Եւդոկիոյ հայոց գաւառաբարբառը

Վ.

ՎԱԼԻՉԿՈՒՆ. – Մէկու մը դէմքին, հասակին վայլելիք (հագուստ եւն):

ՎԱՂՎԷՆԳՈՒՑ. (թերեւս` վաղիւ այգուց). – Առտուն կանուխ. տե՛ս նաեւ վանգուց:

ՎԱՅՀԱՉԱՆ (վայր-հաչ-ան). – Աս ու ան խծբծող, քննադատող, վայրահաչ:

ՎԱՅԵԼ. – Չարախօսել, նախանձիլ (մէկու մը):

ՎԱՆԳՈՒՑ (թերեւս` վաղ այգուց). – Առաւօտ:

ՎԱՐԻՉՔ. – Վարք, վարմունք:

ՎԱՐՎԱՐԻԿ-ՎԵՐՎԵՐԻԿ. – Հաց կատակ (մարդ` որ մէկու մը ամէն քմահաճոյքներուն կը հնազանդի եւ կը կատարէ). օր. կ’ըսուի. «աս մարդը այն ինչ հարուստին վարվարիկ-վերվերիկն է…»:

ՎԺԱԼ. – 1. Մլաւել (կատուի), 2. Խեղճուկ խեղճուկ հեծեծել:

ՎՃԱԿ կամ ՎՃԿՈՒԹԻԻՆ. – Տօն համբարձման, (որ ատեն հեթանոսական դարերէ մնացած սովորութեան մը համեմատ վիճակ կը հանեն այլեւայլ արարողութիւններով):

ՎՐԱԿՈԽ. – Տեսակ մը կար, (լաթին երկու եզրերն իրար բերելով շուլալ ընելէն ետեւ անգամ մըն ալ շուլալուած եզրը դէպ ի ներս դարձնելով կարուած):

ՎՐԱՁԳՈՑ. – Բան մը` զոր ոչ ոք կ’ուզէ ընդունիլ, եւ աս` անոր վրայ կը ձգէ, ան` միասին վրայ:

ՎՐԱՆՈՑ. – Վերարկու, թիկնոց:

ՎՕՏՐՏԱԼ. – Քրթմնջել:

Տ.

ՏԱԿ. – Ճակնդեղ:

ՏԱՀՐԻԼ [1]. – Յոգնելէ վերջ հանգիստ առնել. զ. օր. կ’ըսուի` «Գիշեր ցորեկ կը բանի, նէ՛ կը յոգնի նէ՛ կը տահրի, նէ՛ հանգչում ունի նէ՛ տահրում» եւն:

ՏԱՆՏԱՆ (մանկ. բառ). – Խաղալ:

ՏԱՊԿԵԼ. – Տապակի մէջ իւղով խորովել:

ՏԱՊԿՏՈՒՔ. –  Տապակի մէջ եփուած խորովածոյք:

ՏԱՏԱԿԻԼ. – Այրիլ, մրկիլ, (ընդհանրապէս «այրիլ»ին հետ կը գործածուի եւ կ’ըսուի` «էրիլ տատակիլ»):

ՏԱՏԷՍ (մանկ. բառ). – Ոտքի ելլել, քալել:

ՏԱՏԻԿ-ՊՈՒՏԻԿ. – Մանր մանր քայլերով` յամրաբար (քալել, նման նոր ոտքի ելլող տղոց կամ տկարացած ծերերու քալուածքին):

ՏԱՐԵԼ. – Խաղի մէջ յաղթել  (խաղընկերը), խաղը շահիլ:

ՏԱՐԿՈՐՈՒ. (տար-կորու [արմատ` «կորուսանել»-ի]) – Տարագրութեան մէջ թափառական եղած, հետքը կորսուած:

ՏԱՐՈՒԻԼ. – 1. Խաղը կորսնցընել. 2. Մէկու մը համար շատ դրամ վատնել, ծախք ընել (առանց արդիւնքի):

ՏԱՐՏՂՆԵԼ (թրք. տաղըթմաք, տարմատաղըն էթմէք). – Ցրուել, ցիրուցան ընել:

ՏԱՔԴԵՂ. – Պղպեղ:

ՏԱՔՏՈՒՆ. – Բաղնիք:

ՏԱՔՑՈՑ (դնել). – Պաղ կերակուր մը կամ որ եւ է բան մը կրակի վրայ տաքնալու դնել:

ՏԵՌ. –  Աղմկալից փքարձակութիւն:

ՏԶՏԶԱԼ. – Տըզ տըզ ձայն հանել, բզզալ:

ՏԷՏԷԽ (մանկ. բառ). – 1. Պտտիլ, տեղ երթալ. 2. Աւանակ, ձի կամ որ եւ է գրաստ` որուն վրայ կը հեծնուի:

ՏԷՐՆՏԱՍ. –  Տօն Տեառն ընդ առաջի:

ՏԸԽ. (մանկ. բառ)– Ծեծել:

ՏԻԶԱՆԱԼ. –  Հպարտանալ, գոռոզանալ, ամբարտաւանել:

ՏԻՆԿՕԶ. –  Գոռոզ, ամբարտաւան:

ՏԻՏԻԿԵԼ. –  Փետրատել, բզիկ բզիկ ընել:

ՏԻՏԻՍ, ՏԻՏԻԿ (մանկ. բառ). –  Նստիլ:

ՏԻՐՈՒԹԻԻՆ (անել). – Մէկու մը տէր, պաշտպան կանգնիլ [2]:

ՏԽԵԼ (թրք. թըգամաք). – Ներս մղել:

ՏԽԸՃԵԼ. –  Չարչրկել, սեղմել, սեղմրտկել (մէկը` կատակի համար, կամ տղայ մը` սիրելու ատեն):

ՏԽԻՃ ՏԽԻՃ (անել). – Տե՛ս տխըճել:

ՏԿԵԼ (տակ-ել). – Ծծել մինչեւ յատակը:

ՏՂԱԲԵՐՔ. –  Ծննդաբերութիւն:

ՏՂԱՄԱՐ. – Երախայ ունեցող մայր:

ՏՂԱՍԿԱՆ. –  Նորածին կին (որ ծննդաբերութեան յարակից տկարութենէն դեռ ապաքինած չէ):

ՏՂԱՐՈՒՔ. – Նորածին մանկան մկրտուած օրը ազգականներն եւն հրաւիրելով` հացկերոյթ տալու եւ աւանդական արարողութիւններ կատարելու սովորութիւնը:

ՏՂԼՏԱԼ. –  Լեզուն կապուելով` անհասկնալի ձայներ հանել, թոթովել:

ՏՂՏՂԿԻԼ. –  Թացութեան մէջ մարմնոյ մը հալիլ, կազմալուծուիլը:

ՏՂՏՂՈՒԿ. –  Մտահոգութիւն:

ՏՄՊԵԼ. – Հազիւ իմն զգալ, հասկնալ, կռահել:

ՏՆԵՑԻ. –  Ամուսին (կնիկ):

ՏՆԿԼՏԱԼ. –  Ճօճելով ձայն հանելը (զանգակի եւն):

ՏՆՏՆԱԼ. –  Դանդաղիլ, յամենալ:

ՏՆՓԵՍԱՅ. –  Փեսայ` որ կանխաւ եղած որոշման համաձայն իր աներոջն ու զոքանչին տունը կը բնակի:

ՏՈՏԻԿ, ՏՈՏՈԽ (մանկ. բառ). – Ոտք:

ՏՌԼՏԱԼ (թրք. տռլամաք) – Բարբանջել, քըրթմնջել։

ՏՌՃԱՆ. – Դաժանաբարոյ, անհամբոյր:

ՏՌՈՏԻԼ. –  Սրդողիլ, գժտիլ:

ՏՌՏՌԱԼ. – 1. Շաղակրատել, սիրտ նեղացընող, վիրաւորիչ խօսքեր զրուցել. 2. «Խօսիլ»ին անարգական ձեւը:

ՏՏՌԵԼ. – Աղմուկով փուք արձակել:

ՏՐԱՊՏԵԼ (տիր-ա-պետ-ել). – Գրաւել, իւրացնել:

ՏՐՈՐԵԼ. – Ճզմել, ճնորել:

ՏՐՏՕՇ. –  Տանտիկնութիւն չգիտցող, անհոգ, անմաքուր (կին). թրք. Փինթի։

ՏՐՓԱԼ. – Չափազանց հիւծիլ, տկարանալ, հոգին ելլելու վրայ ըլլալ:

ՏՓԵԼ. –  Ծեծել:

ՏՓՈՑ. – Ծեծ:

ՏՔԱԼ. – Հիւանդութեան ատեն, կամ ծանր աշխատութեան մէջ, կամ ծանր բեռան տակ հեծեծել:

ՏՕՆ կամ ՏՕՆՈՒԹԻԻՆ. – Տօն Ս. Ծննդեան:

ՏՕՆՏՕՆՈՒԻԼ. – Հագուիլ, շքուիլ (ի ցոյցս):

ՏՕՆՏՕՆՑՆԵԼ . – Ո՛ր եւ է բան աչքի երեւալիք տեղ մը դնել:

ՏՕՏՕԶ կամ ՏՕԼՏՕԼՕԶ. – Բարձր, սրածայր։

ՏՕՏՕԶԵԼ . – Խաբել:

ՏՕՐՏՕՐԱԼ. – Երերալով, դողդողալով քալել (հիւանդութեան, տկարութեան հետեւանօք):

Ց.

ՑԱԹԵԼ կամ ՑԱՏԵԼ. (= ցայտել ) – Ճառագայթել, ծագել (լուսոյ):

ՑԱՄՔԵՓՈՑ (ցամաք-եփ-ոց). – Ջուրը քիչ, ցամքուկ եփուած ( կերակուր):

ՑԱՅԵԼ. – Հարեւանցի մը, քիչ մը ջրով լուալ ( ամանը ). թրք. չալգալամաք

ՑԱՆՈՒՔ ( ցան-ուք). – Հացի թիկին վրայ ցանուելիք թեփ կամ ալիւր (որուն վրայ կը դնեն նկանակին խմորը, որպէս զի թիին կամ փռան յատակին չփակչի):

ՑԱԻՄԵՆԾԻԿ. – Պզտիկ ցաւը մեծ բանի տեղ դնող, ցաւի չդիմացող:

ՑԻՑՔԻԹ. – ՑՑուած, սրածայր քիթ ունեցող:

ՑԼԻԿՑԼԻԿ (ըլլալ). – Անդադար վազել, վազվզել, չափազանց աշխատիլ, յոգնիլ:

ՑԼԿՏԵԼ. – Անխնայ գործածելով մաշել, պատռտել (հագուստը):

ՑԼԿՏՈՒԻԼ. – Ցլիկ ցլիկ ըլլալ:

ՑՆՑՆ. – Գձուձ, կեղծաւոր (մարդ):

ՑՈՒՑԱՆՔ. – Նշան, հրաշք:

ՑՈՒՑՈՒԼԱՆՔ. (ընել) – Ի ցոյց հանել, ցուցադրել:

ՑՌԵԼ. – Փորհարութիւն ունենալ:

ՑՐՎԱԹ. (ցիր-վաթ) – Զեղխ, շռայլ, անառակ:

ՑՐՑՂՆԻԼ. ( ցիր-ու-ցան-եղանիլ) – Մտամոլորիլ, խելակորոյս ըլլալ (ծերութեան, կամ յանկարծական վշտի մը հետեւանօք):

ՑՐՔԵԼ. (ցիր-ուք-ել) – թափել, ցիրուցան ընել, (ընդհանրապէս «վաթել» բառին հետ կը գործածուի – վաթել-ցրքել )։

ՑՕՂՈՒԵԼ. – Տե՛ս  «Ցայել»: