Պատմութիւն Պարսից

ՊՐԱԿ ՎԵՑԵՐՈՐԴ
Զգալ Քէրիմ խանի ի Շիրազայ յԱսպահան. եւ վասն մարտին որ ընդ խան, եւ զպարտութիւն նորա։

Լուեալ Քէրիմայ՝ զգնալ Ազատ խանի ի վերայ Համան խան վրկանացւոն. այնուհետեւ իսկ ելեալ ի Շիրազայ գայ ընդ ամենայն զօրօք իւրովք յԱսպահան , եւ սխրատես՝ եւ զպճնազարդ փառօք յոյժ յարգանօք պատուի յամենեցունց։ Նա զի՝ եւ զսակ արքունական հարկացն՝ առատաձեռն շնորհաբաշխութեամբ բաշխէ. զի թերեւս իսկ կարասցեն գտանել գուն ինչ դուլ ի ծանրատեղտուկ հարկապահանջութեանցն, որով գրեթէ յոյժ եւ յոյժ թափրացեալք եւ ունայնացեալք էին յամենայնի ստացուածոց, եւ զվերջինն արդեօք ըմբոշխնեալ զբաժակ կործանման։ Այլ իբրեւ բացաւ ձմեռն զդուռն  սաստկասառոյց եւ զդառնաշունչ օդոյն, յայնժամ իսկ եւ իսկ լու նմա լինի թէ՝ ահա՛ գայ Հասան խան ճէպով տագնապաւ, առ ի մարտ յարուցանել ընդդէմ քո։ Նմին իրի նոյն ժամայն համախմբեալ ժողովէ զբազմութիւն զօրաց իւրոց, եւ զորոց վերայ կարգէ եւ հաստատէ սպարապետս Շեխ ալի խան եւ Մահմատ խան մտարիմք իւր։

Զորս իսկոյն առաքէ ի վերայ Հասաան խանի առ ի տալ խազմս ընդ նմա։ Որք իբրեւ գնացեալ մերձեցան իրերաց ի սահմանս Թէհրան քաղաքի. անդանօր իսկ յարդարեցին զճակատ մարտի, որով ի դիմի հարկանել կարացեն զթշնամիս իւրեանց։ Բայց զի ըստ որում էր արդեօք ի ձմրան ժամանակ՝ եւ ի դաշտի անդ զձիւնս բարձրակարկառ սաստկութեամբ դիզացեալ եւ կուտակեալ. որոյ վասն Շեխ ալի խան ընձեռութի՛ւն բանից առնելով ընդ Մահմատ խանի սաէ։ Զսակաւ ինչ աւուրս յապաղեսցուխ՝՝ մինչեւ զձիւնն դուն իմիք հալեալ մաշեսցի, եւ զերես դաշին հարթ հաւասար լիցի. աա թէ ի մարտ ելցուք ի թշնամիս մեր, զի մի՛ գուցէ արդեօք արդէն իսկ զվատաբաղդ դիպուած ինչ աղխատրոյզ վտանգից ի նոցունց ի մեզ հանդիպեսցի։ Իսկ նա ո՛չ լեալ նմա ականջալուր չտայ իսկ հրաշեշտս սակս յայնպիսի ժամանակոջ ի մրցմունս յաղթանակի քաջութեան մտանելոյ ընդ նոսա։ Այլ նա կալեալ զզօրութիւն բազկի իւրոյ ապաստան ըսա իւրոյ անձին. շտապ տագնապի առեալ ի յաղեկոծում ժամու արձակի որոց վերայ. եւ բախեալք ընդ միմեանս ի ձիգ ժամ՝ հարեալք զմիմեանս սատակին իսկ յերկոցունց կողմանց ո՛չ սակաւս։ Իսկ յետ յոլովից քաջաբար նահատակութեանց՝ զձի Մահմատ խանի մխլճեալ ընկլուզի ի ներ ձեան, եւ զնա ընդոստուցեալ ի վայր ընկնելու ի գետին. զորոյ տեսեալ զօրք Հասան ախնին ձերբակալ առնեն, եւ կապեալ տանեն զնա առ Հասան խան։ Իբրեւ տեսանէ զնա Հասան խան՝ առ ժամայն իսկ հրամայէ երկաթի շղթայիւք տանել զնա ի Վրկան քաղաքն իւր, եւ անդ պահել զնա ի կապարանս բանտի։ Եւ նա գտանէ անդէն յաւուր միում զժամանակ ինչ յանփոյթս՝ փշրեալ մանրէ զշղթայս ոտից իւրոց, եւ ի գիշերայն իսկ խոյս տուեալ խուճապմամբ փախչի ի ճանապարհս յանտառահոծ ընթացից։ Իսկ նորա բնաւ ո՛չ գոլովհմուտ ի խրթին՝ եւ ի լաբիւրինթոս ճանապարհաց անտառին, գան պահապանք նորա, եւ որոնեալ զնա գտանեն, եւ կրկին կապեալ տանեն ի Վրկան։ Զայն իսկ եւ իսկ զգացուցեալ պահապանք նորա Հասան խանի. որ եւ հրամայէ նոցա սպանանել զնա գլխատմամբ։ Արդ՝ այս այն Մահմատ խան է՝ զորմէ յառաջագոյն կանխեցաք յիշեցաք, թէ սպան դաշնակաւ այսինքն՝ խէնջէլիւ զԱլիմէրտէն խան։ Իսկ յորժամ տեսեալ եղեւ Շեխ ալի խանի զարհուրած բանակի իւոյ, եւ զըմբռնումն Մահմատ խանի. նոյն ժամայն ելանէ ի տեղւոջ իւրմէ՝ ուր զետեղ առեալն էր, ընդ մնացելօք զօրօք իւրովք անկանի փախստական յԱսպահան առ տէր իւր Քէրիմ խան։ Ապա այնուհետեւ ելեալ Հասան խան մեծաւ յաղթանակութեամբ մտանէ ի Թէհրան քաղաք, եւ տիրէ իսկ յամենայն սահմանաց նորա։