Գիրք Դատաստանի, Ա խմբ.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ՅԱՂԱԳՍ ԴԱՏԱՍՏԱՆԱՑ ԲԱԺԱՆՄԱՆ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹԵԱՆ ՅՈՒՍՏԵՐՍ ԵՒ Ի ԴՍՏԵՐՍ

Եթէ ոք վախճանի եւ ունիցի ուստերս եւ դստերս, զինչսն ծնողացն ընդ երկու քորսն մի բաժին եղբաւր դիցեն հաւասարապէս։ Ըստ Աւրինացն յառաջագոյն գրեցաք զայս դատաստան եւ եդաք, զի դուստր ի տան զորդւոյ առցէ բաժին, եւ ելեալքն՝ երկուսն զմի եղբաւր։ Եւ այս յայտնի յԱւրինացն ոչ ասացաւ, եւ աստ կանոնական հրամանս զայս ոչ ընտրեն, եւ ոչ հեթանոսք զանազանեն զսոսա։ Այլ ես յիրացն հաւատարիմ զայն իսկ գիտեմ, զի ելանէ դուստր ի տանէ հաւր բաժնիւ, եւ որ տակաւին ի տան է՝ անբաժին իսկ է։ Արդ, զսոսա հաւասարաբաժին զկնի մահուան հաւրն առնել ոչ է արդարադատութիւն, զի այդպէս գտանին կարգեալ դստերքն ընդ եղբարսն առեալ բաժին, եւ որք ի տան՝ երկուսն մի։ Ապա թէ ոք ասիցէ՝ որդւոցն ծախք լինել ածել կանայս, գիտելի է, զի որքան ծախք իցէ, եւ այնքան աշխատութիւն, իբր զի արու է, եւ բաժին ընդ կնոջ նորա ածաւ։ Ըստ այսմ հաւատարիմ երեւի, զի կարգեալքն՝ երկուսն մի լիցին, եւ որք ի տան՝ ընդ որդիս համարեսցին։ Եւ այդպէս ամենեցուն հաւասարութիւն եղիցի, եւ տկար ազգն խնամեսցի, եւ մի՛ նուազ լիցի, զի բազում ծնողք զդստերս առաւել պատուեն. եւ զայս նախախնամութեամբ, զի որդւոց դիւրին է ապրել, քան դստերաց։ Եւ զայս յայտ արարաք, զի եւ նոյն իրքդ այդպէս պատահի, այլ կամք ընտրեսցեն դատաւորաց՝ զամենայն դստերսն զերկուսն մի ունել եւ կամ ըստ դատմանդ, որպէս գրեցաւ։ Նաեւ զայս իրաւունս համարիմ, զի բազում անգամ պատահի զդուստր երկիցս կարգել. այնոցիկ բաւական լիցի այն ի մասն բաժնի, եթէ ըստ ընչիցն ծնողացն եւ առ նա ծախքն ելեալ իցէ, ապա թէ ոչ՝ տեսցի հաւասարութիւն, սակայն մասն լիցի բաւական առելոցն։ Եւ յերկրորդ ամուսնութենէ ուստերքն եւ դստերքն նուազ լիցին ի մասն բաժնի, որպէս եւ գրեալ է։

Այլ զտուն հաւր կրսեր որդւոյն սովոր են տալ, բայց տեսցի՝ անկաւորին լինել, որ զտեղի հաւրն բաւական է ունել։ Իսկ անդրանկանն պատիւ լիցի, որպէս ծանուցեալ է. ըստ այդմ, եթէ հաւասար բաժանիցի ժառանգութիւնն ուստերաց, առաւել լիցի յաղագս պատուոյ։