Պատմութիւն համառօտ Աղուանից երկրի

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Քանզի ըստ նախագուշակութեան սրբոյ մարգարէին Դանիէլի, եւ ըստ լրման ժամանակի տեսլեան նորին, որպէս եւ կարծի ի բազմաց իմաստնագունից վասն տասն եղջերաց խոյին նշանակ յառնելոյ տասն թագաւորաց յազգէն պարսից, որպէս թիւ համարոյ սոցին է. եւ կամ թէ ըստ կամաց նախախնամողին Աստուծոյ, որ զիրաւունս հատուցման իւրոյ, իբրեւ զբաժակ ի ձեռին ունի՝ եւ ում կամի արբուցանէ զնա. եւ տէր է թագաւորութեան մարդկան եւ երկրի, որում եւ կամի նմա շնորհէ։ Ըստ որում եւ այժմս է տեսանել. եւ զի եղեւ ի ժամանակս սոյն սուլդան Հիւսէին թագաւորիս, ազգ մի ի կողմանս Խորասանայ եւ Ղանտահարու, զորս Աղուանք անուանեն. եւ ասեն վասն ազգիս այսորիկ՝ եթէ են բնիկ ի լեռնաբնակացն Կաւկասու եւ յերկրէն ալանաց, որ են ազգաւ Աղուանք որ այժմ եւս նախկին անուամբն վերակոչին. եւ լեալ են հաւատով քրիստոնէայք, եւ ապա զկնի ժամանակաց Լանկթամուրն կոչեցեալ բռնակալ, զոր տիրեաց յոլով մասին աշխարհիս յաղթութեամբն իւրով. զոր պատմութիւնքն վկայեն զսմանէ եւ ասեն վտարանտեալ զազգս զայս ի տեղւոջէ իւրեանց եւ տարեալ զքսան եւ հինգ տունն բնակեցոյց յերկրին այնմիկ։ Եւ զկնի ժամանակաց դարձուցեալ են ի կրօնս Մահմէտի. եւ ապա ուռճացեալ եւ բազմացեալ են, եւ լեալ իշխանք եւ պետք յիւրաքանչիւր մասին, եւ տիրագլուխք մինչեւ ի ժամանակս մեծ Շահաբաս կոչեցեալ արքային. որոյ յառնուլն զՂանտահար եւ տիրելն կողմանցն այնոցիկ՝ նուաճին եւ սոքա ընդ իշխանութեամբ նորին, եւ զկնի որդւոց եւ թոռանց նոցին մինչեւ ի ժամանակս այս ի ՌՃԾ թիւս մեր. եւ ապա սկսան աղմկել եւ վրդովել կողմանքն այնոքիկ։

Այլ եւ՝ միւս եւս ազգ որքՊլուճ անուանին, այլ եւ երկիրն Սովուխ-Պուլաղու, զոր Թուրքմանն կոչեն, եւ գլխաւոր մի սոցա զոր Սուլէման պապա ասէին, որ ասէր զանձնէ գոլ յազգէ առաջնոց թագաւորացն որք նստէին ի Դաւրէժ Շահաստանի Ջահանշահ եւ Եաղուպ անուանեալք, նա եւ յերկիրն Աստարապատու շրջեցաւ։ Եւ զգլխաւոր նոցին Ատինաղուրտ կոչէին. այլեւ լեռնականքն Կաւկասու, ձիւնաբնակ ազգք Լեկաց, որ եւ Լազկիք՝ եւ ըստ գրոց Հոնք կոչեցեալք, եւ բնական թշնամիք ի սկզբանէ երկրիս Ատրպատականի, ազգիս հայոց եւ օրինաց մերոց։ Սոքա միահաղոյն եւ զվերոյ գրեալսն ամենեքեան հեստեալք թիկունս դարձուցին՝ եւ ընդդէմ դարձան հրամանաց թագաւորին Պասից։ Եւ սկսան յիւրաքանչիւր երկրէ զշրջակայս եւ զմերձակայս իւրեանց կողոպտել, գերի առնել եւ սրոյ ճարակ տալ. եւ այս ոչ թէ ի միում ամի այլ յերկար ժամանակս։ Եւ ապստամբիլ սոցա սակաւ ամօք, զկնի եւ կից միմեանց եղեն. եւ թէպէտ թագաւորն զօրս գումարեալ ի ձեռն զօրագլխաց եւ սպարապետաց առաքէր ի վերայ նոցա բաշխելով եւ յոլով գանձս, սակայն ոչ ինչ օգտիւր, այլ յաղթահարեալ լինէին. թէպէտ ոմանց բազմաւ ջանիւ եւ հազիւ ուրումն դադարեցուցին զխռովութիւնն ոչ այնքան յաղթութեամբ՝ քան թէ հաճելով զմիտս նոցա ըստ կամաց իւրեանց։ Բայց կագ կողմանցն Ղանտահարու եւ Կովկասայնոց յերկարեաց բազում ժամանակս, զոր իւրում տեղւոջն ասասցուք՝ եթէ Տէր կամեսցի։ Եւ նմա փառք յաւիտեանս. ամէն։