ԺԱ.
Թէ
որպէս
ըստ
իւրաքանչիւր
սաղմոսաց
եւ
ընթերցուածոց
տօնքն
յիւրաքանչիւր
տեղիս
խորհրդաբար
կատարին:
Դարձեալ
երեքկնեցի
ի
նոյն
բուրաստան
ընթերցուածոցն
հանել
քեզ
զեւս
մնացեալ
իմոց
խորհրդոցս
տեսութեան
պտուղս,
զի
ծանիցես
զանագահ
պարզութիւն
զիմոց
մտաց
առ
քեզ
երեւեալ:
Ո՜վ
Պահղաւեան
Կամսարականդ.
զի
երիցս
երիւք
ընդ
նոյն
խորհուրդ
անցանելով
ութուտասնիցս
յեղյեղմամբ
բանիս,
ըստ
իւրաքանչիւր
սաղմոսաց
եւ
ընթերցուածոց
բովանդակեցից
առ
քեզ
զխորհրդական
պատմութիւն
հարկիս:
Արդ
ժողովեալ
ի
հովուանոցն,
եկեղեցի
Քրիստոսի
տօնէ
նախ
յաղագս
կնոջն
փրկութեան
զաւետիս
հրեշտակացն
առ
հովիւսն
եղեալ
թէ
Ծնաւ
ձեզ
այսօր
Փրկիչ
(Ղուկ,
Բ
11):
Եւ
ասէ.
Տէր
հովուեսցէ
զիս
(Սաղմ,
ԻԲ
2).
վասն
զի
վայել
էր
իսկ
քաջ
հովուին
որ
եթող
զիննսուն
եւ
զինն
ոչխարն`
զդասս
հրեշտակացն,
եւ
եկն
ի
խնդիր
մոլորեալ
ոչխարին,
մարդկային
բնութեանս,
առ
հովիւսն
նախ
առաքել
զհրեշտակսն:
Վասն
Դաւթի
սիրելոյ
իւրոյ,
որում
երդուաւ,
ի
պտղոյ
որովայնէ
նորա
նստուցանել
յաթոռ
նորա
(Տե՛ս
Սաղմ,
ՃԼԱ
11).
զոր
առն
ի
հօտէ
խաշանց
հովուել
զՅակոբ
ծառայ
իւր.
որ
ասէրն
փոխանակ
նախահօրն
ընդ
ամենեցուն.
Մոլորեցայ
ես
որպէս
զոչխար
կորուսեալ.
խնդրեա
զծառայ
քո
(Սաղմ.
ՃԺԸ
176):
Զի
լուեալ
զայսպիսի
աւետիս
փոխանորդաց
նորա
հովուացն`
վաղվաղակի
խնդութեամբ
ասասցեն.
թէ
Տէր
հովուեսցէ
զիս
եւ
ինձ
ինչ
ոչ
պակասեսցէ,
ի
վայրի
վալարւոջ
(Սաղմ.
ԻԲ
2),
որ
ել
յաստուածային
օրինացն
ծաղիկս,
Անդ
բնակեցոյց
զիս
եւ
ի
ջուրս
հանգստեան
աւազանին
սնոյց
զիս.
եւ
դարձոյց
զանձն
իմ
առ
իս
(Տե՛ս
Սաղմ,
ԻԲ
2-3)
ի
մահուանէ
եւ
ի
ծառայութենէ
մեղաց,
եւ
որ
այլեւս
խնամքն.
որպէս
եւ
միւս
սաղմոսն
զյառաջագոյն
խնամսն
յիշեցուցանէ
առ
Իսրայէղ`
ասելով.
Որ
հովուեսդ
Իսրայեղի
նայեաց.
եւ
որ
նստիսդ
ի
քրովբէս
յայտնեա՛
(Սաղմ.
ՀԹ
2),
եւ
Աստուած
զօրութեանց
դարձո՛
զմեզ.
երեւեցո՛
զերեսս
քո
ի
մեզ
եւ
կեցցուք
(Սաղմ.
ՀԹ
4):
Եւ
ապա
զճշմարտութիւն
փրկութեանն
աւետարանաւն
պատմեն`
թէ
Ծնաւ
ձեզ
այսօր
փրկիչ
որ
է
օծեալ
Տէր
ի
քաղաքի
Դաւթի
(Ղուկ.
Բ
11).
զոր
ծանուցեալ
հովուացն
փութանակի
գալստեամբն
ի
նշանաց
հրեշտակին`
զմանուկն
փառաւորեցին
զԱստուած`
ընդ
զօրաց
երկնաւորաց
որ
ասէին.
Փառք
ի
բարձունս
Աստուծոյ
եւ
յերկիր
խաղաղութիւն
(Ղուկ,
Բ
14):
Եւ
ապա
ժողովեալք
առ
մսրովն
մարգարէութեամբ
սաղմոսաց
զԾնունդն
պատմեն.
Տէր
ասաց
ցիս,
որդի
իմ
ես
դու.
ես
այսօր
ծնայ
զքեզ
(Սաղմ.
Բ
7):
Եւ
զի
մի
կարծիցի
ի
Մարիամայ
սկիզբն
առնուլ
յաղագս
այսօրն
ասելոյ,
յարեն
ի
նոյն
զմիւս
սաղմոսն
որ
պատմէ
զանսկզբնութիւն
առ
ի
Հօրէ,
թէ
Յառաջ
քան
զարուսեակ
ծնայ
զքեզ
(Սաղմ.
ՃԹ
3).
եւ
ապա
զճշմարտութիւն
աւետարանին`
թէ
Յիսուսի
Քրիստոսի
ծնունդն
էր
այսպէս
(Մատթ.
Ա
18).
եւ
որ
յաղագս
կուսին
ծննդեանն
պատմի:
Եւ
ապա
յիշեն
զանսուտ
խոստումն
Աստուծոյ
երդմամբ
առ
Դաւիթ
կատարեալ
եւ
ասեն.
Յիշեա՛
Տէր
զԴաւիթ.
զոր
եւ
հրեշտակն
յաւետիս
հովուացն,
թէ
Ի
քաղաքի
Դաւթի
ծնաւ
փրկիչն
նոցա
(Տե՛ս
Ղուկ,
Բ
11).
զնոյն
եւ
Գաբրիէ[լ]
Յովսեփու
յիշատակէ`
թէ
Որդի
Դաւթի
մի՛
երկնչիր
առնուլ
առ
քեզ
զՄարիամ
կին
քո.
զի
որ
ի
նմանէ
յղացեալ
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ
է
(Տե՛ս
Մատթ.
Ա
20):
Եւ
ապա
ընթեռնուն
զպատմութիւն
ամենաբարի
արարչութեանն
գործոց
եւ
կրից
մարդոյն.
յորում
եւ
նկարագրութիւնք
խնամոցն
Աստուծոյ
առ
կինն,
ազդեալ
մարգարէութեամբ
ի
ձեռն
Ադամայ,
կոչել
զանուն
կնոջ
իւրոյ
կեանս
(Ծն.
Գ
20).
գիտելով
թէ
որպէս
մահ
ի
կնոջէ
է,
նոյնպէս
եւ
կեանք.
զոր
եւ
մարգարէն
յառաջմատուց
վկայէ.
թէ
Ահա
կոյս
յղասցի
եւ
ծնցի
որդի
եւ
կոչեսցեն
զանուն
նորա
Եմմանուէլ
(Ես.
Է
14),
որ
է
Ընդ
մեզ
Աստուած:
Զոր
եւ
միւս
ընթերցուածն
պատմէ
ճահողապէս,
Մարիամայ
առնուլ
թմբուկ
խնդութեան
եւ
ամենայն
կանանց
ելանել
ուրախական
պարուք
յառաջին
անիծիցն
եւ
ի
տրտմութեանցն
զհետ
նորա.
ուր
յառաջէ
Մարիամ
զյաղթութեան
նուագն
երգելով
կուսածին
թագաւորին,
զոր
եւ
որդիքն
Իսրայելի
եւ
Մովսէս,
որ
է
բովանդակ
եկեղեցւոյ
փրկութիւն,
թէ
Օրհնե[ս]ցուք
զՏէր
զի
փառօք
է
փառաւորեալ,
զհեծեալ
դեւսն
յերիվարս
մեղացն
ընկէց
ի
ծով
(Տե՛ս
Ել.
ԺԵ
1),
ի
մկրտութեան
աւազանին,
փոխանակ
մերոց
տղայոցն
ի
գետն,
զմեծն
փոքուն
արար
հատուցումն.
եւ
զայս
ցնծութեամբ
օրհնաբանեալք
զկնոջն
փրկութիւնն:
Եւ
ապա
ընթեռնու.
Եւ
դու
Բեթղեէմ,
յաղագս
առնն
փրկութեան,
որ
ցուցումն
տեղոցն
ուր
ծնաւ
մանուկն
ըստ
մարմնոյ,
իշխան
յազգէն
Յուդայ
եւ
ելք
նորա
ի
սկզբանէ
աշխարհի
(Տե՛ս
Միք.
Ե
2),
առ
ի
Հօրէ,
եւ
այլ
թագաւորական
եւ
հովուական
խնամք:
Եւ
ապա`
Ճանաչել
զիմաստութիւն
եւ
զխրատ
(Առակ,
Ա
2),
ծանօթութիւն
եկեղեցւոյ
իմաստութեան
խնամոցն`
որ
ծածկեալ
էր
առ
Աստուծոյ
ի
Քրիստսոս,
եւ
խրատուն`
առ
մարդն
առաջին`
Զի
զոր
սիրէ
Տէր
խրատէ
(Առակ,
Գ
12).
զի
ընդունելութեամբ
զբանս
հանճարոյ
եւ
ունկնդրութեամբ
հնազանդութեան
Պսակ
շնորհաց
ընկալցի
գլուխն
եւ
մանեակ
ոսկի
պարանոցն
(Առակ.
Ա
9):
Իսկ
նոքա
կամէին
թէ
հրձիգ
լեալ
էին`
նախանձ
քահանայապետացն
եւ
դպրացն.
եւ
թէ
Ծնեալ
մանուկս
որդի,
եւ
տուեալ
մեզ
Աստուած
հզօր
է,
եւ
հայր
հանդերձելոյ
աշխարհին,
եւ
իշխանութիւն
ի
վերայ
ուսոց
(Հմմտ,
Ես.
Թ
6,
7)`
խաչիւն
եւ
յարութեամբն,
եւ
թէ
ոչ
նախանձու
այլ
խաղաղութեան
եւ
առողջութեան
թագաւոր
է:
Եւ
բղխեսցէ
գաւազան,
թէ
կուսածին
ծաղիկն
ունի
հանգուցեալ
յինքեան
զեօթն
շնորհս
Հոգւոյն,
որով
ի
մի
միաբանութիւն
ճարակին
զանազան
ազգք
մարդկան,
եւ
մակաղին
որպէս
եզն
եւ
արջ
եւ
այլքն,
եւ
ինձ
առ
ուլոյ
հանդարտացեալ
ի
ձեռն
աւազանին,
որոյ
գիտութեամբ
լցեալ
լինին
իբրեւ
զջուրս
բազումս
որ
ծածկեն
զծովս:
Իսկ
Զօրացարուք
ձեռք
լքեալք`
բժշկութիւնք
պէսպէս
ախտից
մերոց
զոր
ինքն
Աստուած
գալստեամբն
արար
կաղաց,
կուրաց,
գօսացելոց,
համերց
եւ
այլոցն
ամենեցուն
նոյնպիսեաց,
եւ
ուրախութիւն
հաւուց
հրեշտակաց
եւ
մակաղատեղք
խաշանց`
արդար
մարդկան.
եւ
մկրտութիւնք
վարդապետութեամբ
աղբիւրացեալք
եւ
գետացեալք
հեթանոսաց:
Իսկ
Ահաւասիկ
Աստուած
մեր
հատուցանէ`
հատուցմունք
իւրաքանչիւրոցն
(Հմմտ,
Ես,
Խ
10),
խնամք
աստուածական
հովութեանն
բազկաւ
իւրով
ժողովել
եւ
ի
ծոց
իւր
կրել
զմեզ,
անչափելի
զօրութեամբն,
որով
Զլերինս
եւ
զդաշտս
կշռէ
եւ
թզաւ
եւ
քլաւ
զերկինս
եւ
զերկիրս
ասի
չափել
(Հմմտ,
Ես,
Խ
12).
ընդ
որոյ
տնտեսութիւն
հիացեալ
հրաշանայ
մարգարէն
թէ
Ո՛վ
գիտաց
զմիտս
Տեառն
(Ես,
Խ
13):
Սոյնպէս
եւ
Յակոբ
ծառայ
իմ`
իրաւարարութիւն
հեթանոսաց,
եւ
հեզութեամբ
լռութիւնն`
առաջի
ջաղջախեալ
եւ
առկայծեալ
քահանայապետիցն,
Պիղատոսի
եւ
Հերովդի,
զոր
ոչ
եբեկ
եւ
ոչ
շիջոյց.
եւ
կատարումն
աստուածական
տնօրէնութեանն,
զոր
համբեր
խաչին,
եւ
ծագեաց
յարութեամբն
ի
գերեզմանէն,
եւ
յանուն
նորա
հեթանոսք
յուսասցին.
եւ
եհան
ի
բանտէ
եւ
ի
տանէ
կապանաց,
այս
է
ի
գերեզմանաց
եւ
ի
դժոխոց
զկապեալ
զհոգիսն
եւ
զմարմինս
յիւր
արքայութիւնն:
Իսկ
Յամին
ութուտասներորդի`
խափանումն
մահու
եւ
կործանումն
չարին
եւ
փրկութիւն
մեր
ի
ձեռաց
դժոխոց
եւ
ի
հրոյն
յաւիտենից:
Այսպէս
սկսեալ
ի
ծննդենէն
Քրիստոսի,
որ
յաղագս
Եւայի,
անցանելով
ընդ
ամենայն
խնամս
փրկութեանն,
որ
վասն
Ադամայ
կատարեն
յօրհներգութիւն
Աստուծոյ
ցնծալից
ուրախութեամբ
ամենայն
արարածովք,
որք
ընդ
նոսա
վերստին
նորոգեցան,
երկնիւ,
երկրաւ,
ծովու,
եւ
ամենայն
որ
ի
նոսա
սքանչելի
գործք
բանաւորաց,
զգայականաց
եւ
անշնչից:
Զի
փրկեաց,
ասեն,
զմեզ
ի
դժոխոց,
եւ
ի
ձեռաց
մահու
ապրեցոյց
զմեզ
(Դան.
Գ
87).
գոհացարուք
զՏեառնէ
զի
յաւիտեան
է
ողորմ
նորա
(Դան.
Գ
89):
Եւ
այսպէս
պայծառացեալ
մարմնով
եւ
ուրախացեալ
հոգւով,
հաղորդին
մարմնոյ
եւ
արեան
Տեառն:
Եւ
նոյնպէս
զեւթն
օր
ժողովք
յեկեղեցիսն
նաւակատիս
փրկութեանն
կատարեն
ի
թլփատութիւնն:
