Գիրք Դատաստանի, Ա խմբ.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ՅԱՂԱԳՍ ԴԱՏԱՍՏԱՆԱՑ ԲԱԺԱՆՄԱՆ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹԵԱՆ, ՈՐՈՑ ՈՒՍՏԵՐՍ ԵՒ ԴՍՏԵՐՍ ԻՑԷ

Նախ զայն ասասցուք, զի երկու դուստր միոյ ուստեր առցէ բաժին։ Եւ այս վկայեալ է ի կանոնաց եւ յԱւրինաց նշանակեալ ըստ այսմ։

Խաւսեցաւ Տէր ընդ Մովսիսի եւ ասէ. խաւսեա՛ց ընդ որդիսն Իսրայելի եւ ասասցես ցնոսա. որ ոք ուխտիցէ ուխտս՝ տալ զգինս անձին իւրոյ Տեառն, եղիցին գինք արուին, ի քսանամենից մինչեւ ցվաթսնամեանս, եղիցին գինք նորա յիսուն երկդրամեան արծաթոյ ըստ սրբութեան սկեղն, եւ իգին լինիցին գինք երեսուն երկդրամեան։ Ապա թէ ի հնգամենից մինչեւ ցքսանամեանս՝ լինիցին գինք արուին քսան երկդրամեան, եւ իգին՝ տասն երկդրամեան։

Նաեւ ի կազմածն տեսանի, զի կրկին աւուրց կարաւտանայ էգն ի ծնունդն, ըստ որում թերին առաւ կող. եւ անունն իսկ նշանակէ, զի «կինե ըստ կիսոյն անուանի մարմնոյն։ Եւ թէպէտ եւ ի մի պատուէրդ աւելի հնգիւ է, քան զերկպատիկն գինք իգին՝ յաղագս կատարելութեան հասակին եւ կամ յաղագս պիտոյից կարգաց, սակայն ըստ կազմածին ի միւսն ցուցաւ արուին կրկին լինել։ Յայդցանէ հաստատի երկու դուստր մի լինել որդի ի ժառանգութիւնս։ Բայց գիտելի է եւ զայն եւս, զի կարգեալ դստերքն է երկուքն մի որդի, այլ ոչ որ ի տանն է, զի ժառանգ հրամայեցաւ, յորմէ յայտ է, զի զորդւոյ առնու բաժին. եւ այլքն զկէս եղբաւր առնլով ելեալքն, նմանապէս զոյգ գտանին եղբարց, ըստ հրամանի Տեառն՝ եթէ չիցէ որդի, դուստրն ժառանգիցէ։ Այլ այս դատեալ եղեւ ըստ կազմածին, եթէ զերկուս դստերս մի առնլի է եղբայր, եւ ցուցաւ ըստ Տեառն հրամանի, եթէ ժառանգ է նման որդւոյ, որ ի տան իցէ։ Այլ կամ լիցի եւ զայս ըստ հաճոյից եւս ընտրել, եթէ զամենա՞յն դստերս զերկուսն մի առնլի է եւ եթէ զելեալսն։ Այլ ինձ այսպէս թուի, եթէ ելեալն ի տանէ բաժնիւ եւ առն եղեալ՝ զերկուսն մի լեալ, զոյգ ընդ եղբաւր առնու բաժին իւրով կրկին բաժնաւն, ապա որ ի տանն՝ հաւասար եղբարցն ժառանգէ զհաւրն։ Հաստատի ըստ այսմ ուստերաց եւ դստերաց հաւասար լինել ժառանգութիւնն հաւր, ըստ որում եւ Աստուած զոյգ ետ զժառանգութիւն արքայութեանն արանց եւ կանանց։ Սակայն աւանդապահք կարգաց եկեղեցւոյ արք եւ ոչ կանայք են. նմանապէս թէպէտ բաժանորդք ընդ եղբարս ժառանգութեան քորք են, այլ ոչ ժառանգապահք, յորժամ եղբարք իցեն։

Եւ եթէ հայր իցէ, կինն միայն առցէ մասն, եւ ո՛չ մայր եւ ո՛չ քոյր, ապա թէ ոչ իցէ՝ մայր եւ քոյր մասնաւորին։

Այլ որդի դստեր ո՛չ ժառանգէ եւ ո՛չ առցէ մասն, բայց եթէ մինչ կենդանի իցէ՝ գրով ժառանգ առնիցէ, զի իւր սերմ դուստրն է եւ ոչ որդի դստերն։ Նոյն լիցի եւ խորթն, սակայն իշխան է կենաւք ժառանգեցուցանել զնա, թէ կամեսցի, իբրեւ զաւտարս. եւ թէ ի տան հաւրուի աշխատեալ իցէ, իբր վարձկանի առցէ վարձ եւ ոչ մասն. նոյնպէս եւ՝ թոռն. զի եւ առաքեալ ոչ ընդ որդիս զնոսա համարի, ասելով՝ խորթք իցէք եւ ոչ որդիք։ Ապա թէ ոք զկանոնացն ընդդէմ այսմ դիցէ, զի իբր զորդւոց՝ զծնունդս նոցա հրաժարեցուցանէ ի խնամութիւնսն, գիտասցէ, զի պսակաւն ընդ մաւրն ընտանութիւնն եղեւ, եւ խափանի ամուսնութիւնն, այլ զի սերմ ոչ է հաւրն, ոչ ժառանգէ. զի թէ Աբրահամ եւ ոչ զիւր ծնունդսն արար արժանի ժառանգ լինել, ո՞րչափ աւտար ծնունդն։

Նաեւ ոչ եղբայր մաւրն, եւ ո՛չ որդի նորա, եւ ո՛չ որդի քուերն, եւ ո՛չ մաւրքոյր եւ նորին որդի, կամ հաւրքոյր կամ ժառանգեն եւ կամ մասնաւորին, բայց եթէ կանխաւ ստանայցէ։

Իշխան է եւ զծառայս ստանալ ժառանգս, թէ կամեսցի, որպէս ի կանոնս եպիսկոպոսաց եցոյց՝ թերեւս ծառայս ստացեալ իցէ, յայտ է, թէ ժառանգս, որ զինչսն ասաց թողուլ։

Իսկ յորժամ դուստրն ժառանգէ՝ որ ի տան իցէ, հաւրեղբայրն եւ նորին որդիք ժառանգել ոչ կարեն եւ ոչ մասնաւորիլ. ապա թէ առն լեալ իցէ եւ գայցէ ժառանգ, հաւրեղբայրն մասն առցէ դանգ, այլ ոչ որդի նորա, բայց թէ պատահի ի հարցն ժառանգութիւնսն դատաստան լինել։

Իսկ եթէ չիցեն ուստերք եւ դստերք մինչ ի չորրորդ զարմն, որ ի հաւրէն ժառանգիցեն, եւ այլք՝ ոչ եւս, եւ ոչ՝ ի մարցն տոհմէ։