[Ա]
ՎԵՆԵՏԻԿ
Ապա
հասաք
ի
գեղեցիկ
նաւահանգիստն
ի
մեծահամբաւ
եւ
ի
հռչակաւոր,
զարմանալի
քաղաքն
եւ
աստուածաշէն
կղզին
մեծն
Վէնէտիկ։
Եւ
երկու
աւուր
ճանապարհէ
ծովով
կ՚երեւէր
Սա
Մարքոին
զանկակատուն
եւ
եկեղեցիքն,
որպէս
զՊղնձէ
քաղաքն։
Եւ
կացաք
անդ
երկու
ամիս
ու
կէս.
զի
կայր
Հայոց
քարէ
հաստատ
եկեղեցի
մի՝
հոգէտներով,
խցերով,
այլ
եւ
դարպասնի,
սեղանատեղք
եւ
օթեւանք
հիւրոց
[1]
։
Եւ
կայր
անդ
էրէց
մի
եւ
երկու
հաբեղայ։
Այլ
եւ
տեսաք
չորս
եպիսկոպոս
աղթարմայ.
մին
Եայճի
[2]
Յովանէս.
մին
Մարտիրոս,
մին
Ղազար
Արճիշեցի.
մին
Պետրոս
Կառկռցի.
քանի
ալ
Սպանիայ
ասին
կայ.
ամէնքն
դարձուած։
Եւ
կայր
տասն
տուն
հայ.
այլքն
աղթարմայ։
Բայց
պէզիրկան
շատ
կայր։
Եւ
էր
այս
քաղաքս
յոյժ
զարմանալի
եւ
ամենայն
մարդկան
սքանչելի.
զի
ոչ
կղզի
է
եւ
ոչ
ծով
կամ
ցամաք,
այլ
ի
մէջ
ծովու
որպէս
արձանն
Հերակլեա[յ],
շինեալ
բազմածախ
եւ
մեծամեծ
ամուր
հիմամբ.
զոր
այնպիսի
շինուածք
եւ
եաբուք
չէ
տեսեալ
մարդ.
եւ
զատ
ի
Աստուծոյ
ոչ
ոք
կարէ
շինել։
Եւ
ջրին
մէջն
մարդապօյ
անտաշ
քարով
եւ
վիմունք
հիմնարկած.
եւ
փողոցքնին
ամէն
ջուր
է։
[1]
Խօսքը
Հայոց
Տան
մասին
է,
ուր
1689
շինուեցաւ
Ս.
Խաչ
եկեղեցին
(
Հայ-
Վենետ,
143
յյ.
494)։
Յիշեալ
եպիսկոպոսներն
այլուստ
անծանօթ
են,
եթէ
չեն
«
Յովհաննէս
եպիսկոպոս
Զեթունցի,
Մարտիրոս
եպիսկոպոս
Աշոտու,
Ղազար
եպիսկոպոս
Հալպայ»,
որոնք
ստորագրած
են
1584-
ին
Ազարիա
կաթողիկոսի
առ
Գրիգոր
ԺԳ
քահանայապետ
գրած
թղթին
տակ
(
Ա.
Վ.
Պալճեան,
Պատմութիւն
կաթողիկէ
վարդապետութեան
ի
Հայս,
Վիեննա,
1878,
էջ
313)։
