Արմատ հաւատոյ

Ո~ վասն աւուրն այն ոչ ոք գիտէ, ոչ հրեշտակ, ո'չ Որդի, բայց միայն Հայր, եւ թէ Ու՞ր եդիք զՂազարոս.

Որ քեզ անգէտ թուի, ասէ. Զամենայն զոր ինչ ունի Հայր` ի'մ է: Եւ թէ Ես եւ Հայր իմ մի եմք: Եւ թէ. Որ ետեսն զիս` ետես զՀայր:

Տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս զաւգուտն լսողացն խաւսէր եւ ոչ տայր թոյլ յանաւգուտսն ձեռնարկանել ոչ ասաց զաւրն, զի ոչ են կամք Աստուծոյ գիտել մարդոյ զաւրն մահուան եւ զաւր կատարածի աշխարհի, զի մի' ծուլասցին. վասն այնր փակէ ընդդէմ նոցա եւ ի Հայր ձգէ զԲանն, զի այլ մի' նեղեսցեն զնա, զի չէր նոցա շահ անտի: Հարցին եւ զնոյն բան յետ յարութեանն, թէ. Ի ժամանակի՞ աստ յայսմիկ հասուցանելոց ես զարքայութիւն Իսրայէլի, նա ասէ. Ոչ է ձեզ գիտել զժամանակն զոր Հայր ետ իւրում իշխանութիւն: Նոյնպէս եւ Պաւղոս յորժամ ոչ համարեցաւ պատշաճ լսել մարդոյ զբան յանճառութեան փակեաց զնա: Արդ, գիտէ Որդի զաւրն որպէս զՀայր, եւ ում կամի յայտնէ զնա: Մարդ կրկնայարկս եւ վերնայարկս շինէ եւ զորպէսն ոչ մոռանայ: Որ տումարի հմուտ է` ի հարցանելն ասէ զամիսն եւ զաւրն եւ զժամանակն: Իսկ Տէրն, զոր արարն զայն` ոչ գիտէ, եւ կամ զորոյ զմահն յառաջագոյն ասաց եւ զոր յարուցելոցն էր զգերեզմանն ոչ գիտէր. քաւ լիցի զայս ումեք զմտաւ ածել: Իսկ յառաջն ընդէ՞ր պատմեաց վասն աւերելոյ տաճարին եւ իւրոյ գալստեանն եւ նստելոյ յաթոռ փառաց: Ո~վ մարդ, հայեաց ի քեզ, զի յորժամ դու քեզ անհաս մնաս, զբարձրն քան զքեզ մի' քններ, եւ արդ, մի' հալածեսցէ քննութիւն զմիտս քո, զի չար է հալածանք քննողաց քան զհալածանս թագաւորաց:

Ինքն Յիսուս ասէ. Ոչ է իմ տալ, այլ որոց տուեալ է.
Տէրն մեր ասաց առ նոսա թէ իցեն, որ ընթացան կամ ընթանան վաստակաւք առաւել քան զձեզ ի միտս Հաւրն կատարեալ է նա վասն գործոց իւրոց, եւ նա փառաւորեսցէ զնա առաւել քան զձեզ: Եւ դարձեալ. զի ես արդարադատ եմ եւ խնդիրդ անիրաւ է, զի առանց աշխատութեան կամիս առնուլ զնա. վասն որոյ Տէրն մեր ետ զխնդիրս նոցա պսակ ի միջի անդ ասաց, թէ, որ առաքինանայ ի պատերազմի նորա, պսակեսցի նովաւ:

Եւ թէ. Հայր իմ մեծ է քան զիս.
Իսկ Յարութենէ նորա չէին տեղեակ առաքեալքն նորա, եւ պատշաճ կարծիս ոչ ունէին վասն նորա եւ զՀայր մեծ համարէին քան զնա: Ասէ Յիսուս ի կարծիս նոցա. Հայր իմ մեծ է քան զիս. լուայք զի առ մեծագոյնն երթամ, պարտ է ձեզ ուրախ լինել եւ ո'չ տրտմել: Որպէս այն որ ասաց ի կարծիս լսողացն. Համարիք թէ ո՞չ կարեմ աղաչեմ զՀայր առաքել երկոտասան գունդս հրեշտակ[աց], եւ ինքն յետս եհար զնոսա եւ էզարկ զգետնի:

Եւ ասէ, Թէ հնար է` անցցէ բաժակս յինէն.
Որով եկն յոչէից եղեալք ի լինելութիւն, ոչ հրաժարէր ի բաժակէն. որ ի մարմինն միացաւ եւ ի կնոջէ ծնաւ վասն աշխարհի պատարագել, եւ սաստեաց Պետրոսի, թէ զյԱստուծոյ ո'չ խորհիս դու: Արդ, որ վասն սորին եկն` խնդիր ազատիլ ի սմանէ. եւ ոչ երբէք այլ զի ցուցցէ, թէ կամաւ Հաւր է մահ նորա վասն աշխարհի, քանզի Հայր մատնեաց զնա առ մեղս մեր:

Եւ դարձեալ. զի մի' Որդւոյ միայն շնորհապարտք լիցուք արարածս, այլեւ Հաւր: Եւ դարձեալ, զի մի համարեսցի մահ կլանել զնա մահկանացու բնութեամբ, որ կեանքն էր զի պատառեսցէ զորովայն նորա:

Եւ դարձեալ, զի ծանրասցի արիւն Աստուծոյ նորա ի վերայ մեր, որ հեղաւ ի խաչին, եւ զի մի' կարծեսցուք թէ առանց ցաւոց փրկեաց զմեզ:

Արդ, թոյլ ետ մարմնոյն կրել զկիրս առանց մեղաց, կամաւք եւ ոչ ակամայ, զի թէ կարծիւքս թուեսցի մարդեղութիւն նորա, այլ ճշմարիտ. սորին վասն եւ զարհուրի, հոգայ եւ տրտմի, քրտնի եւ աղաւթէ անցանել բաժակս:

Ոչ իմ կամք, այլ քոյդ.
Այսինքն` թէ. Ոչ է որոշեալ կամք իմ ի կամաց քոց, այլ որ ինչ կամք քո է, այն է կամք իմ, որպէս եւ ամենայն որ ինչ քո է` այն իմ է:

Եւ դարձեալ, զի Ադամ խափանեաց զկամք Արարչին իւրոյ, իսկ Տէրն մեր խափանեաց զկամս մարդկային:

Բանն, որ ասէ. Աստուած, Աստուած իմ, ընդէ՞ր թողեր զիս.
Ոչ թէ ինքն թողաւ յԱստուծոյ Հաւրէ կամ յիւրմէ աստուածութենէն, եւ վասն այրն զարհուրեալ ի չարչարանացն ասէ զայս, այլ իբրեւ զգլուխ փոխանակ մարմնոյ իւրոյ կարդա[յ] առ Հայր: Զի մեք թողեալ էաք յԱստուծոյ անբաւ հեռագնացութեամբ, իսկ նա գլուխ մեր է, եւ միջնորդ առ Հայր հաշտեալ ընդ մեզ իւր պատարագաւն: Որ վասն մեր զենաւ ի խաչին, եւ բերանով Ադամայ ի դիմաց բնութեամբս առ Հայր որ այնչափ ժամանակս անտես արար զազգս մարդկան:

Եւ դարձեալ վկայեսցէ մարգարէից իւրոց եւ կատարեսցէ զբան նոցա եւ ցուցցէ թէ ճշմարիտ մարդ եղեւ. եւ Ես անմեղս ի մահ եկի վասն առաջին մարդոյն:

Որ յաւուրն երրորդի մարմնոյ իւրոյ աղաւթէր.
Մերովս վասն մեր առ Հայր գոչէր, եւ նա ընկալաւ զմեզ եւ լսելի եղեւ առ լաւու մեռանել խնդրէր նա: Այլ վասն խաչահանուացն աղաչէր եւ լսելի եղեւ զի դարձան խաչահանունքն եւ եղեն քարոզողք նորա: Արդ` կարծիս տայ, թէ Հաւր կարաւտ է իսկ ի յարութեան ոչ կարաւտացաւ նա Հաւր:

Արդ հաւաքեցաք զաւետիսըն սրբոյն Գրիգոր[ի] Լուսաւորչին Հայոց.
Խոնարհեցաւ եւ խառնեցաւ Աստուածութիւն ընդ մարդկութիւնս, եւ անմեռն` ընդ մեռոտս:
[Նորին. ]
Սկիզբն ընդ անսկզբնականն փառքն ամենատեառնն, որ վասն մեր մարմնացաւ եւ միացաւ ի մարմնի բնութեամբ:

Նորին.
[Զ]մարմին մարդկային խառնեաց յաստուածութիւն իւր: Եւ թէ զմահկանացու բնութիւնս մեր խառնեաց յանապական Աստուածութիւն իւր եւ արար [ան]ապական:

Նորին.
Աստուածորդին խառնեցաւ յանարգութիւն մահու խաչի եւ մահու թաղման:
Նորին
Ե[ւ] թէ Աստուծոյ Որդին մեռաւ, զի մեռեալքս կեցուսցէ:
Նորին.
Կորոյս զչարն եւ ապա խառնեաց միացոյց ընկղմեաց զմարմինն յԱստուծութիւնն իւրում:
Նորին
Եւ դարձեալ խառնեցար զմարդկութիւնս մեր յԱստուածութիւն քո:
Նորին.
Եւ թէ մարմնովն, զոր խառնեաց միացոյց յԱտուածութիւն, նմին մարմնով տացէ զյաղթութիւն:

Սահակայ Պարթեւի
Ոչ լոկ մարդ իմանամք զՔրիստոս, որ ծնաւ ի Մարիամայ ըստ մարդադաւանիցն եւ կամ քնար Բանին Աստուծոյ, այլ զԱստուած յԱստուծոյ խոստովանիմք, կատարեալ անդամաւք մարդացեալ յորովայնի Կուսին, հոգով եւ մտաւք միացեալ ընդ մարմին առանց [յ]եղաշրջելոյ:

Ի հաւատոյ թղթէն Սահակայ եւ Մաշտոցի, որ առ Պրոկղայ ասացեալ.
Կամաւք կամակատարութեամբ եւ ոչ ակամայ կամաւք զանձն իւր Միածին եդ եւ ինքն զինքն մատնեաց եւ ինքն զինքն ընկալաւ եւ զսուրբ մարմինն իւր ետ պաշար կենաց:

Նորին.
Բանն Աստուած Որդի մարդոյ կոչի վասն անքակ միութեանն ըստ այնմ, թէ. Ոչ ոք ել յերկինս եթէ ոչ որ էջն յերկնից Որդի Մարդոյ:

Նորին յետ սակաւուց
Թէպէտ եւ յերկուց է միաւորութիւն, այլ անքակտելի է Աստուածութիւն եւ մարդեղութիւն մինչեւ ի խաչն յաւիտեանս յաւիտենից:

Նորին ասացեալ
Անմահ եւ մահկանացու առանց չարչարանաց եւ չարչարելի զնոյն զմինն աներեւոյթ եւ երեւելի է իմանալ. Տէր եւ Որդի, Աստուած եւ մարդ:

Ի հաւատոյ ճառէն Դաւթի Հայոց փիլիսոփայի ասացեալ
Բանն Աստուած կատարեալ մարմնացեալ կատարեալ մի անձն Աստուծոյ միջնորդ մարդկան. խոստովանիմ մի անձն որպէս կոչումնդ ի վերայ ընդ մեզ Աստուած կարդացեալ, եւ զայն զմինն Որդի Աստուծոյ եւ Որդի Մարդոյ, միով բնութեամբ Որդի Աստուծոյ, եւ Աստուած Որդի Մարդոյ, եւ մարդ երեսաւք առանձնապէս մի, այլ Որդի Աստուծոյ եւ մարդ եւ Որդի Մարդոյ եւ Աստուած մարդ ըստ Բանին Որդի անդրանիկ Աստուծոյ, Աստուած Բանն եւ ընդ մարմնոյն Որդի Մարդոյ:

Ի հաւատոյ ճառէն Մովսէսի քերթողի.
Մարդկա[յ]ինն աստուածային եւ որ յերկրէս յերկնից եկեալ սակս այնմ ծածկելովն եւ ընկղմելովն. վասն զի առ Աստուածն Բանն միաւորեցաւ, նորին փառաց բնութիւն գտաւ հաղորդ, եւ առ նորին յարմարեցաւ շարժութեամբ կամաց: Քանզի յաղթէ զաւրաւորն տկարագունին ըստ ինքեան զնա խառնելովն եւ միացնելովն միով բնութեամբն անշփոթ եւ անբաժանաբար ի վեր քան զմիտս եւ զբանս. յետ անճառ միութեանն ոչ իշխեցից երկու բնութիւն ասել, այլ մի Որդի, մի նորա դէմ եւ մի բնութիւն, եւ մի զաւրութիւն, եւ մի կենդանութիւն:

Նորին` յետ սակաւուց
Արդ, մեռանի ըստ մարմնոյ կենդանին յաւիտենական, զի որ ինքեան էր մարդկային ըստ որում անքակ Բանն էր միացեալ ըստ նմին բանի եւ անշնչացեալ մարմինն ի խաչին կենդանի էր Աստուածութեան միաւորութեամբն, եւ մերկացեալ ի մարմնոյն շունչն իբրեւ ոչ մերկացեալ Աստուածութեամբն, որ եւ ընդ նմա եւ ընդ մարմինն միացեալ էր ի գերեզմանն եւ ի դժոխս:

Անանիայ Հայոց վարդապետն ասէ
Հաւր հաւասար եւ Սուրբ Հոգոյն խորհրդակից Որդին ի կուսական յամենասուրբ յարգանդին, զմաքրագործ ակն զայն ներգործեաց միաւորութիւն լոյս անպատում եւ անմատոյց ի լուսաթաղանթ միջոց Սուրբ Կուսին զմերս ի վերայ շարժեալ շարախառնեաց զմարմին ընդ իւրում աստուածա[յ]ին պարզական եւ անպարունակ բնութեամբ միացուցեալ անորիշ եւ անշփոթ միութեամբ, եւ ընդ միանալ Բանին ընդ մարմնոյն բարձան ի նմանէ ամենայն կարիք եւ կիրք մարդկային բնութեան եւ առեալ եղեւ, որ ինչ առողին էր բնութեան:

Նորին` յետ սակաւուց.
Եւ խառնումն որպէս հուր ընդ երկաթոյ եւ ընդ ոսկոյ որ ոչ յեղաշրջէ զնիւթոյն բնութեան, եւ հաւասարէ իւրում լուսոյն եւ կամ որպէս պարզութիւն լուսոյ ընդ յաւդ խառնեալ, եւ կամ որպէս հոգի եւ մարմին, զի միաւորեալ են անշփոթ, եւ մի կոչին բնութիւնս մարդոյ այսպէս եւ Բանն Աստուած աճառ միաւորեալ ի վեր քան զմիտս եւ անշփոթ միացեալ:

Նորին.
Աստուած Բանն տիրէ ի վերայ կրից մարմնոյ, եւ ոչ գունակ մեզ ի հարկէ կիրք տիրեն նմա, այլ յորժամ թոյլ տա[յ]ր. նմա իւր միացեալ մարմնոյն կրէ զչարչարանսն, եւ Բանին կոչին կիրք խոնարհագոյնքն եւ բարձրագոյնքն, քանզի իւր էր մարմինն:

Նորին.
Արդ, կիրք բաժանականք են, վասն զի երեք ասին ի Քրիստոս` հոգոյն եւ մարմնոյն եւ Աստուածութեան. եւ Է կիրք հոգւոյ` երկնչիլն, հոգալն, տրտմելն, եւ կիրք մարմնոյն` վաստակելն, քաղցնուլն, ծարաւելն եւ կիրք աստուածութեանն` սաստեալն ծովուն եւ հողմոյն, զցաւս բազումս բժշկել եւ զմեռեալս յարուցանել:

Ո~վ դու հանճարեղ եւ իմաստուն բաժանող, թէ ի միութիւն իսկակիցն Հաւրն աննուազ գոլով անտանելի փառացն, հաճեցաւ մտանել յարգանդ մայրենի Աստուածածնի Կուսին մաքրութիւն յորում աճեցոյց զբոյսն աւրհնութեան լուսասահման անդստին անարատութիւն ընդ ամենակատարն էութիւն համասնեալ անանջրպետն միականութիւն թափանցական խառնութեամբ յԱստուածութիւն յոգի բաղկացոյց զգոյութեան շնորհիս շնչոյս հրաշապէս:

Նորին.
Անկարութեան ի դիմաց ծնաւղին իւրոյ ի սենեկ կուսին պարզաբար եւ ելեալ անտի յաւդաւորաբար մինն էապէս անորոշելի անթերի մարդկութեամբն եւ անպակաս Աստուածութեամբն:

Նորին
Մի Որդի Հաւրն միայնոյ եւ Միածին անդրանիկ Աստուածամաւրն Տիրածին Կուսին Արարիչն յեղականումն մարդ ելով ճշմարիտ սկզբնածնին:

Մովսէսի Հայոց քերթողի.
Քանզի Աստուած է եւ որպէս կամի` առնէ, թէպէտ եւ խոնարհի ի բաժակ մահու` անմահ էր. թէպէտ եւ չարչարի` այլ լուծիչ է չարչարանացն:

Նորին` յետ սակաւ[ուց].
Արդ, այս ամենայն աստուածախառն գործ է, եւ ոչ մարդոյ լոկոյ. զի ծնաւ ի Կուսէ Աստուած թանձրացեալ բնութեամբ մարդ խառնեալ ընդ Աստուած անքակտելի խառնումն:

Պաւղոսի Հայոց վարդապետի.
Արդ, ի նմա մերս, այլ ըստ նմա, եւ ոչ ըստ մեզ իմացեալ Բանն մարմնացեալ, եւ մնացեալ նոյնպէս մարմինն աստուածացեալ, եւ ոչ փոփոխեալ, բայց ոչ երկուց բնութեանց կամ երկուց դիմաց վարեսցի հետք:

Նորին.
Ո~վ դու երկաբնակ, ոչ ոք կարէ բաժանել զբանն ի գրոյն եւ ոչ զՔրիստոս յերկուս բնութիւնս: Արդ, բաժանես զխաւարն լուսոյն, որ Եգիպտոս կամ զարիւնն ի ջրոյն: Ահա մեծասքանչ հրաշ. Նոյն խաւար` Իսրայէլի լոյս եւ նոցա խաւար, եւ նոյն ջուր` Իսրայէլի ջուր եւ նոցա արիւն: Զայս իմացիր եւ բաժանեա եւ ապա սկիզբն արայ քննել եւ զատուցանել յերկուս զմի բնութիւն Քրիստոսի:

Նորին.
Թէ Աստուած խոստովանիս զմարմինն, այլազգ չէ հնար, բայց թէ մի' յԵրրորդութէնէն ասես զի մի չորրորդութիւն լինիցի, ապա թէ մի յԵրրորդութէնէ, ապա մարմինն Բանն է եւ Բանն մարմին. իսկ թէ երկուք էին որպէս դու ասես, ապա չորս եղեն աստուածք. ապա հարկ է զմիւսն ի բաց զատուցանել:

Նորին.
Արիստոտէլ եւ Եռիպիդէս եւ այլք յարտաքնոցն տասն եւ մի բնութիւն ասացին զմարդն, եւ պարզ աստուածութեան` մի, որ լինի բանն այն բնութեան Քրիստոսի: Ըստ խորհրդեանն երկաբնակացն ինքեանք գիտէին, որչափ եւ կամին բաժանեսցին: Իսկ Պաւղոս մի Տէր Յիսուս Քրիստոս քարոզէ եւ ի Նիկիա` Հաւատամք եւ ի մի Տէր Յիսուս Քրիստոս, ասացին, եւ ոչ երկուս բնութիւնս ի Կոստանդինուպաւլսին եւ յԵփեսոսին` նզովեցին զասացողսն երկուս բնութիւնս:

Ի հաւատոյ թղթէն Կոմիտաս Հայոց կաթողիկոս
Ի վերջին ժամանակս Աստուածորդին կամաւ Հաւր եւ Սուրբ Հոգոյն վասն մերոյ փրկութեան ծնաւ աստուածավայելչաբար ի սրբոյ Կուսէն, ի վերայ երկրի երեւեցաւ եւ ընդ մարդկան շրջեցաւ միաւորութեամբ տնաւրէնութիւն, քաղցեաւ եւ ծարաւեցաւ ոչ սոսկ մարդկութեամբ այլ միաւորութեամբ տնաւրէնութիւն աստուածավայելչաբար:

Խոստովանութիւն Մանազկերտու ժողովոյն.
Որ ոչ խոստովանեսցի զմարմնացեալ Բանն Աստուած մի բնութիւն յետ անճառ միաւորութեանն, որ յԱստուածութէնէն եւ ի մարդկութէնէն անշփոթ եւ անքակ միաւորութիւն, եղիցի նզովեալ:

Ի գրոցն, որ Կրաւնաւոր կոչի
Աստուած մարդացեալ ասեմ, խառնեալ եւ մի լեալ ասեմ, ա'ռ մարմինն եւ անքակտելի միացոյց: Հայր ձայնէ. Դայ է Որդի իմ սիրելի, զոր տեսանէքդ: ՅԱստուած թքին, զԱստուած սպանին հրէայքն, եւ Աստուած էր որ եդաւ ի գերեզմանի:

Ի հաւատոյ թղթէն Սամուէլի Հայոց կաթուղիկոսի
Արդ, թէպէտ եւ հարքն առաջինքն յիշեցին միայն զհետս բնութիւն, վասն հաստատելոյ զտնաւրենութիւն, թէ ճշմարտապէս եղեւ մարդ, եւ ոչ կարծիւք, եւ մարմնովն իւրով կրեաց զամենայն վասն մեր, այլ ոչ ուրեք սահման հաւատոյ բնութեանս հաստատեցին:

Նորին` յետ սակ[աւուց].
Քանզի որպէս լոյս ճրագի ի լոյս արեգականն միացեալ ոչ կարէ գործել ճառագայթս իւր զաւրութեան, այսպէս մարդկութիւնս ընդ աստուածայինսն խառնեալ եւ միացեալ անտի բաց բառնալի ոչինչ առանձնապէս զիւրն ներգործէ զաւրութիւն, քանզի յամենայնի յաղթէ զաւրաւորն տկարագունին:

Ի հաւատոյ թղթէն Տիրանոյ Հայոց վարդապետի, որ
առ Սենեքարիմ.
Զկնի ասողին երկու բնութիւն, անէծք վասն այնր եղիցի, երկու բնութիւն երկու կամք են, երկու խորհուրդք, եւ երկու տեարք:

Եւ. Թագաւորութիւն բաժանեալ յանձն` աւերի, զի բնութիւն բնութեան հակառակէ` մարտակիցք են միմեանց, կամ մինն տեառն եւ միւսն ծառայ. եւ թէ երկու բնութիւն է` ապա Աստուած ի մարմին կռիւ ունի որպէս ընկեր առ ընկեր, զիա՞րդ կարէ նա այլ ումեք խաղաղութիւն տալ, զոր ինքն ոչ ունի:

Նորին.
Արդ, մեք մի բնութիւն ասեմք Բանին եւ մարմնոյն` ճշմարիտ Աստուած եւ ստուգապէս մարդ, երկու բնութիւն, ի մի եկեալ` մի բնութիւն, մի թիւ ի Սրբոյ Երրորդութենէն:

Նորին յետ ասա[ցեալ]
Արդ, անմահ է Աստուած, բայց մարմնովն մեռանի, զի մահն եւ արիւն Աստուծոյ ասի` որպէս Հայր անմահ է, բայց ի չարչարել մարմնով վտանգի այն, որ ոչ վտանգի:

Ի հաւատոյ թղթէն Սահակայ Հայոց վարդապետի.
Ասաց Տէր. Որպէս առաքեաց զիս կենդանին Հայր, եւ' ես կենդանի եմ վասն Հաւր. եւ որ ուտէ զիս, եւ' նա կեցցէ: Արդ, ի Հաւրէ առաքեալ Բանն է, եւ կերեալ յերկրի` մարմինն, իսկ թէ բաժանեալ են բնութիւնքն` որպէս ասէք, յայտ է թէ ճաշակողքն զԲանն ուտեն զկենդանին` զառաքեալն ի Հաւր է, ըստ որում ասաց, թէ. «Որ ուտէ զիսե, զոր սարսափելին է իմանալ. իսկ, թէ. Զմարմին ուտեն, եւ մարմինն կենդանարար է, յայտ է, թէ միաւորեալ է ըստ առաքելոյն, ի Հաւր է անբաժանելի: Բայց ոչ ասեմ խառնումն ապականութեան ի վերայ Քրիստոսի բնութեանցն` որպէս ջուր ընդ գինի խառնեալք ի միմեանց ապականեալք, կամ որպէս ոսկի ընդ արծաթ հրով հալեալք եւ միմեանց ապականեալք. այլ խոստովանիմք զխառնումն Բանին Աստուծոյ ընդ մարմնոյն` որպէս լոյս ընդ յաւդ կամ որպէս հուր ընդ ոսկի եւ կամ հոգի ընդ մարմին, որ են անփոփոխելիք, անայլայլելիք, անբաժանելիք:

Ի հաւատոյ թղթէն Հայոց Խոսրովի հռետորի.
Մարգարիտ առանց լուսոյ` ոչ ասի մարգարիտ, եւ ոչ տէրունական մարմին ոչ ասի Քրիստոս Փրկիչ` առանց Աստուծոյ Բանին, զի ծնունդ Հաւր ` եղեւ ծնունդ Կուսին:

Նորին` յետ սակաւ[ուց].
Մի՞ թէ մարմինն մարդկայինքն աստուածայինք ոչ ասին ի Քրիստոս կիրք եւ ներգործութիւն, եւ աստուածայինքն` մարդկայինք, ապա միաւորութիւն բարձեալ լինի ի միջոյ: Արդ, ընդէ՞ր լինիք ի միտս ձեր սուտ եւ ասէք` Միածին:

Նորին` յետ սակ[աւուց].
Արդ, որ բնութիւն անհասանելի է, նորա եւ միաւորութիւն անքննելի է:
Նորին.
Որք ի մարմինն Բանին հաւատացին, ծանոյց նոցա զԱստուածութիւնն. իսկ որ ասացին, թէ մարմինն մարդոյ է եւ ոչ Աստուծոյ, ընդ ուրացողսն ելցեն ի խաւարն արտաքին: Թովմաս զշաւշափեալ կողն Աստուած խոստովանեցաւ զնա:

Եղիսէի Հայոց վարդապետի.
Աստուած միայն մարդասէր, եւ մարդ միայն աստուածասէր.
Աստուած վասն մարդոյ եւ մարդ վասն Աստուծոյ. Աստուած մարդացեալ եւ մարդն աստուածացեալ:

Ի հաւատոյ թղթէն Յեսուայ Խորխոռունից եպիսկոպոս.
Հայ[ր]ունակ գծաւորութիւն մերունակ գծաւորեալ բնութեան եզակի յարամանեալ տնաւրինաբար ներգործութեամբ մարմին անապական հայրածին անժամանակ, երեկածին յԱստուածածին Կուսէն Աստուած գոլով:

Ի հաւատոյ բանէն Դւնայ ժողովոյն.
Ո՞ր աղագաւ ասէն մարդացեալ, թէ ոչ միաւորեալ ի մարմինն Բանն Աստուած, զի մարդացեալ ի մարմնի խառնեալն է, զի խառնումն զբաժանումն բառնայ, որպէս գրէր Կիւրեղ առ Նեստոր, թէ. Ոչ կրկնապատիկ Քրիստոս, թէպէտ եւ յեր[կ]ուց զանազանից ի միասին հաւաքեալ անբաժանաբար:

Նոցին.
Արդ` որպէս մարդ ասի ի հոգոյ եւ ի մարմնոյ բաղկացեալ եւ է մի բնութիւն յերկուց, այսպէս եւ Աստուած Բանն իւր մարմնովն մի դէմք, մի կամք, մի բնութիւն, մի ներգործութիւն:

Ի հաւատոյ թղթէն միջնոյ Ներսէսի Հայոց կաթողիկոսի. ի խնդրումն Մուշեղայ Բագրատ[ու]նոյ

Ո~վ դուք, երկաբնակք, յորժամ դաւանեաց Պետրոս զՏէրն մեր Յիսուս Քրիստոս Որդի Աստուծոյ կենդանոյ, ընդէ՞ր ոչ սաստեաց նմա Տէրն, թէ. Ես զՈրդոյ Մարդոյ հարցանեմ եւ դու զՈրդոյ Աստուծոյ պատասխանես, այլ վասն ուղիղ դաւանութեան, որ ոչ բաժանեաց զԲանն ի մարմնոյն, երանեցաւ Պետրոս:

Ի հաւատոյ թղթէն Յոհանու Հայոց կաթողիկոսի.
Ոչ որոշեմք զԲանն Աստուած յիւրմէ մարմնոյն յերկուս դէմս կամ երկուս բնութիւնս կամ ներգործութիւնս, եւ կամ տալով զբարձրագոյնսն Աստուծոյ, եւ զնուաստագոյնսն մարդոյն, ըստ Նեստորի եւ Լեւոնի, այլ մի անձն եւ մի բնութիւն խոստովանիմք մարմնացելոյ Բանին Աստուծոյ Որդին, ամենայն ուղղափառ վարդապետացն հետեւելով:

Ի հաւատոյ թղթէն Ներշապուհոյ Մամիկոնեանց եպիսկոպոսի եւ Գրիգորի Արծրունեաց եպիսկոպոսի.

Իսկ թէ երկու բնութիւն զՔրիստոս ըստ Լեւոնի եւ ըստ Սամուստացոյն նախ քան զխաչն եւ մարդկային բնութեամբն միայն կրեաց զամենայն եւ թաղեցաւ, եւ ապա աստուածա[յ]ին բնութեամբն յարեաւ: Այս, ըստ նոցա խորհելոյն, ցուցանէ, թէ գերեզմանն աստուածածին փոխանակ Կուսին. ամբարշտութիւն է զայս ասել, ուրեմն յայտ է, թէ մի բնութիւն էր Քրիստոս նախ քան զխաչն` յետ անշփոթ միութեանն: Քանզի խառնմամբ Բանին է յորովայնի Կուսին եղեւ մարդկային բնութիւնն աստուածային, քանզի հաւասարեալ ասացին սուրբ հարքն զմարմինն մի բնութիւն Բանին` իսկականի բնութեանն Հաւր անվրէպ նմանութեամբ:

Նոցին` յետ ս[ակաւուց].
Արդ, թէ երկու բնութիւն է Քրիստոս ըստ կարծեաց երկաբնակացն, ընդէ՞ր ասաց կուրին, թէ. Տեսէր զՈրդին Աստուծոյ . պարտ էր ասել, թէ յիս է Որդին Աստուծոյ, եւ ոչ խաբեալ զկուրն եւ ասել, թէ զոր տեսէր` Դա'յ է Որդին Աստուծոյ:

Նորին յետ սակաւուց.
Ոչ եթող զմարմինն ըստ իւր տկար եւ անզաւր բնութեան ի միանալն ի նա Աստուած Բանն, այլ անճառելի արագութեամբ զհողեղէնն հրեղէն եւ զմարդկեղէնն` աստուածեղէն արար, եւ զծառայականն Տէր եւ Արարիչ եւ քաւիչ ամենայնի:

Ի հաւատոյ թղթէն Ստեփաննոսի Սիւնեաց եպիսկոպոսի, առ գերեզմանոս, տեÿսԳերմանոս
Ամենայն ուրեք աստուածայնոց գրոց ի Սուրբ Կուսէն ասէն առեալ զարմինն Բանին Աստուծոյ, յորմէ մի' լեալ ի բաց բարձեալ յերկուց հատմանցն:

Նորին յետ սակ[աւուց].
Արդ, մի գոլ հաւատամք զՈրդոյ բնութիւնն, զի ահաւասիկ զաստուածագործ զաւրութեանցն զմի բնութիւն զքաղցն եւ զվաստակաւն [զ]կիրսն եւ զմարդկագոյնսն միոյ եւ նորին Բանին Աստուծոյ մարմնացելոյ ասեն զներգործութիւնսն գիրք սրբոցն որք Հոգովն Աստուծոյ խաւսեցան:

Ի հաւատոյ թղթէն Աբրահամու եպիսկոպոսի.
Քան[զի] որք ի Քաղկեդոն ժողովեցան` եկաբնակքն կոչեցին, վասնզի որոշեն զմիում բնութիւնն զքաղցն եւ զվաստակաւն կիրսն: Արտաքոյ է այս վարդապետութեան սրբոց առաքելոցն, զի զմիւս մարդ լոկ, իսկ զմիւսն Բան անուանեն, եւ Պաւղոս զՈրդին Աստուծոյ վասն մեր զմահ ճաշակեալ. Հաշտեցաք, ասէ, ընդ Աստուծոյ մահուամբ Որդոյ նորա:

Ի թղթէն Եզնակ կաթողիկոսէ առ Մաշթոց.
Բանն Աստուած ի վախճան ժամանակաց եղեալ մարդ վասն մեր առանց շիջանելոյ յիւրմէ Աստուածութէնէն, եւ ոչ բաժանի Էմանուէլն յերկուս առաջս, եւ ոչ մարդ ոք եղեւ Աստուած յաւելուած Երրորդութիւնն, այլ Էն Աստուած եւ Որդի Աստուծոյ արար արժանի լինել զմարդկան փոփոխելի, եւ անդստին յորովայնէ Կուսին յետ միաւորութեան Բանին ընդ մարմնոյն ոչ ասի մարմին մարդոյ, այլ մարմին Աստուծոյ:

Ասացուածք Հայոց վարդապետաց.
Արդ, Կիւրեղ եւ Յուլիայ եւ Եփրեմ եւ այլ զաւրաւոր վարդապետք զմարդ մի բնութիւն ասացին, թէպէտ եւ յերկուց է միացեալ: Այսպես եւ Բան Աստուած խառնեալ ի մարմնի միացաւ ընդ նմա եւ եղեւ մի բնութիւն: Երեմիա ասէ. Սա է Աստուած մեր, յորում յոչ ոք համեմատի. յետ այսորիկ յերկրի երեւեցաւ, ընդ մարդկան շրջեցաւ: Յայտ է զմարմնով երեւեալ նորա ասէ, եւ նա է անհամեմատ: Դանիէլ ասէ. Տեսանէի եւ ահա գայր որդի մարդոյ եւ հասանէր մինչեւ ի հին աւուրցն: Արդ, միթէ զմերկ Բանէն ասէ գալ եւ հասանել առ Հայր. եւ մի լիցի, քանզի Բանն յաւիտենից անսկիզբն բնութեամբ ունէր զհասումն առ Հայր. ապա յայտ է թէ զմարմնոյն ասէ մարգարէն գալ եւ հասանել առ Հայր, համեմատել եւ հասանել զմարմինն Հաւր, քանզի յորժամ ասացաւ Կուսին` Տէր ընդ քեզ, ի նմին ժամու եղեւ Բանն ի Կոյսն, եւ մարմինն զոր Բանն առ ի մերմէ բնութենէս, իսկ եւ իսկ հաւասարեաց ամենայնիւ իսկական բնութիւն Հաւր միաւորութեամբ Բանին բնութեամբ եւ Աստուածութեամբ, փառաւք եւ զաւրութեամբ:

Եւ ամենայն որ ինչ աստուածա[յ]ին բնութիւնն էր` եղեւ մարմին արդ, ի Ծնընդենէն մինչեւ ցՀամբարձումն ոչ ի վերայ սոսկ մարդոյ ասեմք եւ ոչ ի վերայ մերկ Աստուածն Բանի, զի մերկ Աստուած ոչ տեսանի եւ ոչ շաւշափի, եւ սոսկ մարդ ոչ կարէ ասել, թէ. Յառաջ քան զլինելն Աբրահամու էմ ես. եւ թէ. Զփառսն զոր ունէի յառաջ քան զլինելն աշխարհի, այլ ասեմ զայս ի վերայ Բանին մարմնացելոյ, որով հետեւի նմա երկու նշանակութիւնք, այսինքն` Աստուած կատարեալ եւ մարդ կատարեալ մի բնութիւն անճառ խառնեալ, այլ ոչ որոշին կիրքն եւ ներգործութիւնքն երկուց բնութեանցն. զի յորժամ որոշեմք զբնութիւնքն, գնան ընդ Նեստորի եւ Լեւոնի եւ Սամուստացոյն եւ Թէոդորի Տարսոնի եւ Դիոդորայ Կիւրիս քաղաքի եւ Դիոդորի Սամ[ո]ւստիայ եւ Արիոսի: Արդ, ուր երկու բնութիւն կայ բարձեալ է անտի միաւորութիւն:

Ներսէսի վերջնոյ իմաստասիրի Հայոց կաթողիկոսի առ Մանիլ թագաւորն.
Այլ եւ խառնի ընդ մարմնոյն անմարմին Բանն, եւ միացուցանէ ընդ ինքեան զմարդկային բնութիւնս` աստուածացուցանել զնա խառնմամբն եւ միաւորութեամբն, ո'չ փոփոխումն կամ այլայլութիւն ունելով ի միաւորութեան, ըստ որում եւ ո'չ հոգի եւ մարմին մարդկային:

Նորին` յերկրորդ թղթէն ասացաւ.
Է' մարմին եւ է' անմարմինն. մարմին` ըստ մարդկութեանն զոր էառ, եւ անմարմին` ըստ Աստուածութեան, զոր ուներ: Եւ նոյն տեսանելի եւ անտեսանելի: Ոչ ոմն եւ ոմն, այլ մի էութիւն եւ անձնաւորութիւն` երկուց բնութեանց ի մի Քրիստոս միացելոց` անշփոթելի եւ անբաժանելի միավորութեամբ:

Նորին երկրորդ թղթեն
Միացաւ ընդ մերս բնութիւն անբաժանելի, եւ ոչ լուծումն կամ փոփոխումն ընկալաւ Աստուածութիւնն ի մարդկութեանն, այլ մնաց անորիշ եւ անշփոթելի:

Նորին.
Արդ, եթէ մի բնութիւն վասն անքակտելի միաւորութեանն ասի եւ ոչ վասն անշփոթ եւ անայլայլէլի մնալոյ, եւ ո'չ վասն բաժանման եւ բնութեանց զ[յ]ատուկսն տալոյ, երկոսեանն ի սահմանս ուղղափառութեան: