Պատմութիւն

Աւրհնեալ է Աստուած եւ /519բ/ հայր Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, հայր գթութեանց եւ Աստուած ամենայն մխիթարութեանց, որ մխիթարեաց զմեզ մխիթարութեամբ բազմաւ ի վերայ ամենայն նեղութեանց մերոց ի գալստեան ձերոյ հաւտիդ: Քանզի ո՞չ մխիթարեաց զմեզ ի գալստեան դոցա. նախ՝ յիշեցուցանելով մեզ զառաջին երթեւեկն, զոր առնէին ի պատուական տեղիս Երուսաղէմի: Երկրորդ՝ զի հաճեաց զմիտս մեր ի գալստեան դոցա, եւ ծանեաք, զի ոչ իսպառ մերժեաց զմեզ Աստուած: Այլ արդարեւ սոյն Աստուած մեր ի մեզ է, ցուցանելով մեզ ի ձեռն նոցուն իրաց զմեծամեծս իւր՝ որ յառաջ քան զյաւիտեանս մինչեւ ցայժմ կատարելով. եւ զզաւրութիւն նորա եւ սքանչելիս նորա աւրհնելով եւ մեք զՊաւղոսին ասասցուք. «Ո˜րչպէս մեծացան գործք քո, Տէր. զամենայն իմաստութեամբ արարերե*: Արդարեւ անքնին են դատաստանք նորա, եւ առանց զննելոյ են ճանապարհք նորա: Զի ո՞վ ծանեաւ զմիտս Տեառն, կամ ո՞ խորհրդակից եղեւ նմա, կամ ո՞վ ետ նմա փոխ եւ հատուցանէ նմա, զի ի նմանէ են եւ նովաւ եւ ի նա ամենայն: Նմա փառք յաւիտեանս, ամէնե*: Արդ՝ զի զհակառակորդսն մեր սիրելի արար, եւ ետ զմեզ ի գթութիւն եւ յողորմութիւն առաջի ամենայն գերչաց մերոց. որ զտիրասպանունս եւ զհրէայս, որք կարծէին չարչարանաւք սորա դարձեալ թշնամանել զայն, որ չարչարեցաւ վասն մեր, զՏէրն մեր Յիսուս Քրիստոս՝ զճշմարիտ Աստուածն մեր, որք համարձակեալ պատերազմեցան իսկ, եւ այրեցին զպատուական տեղիս զայս՝ հաճեցաւ Աստուծոյ մարդասիրութիւնն զնոսա աւտարացուցանել ի քաղաքէն սրբոյ իւրմէ Երուսաղէմէ: Որք կամէին բնակիչ առնել ինքեանց՝ լսեն բովանդակ չբնակել, եւ տեսանել ո՛չ արժանաւորին, եւ զպատուական եւ զերկրպագու չարչարանս եւ զսուրբ եւ զկենսընկալ նորա գերեզմանս եւ զսուրբ Գողգոթայ մեծափառ նորոգեալ ճանաչեն, հատուցեալ զիւրաքանչիւր փառս. բազում վերագրութեամբ զաստուածային պաշտաւնն եւ զմայր եկեղեցեաց Սիովնն, եւ զվերացումն նորա եւ միանգամայն իսկ ասացեալ՝ զամենայն երկրպագու տեղիս նորոգեալ լսելով՝ նախանձաբերին, ոչ ի բարի, այլ ի բնիկ նախանձանք հայրենական հաւր նոցա Կայենի: Քանզի բազում անգամ ջանացան, բազում կաշառաւք հրաման խնդրէին մտանել ի սուրբ քաղաքն, եւ ոչ արժանաւորեցան՝ յԱստուծոյ /520ա/ արգելեալ, որ եւ խրատեաց զմեզ ոչ ըստ գործոց մերոց, այլ հայրական գթութեամբն դարձուցանել զմեզ ի նորոգութիւն:

Բայց եւ զհրաշալին գրելով ուրախ առնեմք զքեզ. ոչ յանիրաւութենէ եւ կամ յաւերանաց շինութիւնք երկրպագու տեղեացս այսոցիկ լինին, այլ ի ձեռն նորա ողորմութեանն, որով բարձրացոյց զաշխարհս եւ զառ ինքն ծանաւթութիւն շնորհեաց:

Արդ՝ որպէս ասացեալդ, թէ շնորհիւ Աստուծոյ ի ձեր սուրբ աղաւթիցդ ամենայն եկեղեցիքս Երուսաղէմի կարգաւորեցան եւ պաշտին: Եւ խաղաղութիւն քաղաքիս Աստուծոյ եւ սորին շրջեկիս, որպէս դէմ յանդիման պատմեն ձեզ, որպէս տեսին զայս քրիստոսասէր մարդիկդ ձեր: Քանզի զայս ամենայն ի նորին յաւրինողին՝ եւ միայն ի մարմնի են գործքն, եւ ոչ ի մարդկային ձեռաց է զաւրութիւն, զի մի՛ պածեսցի ամենայն մարմին առաջի նորա: Քանզի նա է խաղաղութիւն մեր որ առնէ զամենայն, որպէս ասացեալդ է, եւ վերստին նորոգէ որպէս այժմիկ մարտեալ՝ ուրախ արասցէ զմեզ ի ձեռն սուրբ աղաւթից ձերոց, քարոզելով զսորին խաղաղութիւն սուրբ եկեղեցեացն եւ շնորհելով մեզ հովիւս եւ առաջնորդս եկեղեցեաց նորա: Եւ արկցէ ի միտս ձեր՝ անդադար աղաւթելով վասն մեր, եւ մի՛ պակասել ամենեւին ի յիշել եւ նայել ի մեզ եւ յաղքատս Երուսաղէմի, եւ որ ինչ պիտոյ է՝ լնուլ: Եւ եթէ հնար իցէ զաստուածասէր ձեր նախանձդ եւ ի ձեռնտուութիւն շինածոյ կենարար չարչարանացն ձգել. զի եւ այսմ բարւոյ եւ փափագելի պարգեւաց հանդիպիմք: Բայց եւ զայս աղաչեմ զհայրական զձեր սրբութիւնդ եւ որք ընդ ձեր սրբասուն եպիսկոպոսունսդ են, առաջի նոցա ընթեռնուլ զթուղթդ: