Արմատ հաւատոյ

Երանոսի հետեւողի առաքելոցն աշակերտ էր Յոհաննու աւետարանչի.
Անարգեն զՈրդին Աստուծոյ եւ զմարմնոյ փրկութիւն ուրանան եւ վերստին ծնունդ նորա անպատուեն որք ոչ ասեն զնա լինել ընդունակ անապականութեան. քանզի եկն Որդին Աստուծոյ եւ զգեցաւ մարմին անապական յանապական Կուսէն Մարիամայ:

Աթանասի եպիսկոպոսի.
Ադամ զանմեղ մարմինն ի դատապարտութիւն եւ յապականութիւն արկ, իսկ զՔրիստոս զսա անապական եւ խափանիչ մահու եցոյց:

Նորին.
Զի եթէ զմեղս եբարձ, որ մայր է ապականութեան, զի՞արդ ասեն ապականութիւն ի նմա:
Պետրոսի Հռոմայ հայրապետի.
Որք համարձակին ասել զմարմինն Տեառն ապականացու ի միաւորութեանն, այնպիսիքն` նզովեա'լ եղիցին:

Անտիոքու երկրորդ ժողովոյն.
Որ ասէ ճշմարտի Աստուծոյ Յիսուսի Քրիստոսի թէ ի միաւորութենէն մինչեւ զՅարութիւնն ապականացու էր, անփառաւոր եւ անկատար, եւ յետ յարութեանն փառաւորեցաւ եւ կատարեցաւ, եւ ոչ խոստովանի թէ որպէս զկնի Յարութիւնն, նզովեալ եղիցի:

Գրիգորի Աստուածաբանի` ի զատուցեալ ճառէն.
Հրեշտակապետին ողջոյնն առ Կոյսն` ինքն ողջոյնն Բանն Աստուած է. զի մտեալ ի յունկն լուծաւ յարգանդի եւ անդէն եւ անդ զապականացաւ մանունս որ յետ անիծիցն եղեւ վաղվաղակի փոխարկեալ յանապականութիւն զի ուր Է Աստուած է զի եւս յիշի ապականութիւն. քանզի ապականութիւն ի մեղաց է, եւ որ մեղս ոչ արար զիա՞րդ առ նա մաւտ էր ապականութիւն:

Նորին.
Փորոտին ծածկելաւքն տնաւրէնութեանն անճառութիւն ի հալումն հոգեւոր:
Ի հակառակելն Ապողինարի` ասէ Բարսեղ.
Ես զծնունդն, զսնունդն, զկերակրելն, զչարչարանսն Աստուծոյ ասեմ. եւ Աստուած հեռի է յապականութեանց:

Նորին` յետ սակաւուց.
Ոչ փոփոխելի էր Քրիստոս մի' լիցի զի մի' մեղանչումն ի ներքս մտցէ յանմեղանչելին. իսկ թէ ապականութիւն կամ փոփոխումն էր ի նմա , ապա հարկ է նախ մեղացն լինել, որ մայր է սոցա չար է քան զսատանայ եւ զՀրէայսն, որ այսպէս խորհի:

Նորին.
Զոր աւրինակ մարմինն Քրիստոսի ոչ ետես զապականութիւն, նոյնպէս եւ ոչ միտք նորա իմացան զմեղս:

Յոհաննու Ոսկիբերանի` ճառէն որ Վասն թլփատութեանն
Տեառն եւ քառասնաւրեայ գալստեանն ի տաճարն .
Յորժամ լսիցես թէ թլփատեցաւ` մի' ապականելի իրս կարծիցես, զի թէպէտ եւ եղեւ իբրեւ զմեզ մարդ, այլ ըստ ճշմարիտ խառնմանն անդր կացեալ է քան զմեր ապականելի կիրս եւ զկարծիս մարդկան, աստուածագործ մարմնովն:

Նորին.
Եցոյց զնշանս բեւեռացն եւ զխոցումն տիգին անապական յետ Յարութեանն, զի յամաւթ արասցէ զհերետիկոսքն, քանզի եւ յառաջ քան զՅարութիւնն անապական էր: Իսկ որ ապականացու ասէ զմարմինն, եղիցի նզովեալ յԱմենասուրբ Երրորդութենէն:

Նորին.
Անապական է մարմինն Տեառն եւ անեղծական. իսկ թէ 'վասն կերակրոյ ասես զնա ապականացու, նա եւ յետ Յարութեանն ճաշակեաց:

Պրոկղի Կոստանդնուպոլսի եպիսկոպոսի.
Եթէ ըստ բնութեան մերոյ ծնեալ էր Քրիստոս, յիրաւի ոք ասէր ի նա ապականութիւն. իսկ թէ ի վեր է քան զամուսնութիւն, ապա յիրաւի ի վեր է քան զապականութիւն:

Նորին.
Մեզ քաւ լիցի վասն կամաւոր չարչարանացն եւ մահուն զոր կրեաց Քրիստոս` ապականութիւն ասել ի նմայ:

Կիւրղի Աղեքսանդրու հայրապետի Ղուկասու Աւետարանին մեկնութենէն
Արդ` յամենայն զազրութեանց ի սուրբ էր մարմինն Քրիստոսի:
Հարցումն առ Կիւրեղ.
Ապականութի՞ւն կրեաց Քրիստոս, թէ կիրս ապականութեան:
Պատասխանէ Կիւրեղ.
Ոչ ապականութիւն եւ ոչ կիրս ապականութեան. զի թէպէտ եւ քաղցեաւ, որ է կիրք է ապականութեան, այլ ոչ ասի կիրք ապականութեան: Վկայէ աւետարանիչն. Յիսուս յետ քառասուն աւուրն, ասէ, ապա քաղցեաւ Մովսէսբ եւ Եղիայ, պահեցին, բայց քաղցնուին իսկ Տէրն մեր ոչ քաղցեաւ` մինչեւ կամեցաւ: Ապա ուրեմն ոչ ասի Քրիստոսի կիրքն ապականութեան:

Նորին` Ղեւտականէն.
Ըստ նմանութեան մարմնոյ մեղաց, եւ ոչ ըստ նմին մեղաց. զի թէպէտ եւ առ զմեղաւք լցեալ մարմինս մեր, բայց ինքեան հաւասարեաց եւ զատեաց ի մեղաց եւ յապականութենէ, զի վճարեալ էր յայն զազրացեալ յարտաշնչութենէն, որ տանի զմեզ յոչ պատշաճսն:

Ապողինարի` յՂեւտականէն.
Մաքրութիւն որպէս բնաւորեալ է. աղտ ի կերակրոյ լինի եւ այն ի Քրիստոս ոչ եղեւ, եւ ի մէնջ` յաղագս շնորհին ի բաց բառնայ:

Եպիփանու Կիպրոսի եպիսկոպոսի.
Սրբողն Աստուած Բանն զգեցաւ մարմին անապական, յանապական Կուսէն Մարիամայ, եւ ընդ առնուլն` գործեաց զնոսա անապական:

Նորին
Քանզի առեալ զմահկանացու մարմինս մեր եւ զեղծանելի` միացոյց ընդ Աստուածութեանն եւ եցոյց անապական:

Եփրեմի ծառայի Աստուծոյ.
Աւտար է յապականութեանց ծնեալն զոր Կոյսն ծնաւ, քանզի անապականութեան միշտ փափագեաց եւ եղեւ մայր անապականութեան:

Փիլաքսոնի եպիսկոպոսի Աբոկ քաղաքի.
Մարմնացաւ ի սրբոյ Կուսէն Բանն Աստուած անփոփոխելի եւ առ ի նմանէ մարմին անապական եւ հոգի առանց մեղաց:

Սրբոյն Գրիգորի Հայոց Լուսաւորչի.
Յետ յարութեանն հաղորդեցաւ կերակրոյ յանկարաւտ արքայությանն, զի ծանիցես թէ եւ նախ քան զխաչն անկարաւտ էր եւ անապական. թէպէտ եւ կերակրեցաւ:

Ի հաւատոյ թղթէն, զոր գրեցին միաբան առ Թէոդոս թագաւորն
Այլ թէպէտ եւ կաթնասուն եղեւ եւ կրեաց զտրտմութիւն աշխատութեան, այլ ոչ ըստ այնմ ապականացու, զի նա եւ յանմարմնութեանն իբրեւ զմարդ կերակրիւր առ Աբրահամ եւ յետ յարութեան եկեր խորիսխ մեղու եւ ձկան խորովելոյ մասն, այլ ոչ եթէ վասն կերակրոյն ապականացո դաւանեմք զնա, զի թէ վասն կերակրոյն ապականացու էր, ապա նախ քան զմամնանալն ապականացաու էր, նոյնպէս եւ յետ յարութեանն, քաւ լիցի զայս խորհել. եւ թէ ըստ խոցմանն ապականացու է, ապա եւ ի միւսանգամ Գալստեանն, զի գրեալ է. Հայեսցին յոր խոցեցին:

Ի հաւատոյ թղթէն Միսայէլի եպիսկոպոսի, զոր գրեաց պատասխանի հարցմանց Քաղկեդոնականացն.

Արդ` կարէ՞ք ասել կամ իշխէ՞ք հաստատել, թէ մարմինն Քրիստոսի ամենայնիւ որպէս մերս է, զի ծնաւ եւ կերակրեցաւ, զոր քաւ լիցի զայս ածել զմտաւ զի այս Աբիւռնացոյն է հերձուածս եւ Հրէիցն, որք ի Յուսէփայ կարծէին զնա ծնեալ, եւ թէ տարակուսիք ընդ անապական մարմին Բանին Աստուծոյ, նախ տարակուսեցէք ընդ կուսութեամբ յղութիւնն, զի ասէ` Զայր ոչ գիտեմ, եւ ընդ անապական եւ անախտ ծնունդն. եւ թէ վասն կերակրոյն ասէք զնա ապականացու, ապա եւ յետ Յարութեան եկեր առաջի աշակերտաց իւրոց առ ի հաստատութիւն Յարութեան իւրոյ: Բանն Աստուած որ զնախաստեղծին մարմինն յերկրէ ստեղծ անապական յարգանդի Կուսին, զիա՞րդ ոչ կարէր ստեղծանել զիւր մարմինն անապական, եւ որ զԻսրայէլ յանապատն պահեաց անապական ի ծայրսն եւ ի զգեստսն, եւ ի հնոցին զմանկանցն զմարմինսն, եւ զհանդերձսն, եւ զԵփեսոսի մանկանցն որ յարեան, եւ զիւր մարմինն ոչ կարէր ամենայնիւ պահել անապական:

Անանիայի Հայոց վարդապետի.
Արդ` ոք ոչ խոստովանի զմարմինն Տեառն յետ միանալոյն անբաժանելի, անմահ եւ անապական, եւ չարչարելեաւն անչարչարելի, եւ մահուամբն անմահ, որում ամենայն ինչ կարելի է, որ այսպէս ոչ խոստովանի` նզովեալ եղիցի յԱմենասուրբ Երրորդութենէն:

Ի հաւատոյ թղթէն Ներսիսի վերջնոյ Հայոց կաթուղիկոսի, որ առ Մանիլ թագաւորն.
Ահա թէ ոք վասն ակամայ եւ անգոսնելի կրից ապականացու ասէ զնա, այսինքն` կերակրոց եւ ըմպելեաց ախտաբար հոսմանց, այսմ ոչ հաղորդիմք, քանզի ապականութիւն մեղա'ց է ծնունդ, եւ որ մեղս ոչ արար, ոչ տիրեաց նմա այսպիսի ապականութիւն: Վկայի ի Գիրս, թէ զկիրս [ոչ] ակամայ, այլ կամաւորաբար կրեաց, եւ այս կիրք ապականութեան ոչ կամաւ, այլ ակամայ եւ բռնութեամբ ներգործի ի մեզ, եւ որ զայս ասէ` յայտ առնէ թէ ոչ կիրքն նմա', այլ ինքն կրի'ցն ծառայէր, եւ թէ այսպիսի ապականելի կրից ի ներքոյ անկեալ էր, ապա յայտ է թէ եւ մեղա'ց, որ հայրն է ապականութեան. զոր մի' լիցի իմանալ կամ ասել ուղիղ հաւատացելոց: Իսկ թէ վասն հաստատութեան մարդանալոյն ասէ ոք զայս առ նա լինել, բաւական են յայտնի կիրքն որ գրեցան, որք են անանգոսնելիք` քաղցն եւ ծարաւն, արտասուքն եւ վաստակելն, թէ ճշմարտապէս մարդ եղեւ եւ անգրելոցն եւ վատթարագունիցն ոչ կարաւտանալ ուղիղ խոստովանողացն զնա Աստուած ճշմարիտ:

Նորին` յերկրորդ թղթէն
Բնութիւնն Ադամայ մեղանչականն միացաւ ընդ Աստուածն Բանի եւ եղեւ անմեղ եւ անապական արտաքոյ անգոսնելի կրից, որպէս հրահալելին ի հուր մերձեալ ժանգ ապականութեան թէ ի իցե ի նմա` ծախեսցի. զի որոյ սկիզբն անապական ի կուսէ առանց սերման, եւ ի գերեզմանի մարմին նորա ոչ ետես զապականություն, հարկ եղեւ ի ծննդենէն մինչ ի մահն լինել անապական: