
       Քիւչիւկ, պզտի.
       Քիւրէկ կամ քիուրէք, թի, թիակ.
       Քիւրէկճի, թիագործ.
       Քիւրք, ուշտակ.
       Քիւրքճի, մուշտակավաճառ.
      
       Օգ, նետ.
       Օզան, երկարապատում.
       Օ՛լ սէյրան, զբօսիր.
       Օլա՛, ըլլայ, թո՛ղ ըլլայ.
       Օխայ. քաշ.
       Օկի (պիտի ըլլայ՝ էօնի), առջեւը.
       Օղլի կամ օղլու, որդի, զաւակ.
       Օճախ, ծխան.
       Օճաղ, վաշտ, գունդ.
       Օճաղ, սերունդ.
       Օտայ, սենեակ.
       Օտալար, սենեակներ, բայց կը նշանակէ նաեւ շատ ընտանիքներու օթարան.
       Օտալըղ, հարճ.
       Օտուն, փայտ.
       Օտուն ամպարի, փայտի ամբարանոց.
       Օրթայ, միջին.
       Օրթայ սօֆայ, միջին սրահ.
       Օրթայ գափի, միջնադուռ.
       Օրթայ չավուշ, միջին յառաջընթաց.
       Օրտու, բանակ.
      
       Ֆաթիհ կամ Ֆէթիհ, յաղթութիւն, մեծայաղթ,
       Ֆաթիհէ, Ղուրանի յառաջբան աղօթքը. նաեւ շիրմագիր.
       Ֆալախայ, առատուկ, ներբանի տփոց.
       Ֆասլի, տուն երգոց.
       Ֆարմուտայ, Ֆէրմուտէ, հրամայեալ.
       Ֆէնէռ, Ֆէնէր, լապտեր.
       Ֆէնէրլի, լապտերաւոր.
       Ֆէսդ, տօն.
       Ֆընտըխ, կաղին.
       Ֆըրանճալա, ճերմակ հաց.
       Ֆիանտրա, Հօլլանտա.
       Ֆիլ, փիղ.
       Ֆիլան, այս ինչ կամ այն ինչ.
       Ֆիլան եէրտէ տուայ վար, այն ինչ տեղը աղօթք կայ.
       Ֆիլէմէնք կամ Ֆիլամէնք, Հոլանտական.
       Ֆիլուրեայ տեղ մը Մագրիգիւղի մօտ.
       Ֆրէնքի կիւլ, ֆրանկեան վարդ.
       Ֆիւրուխտ, ծախումն, վաճառումն.
       Ֆիսկէ, ջրցան.
       Ֆլօրի կամ Ֆլօրէն, Ֆիօրին
       Ֆիրէնկ տե՛ս ֆրանք կամ ֆռանք.
       Ֆունուս կամ ֆունօս, լապտեր.
       Ֆուչի, տակառ.
       Ֆուչից, տակառներուն.
       Ֆուրս եւ Ֆուրսիլեսան, պարսկերէն եւ պարսկի լեզու.
       Ֆռանկ, Ֆրանկ, Գաղղիական, Եւրոպակա .
       Ֆրանճալա, տե՛ս Ֆըրանճալա.
       Ֆռանցէս, Ֆրանցէզ. Ֆռանսական.
       Ֆրէնկիստան, Եւրոպա.
       Ֆրէնճան, Եւրոպացի.
       Ֆրուն, փուռ.
       Ֆրքաթեան, նաւ երկյարկ (frռgate).
       Ֆօտուլա, Ֆօտօլոյ, կցակ, տեսեկ մը հաց տափակ.