Ջերմանց մխիթարութիւն

Վասն միօրեայ ջերմանն որ պատճառն ՚ի տքնութենէ լինի։

Այս ջերմս ՚ի զգայական հոգւոյն հանդիպի լինել. եւ իւր նշանն այն է, որ երեսացն գոյնն դեղին լինի. եւ իւր դեղնութեան պատճառն այն է՝ որ տքնութիւնն արգիլէ զբնութիւնն ՚ի կերակրոյն յեփելոյ. զի բնութեամբն հալիլն կերակրոյն ընդ քունն լինի. եւ աչքն խորնայ, զի այն գիճութիւն որ ՚ի քնոյն ընծայի, պակասեցաւ. եւ մաճասն փոքր եւ յոյլ լինի, զի զօրութիւն վատուժել լինի, եւ արեանն ՚ի դուրս սփռիլն։ Իսկ այս ջերմս ՚ի զգայական հոգւոյն հանդիպի. ապա վասն այդր պատճառանացդ ՚ի յիւր բժշկութիւնքն պարտ է ջանք դնել որ ՚ի քուն լինի. զձեռսն եւ զոտսն աղէկ աճռել տալ, որ շոգիքն ՚ի վայր իջանին. զկերակուրն պարկեշտ տուր եւ շուտահալ. եւ ՚ի մերձաւորութենէ պատրաստեցո՛ բնիկ, մինչեւ իւր առաջին բնութիւնն դառնայ։

Բագարատ ասէ ՚ի նոյն պատճառքդ, եթէ միօրեայ ջերմն որ ՚ի տքնութենէ լինի, ՚ի ստամոքացն լինի՝ որ զկերակուրն պակաս եփէ. կամ ՚ի կոծանաց եւ ՚ի հալածանաց, որ զմարմինն դատել լինի տքնութեամբ, եւ կամ ՚ի զգայական հոգին հասեալ լինի դատումն։ Եւ իւր նշանն այս է, որ աչքն խորանայ, եւ զերդ ՚ի գուբն անկանի, եւ աչքն ծանրանան, եւ ՚ի յերեսն այտոց երեւնայ, եւ գոզն սպիտակ լինի, եւ մաճասին երակն բարակ լինի։

Եւ իւր ստածումն այս է։ Ա՛ռ դդմի կտի ձէթ, որ ընդ մանուշակն սնուցած լինի, եւ հեղ մի քանի ՚ի քիթն կաթեցո։ Եւ այլ ա՛ռ մանուշակ եւ նինոֆար, եւ խաշխաշի կոնկոմ, եւ գարի փերճոկած. զայս զամէնս անուշ եւ քաղցր ջրով եփէ, եւ ՚ի վերայ գլխոյն դիր. յառաջ իւր ջրովն ծեփէ զգլուխն. օգտակար է։

Եւ երբ ջերմն պակասի եւ վճար գայ, ՚ի բաղանիս մտո, եւ կիսատաք ջրով ծեփէ զմարմինն, եւ մանուշակի ձիթով օծանէ. եւ երբ ՚ի բաղանեացն ելանէ, հետ պահու մի կերակուր տուր՝ գէր հաւ պարկեշտ համեմնով եւ նշի ձիթով եփած։ Ի տաք եւ ՚ի չորային կերակրոց եւ ՚ի մերձաւորութենէ պատրաստ կալ, եւ շատ ՚ի շուրջ գալոյ, եւ զմարմինն ՚ի դատելոյ, եւ յամենայն իրաց՝ որ չորութիւն ընծայեն՝ պատրաստ կենայ։

Մուսավային որդին ասէ, եթէ իւր օգտակար ստածումն այն է, որ շատ ՚ի քուն լինի։ Եւ ա՛ռ պապունաճ եւ մանուշակ, նոնոֆար եւ խաշխաշ. զայս ամէնս ջրով եփէ աղէկ, եւ զգլուխն այդ ջրովդ ՚ի յար ծեփէ, զի օգտակար է եւ քուն բերէ, եւ զջերմն արձակէ։ Զձեռն եւ զոտն մանուշակի ձիթով օծանէ մարձելով. եւ հաւու ձագ եւ տուռաճ եւ տէհուճի միս ուտէ. եւ գինի տուր սակաւ սակաւ. եւ ՚ի հով եւ ՚ի գիճային կերակուրք յարեցո. եւ ամենայն բանէ որ զմարմինն դատէ, պատրաստ կենայ, եւ ՚ի մերձաւորութենէ այլ. եւ ցերեկով ՚ի քուն չի լինի. զի գիշերութեան քունն հանգիստ բերէ, եւ զկերակուրն հալէ, եւ ՚ի մարմինն հովութիւն եւ գիճութիւն ընծայէ։ Ապա թէ ջերմն զօրաւոր լինի, եւ զհով եւ զգիճային ձիթերն յար ընդ գլուխն օծէ. որպէս մանուշակի ձէթ, եւ դդմի կտի ձէթ, եւ նոնոֆարի եւ կամ նշի, եւ այլ սոցին նման. օգտակար են օգնութեամբն Աստուծոյ։