Գիրք Դատաստանի, Ա խմբ.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ՅՈՐՈՒՄ ԿԱՅ ՊԱՏԱՍԽԱՆԻ ԱՅՆՈՑԻԿ, ՈՐՔ ԲԱՄԲԱՍԵՆ ԶՄԵԶ, ԵԹԷ ՉԿԱՅ ԴԱՏԱՍՏԱՆ Ի ՀԱՅՔ

Հանդերձեալ գրել զգիրս դատաստանաց, նախ զընդդիմադրութիւն դիցուք պարսաւողաց զաւրէնս Տեառն, եթէ դատաստան ոչ է, զի յոլովք քան զսակաւս են, որոց գործ եւ բան եղեւ պատուել զայլասեռս՝ իրաւացի ունել դատաստանս, եւ զի ինքեանք գայթակղեալք՝ զբազումս գայթակղեցուցանեն սոքաւք ի պարզամտացն, որոց եւ զայս նախ ասասցուք, եթէ բնաւորական է ի մեզ ընտրել զիրաւացին ի սկզբանէ, ըստ որում եւ իմաստունք հեթանոսաց զաստուածանարգս մահուամբ դատեցան եւ զհայրատանջսն՝ ձեռնատմամբ, եւ զայլսն՝ այսպիսի ուղղացի դատաստանաւ։ Իսկ Աւրէնքն առաւելութեամբ վարին, առեալ զպատճառն ի բնաւորական աւրինացն՝ մահու մեռնիլ հայրանարգին եւ յայլսն նմանապէս։

Այլ Աւետարան Փրկչին մերոյ լրումն երկոցունցն է, յաղագս որոյ հրամայէ՝ ասացաւ առաջնոցն այս ինչ, բայց ես ասեմ ձեզ զայս ինչ։ Զի թէպէտ Աւրէնքն եւ Աւետարանն իբր մոռացեալ զբնաւորական աւրէնսն յիշեցուցանեն, սակայն զիշխանական կամսն ոչ բառնան, ասելով առաջնոցն՝ սիրեսցես զընկեր քո իբրեւ զանձն քո, զի բնաւորական է գիտել զանձին սէր։ Եւ երկրորդն, մանաւանդ թէ առաջինն, ի կամս ապաստան առնէ զաշակերտութիւնն եւ զայլ եւս ուղղութիւնն, որովք հաստատի ի մեզ լինել եւ իրաւամբք առ ամենեսին վարիլ. յաղագս որոյ եւ ոչ Աւետարանն յիսկզբանն գրով աւանդեցաւ։

Եւ երկրորդ՝ եկն նա արկանել աւրէնս կատարեալս ի մէջ կատարելոց, ոչ կամեցաւ զաւրէն անկատարից գրով աւանդել դատաստան, ըստ որում խրատէր՝ ի ճանապարհի հաշտիլ ընդ ոսոխի, զի մի՛ ի դատաստան մատնիցի դատաւորի։ Եւ երբեմն անիրաւ դատաւորին առակաւ յայտնի եցոյց զամենայն ինչ վճարել խղճիւն մտաց, զոր դատաւոր կոչեաց. նմանապէս եւ զիրս դատաստանի։ Զսոյն եւ յառակս նշանակեաց տնտեսին, թէպէտ եւ յառաջնումն անիրաւ, սակայն յետոյ գովելի՝ զղջմամբն, որով ոչ եմուտ յատեան դատաստանի տալ զհաշիւն. ասելովն, եթէ՝ տուր զհամար տնտեսութեան քո, եցոյց հարկաւոր լինել դատաստանի, իսկ գովելովն՝ եթէ հնար է ոչ կարաւտանալ դատաստանի։ Այսորիկ աղագաւ հրաժարեաց առնել զդատաստան այնմ, որ աղաչեաց, եթէ՝ ասա եղբաւր իմոյ բաժանել ընդ իս ժառանգութիւն, իբրու թէ ասիցէ՝ կրկնապատիկ ունիք զպատճառն ձեզէն ընտրել զիրաւացին, ընդէ՞ր այլոյ կարաւտիք դատաստանի։ Յայսմանէ ուսաւ առաքեալ ասելով. զի բնաւ իսկ դատաստանք գոն ի ձեզ, ընդէ՞ր ոչ դուք զրկիք եւ նեղիք, այլ դուք զրկէք եւ նեղէք, եւ այդ՝ զեղբարս եւս։

Եւ երրորդ՝ կամեցաւ զի մի՛ հարկաւորաբար յիրաւունս կայցեմք ընդ միմեանս գրով դատաստանի, այլ սիրով եւ վշտակցութեամբ, ըստ զանազան ժամանակի անգիր աւրինաք, զարդարադատութիւն պահիցեմք։

Չորրորդ՝ զի բաւական համարեցաւ զորս ըստ Աւրինացն եւ Աւետարանին իբր սերմն լինել յոգիս, եւ նոքաւք վարիլ յարժանիս դատաստանին։

Հինգերորդ՝ զի ոչ նման է իրք դատաստանին Աւրինաց, կամ Մարգարէից, կամ Աւետարանին անշարժութեան, այլ զի միշտ ըստ ազգի եւ աշխարհաց փոփոխին հարկաւորաբար՝ իրաւացոյց թողուլ հմտագունից փորձել ըստ պատահմանն։

Վեցերորդ՝ գրէ, թէ երդմամբ հաստատի դատաստան, եւ Տէր արգել՝ կամելով բնաւին զհաւատացեալս զմեզ լինել։