Անկումն Արշակունի հարստութեան

ԱՐԱՐՈՒԱԾ Ա
       Հին տնակ մը. — Խորը դուռ մը, ուսկից դաշտ մը կ՚երեւի. մէկ կողմը խաչելութեան պատկեր մը. ցիրուցան եւ հին կարասիք. պատէն կախուած զրահ եւ զէնքեր. —Վարագոյրը բացուած ատեն Շահանդուխտ պատկերին առջեւ կ՚աղօթէ։
       Տեսիլ Ա
       ԲԱԲԷԼ եւ ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ
       ԲԱԲԷԼ. — Աղօթէ, աղօթէ, աղջիկս... Տխուր յիշատակներ նկարուած են այդ սիրուն դէմքին վրայ... սակայն իր կողէն հոսող արեան կայլակներն սպեղանի են սրտի խոցերու։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (հօր գիրկը գալով) Ճշմարիտ է, հայր իմ... Այս պատկերը միշտ մօրս դագաղը կը յիշեցնէ ինծի, այս խաչին շուքը՝ իր գերեզմանը եւ այս տխրանոյշ դէմքը՝ իր սէրն ու բարի սիրտը... Այս փուշ պսակն ալ իմ խանձարուրս կը նմանի, ուր մայրս զիս երկնեց։
       ԲԱԲԷԼ. — Ի՜նչ... Թշուա՞ռ ես, աղջիկս... Բայց դուն կու լաս... Ի՞նչ ունիս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ոչինչ... հայր իմ, այն աղջիկը որ մայր չունի՝ կու լայ միշտ, ինչուան որ մայր...
       ԲԱԲԷԼ. — Չեմ հասկնար միտքդ, աղջիկս...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ըսել կ՚ուզեմ թէ, հայր իմ, մայրս չը մեռներ։
       ԲԱԲԷԼ. — Բայց մեռաւ... Եթէ առջի երիտասարդ զինուորն ալ ըլլայի՝ դարձեալ չէի կրնար ջնջել իմ սրովս այն Աստուածային դատակնիքը։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ուրեմն որբ աղջիկը չի լա՞յ... հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Ճշմարիտ է, աղջիկս... Ալեւոր հօր մը գիրկն ունիս միայն, այն ալ գերեզմանի քարի մը պէս պաղ է արդէն... Հայրդ իր մէկ ոտքը գերեզմանին սեւ սեմին վրայ դրած՝ ո՛չ վշտէն անցնիլ կ՚ուզէ եւ ո՛չ ալ աղջիկէն։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Բայց, հայր իմ...
       ԲԱԲԷԼ. — Աղջիկս... դուն գաղտնիք մ՚ունիս, որ ինձնէ կը ծածկես... Ժամանակէ մը ի վեր է, որ միայնութիւնը եւ մթութիւնը հօրդ շուքէն աւելի կը սիրես եւ հօրդ համբոյրէն աւելի՝ հառաչանքէդ կ՚ախորժիս... Միշտ ձեռքդ ձեռքիս մէջ՝ դողդոջ, ճակատդ՝ դալկահար, սիրտդ միշտ՝ բեկբեկ... Դուն առաջները վարդէ աւելի զուարթ էիր, թիթեռնիկէ աւելի աշխոյժ եւ շունչէ աւելի թեթեւ, իսկ հիմա մանիշակի պէս կորագլուխ, ձմեռուան աստղի պէս տխուր, շուքի պէս փախուսիկ կը տեսնեմ զքեզ... Աղջիկս, բա՛ց սիրտդ, ինչպէս կը բանայ վարդն իր թերթերը առտուան գուրգուրացող ցօղին... Խօսէ՛... ի՞նչ ունիս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Զքեզ, հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Բայց սրտիդ մէջ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Զքեզ, հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Աղջիկս (կը գրկէ)։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Միշտ զքեզ, հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Շահանդուխտ, կը խաբես զիս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Տես երկինքը ինչպէս գեղեցիկ է, հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Դուն երկնքէն աւելի գեղեցիկ ես։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Բայց դու զիս կը ծաղրես, հայր իմ... Ես գեղեցի՜կ... երբ անցեալ օր խաչելութեան պատկերը զարդարելու համար ծաղիկ կը ժողովէի առուակին քով, ինքզինքս անդրադարձած տեսայ անոր մէջ, յիշատակ մը սիրտս շարժեց, արցունք մը կաթեց հոն աչքէս եւ կաթիլ մը կրցաւ պատկերս խանգարել. ա՜հ, որչափ վշտացայ, հայր իմ, երբ կարծեցի թէ ալ չի պիտի սիրուէի։
       ԲԱԲԷԼ. — Ուսկի՞ց, Շահանդուխտ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Քեզնէ, հայր իմ... վասնզի դու գեղեցիկը շատ կը սիրես։
       ԲԱԲԷԼ. — Գեղեցիկէն աւելի՝ բարին։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ճշմարիտ է, հայր իմ... Եթէ իմ առջիս խաչ մը եւ թագ մը դնեն, ուրախութեամբ խաչը կը գրկեմ... Եթէ պատան մը եւ ծիրանի մը դնեն, պատանը կ՚ընդունիմ, կը սիրեմ այն՝ որ արցունք եւ տխուր է, կը սիրեմ այն որ երկինք կը տանի... կը սիրեմ այն՝ որ գեղեցիկ եւ բարի է հրեշտակի նման, ճաճանչի նման, շուքի նման, շունչի նման. կը սիրեմ այդ ալեւոր մազերդ, որ գեղեցիկ եւ բարի են... Վերջապէս կը սիրեմ զքեզ, հայր, վասնզի գերեզմանս ես։
       ԲԱԲԷԼ. — Ի՞նչ կ՚ըսես, Շահանդուխտ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Այո՛, հայր իմ, չեմ սխալիր. դու իմ գերեզմանս ես։
       ԲԱԲԷԼ. — Բայց չեմ հասկնար, աղջիկս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Այդ սպիտակ վարսերը ամպերու նման կենացդ հորիզոնը կը ծածկեն, զիս մինակ կ՚ուզես թողուլ... (մեկուսի) Բայց Հրաչեա՜ն...
       ԲԱԲԷԼ. — Աղջիկս, կը մոռնա՞ս մօրդ այս պահապան յիշատակը... Բայց դարձեալ ես չի պիտի մեռնիմ... մորթ, ոսկր եւ շունչ պիտի ըլլամ... պիտի լամ, պիտի զարնեմ, պիտի հեծեմ, պիտի անիծեմ... պիտի պաշտպանեմ աղջիկս ինչուան...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Մա՞հս, հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Ո՛չ... Սակայն դու հանդարտ եղիր, աղջիկս... Մնաս բարով։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ո՞ւր կ՚երթաս, հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Քեզի ըսի արդէն, որ զինուորական թոշակս առնելու պիտի երթամ... Մի՛ վախնար, եթէ մինակ ըլլաս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Քաջասիրտ զինուորի մը աղջկանը կը վայլէ՞ վախնալ, հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Յիրաւի այնպէս է, աղջիկս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ե՞րբ պիտի դառնաս, հայր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Արեւը մտնելու ատեն գուցէ... Մնաս բարով։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Երթաս բարով, հայր իմ, (կը մեկնի)։
       Տեսիլ Բ
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ (առանձին)
       Գնա՛, հայր... այլ մի՛ դատապարտեր աղջիկդ... Ի՞նչ ընեմ, բնութիւնը սիրտ մը տուաւ սիրելու համար, միթէ չը՞ սիրուիր երկինքը, չը՞ սիրուիր այն՝ որ հուր աչեր, բարի սիրտ, գութ, գորով եւ անմեղութիւն ունի... Երանի թէ բոլոր օրերը գիշեր ըլլային եւ ես երկնքի փալփլուն աստղերուն հետ միշտ լայի. կը սիրեմ, այլ կ՚արտասուեմ, երջանիկ եմ, սակայն կու լամ. կուրծիս տակ բոց մը կայ, որ անուշ խունկի մը նման սիրտս կը վառէ եւ անոր բոյրին մէջէն կը սահին ոսկեթեւ երազներ, միշտ ամպերու նման կը սահին եւ արցունք կը սրսկեն... Ո՜հ, Հրաչեայ, քու առաջին նայուածքդ կենացս արշալոյսն էր, ես անկէ առաջ նոճիի ստուեր մը, թշուառի ժպիտ մը, առկայծեալ ջահ մը եւ անզգայ պաճուճապատանք մ՚էի հօրս գիրկը. դու գթացիր ինծի, շունչ տուիր ինծի, երբ «կը սիրեմ զքեզ» ըսին շրթներդ եւ աչերդ, երբ ձեռքս քո դողդոջ ձեռացդ մէջ դողաց... Հայրս բան մը չը գիտէ, գնաց հանդարտ սրտով... (պատուհանը երթալով) ահա բլրակին գագաթը հասեր է, կարծես թէ կեցեր եւ դեռ հոս կը նայի... կը քալէ... աներեւութացաւ բլրակին ետեւ... դեռ Հրաչեայ չանցնիր... Բայց ո՞վ են այս երկու անձերը, որ ճամբուն վրայ կեցած իրարու կը փսփսան եւ մերթ ընդ մերթ հոս կը նային... Երկուքէն եւ ոչ մէկը Հրաչեայն է... ( տեսարանը գալով) Բայց անշուշտ որսէն դարձած ատենը հոս կը հանդիպի. նա չը խաբեր զիս... հրեշտակի պէս անմեղ է... Հրաչեա՜յ ... Անունն ալ ի՞նչ գեղեցիկ... սակայն չեմ համարձակիր զինքը հրեշտակ կոչելու...
       Տեսիլ Գ
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ, ԱՐՏԱՇԻՐ եւ ՍՄԲԱՏ
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Բարեւ, ազնիւ օրիորդ, կրնա՞ս ապաստան շնորհել երկու յոգնած ճամբորդներու։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ազատ էք, տեարք իմ, եթէ կը հաճիք այսպիսի խեղճ տնակ մը ձեզի ապաստանարան ընտրելու։
       ՍՄԲԱՏ. — Շնորհակալ ենք, բարեսիրտ օրիորդ։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Կարծեմ կրնանք սա աթոռներուն վրայ քիչ մը հանգչիլ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Այո՛, տեարք իմ, թէպէտեւ հին են։
       ՍՄԲԱՏ. — Հոգ չէ, բաւական է որ մեր յոգնութիւնը փարատեն (կը նստին)։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Մինակ գիտնալ պէտք է, որ զինուորի մը տունը չը կրնար ասկէ քիչ խեղճ վիճակ մը ունենալ։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Հայրդ զինուո՞ր է, օրիորդ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Այո՛, տէր իմ, ծերունի զինուոր մը։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Հիմա հոս չէ՞ ինքը։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ո՛չ, տէր իմ, դուրս ելաւ։
       ՍՄԲԱՏ. — (ցած, առ թագաւորն) Խիստ գեղեցիկ է, տէ՛ր արքայ... լսածնէս աւելի։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Մանաւանդ իր անուշ ձայնը սիրտս շատ գրաւեց... Կ՚ուզեմ քովը մօտենալ, Սմբատ։
       ՍՄԲԱՏ. — Աղէկ չես ըներ, տէր իմ, կը վախնամ որ հրեշտակային դէմքէդ շատ զարհուրի։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Այդչափ տգե՞ղ եմ, թշուառական։
       ՍՄԲԱՏ. — Ո՛չ, տէր իմ, դուն քեզ գեղեցիկ կը նշմարես... Անիծեալ ըլլան նախանձոտ աչքերը, որ տգեղութիւնդ երեսիդ կը զարնեն։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Խեղկատակ... ( չորս կողմը կը սկսի զննել)։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (մեկուսի) Բայց այս մարդիկը ինչ փսփսացին, Աստուա՜ծ իմ... Ի՜նչ կ՚որոնեն չորս կողմերնին։
       ՍՄԲԱՏ. — (նոյնպէս) Բայց ես հոս խաչեր եւ զէնքեր կը տեսնեմ, տէ՛ր արքայ։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Զէնքե՞ր, մենք ալ ունինք... Խաչերն ի՞նչ կրնան ընել մեզ, Սմբատ։
       ՍՄԲԱՏ. — Մանաւանդ քեզի, որ խաչակնքելէ անգամ կը սոսկաս՝ վախնալով որ աչքդ կը կուրցնես։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Բայց ես կ՚ըսեմ, թէ ես այսչափ գեղեցիկ երբեք տեսած չեմ։
       ՍՄԲԱՏ. — Նորերը միշտ նախամեծար կ՚ըլլան, տէ՛ր արքայ։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — (բարձր, առ Շահանդուխտ) Ամուսնացեա՞լ ես, օրիորդ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — ( կարմրելով եւ աչքերը խոնարհեցնելով) Ո՛չ, տէր իմ...
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Ճշմարի՞տ կ՚ըսես, քեզի պէս գեղեցիկ աղջիկ մը ամուսնացած չըլլայ, զարմանալի բան։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (նեղանալով) Տարօրինակ կը խօսիս, տէր իմ։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Կը հաճի՞ս հոս քովերնիս նստիլ, օրիորդ... որ ձեր քաղաքին վրայ խօսինք։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (քիչ մը խստութեամբ) Շնորհակալ եմ, տէ՛ր իմ... Մեր քաղաքին մէջ մոլի թագաւորի մը պատմութենէն ու չարիքներէն ուրիշ բան չիկայ։
       ՍՄԲԱՏ. — (ցած առ արքայն) Գողգոթան փուշ կը փնտռես, տէր արքայ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (մեկուսի) Աստուած իմ, ազատէ՛ զիս այս պժգալի նայուածքներէն։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — (ցած, առ Սմբատ) Ապո՛ւշ, կը կարծես որ խաչին ստորոտը հոմանի Մարիամներ չե՞ն գտնուիր։
       ՍՄԲԱՏ. — (նոյնպէս) Բայց բախտը միշտ սուրբ Մարիամներու կը հանդիպեցնէ քեզ, տէր արքայ։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — (նոյնպէս) Պալատը զայն աղէկ կը մկրտէ։
       ՍՄԲԱՏ. — Ճշմարիտ է, Արտաշրի պալատն անմեղներու քաւարան մ՚է ի շնորհս պալատականներու. խե՜ղճ եղնիկներ, հսկայ եղջիւրներով ասդին անդին կը տատանին ու կը թափառին իրենց թագաւորին համար ծաղիկ որսալու։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (մեկուսի) Որչա՜փ կը սոսկամ, Աստուա՛ծ իմ։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — (ցած) Է՜հ, ի՞նչ պիտի ընենք, Սմբատ։
       ՍՄԲԱՏ. — Ծերունի զինուորէն կը վախնամ, տէր արքայ, պէտք է զայն կերպով մը բանտ նետել... Հետագայ պարագաներն ինծի թող։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Այդ դիւրին է... Բայց շուտ գործադրելու է... վասնզի ես խիստ սիրեցի այս աղջիկը... գուցէ ամէնէն աւելի։
       ՍՄԲԱՏ. — Է՛հ, ի՞նչ, սատանան դարձեալ փորդ մտաւ... Երթանք եւ դեռ կը խորհինք, տէր արքայ... բաւական է որ աչքովնիս տեսանք գեղեցիկ ըլլալը։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Այո՛, երթանք, եթէ դեռ հոս կենանք... կը հասկնա՞ս (ոտքի կ՚ելնեն)։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — ( ուրախութիւնը ծածկել ուզելով) Կ՚երթա՞ք, տեարք իմ։
       ՍՄԲԱՏ. — Այո՛, օրիորդ, շատ շնորհակալ ենք, յոգնութիւննիս բաւական փարատեցինք։
       ԱՐՏԱՇԻՐ. — Մնաս բարով, օրիորդ... ( երթալու ատենը Շահանդուխտի վրայ չարաշուք նայուածք մը կը ձգէ)։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (սարսռելով) Ո՜հ, Աստուած իմ... ( կը մեկնին)։
       Տեսիլ Դ
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ , (յետոյ) ՍՈՒՐՄԱԿ
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (առանձին) Որչա՜փ սոսկացի, տէ՛ր Աստուած... Ասոնք մարդակերպ հրէշներ էին, աչքերնին դժոխոց բոցերուն պէս կը փալփլէին, նախազգացում մը ինձ մռմռաց, թէ ասոնք դահիճներ էին... Հայրս գնաց՝ այս մարդիկը եկան, ասոնք գացին՝ հայրս չի պիտի գայ... ( պատկերին առջեւ ծնրադրելով բազկատարած) Ո՜վ Խաչ, քու թեւերուդ տակ պահպանէ իմ ծերունի հայրիկս ալ։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (ներս մտնելով, մեկուսի) Կ՚աղօթէ...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — ( ոտնաձայնը առնելով եւ աջը համբուրելու երթալով) Բարի եկար, տէր հայր։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Բարի տեսանք, աղջիկս... Կ՚աղօթէի՞ր...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Գրեթէ, տէր հայր... Հայրս դուրս ելաւ, իրեն համար կ՚աղօթէի։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (նստելով) Տեսնենք այսօր ի՞նչ մեղք գործեցիր, Շահանդուխտ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (ամչնալով) Պիտի ներե՞ս դարձեալ, բարեսիրտ հայր...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Անշուշտ, իմ պաշտօնս սիրել եւ ներել է... Տես, այս Քրիստոսը խաչին վրայէն մարած ձայնով «սիրեցէք զմիմեանս» կը գոչէր. ես ալ ահա այն երկնային ձայնին հետեւելով կը սիրեմ քեզի պէս խելօք եւ մատաղ աղջիկները, եւ ակամայ մարդկային սխալանց մէջ ընկղմելու հակամէտ ըլլալուդ, ահա ամէն օր քու նորանոր մեղքերդ քաւելու համար անընդհատ կ՚այցելեմ զքեզ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Պահապան հրեշտակս ես, տէ՛ր հայր, եթէ դու չըլլայիր, արդեօք ի՞նչպէս պիտի այրէի դժոխոց անշէջ հրոյն մէջ։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Անշուշտ... Տեսնենք, պատմէ մեղքերդ...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Նախ այսօր չի կրցայ եկեղեցի երթալ, վասնզի...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Եկեղեցի չը գացի՜ր... Մե՜ղք... Մե՜ծ մեղք...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (պաղատալից) Ո՜հ, հայր սուրբ...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Այո՛... եւ պատճա՞ռը։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Հայրս զիս իրմէն չը զատելու համար՝ պատուիրեց որ չերթամ։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Անօրէ՛ն հայր, որ զքեզ դժոխոց լափիւրինթոսը կը քաշկռնէ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Բայց ի՜նչ ընեմ, հայր սուրբ, շատ կը սիրեմ զինքը։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Զինքը շատ կը սիրե՞ս, քու հրեշտակէդ եւ հոգեւոր հօրմէ՞դ աւելի. ինքը որ թէեւ հայրդ, բայց սադայէլդ ալ է։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Հայրս կը սիրեմ, տէր հայր, բայց զքեզ կը պաշտեմ (մեկուսի) իսկ Հրաչեա՞ս։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (մեկուսի) Ո՜րչափ ալ գեղեցիկ է... (բարձր) Ուրեմն դեռ պատմէ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Քիչ մ՚առաջ երկու ճամբորդ յոգնութիւն առնելու համար այս տնակը եկան, ես ալ սիրով ընդունեցի զիրենք... Յետոյ գէշ անձեր երեւեցան, վասնզի սոսկալի նայուածք եւ կերպարանք ունէին. վերջապէս մեկնեցան, բայց ես զայրոյթ եւ սոսկում զգացի։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Այդ ճամբորդները երիտասա՞րդ էին։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Գրեթէ, տէր հայր։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Դարձեալ մեծ մեղքի մէջ թաւալեր ես... Գիտցիր, որ երբեք մէկը չի պիտի ընդունիք տնակը, բացի խոստովանահայրէդ եւ հօրմէդ... Ցաւդ եւ սիրտդ մի՛ բանար ուրիշի մը, եթէ անօթի, ծարաւ, խոնջեալ եւ օրհասական ալ ըլլայ... Այս պատկերին հետ միշտ առանձին պիտի մնաս. աղօթք եւ արցունք՝ այս է քու փրկութիւնդ, միանձնութիւն՝ այս է քու կեանքդ... Կը հասկնա՞ս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ուրեմն, հայր սուրբ, ի՞նչ պէտք է որ ընեմ այսուհետեւ ալ մեղաց խոր վիրապը չը գահավիժելու համար։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Եկու քովս նստէ տեսնեմ... Պիտի ըսեմ, թէ ի՞նչ պարտիս ընել։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Բայց ես արժանի չեմ քեզ աթոռակից ըլլալու, տէր հայր, ես ի ծունր կ՚իջնեմ։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Նախ միշտ իմ խօսքիս անսալով անմեղութեան փիլոնը պիտի զգենուս, աղջիկս... Կը լսե՞ս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (քովը նստելով) Խօսէ, քեզի ունկնդիր եմ, հայր։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (մեկուսի) Ո՜հ կը դողամ, չեմ կրնար դիմանալ ( սոյն միջոցին Հրաչեայ կ՚երեւի խորը՝ զանոնք կը տեսնէ, կանգ կ՚առնէ եւ մտիկ կ՚ընէ) Աղջի՛կս, քեզի ըսի, թէ քեզի պէս բարեպաշտ եւ գեղեցիկ աղջիկները շատ կը սիրեմ եւ ահա սիրելուս համար է որ քեզ անմեղութեան ապագայ մը կը շնորհեմ... Մրմունջ մը, շունչ մը, զգացում մը, որ զքեզ պիտի վերածնի եւ գերազանցէ... Բայց պէտք է որ մէկը չիմանայ, մինչեւ անգամ այս անզգայ պատկերը. մօտեցիր որ ըսեմ... ( իբրեւ թէ անոր ականջն ի վար խօսելու պատրուակաւ համբոյր մը առնելու կ՚ըլլայ այտէն)։
       Տեսիլ Ե
       ՆՈՅՆՔ եւ ՀՐԱՉԵԱՅ
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — (յառաջ գալով) Կեցի՛ր, մի՛ սրբապղծեր անմեղ աղջիկ մը։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (սարսափած) Ա՜հ...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (ապշած) Հրաչեա՜յ...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Ո՞վ ես դու, անօրէն, որ խոստովանութեան մը սրբազան կապը կը խզես յանդուգն սպառնալեօք։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ես քեզ հոն մտիկ կ՚ընէի, այդ խոստովանութիւնը...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Լռէ՛...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Կը տժգունի սեւ ճակատդ ալ, եւ լռութեան տակ ծածկել կ՚ուզես ամօթդ ու ոճիրդ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Լռէ՛, Հրաչեայ... ներէ՛ իրեն, հայր, խնայէ՛ իրեն եւ ինծի, մի պատուհասեր...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Շահանդուխտ, անիծեալ ես, մինչդեռ այս անօրէնը կը պաշտպանես եւ...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ա՜հ, գթութի՜ւն, հա՛յր, թողութի՜ւն...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Շահանդուխտ... այս սրբազան եւ սեւ փիլոնը իր սեւ սիրտը քեզնէ կը ծածկէ. այդ մարդը խաչին տակ դարանակալ սադայէլ մ՚է։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ո՜հ, Աստուած իմ...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Կը համարձակի՞ս...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Այս մարդը Քրիստոսի հօտին գայլն է... Այս մարդը վատ մ՚է։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Դողա՛...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ո՞ւսկից... Քեզնէ՞, որ մութին մէջ խաչը տապար կ՚ընես. քեզնէ՞, որ աղաւնիները միայն ճանկերուդ մէջ կրնաս առնել եւ չես վախնար, որ խաչն ալ, փայտի կտորն ալ հարուած մ՚ունի։ Դու որ մարդուն երակացը արիւնը ծծելով զայն կամակատար դիակ մ՚ընել կը ջանաս, դու որ չես դողար Աստուծմէ, ե՞ս, ե՞ս դողամ քեզնէ։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Գթա՛ իրեն, Աստուած իմ եւ քեզի դարձուր...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ա՜հ, հարուածդ չը յաջողիր, դիմակդ կը դնես... ծածկել կ՚ուզես շառագունող ճակատդ... Դու չես նետուիր, չես թափեր թոյնդ՝ տեսնելով որ ոսոխդ ազատ կը թռչի արծւոյ մը նման եւ կրնայ քու ապաստանած ժայռերուդ վրայ գլուխդ ջախջախել։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Հա՛յր սուրբ, դու աղօթէ իրեն համար... Ներէ իրեն։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Բայց դու չես սթափիր, Շահանդուխտ, եթէ ես վրայ չը հասնէի...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Պիտի լռե՞ս վերջապէս... Օ՛ն, դո՛ւրս ել այս տեղէն... Ալ բաւական եղաւ, յանդգնութեանդ չափն անցուցիր։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Շահանդուխտ, այս մարդը խաչը կը կոխկռտէ եւ ուրիշին պաշտել կու տայ, այս մարդը սիրտ չունի եւ ուրիշներուն սիրտ կը քարոզէ, այս մարդը փիլոնին տակ դաշոյն ունի եւ կոչնակին գանգիւնին մէջ սպանելոյն վերջին հեծեծանքը կը խեղդէ... Բարեպաշտ եւ գեղեցիկ աղջիկները կը սիրես, պարո՛ն երէց, խիստ լաւ կ՚ընես, եթէ այդչափ չը սիրես։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (մեկուսի) Ո՛վ կատաղութեանս... (բարձր) Աստուա՜ծ իմ, այս մարդը դիւահար մ՚է եղեր, ներէ եթէ ակամայ իրեն դէմ զայրացայ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Այնչափ ապահով եղիր թէ ես յիմար չեմ, որչափ որ ապահով ես քու վատ մը ըլլալուդ. Շահանդուխտ, խորշէ այս փիլոնէն, որ դիակի պատանք, դագաղի ծածկոց եւ ոճիրներ քողարկող վարագոյր մ՚է, այս մարդը եկեղեցին գերեզմանի կը կերպարանափոխէ, կը կեղծէ, կը խոնարհի, կը սպաննէ միմիայն իշխելու համար... Ապառաժ է այս մարդուն սիրտը, միթէ կարելի է ապառաժին վրայ խաչ տնկել... Նայուածքը գորովալի է, բայց թոյն կը թափէ, սիրով կը սեղմէ ձեռքը, այլ նա կը սառի... Ինչպէս օձն իր զոհը անուշահոտութեան մէջ կը թմրեցնէ, նոյնպէս ասոր սփռած անուշահոտութիւնը աստուածային մրմունջներն են... Եթէ սիրելի մը ունի աշխարհի մէջ, այն է արիւնարբու փառքը, եթէ ատելի մը՝ այն է ժողովուրդը... Ասիկա դժոխքէն փախած սեւ ուրուական մ՚է... ( Սուրմակ չարագոյժ նայուածք մը կը ձգէ անոնց վրայ)։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — ( սարսափած ճիչ մը կ՚արձակէ) Ա՜հ։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Ո՜վ յանդուգն, չե՞ս մտաբերեր, որ կղերն իր արդար բարկութեանը մէջ կայծակ կամ անէծք ունի... Կ՚ուզես որ տարածեմ թեւերս։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ապո՞ւշ կը խաբես, աւելի օրհնենքէդ կը վախնամ, քան թէ անէծքէդ։
       ՍՈՒՐՄԱԿ . — Գիտցիր, որ եթէ այս խաչեալէն ներել եւ աղօթել սորված չըլլայի՝ հիմա զքեզ ափ մը մոխիր դարձուցած էի... Շնորհակալ եղիր, քեզի համար դեռ պիտի աղօթեմ, դու՝ որ ճշմարտութեան ճամբէն մոլորած, ուրիշներն ալ քեզի պէս կ՚ուզես մոլորել... Զգուշացի՛ր այդ ճամբէն քայլ մ՚ալ եւ ահա անդունդ մը ունիս... Դու զիս յանգէտս նախատեցիր, այլ ես քեզի կը ներեմ... Վրէժը վատերուն կը վայլէ... Բայց դարձեալ օր մը պիտի բողոքեմ քու անիրաւ զրպարտութեանդ դէմ. կը ցաւիմ որ չես ճանչեր զիս եւ բարեգործութիւններս։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Կ՚ուզե՞ս որ տամ անունդ։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Սուրմակ երէց՝ Յիսուսի Քրիստոսի տրուպ ծառայ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Միտքդ բեր անցեալդ... Քու անունդ Սուրմակ երէց չէ, այլ...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (սարսափած եւ սպառնալից) Զգուշացի՜ր...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Սմբատ է... Պալատական։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (մեկուսի) Ո՛վ երկինք։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Պալատակա՜ն...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Դու պալատական մ՚էիր։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Պիտի լռե՞ս...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Դեռ մտիկ ըրէ... Դու չարագործ էիր, թագուհւոյն սիրահարեցար եւ ուզեցիր զայն կրիցդ զոհել. թագաւորն իմացաւ, նա քեզ հեռացուց եւ քու դիտաւորութիւնդ իր վրայ փորձեց. յետոյ զքեզ պալատէն վռնդեց... Դու երեսանկեալ՝ քինախնդիր գացիր վանքը եւ քանի մը կեղծ արցունք թափելով խաբեութեամբ երէց ձեռնադրուեցար. մէկը քեզի չը հարցուց քու անցեալդ, խաչ մը տուին ձեռքդ, եւ դու զայն սուրի տեղ կը գործածես, կը տեսնես որ ամէն բան գիտեմ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ո՜վ երկինք։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (մեկուսի) Բայց ո՞վ է այս անձը...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ճանչեցի զքեզ... Սմբատ...
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Թող որ քեզի համար աղօթեմ...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Քու ոճիրներուդ քաւութեան համար աղօթէ, անօրէ՛ն... ես զքեզ ճանչեցի, դու ալ զիս ճանչէ (կուրծքը կը բանայ):
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — Հրաչեա՛յ... Արքայորդին։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ես այն ատեն տղայ էի, բայց ամէն բան լսեցի... Օ՛ն, կորի՛ր այս սրբավայրէն եւ մէկ մ՚ալ ոտք չի պիտի կոխես հոս։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (ցած, առ Հրաչեայ) Զգուշացի՛ր ուրիշի ըսելու, թէ ես Սմբատն եմ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Վատարա՜նց։
       ՍՈՒՐՄԱԿ. — (երթալով, մեկուսի) Արքայ եւ արքայորդի, դողացէ՛ք ինձնէ։
       Տեսիլ Զ
       ՀՐԱՉԵԱՅ եւ ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ա՜հ, մեզ անիծելու չերթայ, Հրաչեայ... Ի՜նչ ըրիր։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Նախ անիծեալ ըլլայ այդ անօրէնը, որ քու միտքդ այդպէս շղթայեր է. բա՛ց աչքդ, Շահանդուխտ, քահանայ կարծածդ դիմակաւոր սատանայ մ՚է... Դու կը պաշտպանես այդ անձը, որ մեր անմեղ սէրը պիտի սրբապղծէր, երկու լուսոց ճառագայթներու մէջտեղ սեւ ամպ մը եւ երկու նայուածքի մէջ խաւար պիտի արձանանար, նա քու աչքերդ կապեր է եւ լուսոյ մէջ անգամ քեզ խարխափել կու տայ, դուն կու լաս. Շահանդուխտ, նա կը խնդայ վրադ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Կը հասկնամ... Մէկդի այս խօսքերը, Հրաչեայ, մեր վրայ խօսինք։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Բայց պիտի ատես այդ մարդը, ինչպէս պէտք է ատել մեր սիրոյն դահիճը։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Սակայն ի՛նչ հոգ, եթէ բոլոր աշխարհ անիծէ եւ նախատէ զմեզ... Ես քու գիրկդ, դու իմ գիրկս, ես քու նայուածքդ, դու իմ նայուածքս, ես քու շունչդ, դու իմ շունչս, սիրոյս մէջ այնպիսի հեշտ կաթիլ մը կը զգամ, զոր վարդը երբեք ունեցած չէ. այնպիսի ճաճանչ մը, զոր Արտաշէսի թագը չունէր, այնպիսի երազ մը, զոր քերթողը վերջալուսին յետին ճառագայթներուն մէջ չերեւակայեր... Սէ՜ր, սէ՜ր, չի կրնար գրուիլ երկնի բոցավառ աստղերուն նման. բայց ի՞նչ է սէրը, եթէ ոչ դուն...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Բայց ի՞նչ ունիս, Շահանդուխտս... Կու լա՜ս...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Միթէ կարելի՞ է առանց արցունքի սիրել... Միթէ դու չե՞ս լար, Հրաչեայ, ահա երկնագոյն աչքերդ սքողուած են... Միթէ չե՞ս ուզեր մեռնիլ...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Այո՛... մեր սրտերը մէկ արձագանք մը ունին... Բայց եթէ կոհակի մը մէջ նետուինք՝ մեր վրայ ծաւալող կոհակին վերջին ծալքը մրմունջ մը ունի. եթէ դաշոյնով մեռնինք՝ մեր կսկիծը տրտունջ մ՚ունի, մեր արիւնը դարձեալ ձայն մ՚ունի... չը գիտե՞ս որ ամէն ձայն ալ երկնի մէջ արձագանք մը ունի... Միթէ կարելի՞ է որ երկու հովերու պէս մարինք առանց ձայնի եւ կորնչինք փլատակի մառախուղի եւ ամպերու մէջ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Եւ կը կարծե՞ս, որ թողուն մեզ որ հանգիստ սիրենք զիրար... Ի՞նչ է մեր ըրածը. սիրել, ապրել միմիայն իրարու նայուածքի մէջ... Եթէ զիրար ատելու ըլլայինք, այն ատեն ամէնքը մեզ կ՚օգնէին եւ հարիւրաւոր ձեռքեր սրով կը նպաստէին, եւ մեր հայրերն իսկ մեր զինավարժը կ՚ըլլային, ի՜նչ կեանք... Միթէ սիրե՞լ է այս... Վախնալ եւ յուսալ ձայնէ մը, տրոփէ մը, տերեւէ մը, լոյսէ մը, մութէ մը, շունչէ մը, շուքէ մը, վերջապէս իրարմէ... Կ՚անցնին աշխարհի փառքերն ու վայելքները. մենք անոնց ստուերին տակ երկու աննշան ծաղիկ էինք գիրկընդխառն փթթած, դեռ կոկոն էինք, բացուեցան մեր թերթերը, տեսանք զիրար, ժպտեցանք, պիտի թոռմինք... Հրաչեայ, դեռ գրկէ՛ զիս...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Բայց վայրկեան մը աչքերուս մէջ նայէ... Որչա՜փ գեղեցիկ ես... Ո՜հ, չէ՛, չը մեռնինք, Շահանդուխտ, դեռ ապրինք, երկուքնիս ալ նորատի ենք... Դեռ բուրաստանը չը մտած՝ միայն բուրումներ կը զգանք, տեսնենք ծաղիկներն ալ, նախ անոնք մեր շուրթներուն վրայ թոռմին, յետոյ մեր նայուածքները անոնց վրայ... Օր մը անշուշտ միատեղ պիտի մեռնինք... Դու առաջ ամօթահար էիր, հիմա ալ՝ վշտահար... Դեռ չեմ տեսեր ժպիտդ, Շահանդուխտ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ես չեմ կրնար ժպտիլ մինչդեռ կը սիրեմ, Հրաչեայ... Ես մեռնելու համար կը սիրեմ, կը մեռնիմ սիրելու համար. սիրոյ մէջ կեանքը մահ է, իսկ մահը՝ անմահութիւն. մենք չունինք պալատ, ոսկի, ծառայ, այլ հովէն տատանող խարխուլ տնակի մը մէջ կը սիրենք. եթէ սա բլրակին վրայ, սա ծառին հովանիին տակ, լուսնի շաղին մէջ իրարու քով վախկոտ նստած տեսնէ մեզ ազնուականը, եւ երբ մեր շառագոյն ճակատը մեզ մատնէ, թէ զիրար կը սիրենք, կը խնդայ մեր վրայ այն անսիրտը... Աղքատը սիրտ կ՚ունենայ... Ո՞վ շուքի մը շունչ եւ յիշատակ պիտի տայ... Հրաչեայ, եթէ չըսէիր առաջին օրը, թէ պարզ զինուոր մ՚էիր, եթէ իմ հօրս բախտակիցը չըլլայիր՝ չէի կրնայ զքեզ սիրել... Բայց ինչո՞ւ կարմրեցար...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Մեր վիճակին վրայ կը կարմրիմ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Իրաւունք ունին, խեղճ զինուորներն իրենց արեամբը թագաւորին եւ ազնուականաց երջանիկ ապագայն կը գնեն, բայց դարձեալ անոնցմէ կը նախատուին, վասնզի ձայն չունին, վասնզի ցնցոտին մարդը անարգութեան կը դատապարտէ... Աղքատն իր տնակին մէջ չոր եւ նեխոտ հացով կը գոհանայ, իսկ հարուստին ապարանը նոր խորտիկներ կը հնարուին... Զինուորը պատերազմի փողին գոռումէն կը սարսռի, վասնզի իր սիրելիէն պիտի բաժնուի, թագաւորը անդին կոյս աղջիկ մը կ՚առեւանգէ մօրը գրկէն... Ի՜նչ սոսկալի են ասոնք, ո՜հ, որչափ երջանիկ եմ որ աղքատ ծնայ, աղքատութեան մէջ սիրտը չը կորսուիր... այս խաչեալն ալ աղքատ էր, բայց ո՛չ նուաստ... Նա թէպէտ Աստուած՝ կոխկռտեց ոսկին ու ծիրանին եւ միայն սէր ու ցնցոտի հագաւ... որչափ կը սիրեմ այն Քրիստոսը, որ քեզ ալ ինծի տուաւ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ո՜հ, այդ անունը ինծի համար խիստ քաղցր է, Շահանդուխտ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Զիս շատ կը սիրե՞ս, Հրաչեայ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Քու սիրտդ չը մրմնջեր, թէ ես քեզ որչա՜փ կը սիրեմ, վասնզի սէր բառը գուցէ իմ սէրս չը կրնար բացատրել... Կը հասկնամ, Շահանդուխտ, կինը սիրելէ աւելի կ՚ուզէ սիրուիլ... Բայց ես գոհ կ՚ըլլամ միայն սիրելով, Աստուծմէ աւելի պէտք է սիրեմ զքեզ, վասնզի դու զիս Աստուծոյ կը տանիս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ի՞նչ ըսիր, Հրաչեա՜յ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Բայց ինչո՞ւ սոսկացիր, դու իմ սիրոյս չափը կ՚ուզես իմանալ... Ո՜հ, ներում, Շահանդուխտ, եթէ դու հրեղէն մ՚ըլլայիր եւ եթէ Աստուծմէ գերագոյն մէկն ալ եղած ըլլար, անկէ ալ աւելի կը սիրէի, Շահանդուխտ, ո՜հ, ո՞վ ես դու....
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Քու եղբայրդ... Ներէ... յանցաւորը ես եմ...
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ա՛հ, որչա՜փ գեղեցիկ է մարը մտնող արեւուն ճառագայթը քու սիրահար ճակտիդ վրայ... Որչա՜փ փառազարդ է այս տնակը, ուր քու շրթունքդ եղբայր կը կոչեն զիս։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Արեւը մարը կը մտնէ... Ուրեմն պիտի բաժնուինք, Հրաչեայ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Անտանելի է այս, եթէ կ՚ուզես, չենք բաժանուիր։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Հայրս հիմա կը դառնայ... Պէտք է որ մեր սէրը գաղտնիք մ՚ըլլայ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Իսկ եթէ իմանայ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Վրէժ կ՚առնէ... Զմեզ չսպաններ, այլ կը բաժնէ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Սոսկալի է այդ, եթէ մեռնիլ ըլլար՝ միատեղ կը մեռնէինք։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Սա արեւուն վերջին կարմիր ճառագայթը զքեզ բնակարանդ կը դարձնէ։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Ուրեմն... մնաս բարեաւ, Շահանդուխտ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Երթաս բարեաւ, Հրաչեայ, անշուշտ չես մոռնար զիս։
       ՀՐԱՉԵԱՅ. — Աշխարհ թող զմեզ մոռնայ (կը մեկնի)։
       Տեսիլ Է
       ԲԱԲԷԼ եւ ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ
       ԲԱԲԷԼ. — (շփոթած ներս մտնելով) Շահանդուխտ, ո՞վ էր այն երիտասարդը, որ հիմա տնակէն դուրս ելաւ եւ զիս տեսնելուն շփոթեցաւ... Խօսէ՛, ո՞վ էր այն... Չե՞ս պատասխաներ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (թոթովելով) Հայր իմ...
       ԲԱԲԷԼ. — Կը կարմրիս... Ա՜հ, պատասխանէ՛, ի՞նչ գործ ունէր այն երիտասարդն այստեղ. ինքն ազնուական մը կ՚երեւէր։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Կը սխալիս, հայր իմ, նա ալ քեզի պէս զինուոր մ՚է։
       ԲԱԲԷԼ. — Խաբեր է քեզ անիկա... Ա՜հ, միակ աղջիկ մը ունիմ, այն ալ կ՚ուզեն ձեռքէս կորզել... կայծակ մ՚ալ ճաղատ ճակտիս զարնել... Բայց դարձեալ կը կրկնեմ, ի՞նչ գործ ունէր նա հոս... Ո՞վ էր։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Հա՛յր իմ, գթա՛ ինծի, դեռ աղջիկդ եմ...
       ԲԱԲԷԼ. — Ուրեմն դեռ չե՞ս պատասխաներ... Պէտք է որ իրեն հարցնեմ (երթալու կ՚ըլլայ):
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ո՞ւր կ՚երթաս, հա՛յր իմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Պիտի տեսնուիմ անոր հետ... Գուցէ սրով...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ո՜հ, զի՛ս սպաննէ, հայր իմ, անոր տեղ... Յանցաւորը ես եմ։
       ԲԱԲԷԼ. — Ուրեմն կը սիրես զինքը հօրմէդ գաղտնի, ազնուական մը, զոր ես կ՚ատեմ... Ուրեմն դու ալ իմ աղջիկս չես, ես մինակ եմ, մինակ աշխարհիս վրայ, եւ այսուհետեւ գերեզմանի քարերն են իմ կնճռոտ ճակտիս բարձ... Ա՜հ, Շահանդուխտ, ի՞նչպէս չը գթացիր հօրդ ալեւոր մազերուն... Կ՚ուզես որ արցո՞ւնք քալեն հօրդ ցամքած աչերէն։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Հանդարտէ՛ հայր իմ, ինքը քու որդիդ է...
       ԲԱԲԷԼ. — Երթամ տեսնել, թէ իրօք որդի՞ս է, թէ որդեսպան մը։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Կեցի՛ր, հայր իմ... դեռ կեցիր... ( ոտքը կ՚իյնէ, Բաբէլ գացած ատենը դատաւորը եւ զինուորներ կը դիմաւորեն)։
       Տեսիլ Ը
       ՆՈՅՆՔ, ԲԱՆՏԱՊԵՏ ՄԸ եւ ԶԻՆՈՒՈՐՔ
       ԲԱԲԷԼ. — Բանտապե՜տ... Կը տեսնե՞ս, այն վատը ղրկեց ասոնք։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (մեկուսի) Այն երկու անձինքը...
       ԲԱՆՏԱՊԵՏ. — Դո՞ւ ես Բաբէլ զինուորը...
       ԲԱԲԷԼ. — Այո՛, ես ինքս եմ։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ո՞ւր պիտի տանիք հայրս։
       ԲԱՆՏԱՊԵՏ. — Մեղապարտից բանտը։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Ո՜վ երկինք, սակայն հայրս անմեղ է...
       ԲԱԲԷԼ. — Բայց ի՞նչ ըրի ես, ես իմ վիճակիս վրայ կու լայի հիմա։
       ԲԱՆՏԱՊԵՏ. — Դատաւորին հրամանն այսպէս է... Զօրակա՛նք, կապեցէք զինքը։
       ԲԱԲԷԼ. — Սակայն զիս աղջիկէս չի պիտի բաժնէք...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Աշխարհիս վրայ մինակ հայրս ունիմ... Չէ՞ք լսեր...
       ԲԱՆՏԱՊԵՏ. — Զօրականք, դատաւորին հրամանը գործադրեցէք... (զօրականները կը պաշարեն զայն կը կապեն)։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Հա՛յր իմ, կը բաժնեն զմեզ իրարմէ։
       ԲԱԲԷԼ. — Շահանդուխտ, յարգէ հօրդ պատիւը...
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — Սակայն անմեղ է ինքը, չէ՞ք լսեր, անգութ մարդիկ։
       ԲԱԲԷԼ. — Աղջիկս... Ա՜հ, չկայ արդարութեան պաշտպան մը (խաչելութեան պատկերը կախուած տեղէն կ՚իյնէ)։
       ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ. — (սարսափած) Աստուա՜ծ իմ, պատկերը կործանեցաւ։
       ԲԱԲԷԼ. — (սուրը նետելով) Ուրեմն առ հօրդ սուրը ( Վարագոյրը կ՚իջնէ)։
       <(ՎԵՐՋ Ա ԱՐԱՐՈՒԱԾԻՆ)>