Հնախօսութիւն աշխարհագրական Հայաստանեայց աշխարհի, Ա

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԹԷՊԷՏ չիք յիշատակ հրաբուղխ լերին առ հին մատենագիրս մեր երեւեալ յաշխարհիս մերում, սակայն գտանի յիշատակարանի միում Յայսմաւուրաց գրեալ Վարդան գրչէ հնգետասաներորդ դարու. զորոյ զբանսն ածեմք աստանօր. «Եւ արդ գրեցաւ սա թուականուես Հայոց մեծաց պղ. ամին (1441) յերկրիս Վասպուրականի, քաղաքիս Վան կոչեցեալ, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնի տաճարիս եւ այլ սրբոցս հայրապետ ութեանն մեծ աթոռոյն Սսայ, որ յայսմ ամի զԼուսաւորչի աջն գողացեալ տարան, եւ աթոռն ունայն մնաց, դառն եւ չար ժամանակիս, պարոն ութեանն Զհանշահին… Յայսմ ամի մեծ նշան եղեւ. քանզի լեառն Մամրուտ կոչեցեալ՝ որ մէջ Խլաթ եւ Բաղէշ է, յանկարծակի գոռաց իբրեւ զսաստիկ որոտումն ամպոյ, որ երկիրն ամենայն ահաբեկ եղեալ սասանեցան. որ եւ տղայքն ընդ հարս եւ ընդ մայրս ողբս առեալ լային. վասն զի տեսին որ սառն (սարն) պատառեցաւ լայն իբր զքաղաք մի, եւ այլ փոքր փոքր, եւ պատառուածէն վեր հուր ցոլացեալ ելանէր մառախլապատ ծխով եւ ժահահոտութեամբ. որ եւ տղայքն հոտոյն հիւանդանային. եւ քարինք եռային յահագին բոցոյն. եւ մեծամեծ վէմս ընդ երկինս ձգէին ձայնիւ որոտմամբ. որ եւ դղրդմանէն Խլաթ քաղաք կարծիս առեալ դողային։ Զայս ամենայն տեսին աչօք բացօք եւ այլք գաւառք»։