Հնախօսութիւն աշխարհագրական Հայաստանեայց աշխարհի, հատոր առաջին

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զսահմանակց ութիւն այսր կողման այսու բանիւ յայտ առնէ Խորենացին յաշխարհագր ութեան իւրու. «Մեծ Հայք յելից կալով Կապադովկիոյ եւ Փոքր Հայ ոց առ Եփրատ գետով մերձ ի Տօրոս լեառն»։ Եթէ յելից կայ Կապադովկիոյ, ապա յայտ է՝ թէ ինքն Մեծ Հայք յարեւմտից ունի սահմանակից զԿապադովկիա եւ զՓոքր Հայս. բաժանիչ ընդ մէջ Մ եծին եւ Փոքուն Հայոց է գետն Եփրատ զոր եւ ամենայն աշխարհագիրք օտար ազգաց յիշեն, Համաձայն Խորենացւոյն եւ Ստրաբոն՝ յարեւելից Կապադովկիոյ դնէ զՀայաստան եւ զԿողքիս. որով Մեծ Հայք յարեւմտից ունի զԿապադովկիա։ Նոյն ինքն Ստրաբոն ստորագրելն զՀայս ասէ. «Յարեւմտից (Հայաստանեաց) են այս ազգք (զորս վերոյ յիշեաց, որք են Մոսքիքեանք, Կողքիսեանք, եւ Տիվարք) ապա Բարիատրիս լեառն. եւ Աքիտիսք, մինչեւ ցՓոքր Հայ ք եւ ցԵփրատ գետ, որով Հայք Կապադովկիոյ եւ Գոմմաղինոյ անջատի»։ ԶԵփրատ գետ դնէ բաժանիչ եւ Պտղոմէոս. գրելն վասն Մեծին Հայոց. «Յարեւմտից (յանդի) մասամբ Կապադովկիոյ ըստ նշանագրեալ գծի Պոնտոսի կապադովկացւոց մինչեւ ցԿողքիս ընդ մոսքիքեան լերինս, եւ մասամբ Եփրատայ՝ որ է մէջ Մ ոսքիքեան լերանց»։ Նոյնպէս եւ Պլինիոս յորժամ զարեւմտեան կողմն Մեծին Հայ ոց ստորագրելով ասէ, Իսկ Մեծ Հայք սկսեալ Բարիատրիս լերանց՝ գետովն Եփրատու անջատի Կապադովկիոյ»։