Մեկնութիւն ընթերցուածոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ժ.
Թէ որպէս չորեքշաբաթն եւ ուրբաթն ընթերցուածովքն եւ սաղմոսիւքն ի նոյն խորհուրդ յայտնութեանն եւ յարութեանն միանան:


Նոյնպէս եւ աղուհացիցն ընթերցուածք ի սոսա բաժանին: Չորեքշաբաթին վասն Եւայի` յաղագս ծննդեանն տօնին, յԵլից` Այս են անուանքն որդւոցն Իսրայելի (Ել, Ա 1), եւ կատարին Յառաւօտին պահու:

Եւ վասն զի Ստուեր հանդերձելոց բարեացն ունէին օրէնքն (Եբր. Ժ 1) Մովսեսիւ եւ ժողովրդեամբն. օրինակ է Եգիպտոս պանդխտութեան աշխարհիս, զերծեալք ի փայտէն կենաց սովովն եւ որով փախուցեալք ի սա. Փարաւովն` սատանայի, գործավարքն` դիւաց, գործն` մեղաց, ջրահեղձոյց զտղայսն առնել` յաղագս կնոջն յանցանաց ի պիղծ պաշտամունսն որ ի ջուրսն թագաւորեցելոյ վիշապին:

Նոյնպէս եւ Մովսէս, եւ Մովսեսի ծնունդն եւ գործքն` Քրիստոսի յուսոյն որ ի կուսէն. ժողովուրդն` եկեղեցիս. ամպն` Հոգւոյն. ծովն` մկրտութեան. ընկղմելն Փարաւովնի եւ զօրացն` աւազանաւն կործանումն սատանայի եւ իւր զօրացն. օրհնելն Մովսեսի եւ որդւոցն Իսրայելի, եւ կանանցն զհետ ելանել Մարիամու հարողին [1] զյաղթութեան թմբուկն` օրհներգութիւն եկեղեցւոյ ի ձեռն Մարիամու Աստուածածնի, որով կանանց ազգ վերստին նորոգեցաւ ի փառս եւ ի գովութիւն արարչին. զոր եւ մարգարէիցն ընթերցուածք, խրատուք եւ յորդորմամբք առ նոքօք` խիզախեն Փարաւովնի եւ Եգիպտոսի:

ԶՄովսէս ածելով անդր եւ յանդիման առնելով Փարաւովնի. եւ ժողովրդեանն խրախոյս տալով, որք ի վախճանին ասեն. Ուրախ լե՛ր յոյժ. դուստր Սիոնի. թագաւոր գայ քեզ (Զաք. Թ 9), որ է Քրիստոս, գալով յԵրուսաղէմ, եւ խորտակեսցէ զկառս յԵփրեմայ, որպէս եւ այժմ տեսեալ զմարգարէութեանն իւրեանց կատարումն, ասեն ցեկեղեցի. Լուսաւորեաց, լուսաւորեաց Երուսաղէմ, զի հասեալ է լոյս քո (Ես. Կ 1):

Նոյնպէս եւ զուրբաթուն ընթերցուածսն ի վերայ յարութեան տօնին կարգեալ է վասն Ադամայ յանցուածոցն, յԵրկրորդ Օրինաց. Լուր Իսրայէղ Օր, Զ 3. 4. Թ 1). որ յուշ առնէ զանհնազանդութիւն մարդոյն առ պատուիրանն: Եւ դարձեալ ի հնազանդութիւն յորդորէ. եւ խոստանայ զերկիրն պարգեւաց. զառաջին բարութիւնսն, զոր քանանացիքն` դեւք, եւ թագաւորն` սատանայ յափշտակեցին. զոր անդրէն խոստանայ տալ եւ ոչ եւս հրամայէ դնել ընդ նոսա դաշն, եւ ոչ մի իւիք իրօք, այլ ի սպառ պահել թշնամութիւն. եւ կատարի այս խորհուրդ ի Յեսու: Արդ յարուցեալ անցցես ընդ այդ Յորդանան դու եւ ամենայն ժողովուրդ, յերկիր զոր ես տամ (Յես. Ա 2), զոր ետ Քրիստոս եկեղեցւոյ:

Նոյնպէս եւ Յոբայ ընթերցուածքն զանցս կրիցն Ադամայ եւ որդւոց նորա յայտ առնեն, եւ զմահուան. եւ կատարին` յՈվ է դայն որ թաքուցանէ յինէն զխորհուրդս (Յոբ, ԼԸ 2). ի Բանայցեն քեզ ահիւ դրունք մահու ի բարապանաց դժոխոց ի տեսանել զքեզ սարսեսցեն (Յոբ, ԼԸ 17). թէպէտեւ մասնաւոր ի Ղազարու յարութիւնն կատարի. որպէս մարգարէիցն մխիթարական բանք` Քրիստոսիւ, ըստ վիրացն եւ հիւանդութեան ի բժշկութիւն` ուրբաթուքն ի շաբաթսն. իսկ ըստ մահուան` ի յարութիւն Ղազարու կատարի. նոյնպէս եւ սպառնական բանք դստեր բաբելացւոցն` զայս միտս ունին. զի որպէս Փարաւովն` ջուրց վիշապ կոչի, յաղագս ջրահեղձոյց զմանկունսն առնելոյ, որպէս ասէր մարգարէն. Վիշապդ մեծ որ նստիս ի մէջ գետոց եւ ասես` գետքս իմ են (Եզեկ. ԻԹ 3): Նոյնպէս եւ բաբելացի բռնաւորն որ գերեացն զԻսրայէլ, ցամաքի վիշապ կոչի յաղագս լնլոյ զերկիր դիակամբք կռապաշտութեան. որպէս եւ մարգարէն ասէր. Եկուլ զիս վիշապն ահագին, եկեր զիս, բաժանեաց զիս (Տե՛ս Երեմ. ԾԱ 34), որ է սատանայ` մահուամբ զորդիս մարդկան, զոր եւ Եսայի ասէր թէ. Զօրացաւ մահ եւ եկուլ (Ես. ԻԵ 8):

Զայս եւ ժողովուրդն յայտնապէս ասէր ի Բաբելոնի թէ Հատաւ յոյս մեր եւ մեռաք (Եզեկ. ԼԷ 11-12), որ է ըստ առաջին մարդոյն յանցանաց: Արդ սպառնայ մարգարէիւն մահու, եւ որ զիշխանութիւն մահուն ունէր` սատանայի. թէ Հանից զոր եկուլն ի բերանոյ նորա (Երեմ. ԾԱ 44), որ կատարի յԵզեկիէլի մարգարէութիւնն, թէ Հանից զձեզ ի գերեզմանաց ձերոց եւ տարայց յերկիրն Իսրայեղի (Եզեկ. ԼԷ 12). զորոյ խոստման եւ զկատարումն պատմէ, թէ Մերձեցաւ ոսկր առ ոսկր առ իւրաքանչիւր յօդս (Եզեկ, ԼԷ 7). եւ ջիղք եւ միս եւ մորթ պատեցան, եւ եմուտ շունչ եւ կենդանացան կացին ժողովուրդք բազումք յոյժ յոյժ (Հմմտ, Եզեկ. ԼԷ 8-10 ). եւ որ ինչ յետոյ:

Նոյնպէս եւ խայտառակումն դստերն Բաբելովնի եւ այրեցումն ի հուրն քաղդէացւոցն, որ է սատանայ զօրօքն իւրովք` ի Նաբուգոդոնոսոր եւ ի քաղդէացիսն կատարի: Իսկ եկեղեցւոյ անարատ պահել ի հրոյն յաւիտենից զոր պատրաստեալ է սատանայի, երեք մանկունքն` որ ապրեցան Որդւովն Աստուծոյ. որ երգակից արար զմեզ ընդ հրեշտակս, քակելով զմիջնորմն ցանկոյն. լինելով ինքն գլուխ անկեան. հաւասարեաց վերստին զնիւթական աշխարհս առ իմանալին, ամենայն զարդուն իւրով որպէս ի սկզբանն. յորմէ մերժեալ տրտմութիւնք եւ հեծութիւնք` որ յաղագս սկզբնամօրն, եւ մահ եւ ապականութիւնք` որ յաղագս նախահօրն, յորդւոց նոցա եւ յամենայն արարածոց, որք յաղագս նոցա ապականեցան եւ Քրիստոսիւ վերստին նորոգեցան ի փառս եւ ի գովութիւն արարչին: Վասն որոյ յամենայն արարածոց օրհնեն, գովեն եւ փառաւորեն զբարեգործն Աստուած, զի փրկեաց զնոսա ի դժոխոց եւ ի ձեռաց մահու ապրեցոյց, գոհանալով զի յաւիտեան է ողորմ նորա:



[1]     Օ ունէր հարաւղին