Պատմութիւն Հայոց

Ա. Ընդ նուազել ժամանակաց թագաւորութեանն Պարթեւաց, ի բառնալ տէրութեանն յԱրտաւանայ որդւոյ Վաղարշու, ի սպանանել զնա Արտաշրի որդւոյ Սասանայ, – որ էր նախարար ոմն ի Ստահր գաւառէ, որ եկեալ միաբանեաց զզաւրս Պարսից, որք լքին խոտեցին մերժեցին անարգեցին զտէրութիւնն Պարթեւաց, եւ հաճեցան հաւանութեամբ ընտրել զտէրութիւնն Արտաշրի որդւոյ Սասանայ, – արդ իբրեւ յետ մահուան հասանելոյ գուժիս այսորիկ առ Խոսրով թագաւորն Հայոց, – որ էր երկրորդ տէրութեանն Պարսից, զի որ Հայոց թագաւոր էր՝ նա էր երկրորդ Պարսից տէրութեանն, – արդ ՝ թէպէտ եւ վաղու լուեալ զբաւթն՝ ոչ ինչ ժամանեաց հասանել յամբովկ գործոյն պատերազմի իրացն պատրաստութեան։ 2  Յետ այսորիկ դարձեալ լինէր յիրացն * եղելոց մեծաւ տրտմութեամբ, զի ոչ եհաս ինչ նմա գործել գործ. ի մեծ ի տրտմութենէն եւ յիրացն վճարելոյ դարձեալ անցեալ եկեալ լինէր յաշխարհ իւր։
       3  Արդ՝ ի միւս եւս ի գլուխ տարւոյն սկսանէր Խոսրով թագաւորն Հայոց գունդ կազմել եւ զաւր բովանդակել, գումարել զզաւրս Աղուանից եւ Վրաց, եւ բանալ զդրունս Ալանաց եւ զՃորայ պահակին, հանել զզաւրս Հոնաց, ասպատակ դնել ի կողմանս Պարսից, արշաւել ի կողմանս Ասորեստանի, մինչեւ ի դրունս Տիսբոնի ։ 4  Աւար առեալ զերկիրն ամենայն՝ յապականութիւն դարձուցանէր զշինանիստ քաղաքացն եւ աւանացն ցանկալեաց . զշէն երկիրն ամենայն * թափուր եւ աւերակ թողոյր. ջնջել ի միջոյ ի բաց կորուսանել, խլել քակել, հիմն ի վեր ջանայր առնել, համարէր բառնալ զաւրէնս տէրութեանն Պարսից։ 5  Ուխտ եդեալ միանգամայն՝ վրէժ խնդրել * մեծաւ քինութեամբ զանկանելն իւրեանց ի տէրութենէն . սպառ սպուռ ջանայր զվրէժ խնդրել, մեծաւ քինու նախանձաբեկ լինելով. մեծամեծս փքայր ՝ * ի բազմութիւն զաւրացն * ապաստան եղեալ, եւ ի քաջութիւն զաւրացն յուսացեալ ։ 6  Վաղվաղակի ի թիկունս հասանէին մեծաւ բազմութեամբ ժիր եւ քաջ առն եւ ձիոյ եւ բուռն կազմութեամբ Աղուանք, Լփինք եւ Ճիղպք, Կասպք եւ այլ եւս որ ի սմին կողմանց, զի զվրէժ արեանն Արտաւանայ խնդրեսցեն։
       7  Զի թէպէտ եւ էր ինքն * ի մեծի տրտմութեան վասն բնութեան եղբայրութեան ազգատոհմին, զի հնազանդեցան եւ ի ծառայութիւն մտին համբարձելոյ թագաւորութեան Ստահրացւոյն, եւ ընդ նմին միամտեցան. զի թէպէտ եւ էր Խոսրովու եւ դեսպան արարեալ, զի իւրեանց տոհմայինքն ի թիկունս եկեսցեն * եւ նոցա ընդդէմ * կայցեն ընդ նորա թագաւորութեանն, անտի սմա ձեռն տուեալ ի կողմանց Քուշանաց, եւ յայնմ մարզէ * եւ յիւրեանց ի բուն աշխարհէն եւ ի քաջ ազգաց * եւ ի մարտիկ զաւրացն զի ի թիկունս հասցեն. սակայն տոհմքն եւ ազգապետքն եւ նախարարքն եւ նահապետքն Պարթեւաց ոչ լինէին ունկնդիր. զի * միամտեալ եւ հաւանեալ եւ նուաճեալ էին ի տէրութիւնն Արտաշրի, քան ընդ տէրութիւն իւրեանց ազգատոհմին եւ եղբայրութեանն ։
       8  Սակայն առեալ Խոսրովու զբազմութիւն զաւրաց իւրոց, եւ որ ուստեք ուստեք եկեալ հասեալ էին թիկունս աւգնականութեան նիզակակիցք գործոյն պատերազմի ։ 9  Իսկ իբրեւ ետես թագաւորն Պարսից զայն ամբոխ բազմութեան գնդի, զի մեծաւ ուժով դիմեալ եկեալ հասեալ էին ի վերայ նորա՝ ել եւ նա ընդ առաջ նոցա ի պատրաստութիւն պատերազմի ։ 10  Բայց սակայն ոչ կարաց ունել զդէմ նորա, փախստեայ լինէր առաջի նոցա. զհետ մտեալ կոտորէին զամենայն զաւրսն Պարսից, եւ դաշտացն եւ ճանապարհացն ցիր դիաթաւալ կացուցանէին եւ չարախտավատ վատնէին եւ անհնարին հարուածս ի վերայ հասուցանէին ։ 11  Եւ թագաւորն Հայոց դառնայր ի մեծ կոտորածէն * մեծաւ յաղթութեամբ եւ բազում աւարաւ եւ ցնծալից ուրախութեամբ ի կողմանսն Հայոց յԱյրարատ գաւառ, ի Վաղարշապատ քաղաք, մեծաւ ուրախութեամբ * եւ բարի անուամբ եւ բազում աւարաւ ։
       12  Ապա հրաման տայր * ընդ կողմանս կողմանս դեսպանս արձակել, հրովարտակս առնել, յեաւթն բագինս մեհենիցն ուխտաւոր լինել պատկերաց կռոց դիցն պաշտաման ։ 13  Սպիտակ ցլուք եւ սպիտակ նոխազաւք, սպիտակ ձիովք եւ սպիտակ ջորւովք, ոսկեղէն եւ արծաթեղէն զարդուք, ի վերջաւորս փողփողեալս, նշանակապ պալարակապ մետաքսիւքն եւ ոսկովք պսակաւք եւ արծաթի զոհարանաւք, յանաւթս ցանկալիս ակամբք պատուականաւք, ոսկով եւ արծաթով, ի հանդերձս պայծառս եւ ի զարդս գեղեցիկս, զիւր ազգին Արշակունեաց զհայրենեացն պաշտամանց տեղիս մեծարէր։ 14  Նա եւ հինգերորդ եւս հանէր յամենայն մեծամեծ * աւարացն ածելոց, եւ * մեծամեծ պարգեւս քրմացն շնորհէր ։ 15Իսկ զաւրացն որ զիւրեաւն էին՝ ետ պարգեւս եւ արձակեաց յիւրմէ։