Ողբ Եդեսիոյ

Արդ, ի Ստորին կողմ աշխարհի զոր խօսեցաքս` շատասցի.
Բայց բանս մեր փոփոխեսցի, յելս արեւու վերադարձցի
Առ Մեծն Հայք` Տուն Թորգոմի, ազգ եւ ծնունդն Յաբեթի,
Անդ, ուր աթոռ Պարթեւազանց` թագաւորացն Արշակունի,
Յորում էի ի սահմանի, յառաջագոյն որպէս ասի:
Ի յԱբգարէ թագաւորէ նոցունց շինեալ ես լինէի,
Նաեւ նմին գոլ վիճակի առաքելոյն Թադէոսի,
Յորմէ բղխեալ ծաղիկ բարի եւ շառաւիղ գաւազանի
Գրիգորիոս Պարթեւազին` Լուսաւորիչն այնմ աշխարհի,
Խոտովանողն Քրիստոսի եւ մարտիրոսն կենդանի:
Եւ արդ, առ քե'զ բանիւ բերիմ, Հայաստանեայցդ եկեղեցի,
Յորում կաթեաց շողն երկնային, զպաղն հայեաց զհիւսիսի.
Լոյսն անստուեր ծաւալեցաւ, եւ ճառագայթն անճառելի
Սաստիկ եհար ուռամբն ոսկի, ձայնք հնչեցին յստորինս երկրի:
Անդ հրեշտակացն բազմութիւնք յերկնից հեղան ըստ հիւղէի,
Եւ մարդկային ազգ երկրածին վերասլացան յեթերն երկնի:
Որ անապատն էիր վայրի, եղեր նման փթթեալ ծաղկի
Եւ կուսական արեամբ ներկեալ` պայծառացար ի գոյն վարդի:
Որդիս ծնար յաւազանի, որ քան զաւազ շատ է ծովի,
Դիեցուցեր կաթն ի ստենէ, սնուցեր արեամբն կենդանի,
Դաստիարակ մանկանց բարի տալով զՕրէնսն Մովսէսի,
Եւ կերակուր կատարելոց` զԱւետարանն Քրիստոսի:
Յայնժամ էիր երանելի, այսու բնաւից դու ցանկալի`
Երկնաւորաց եւ երկրայնոց եւ կենդանեաց բոլոր սեռի:
Բայց հարցանեմ, ո'վ բաղձալի, բանիս խնդրեմ պատասխանի.
Այժմ ո՞ւր է թագն քո զարդի եւ կամ պսակն հրաշալի,
Ո՞ւր զարդարանքն դշխոյի` հարսին որդւոյ թագաւորի,
Ո՞ւր պատմուճան հարսնարանի կամ ոսկեհուռ վերջաւորի:
Է՞ր չէ փեսայն ի խորանի, կամ փեսաւէրքն` ի տաճարի:
Ո՞ւր են մանկունքն առագաստի, զի՞ ոչ հնչեն զերգսն Դաւթի:
Զիա՞րդ լռեալ ոչ հարկանեն զփողն հնչող Տարսոնացի:
Ո՞ւր պարարակն եզնամոլի, զիա՞րդ ի քեզ ոչ զենանի,
Կամ մատռուակքն բաժակին զի՞ ոչ բաշխեն զանուշ գինին:
Ո՞ւր բարեկամքն զուարճակից ընդ գիւտ որդւոյն անառակի
Կամ տարածեալ գիրկ հայրենի` առ ի համբոյր մեղաւորի:
Ո՞ւր քաղցրաձայնն երաժշտի կամ գեղգեղումն եղանակի,
Ո՞ւր ընթերցողքն են Սուրբ Տառի, կամ վարդապետքն` ի հանդիսի,
Ո՞ւր է աթոռ հայրապետի, կամ քահանայք` ի սուրբ բեմբի,
Ո՞ւր սարկաւագք են ի սպասի, կամ պաշտօնեայք` պատարագի:
Ո՞ւր են խնկոցն ի քեզ բուրմունք` աներեւոյթ ՚ւ երեւելի
Կամ ժողովոցն գումարումն` յաւուր տօնիցն տէրունի:
Ո՞ւր են գահոյք թագաւորի Վաղարշապատ քո քաղաքի,
Կամ նախարարքն ո՞ւր արքայի Այրարատեանդ գաւառի:
Ո՞ւր են իշխանքն, որ առաջի, կամ` զինակիրքն, որ են վերջի,
Ո՞ւր զօրականքն յասպարիզի, կամ լեգէոնքն` ի ճակատի:
Ո՞ւր մեծամեծքն ի բազմոցի, կամ ո՞ւր սեղանն ամենալի,
Ո՞ւր են ազատքն ի տաճարի, կամ տեառնորդիքն ի ծաղկոցի:
Ահա բարձաւ այս վաղագոյն, յոյժ հեռացաւ, ոչ երեւի.
Անուրջք ՚ւ երազք էին յայտնի, արդ ծածկեցան ի զարթմնի:
Այլ փոխանակ այսր ամենի յոյժ հակառակն տեսանի,
Քանզի նստիս որբ եւ այրի, տխուր դիմօք` զերդ ի սգի:
Վասն այն զքեզ իսկ կոչեցից` լինել սգակից ինձ յայս վայրի,
Քանզի նման քոյն ցուցանի իմոյս նորոգ եղեալ չարի:
Արդ, ուսուսցես, ո'վ սիրելի, եւ զիմս ողբալ ըստ արժանի,
Իբրու հմուտ լալեաց բանի եւ քաջ տեղեակ այրման սրտի:
Բայց եւ զքեզ յայս հրաւիրեմ, արեւելեան քաղաքդ Անի
Կցորդ իմոյս լինել ձայնի եւ սփոփիչ տարակուսի:
Քանզի եւ դու երբեմն էիր վայելչական հարսն ի քօղի,
Մերձաւորաց յոյժ ցանկալի, հեռաւորաց փափագելի:
Շինեալ եղեր տուն արքունի յընտրեալ նահանգդ Շարայի
Թագաւորաց Բագրատունի, որ ի ցեղէն Իսրայէլի,
Յազգէ սերեալ մեծին Դաւթի` աստուածահօր մարգարէի,
Գեղեցկանուն զարմանալի, որ երրակի տառիւ բերի
ՅԵրրորդութեանն խորհրդի, որ միշտ ի քէն երկրպագի:
Յորում էիր ժամանակի բերկրեալ ուրախ եւ ցնծալի,
Որպէս այգի ողկուզալի կամ ձիթենի պտղով իլի:
Մանկունք քո զուարթալի նման նորոգ բուրաստանի,
Դստերք քո պաճուճալի յերգ ՚ւ ի քնար միշտ ի խաղի,
Իսկ թագաւոր քո պանծալի նստեալ յաթոռ թագն ի գլխի,
Եւ զօրականքն աստի ՚ւ անտի կալով ի սպաս իւր հրամանի:
Նաեւ որդիքն Սիոնի նման դասուցն հրեղինի,
Յարմարապէս յօրինուածով կաթողիկէ յեկեղեցի,
Այն, որ հանգէտ եւ հաւասար վերնակառոյցն խորանի:
Հայրապետք, եպիսկոպոսք եւ քահանայք ՚ւ այլք ըստ կարգի,
Իւրաքանչիւր յիւրում դասի պատշաճաւոր յայն տաճարի,
Զոր թէ ասել հարկ լինիցի, է դժուարին ՚ւ յերկարելի,
Եւ անօգուտ յայժմուս բերի, յորոց է ոչ մի ի միջի:
Քանզի անցին ըստ երազի որպէս ծաղիկ ամարայնի,
Զյորդութիւն յորդ վտակի գարնանաբեր հեղեղատի,
Կամ զուռուցեալ զպղպջակի, որ ընդ լինելն պատառի:
Սուրն անողորմ անօրինի, որ մեր արեանս է ի սովի,
Որ չէ յագեալ եւ ոչ յագի մինչեւ ի գալ կատարածի,
Նոյն նա եհաս ուրեմն ի քեզ, որպէս յիս` յայս ժամանակի,
Հնձեաց զօրայն յանդաստանի, կանաչաւոր ի հասակի,
Զայգին խլեաց արմատաքի, մերկեաց յոստոցն զձիթենի:
Եհեղ զարիւն սրբոց յերկրի, հոսեաց նման ջրոց գետի,
Արար դիակ անթուելի, անթաղ մեռեալ գէշ գազանի,
Քահանայիցն Քրիստոսի արեամբ ներկեաց զեկեղեցի:
Սարկաւագաց պաշտօնէից մարմինք անկեալ մէջ փողոցի
Եւ այլ բազմաց, որ ոչ թուի եւ է ասելն անկարելի,
Որ քեզ հասին յայնմ վայրի բոլոր ամէն մասունք չարի
Եւ արարին զքեզ գերի, քան զՍաղիմ ՚ւ այլ աւելի:
Վասն այսորիկ, ո'վ անձկալի, որ ես ներհուն այսր ամենի,
Ի քոյն յայնժամ խիստ աղէտի ծանիր եւ զիմս ողորմելի
Եւ որպէս փորձ տարակուսի` լեր տրտմակից ինձ յայս վայրի,
Քանզի նման յոյժ տեսանի իմս քոյոյն հասեալ չարի:
Արդ, ժողովե'ա զդստերս քո, վասն իմ ի լաց նիստ ՚ւ ի սգի,
Գոչեա ձայնիւ կականելի, շարժեա ի յողբ զամէն հոգի,
Զի զովացումն այրման սրտի ոչ է այլ ինչ, քան այս լինի: