Կամենից

  (Համարելով թէ ոչ դարձցի Նիկողայոս ի Հռովմայ՝ զԹէոդորոս Վարդանեան  ընտրէ արքեպիսկոպոս Լեհահայոց):

ՅԻՍՈՒՍԻ Քրիստոսի Ծառայ Յակոբ Կաթողիկոս կաթողիկէ եկեղեցւոյ ամենայն Հայաստանեայց. Ծեհ եւ վերադիտող ամենայն հայկազեան սեռի եւ պատրիարգ առաքելական աթոռոյ ի Վաղարշապատ քաղաքի, ի տեղւոջ Իջման Բանին Աստուծոյ, գլխափոխան եւ յաջորդ Սրբազնակատար եւ գերերջանիկ Տեառն մերոյ եւ հօրն հասարակաց Գրիգորէ Լուսաւորչին ի վերայ ընթհանուր հայկականաց տոհմից եւ Թորգոմեանց սեռից, եւ ամենայն առ հասարակ հաւատացելոց, որք ՚ի քաղաք եւ ի գեօղս յաւանս եւ ՚ի ծերպս վիմաց իցեն բնակեալ:

Գերափայլ իմանալի ճառագայթիւք եւ լուսով իմաստից արփիաւորեալ եւ դրոշմեալ ճշմարտաքարոզ վարդապետաց արհի եւ պանծալի եպիսկոպոսաց վառելոց լուսով աստուածագիտութեան եւ ի հովուապետութիւն բանաւոր հօտին հրաւիրելոց, երկնահրաւէր եւ աստուածանուէր քահանայից ի սրբազնագործութիւն կոչեցելոց, եւ համօրէն եկեղեցականաց եւ պաշտօնէից. ամենայն աշխարհականաց՝ ըստ պատուոյն արհեստին եւ որպիսութեանն կեցելոց, մեծաց եւ փոքունց:

Յամսեան Օգոստոսի յաւուր երեքտասաներորդի ի թուականութեան մարդացելոյն Աստուծոյ ՌՈՀԱ եւ Հայոց ՌՃԻ. յամի հայրապետութեանս մերոյ ԺԶի:

Լուեալ զեկեղեցի Հայոց եւ Լեհաց երկրին եւ զբանաւոր մեր որբացեալ եւ զրկեալ յառաջնորդէն եւ հովուէն իւրեանց, վասն գնալոյն Նիկողայոսի արքեպիսկոպոսին նոցա ի մեծն Հռովմ, եւ անդրէն միւսանգամ յետս ոչ դառնալոյն, արժանի երեւեցաւ մեզ կոչել զԹէոդորոսն Վարդանեանց Բագրատունեանց ի սուրբ աթոռոյս՝ որ ի տեղւոջ Իջման Բանին Աստուծոյ, ի Վաղարշապատ քաղաքին Հայոց մեծաց՝ հիմնեցաւ հաստատակառոյց ի վերայ հիման առաքելոց, երկրաւոր եւ երկնաւոր բանալեօք, կապել եւ արձակել յերկինս եւ ի երկրի: Զայր խոհեմ եւ իմաստուն, ազնուատոհմ ծննդեամբ. քրիստոնէական սննդեամբ եւ ամենայն առաքինութեամբ զարդարեալ, վարժեալ եւ տեղեկացեալ ի զանազան արհեստս գրոց եւ գիտութեանց եւ ի խորագոյն մակացութիւնս իմաստասիրական եւ աստուածաբանական հնարիւք եւ տեղեկութեամբք. Եւ զնա ձեռնադրել եպիսկոպոս Լեհաց երկրի՝ ըստ նախակարգութեան Աստուծոյ եւ օժանդակութեան ամենեցուն, ի կայսերանիստ քաղաքիս Կոստանդինուպօլսի, ի տօնի եւ տաճարի Վերափոխման մօրն լուսոյ Ս. Աստուածածնի: Վասն որոյ ամենայն առհասարակ հաւատացելոց մեծաց եւ փոքունց՝ յայտ եղիցի. զի մեք առ ի վերուստ հրաւիրեալք ի հովուապետութիւն Հայոց ազգին, գլխափոխան եւ յաջորդ լինել սրբոց Առաքելոցն Թադէոսի եւ Բարդողիմէոսի, եւ երիցս երանելոյն Գրիգորի Լուսաւորչին, առաքելական եւ հայրապետական իշխանութեամբ երկնաւոր եւ երկրաւոր բանալեօք, սահմանեմք կարգեմք եւ հաստատեմք զԹէոդորոս Վարդանանցն՝ առաջնորդ հովիւ եւ տեսուչ Լեհաց երկրին, ի վերայ Հայոց ազգին. ամենեցուն ընդ հովուապետութեամբ եւ հոգաբարձութեամբ դորա՝ սիրով եւ հանդարտութեամբ հաստատ եւ անսասան մնալ, ամենեցուն հնազանդ լինել, եւ լսել ձայնի դորա. զոր դա ընդունի՝ եւ մեք ընդունիմք. եւ զոր դա մեկնէ եւ ի բաց մերժէ, եւ մեք մերժեմք եւ հաւանիմք. զոր օրհնէ՝ օրհնեալ եղիցի, եւ զոր դա կապէ եւ արձակէ երկրաւոր եւ երկնաւոր բանալեօք՝ կապեալ եւ արձակեալ եղիցի: Ոչ ոք այսուհետեւ իշխեսցէ տիրել ի վերայ նոցա, ոչ խրատել եւ ուսուցանել, ոչ յանդիմանալ կամ մխիթարել, բաց ՚ի դմանէ, եւ կամ դորա հրամանաւ. ամենեքեան իբրեւ զմի ՚ի մէջ նոցա ըստ կարգի եւ որպիսութեան եկեղեցական կանոնաց. Վարդապետն քարոզութեան պարապեսցի. այլ ոչ սնոտիապատուաստ ունայնութեամբ կամ մարդահաճութեամբ եւ ներհակ վարդապետութեամբ հարցն սրբոց. Երիցունք եւ քահանայք սրբազնագործութիւն կատարեսցեն. աբեղայքն եւ կրօնաւորք զմիայնակեցութիւն ընկալեալք՝ հաստատ եւ անսասան ճգնեսցին ի կրօնս իւրեանց, հնազանդութեամբ, յօժարութեամբ եւ աշխատութեամբ, եւ մանաւանդ ընթերցմամբ սրբոց գրոց եւ վարդապետութեամբ հարցն սրբոց: Եւ ամենայն եկեղեցականքն եւ աշխարհականքն ըստ կարգին եւ որպիսութեանն շարժեսցին, սիրով եւ ամենայն հնազանդութեամբ առ հովիւ եւ տեսուչ իւրեանց: Եւ եթէ ի պահպանութիւն պատուիրանացս այսոցիկ եկեղեցական կանոնաց անշարժ մնասցեն, կեցեալք ըստ հաճոյիցն Աստուծոյ, ընկալցին զվարձս ՚ի Քրիստոսէ առատապէս եւ բիւրապատիկ. իսկ եթէ ուխտազանց եւ պատուիրանազանց եղիցին, պատժեսցին յառաջնորդէ իւրեանց հոգւով եւ մարմնով, աստ եւ ՚ի հանդերձելումն, ըստ քանակութեան եւ որակութեան յանցանացն: Եւ որպէս դորա եղիցի ոչ միայն վեհ եւ վերակացու լինել ժողովրդեան, այլ եւ նմանիլ անարատ եւ անբիծ հարսին իւրոյ՝ սրբութեամբ վարուց եւ ուղիղ վարդապետութեամբ արածել զհօտն իւր, այսպէս դորա եղիցին ընտրել եւ կարգել զայնոսիկ՝ որք առաքինութեամբ եւ իմաստութեամբ պայծառացեալք արժանի եւ ընդունակ եղիցին սպասու եւ սրբազնագործութեան եկեղեցոյ, ըստ կանոնաց եւ աւանդութեան հարցն սրբոց: Դորա եղիցի սահմանել եւ հաստատել դպրատուն ի վարժումն երիտասարդաց եւ ի տեղեկութիւն սուրբ գրոց. զի մի՛ ի խաւարի շրջեսցին, այլ լուսով աստուածգիտութեան զարդարեալք զօրասցին ի պահպանութիւն պատուիրանացն Աստուծոյ, եւ հայրենաւանդ սուրբ եւ ուղիղ դաւանութեան հաւատոցն:

Դարձեալ, հաստատեմք եւ սահմանեմք ըստ եկեղեցական կանոնաց, ոչ ումեք իշխանութիւն լինել ի վերայ հօտին եւ ժողովրդեան դորա, ոչ կարգել եւ ոչ ձեռնադրել առանց դորա հրամանի. այլ եւ ի սուրբ աթոռս մեր ոչ զոք ընդունել եւ ոչ զոք ձեռնադրել, եւ ոչ ումէք վարդապետական կամ եպիսկոպոսական իշխանութիւն տալ՝ առանց դորա խնդրոյ եւ յանձնարարութեան, որքան կենդանի եղիցի, ի դատաւորաց քաղաքին:

Բայց այս ամենեցուն յայտ եղիցի, զի որպէս մեք առաքելական եւ հայրապետական իշխանութեամբ երկրաւոր եւ երկնաւոր բանալեօք ընտրեցաք եւ ձեռնադրեցաք զդա՝ եպիսկոպոս Լեհաց երկրի՝ ի վերայ ժողովրդեան մերոյ, նոյնպէս եւ դա որքան կենդանի է՝ ամենայն հնազանդութեամբ առ մեզ շարժեսցի, եւ ով ոք ընտրողութեամբ եւ օժանդակութեամբ ամենեցուն՝ զաթոռն հայրապետութեան մերոյ յաջորդեսցէ: Եւ եթէ Թէոդորոս Վարդանեանց եպիսկոպոս Լեհաց երկրին, կամ ներհակ եւ օրինազանց ճանապարհացն Աստուծոյ կամ անհնազանդ առ սուրբ աթոռս երեւեսցի, եկեղեցականքն եւ ժողովուրդքն Լեհաց երկրի բողոքեսցեն առ մեզ, եւ մեք ըստ քանակութեան եւ որպիսութեան յանցանացն՝ դատեմք զնա: Իսկ եթէ հաստատ եւ անշարժ ի պահպանութեան պատուիրանաց Աստուծոյ եւ աւանդութեան հարցն սրբոց մնասցէ, զի՛ պակասեսցէ ի դմանէ լիութիւն աստուածային շնորհաց, եւ բազմապարգեւ օրհնութիւն՝ զոր միանգամ ընկալաւ. եւ արժանի եղիցի իբրեւ ըզժիր մշակ եւ քաջ հովիւ յեկեղեցւոջն Քրիստոսի, լսել ձայնի օրհնութեան եւ հրաւիրման յերկիր աւետեաց, այսինքն՝ յիմանալի եւ յաստուածանուէր յանդիմանատես երանութեան եւ կենսաբեր բնակութեան վերինն Երուսաղելի. ամէն:

Դարձեալ, գիտելի եղիցի ամենայն առհասարակ հաւատացելոց մեծաց եւ փոքունց. զի դա ինքն Թէոդորոս Վարդանեանց՝ յերկրէն Լեհաց՝ ի զարմէն Բագրատունեանց, սնեալ ի տիս մանկութեան, վարժեալ եւ տեղեկացեալ առ ոտս մեր՝ գիտութեան աստուածային գրոց. ըստ չափոյ եւ կարողութեան իւրոյ. զի որպէս մեծն Մեսրովպ զվարդապետական իշխանութիւնն ընկալաւ ի Սրբոյն Ադտիկոսէ աշակերտէ երանելոյն Յովհաննու Ոսկեբերանի, որ եւ զհայրապետական աթոռն յաջորդեաց. նոյնպէս եւ մեք ըստ կարգի եւ փոխանորդութեան զեկեալ մինչեւ ցառ զվարդապետական իշխանութիւն՝ տուաք ընձեռեցաք եւ շնորհեցաք սիրելի եւ հոգեւոր որդւոյս եւ աշակերտիս մերոյ Թէոդորոսի Վարդանեանց, յամսեանն օգոստոսի յաւուր ԺԵի, ի թուականութեան Հայոց ՌՃԻ. շրջել առաքելաբար ուր եւ յօժարեսցի. եւ զընկալեալ քանքարն սեղանաաաաւորել. եւ զսերմն բարելի բանին Աստուծոյ արկանել եւ սերմանել ի բանաւորանդաստանին. եւ զտապ բոցաճենճեր յանցանաց ազգի մարդկան՝ իւրովի շիջուցանել, եւ զովացուցանել ի ձեռն քարոզութեան յանդիմանութեան եւ մխիթարութեան: Յաղագս որոյ խնդրեմք եւ պատուիրեմք ընդունել զդա ուր եւ հանդիպեսցի՝ իբրեւ ի մէնջ առաքեալ. պատուել եւ մեծարել ըստ ճշմարտաքարոզ ուսուցչաց. զի արժանի է մշակ վարձու իւրոյ: Խնդրեսցուք բոլորով սրտիւ ի մարդասէր Հոգոյն՝ որ յաջողէ ի մեզ զկամելն եւ զառնելն, բանալ քաղցրաքարոզ վարդապետիդ Թէոդորոսի՝ դուռն աւետարանական ասացուածոց, եւ տալ կարողութիւն ըղձակերտ առնել զարքայութեան բան՝ ի լսելիս հասարակաց, եւ պարգեւել յօժարութիւն յորդորամիտ լինել ունկնդրութեամբ բազմաւ: Որք ի միասին բոլորապար պարուք խրատողօք հանդերձ համօրէն վիճակեալ դաստիարակացելովք՝ ընկալջիք զանճառելի ուրախութիւնսն եւ զանեզրական ցնծութիւնս յարքայութեան երկնից, յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Շնորհք Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի ընդ ձեզ ընդ ամենեսեանսդ յամենայն ժամ. ամէն:

Գրեցաւ ի կայսերանիստ քաղաքի Կոստանդնուպօլսի ի թուականութեան Փրկչին ՌՈՀԱ, յամի հայրապետութեանս մերոյ ԺԶի, սեպտեմբերի ի Ա: