ՊՐԱԿ
ԱՌԱՋԻՆ
Նախ՝
թէ
հի՞մ
արդեօք
Քէրիմ
խան
գնաց
մարտ
ընդդէմ
Հասան
խան
ղաջարի
վրկանացւոյն,
եւ
զպարտիլն
յերեսաց
նորա։
1201/1752.
Եւ
իբրեւ
սպանեցաւ
Ալիմէրտէն
խան
յետ
ամի
միոյ
տէութեան
իւրոյ.
ապա
Քէրիմ
խան
սեպհականէ
զկալուածս
պասից
տէրութեան.
բայց
ո՛չ
եթէ
զբովանդակն
ընդ
ձեռամբ
նուաճեալ
ժառանգէ,
այլ
միայն
ըստ
միասին։
Քանզի
յաւուրս
ընդ
յայնոսիկ
հատուածեալ
բաժանեցաւ
իշխանութիւն
պարսից
յիւրաքանչիւր
գաւառս
աշխարհաց։
Զի
այր
զարամբք
ելեալ
յիւրաքանչիւր
ոք
ի
յինքն
կորզել
կամէր
զպետութեանն
գահ.
որոյ
վասն
Շահռուխ
ի
Մաշատ
եւ
ի
Խորասան
տիրէր։
Աղուանք
ի
Ղանդահար։
Ալանք՝
այս
է՝
լեկզիք
ն
Շամքար,
եւ
յայլ
բազում
գաւառս։
Հասան
խան
ղաջարն
ի
Վրկան,
ի
Մազանդարան,
եւ
ի
Գիլան,
եւ
յամենայն
ծովեզերս
կասպիական
ծովուն։
Իսկ
Քէրիմ
խան
յԱսպահան
եւ
յամենայն
շրջակայ
գաւառս
նորա,
եւ
ի
Պարսկաստան,
այս
է՝
Փարսստան։
Արդ՝
Քէրիմ
խան
կամեցաւ
զզնոսա
զամենեսեան
ճնշել,
եւ
զմիապետութեանն
գահ
հաստատել։
Ուտի
նախ
գնաց
խաղաց
հանդերձ
ամենայն
զօրօք
ի
կողմանս
Գիլանայ
առ
ի
տալ
մարտ
ընդ
վրկանցւոց
եւ
նուաճեալ
զնոսա
ընդ
ձեռամբ։
Արդ՝
զարհուրեալ
Հասան
խան
ի
բազմութենէ
յոգնախիտ
զօրաց
Քէրիմ
խանի՝
խօսի
ընդ
նմա
հաշտութիւն՝
զի
զոր
ինչ
առնուլ
կամիցի
առցէ,
եւ
թարց
գրգռելոյն
զպատերազմ
դարձի
յետս։
Իսկ
նա
ո՛չ
եղեւ
նմա
ունկնդիր,
այլ
առ
որ
ի
ճակատ
մարտի
յարդարեալ՝
մտի
ի
հանդէս
քաջութեան։
Թէպէտ
յառաջնում
նուագոջ
յոյժ
քաջապէս
ետ
մարտ
Քէրիմ
խան
ընդ
նոսա,
եւ
սաստկապէս
կոտորեաց
զբազումս
ի
նոցանէ
սակայն
ի
վաղճանի
պարտեցաւ
յերեսաց
նոցա,
զի
ինքն,
եւ
զօրք
իսկ
անտեղեակ
էին
ի
նեղ
եւ
յանտառախիիտ
կրճից
ճանապարհաց
անտի։
Իսկ
զհօրեղբօր
որդի
Քէրիմ
խանի՝
որում
անունն
Շուջադի
խան
կոչիւր,
յայնժամ
անկանի
ի
մէջ
անտառախիտ
ծառոց՝
զորոյ
ո՛չ
կարացեալ
գտանել
յելս
առ
ի
ելանել
անտի.
ապա
գնայ
ի
բազում
աւուրս՝
մինչեւ
ի
Գիլան
ժամանէ
բազում
տաժանմամբ։
Ու
ծպտեալ
զինքն՝
ո՛չ
կարացին
ճանաչել
զնա.
վասն
որոյ
այնուհետեւ
գնայ
անտի
ի
սահմանս
Ռուսաց,
եւ
անդ
յայտնէ
զանձն
իւր
առաջի
մեծի
բամբշի
նոցա։
Ուր
ասեն
զնմանէ
թէ
քրիստոնեայ
լեալ
է,
եւ
կցէ
զնշան
խաչի
Քրիստոս
ի
սիրտ
իւր.
եւ
զսպասահարկութիւնլ
առնէ
մեծի
բամբշի
Ռուսաց.
եւ
զորմէ
իսկ
ընկալեալ
ունի
զմեծ
պատիւս
ճոխութեան։
Ուստի
թողու
այնուհետեւ
Քէրիմ
խան
զսահմանս
Գիլանայ
ի
ձեռս
վրկանացւոց,
ինքն
անցեալ
անտուստ
գնայ
յամուր
բերդն
իւր
Փէրի՝
որ
ի
Մանիզան
գաւառոջ.
ուր
համախմբեալ
ժողովէ
առ
ինքն
զցրուեալ
զօրսն
իւր,
եւ
ապա
հանդերձ
նոքօք
գայ
մատնէ
յԱսպահան
քաղաք։
Արդ՝
ի
ժամանակի
աստ
յայսմիկ՝
ջուղայեցի
հայք
սպառսպուռ
ցրուեցան
ընդ
ամենայն
երեսս
երկրի
վարեալք
ի
փոթորկէ
մեղաց։
Զորաց
ոմանք
գնացին
ի
հնդիկս,
եւ
այլք
ի
սահմանս
ռուստաց,
եւ
կէսք
յայլ
վայրս
նահանգաց
աշխարհի.
որք
կան
աւադիկ
մինչեւ
ցայսօր
ժամանակի
բնակեալք
պանդխտութեամբ
ի
մէջ
նժդեհութեան։
Վասն
որոյ
յայնմհետէ
Ջուղայ
թափուր
եղեւ
ի
բնակչաց,
եւ
օր
ըստ
օրէ
քակի
ի
հիմանց.
արդ՝
ստուգութեամբ
առ
մեզ
ի
դէպ
եկեալ
կատարեցաւ
զբան
մարգարէութեան
Եսայեայ
թէ՝
երկիրն
ձեր
աւերակ,
քաղաք
ձեր
հրձիգ,
զաշխարհ
ձեր՝
առաջի
ձեր
օտարք
կերիցեն,
աւարաել՝
եւ
կործանեալ
յազգաց
օտարաց։
