16. ԷՋՄԻԱԾՆԻ ՍԻՆՈԴԻՆ

1853, մայիսի 24,

Խնդրէ Միքայէլ ջահընկալ Ղազարեան Նալբանդեանց, համաթուեալ առ գղերս Նախիջեւանայ սուրբ Լուսաւորչայ աւագ եկեղեցւոյ, այլ թէ զի՞նչ այնմ զհետ գան յօդուածք

1

Յամի 1845 ի լինել ծայրագոյն պատրիարգ կաթողիկոսի ի Նոր Նախիջեւան, ըստ առաջարկութեան տեղւոյն Հոգեւոր կառավարութեան ընկալաւ զիս ի թիւս հոգեւորականաց այնր քաղաքի եւ դասաւորեաց ի կարգի գղերաց սուրբ Լուսաւորչի աւագ եկեղեցւոյ տեղւոյն, իսկ յամի 1848, ի գալ նորին բարձր սրբազնութեան տեառն Մատթէի արքեպիսկոպոսի նորոգ վիճակաւորի ի Նախիջեւան յիշեալ հոգեւոր կառավարութիւնն առաջարկեաց նորին բարձր սրբազնութեան շնորհել եւ ինձ ի թիւս այլոց հոգեւորականաց զաստիճան ջահընկալութեան, զոր ընկալայ 18 յունիսի նոյն 1848 ամի:

2

Ըստ զօրութեան օրինացն, որովհետեւ ցայն վայր չունէի ես զարձակուրդ ի հասարակական տեսչութենէ, պարտաւորեցայ ինքնին թէպէտ եւ հոգեւոր իշխանութիւնն ոչ բռնադատէր զիս, յայն ստանալ ի հասարակութենէ Նախիջեւանայ, (յաղագս) զարձակագիր զոր խնդրաւ մատուցի հոգեւոր կառավարութեան Նախիջեւանայ, յաղագս հանդիման կացուցանելոյ զայն ուր հարկն է վասն պատկանաւորն հաստատութեան, որ եւ մատուցեալ նորին բարձր սրբազնութեան խնդրեաց զարժանին տնօրինութիւն, յորմ է եւ առաքեցաւ ի Սինօդն սրբոյ Էջմիածնի:

3

Ի նմին 1848 ամ ի ի սփռել մարդախոշոշ խոլերայի եւ սահմանս Նախիջեւանայ եւ ի Նախիջեւանն իսկ, ես երկիցս ըմբռնեալ ի չարաշուք ախտէս եդայ յանկողին անզգայ, յորմէ օգնութեամբ բժշկաց անդանօր դիպելոց առողջացեալ, անկայ հետեւաբար յախտ թուլութեան մինչեւ չիմանալ զառնել եւ զգործել իմ, դեգերելով տառապագին ի դրունս բժշկաց եւ դեղավաճառաց, յետ ընդ երկար վարանմանց այն ինչ բարձաւ յինէն յոյս վերակենցաղելոյ ըստ գուշակության բժշկացն, հարկադրեալ եղէ հրաժեշտ տալ հոգեւոր կոչմանն ապիկար զանձս առ սպասակարկութիւն գտեալ աստուածեան տաճարին. այսու մտօք մատուցեալ զխնդիր նոյն վիճակաւոր արքեպիսկոպոսին աղաչեցի միջնորդել ի Սինօդն սրբոյ Էջմիածնի արձակել զիս ի հոգեւոր կոչմանէ եթէ հաստատեալ իցէ, իսկ թէ ոչ, յետս առ իս զարձակման թուղթն իմ առաքել, զոր եւ ընկալայ եղծեալ խաչագծիւ:

4

Ի 1848 ամ է (1852 ամն, նորին բարձր սրբազնութիւն թեմակալ արքեպիսկոպոսն Մատթէոս խնամ տարեալ ինձ եւ առեալ ընդ իւրեան ի քաղաքէն Նախիջեւանայ եւ տարեալ յՕդեսսա եւ ի Քիշինեւ, սատարութեամբ երեւելի բժշկաց վտարեաց յանձնէս զախտ թուլութեան, որ ամօք սպառնացեալ էր ի բժշկաց թագաւորել ի վերայ իմ ցմահ, յընթացս այսր առողջարար դեղընկալութեան հրաւիրեալ եղէ յոմանց ազգասիրաց յանձին առնուլ վերստին զպաշտօն հոգեւոր եւ կալ մնալ ի սպաս տաճարին աստուծոյ: առ այս նպատակ ուղղեալ ես զիմ մտադրութիւն, ընկալայ վերստին ի հասարակութենէ Նախիջեւանայ յամի 1851 զարձակման վկայագիր, զոր նորին բարձր սրբազնութիւն յանդիման կացուցեալ Սինօդին սրբոյ Էջմիածնի խնդրեաց վերստին հաստատել զիս ի հոգեւոր կոչման:

5

Յետ իբր ութն ամսոյ նորին բարձր սրբազնութիւն կոչեալ զիս առ իւր, յայտնեաց ինձ զհրամանագրութենէ Սինոդին սրբոյ Էջմիածնի առ ինքն, որով ծանուցանէր նոյն իշխանութիւնն թէ զառաջարկութիւն նորին բարձր սրբազնութեան ունի թողուլ առանց ընթացից մինչեւ գործն ծագեալ ըստ անձամբ կարգադրութեան նորին սրբութեան ծայրագոյն պատրիարքին վասն իմ ո՛չ առցէ զիւր վախճանական լրումն:

6

Գործս այս լինելով անտեղի ինչ եւ յարդարեալ յոմաց անխիղճ անձանց ոսոխացելոց ընդ իսկ չունի բնաւին ընդունել զվճիռ ինչ, վասն զի, յետ գոլոյ այնր անհիմն եւ բոլորովին անկանոն չունի թերեւս եւ զօրինաւոր թոյլտուութիւն սկզբնաւորութեան եւ շարունակութեան ի կանոնադրութեանց Ձերոյին կայսերական մեծութեան, վասն զի յայնմ ժամանակի՝ այն է յամի 1846, յորում զիս բռնադատին յանձին առնուլ գոլ յանցաւոր, գտանէի ես 17 ամեայ մանուկ անչափահաս, յորժամ օրէնք յամենայնի ներողաբար վարէր ընդ իս, եթէ իրօք գտանեցեալ էր իմ յիր ինչ յանցաւոր: Այլ այն ամենայնիւ ես ի դէմս պահանջողութեանց նորին սրբութեան տուեալ եմ զիմ պատասխանի ընդ ձեռն բարձր սրբազնութեան Մատթէոս արքեպիսկոպոսի ի 21-էն ապրիլի 1852 ամի եւ ընդ ձեռն Սինօդի սրբոյ Էջմիածնի ի 10-էն դեկտեմբերին նոյն ամ ի, առաւել քան զորս չունիմ ասել ինչ, ըստ որում ամենայն հանգամանք գործոյն յայտնի երեւին ի վերտողեալ յայտարարութեանց իմոց:

7

Ես տեսանելով զի ողորմելի աղքատութեամբ դեգերեալ ի դրունս այլոց գրագրութեամբ հազիւ թոշակեմ զաւուրն պարէն եւ Սինօդն Էջմիածնի յետադրեաց զիւր վասն իմ տնօրինութիւն, պարտաւորեցայ առանձին խնդրագրաւ ի 10-էն դեկտեմբերի անցեալ 1852 ամի աղերսել զնոյն ատեան փութացուցանել զիւր տնօրինութիւն ըստ իւրում նկատման, կամ ընդունել զիս ի հոգեւոր կոչումն եւ կամ թէ անարժան ոք ղատիմ առ այն, առանց զիս դեգերեցուցանելոյ եւ ծախելոյ զժամանակ իմ ի նանիր, յետս առ իս զվկայագիր իմ դարձուցանել, որպէսզի ընկալեալ զայն, մարթացից օրինաւոր եղանակաւ մտանել յամենահպատակ ծառայութիւն Ձերդ կայսերական մեծության, խնդրելով ընդ նմին զվկայագիր իմ չեղծանել ըստ առաջնոյն խաչագծիւ ի պատճառս պիտոյ այնր ինձ լինելոյ:

8

Յօրէ անտի մինչ ցայսօր չունելով զոչինչ բաւականութիւն ի կողմանէ Սինօդին, կամ մոլորեալ ի վերայ երկուց ճանապարհաց, վասն եղանակի իմոց ապագայ կենաց եւ թէ յի՞նչ ունի եզերիլ վճիռ Սինօդին եւ գտանիմ ի մեծի չքաւորութեան եւ տառապագին աղքատութեան եւ յամեցողութիւն գործոյն արկանէ ի չարաչար զրկանս ողորմելի անձին իմոյ:

Վասն որոյ ամենահպատակաբար հայցեմ, եւ

որպէս զի հրամայեալ լիցի տալ գործոյն իմոյ զպատկանեալ ընթացս, որով հայտնեսցի ինձ ապագայ վիճակ իմ այս է կամ ընդունել զիս եւ վերահաստատել ի հ[ոգեւոր] կոչման եւ կամ վերադարձուցանել առ իս զվկայագիր իմ ամենայն ամբողջութեամբ, զի առանց կորուսանելոյ զժամանակ իմ յընդվայր կարողացայց զայն ի գործ դնել յամենահպատակ ծառայութիւն Ձերոյին կայսերական մեծութեան:

Խնդիրս այս պատկանի մատուցանել լուսաւորչական հայոց Սինօդին սրբոյ Էջմիածնի, ի 24 մայիսի 1853 ամի, ի Քիշինեւ: ՝

Բնակութիւն ունիմ ի Քիշինեւ քաղաքի յերկրորդ բաժնի քաղաքին յանդիման նոր որգոստային:

Ի սմին խնդրոյ զոր շարադրեցի եւ պարզագրեցի ես, խնդրագործ Միքայէլ ջահընկալ Ղազարեան Նալբանդեանց ստորագրեցի: