Ուղեգրութիւն

[1]            բարէլի

[2]            պէզէստանն

[3]            քանթողք

[4]            չուլահակք

[5]            Լվովի Հայոց տպարանը բացուած էր գրութենէս երկու տարի յառաջ, 1616- ին, Յովհաննէս Քարմատանենց Բաղիշեցի երէցի ձեռքով։ Տպարանիս առաջին եւ վերջին ծանօթ հայատառ հրատարակութիւնն եղած է Սաղմոսարան մը, որմէ օրինակ մը կը գտնուի Վենետիկ Մխիթարեանց մատենադարանի մէջ՝ հետեւեալ ճակատով եւ Յիշատակարանով.

         ՍԱՂՄՈՍ Ի ԴԱՒԻԹ

         ՏՊԱԳՐԵՑԱՒ Սաղմոսարանս ի կազմարանն Քարմատանենց տէր Յովհաննիսին. թվին մարդեղութենէն Տեառն ՌԶՃԺԶ եւ Հայոց մեծաց ՌԿԵ-ին, դեկտեմբեր ամսոյ ԺԵ։

              «Ամենակարող զօրութեամբն Աստուծոյ կազմեցաւ նոր տպագիրս երկիրն Իլախաց քաղաքս Լէվ կոչեցեալ, ընդ հովանեաւ Ննջման սուրբ Աստուածածնին ձեռամբ յոքնամեղ Քարմատանեէնց Յովանէս երիցուս, զոր հոգս արեալ մեծաւ աշխատութեամբ եւ բազում ծախիւք տարի մի բոլոր արուեստաւորաց հետ դատեցա մինչեւ գիրն ի գլուխ հանի եւ նոր կազմարան սահմանեցի. եւ վասն փորձի նախ զԵրգսն Դաւթի մարգարէին տպագրեցի ի օգուտ եւ ի շահ աստուածասէր աղօթօղաց մերասեռ ազանց, զոր եթէ հաճելի լիցի կամաց ձերոց՝ Տեառն փառք։

         Արդ եղեւ զրաւ սորին թվականութեան Հայոց մեծաց ՌԿԵ ամին. յամսեանն դեկտեմբերի ԺԵ. եւ ի Տեառն ՌԶՃԺԶ ամի. ի հայրապետութեանն Էջմիածնա սուրբ յաթոռոյն կենդանի նահատակին տեառն տէր Մելքիսեդեկ կաթուղիկոսն. այլ եւ Կիլիկեցո գաւառի Տէր Յովհանէս քաջ րաբունապետի. ի սոցին ժամանակս հանդիպեցաւ կատար սորին. այլ եւ ի թագաւորութեանն քրիստոնէից լէհ ազգին բարեպաշտ արքայի երրորդ Զիկմունտին. զոր ՏԷր ինքն անսասան պահեսցէ։

         Արդ աղաչեմ զամենեսեան որ հանդիպիք այսմ գրիս, յիշեսջիք ի բարի եւ զծնողս իմ ի Քրիստոս հանգուցեալ Բաղէշցի Քարմատանէնց զՄուրատն եւ զմայրն իմ զԱննա. այլ եւ զպապն իմ զտէր Սիմէոն քահանայն եւ զամենայն ազգայինս իմ. եւ նա ինքն, որ առատն է ի տուրս բարեաց, կրկնակի բարութեամբ զփոխարէն պարգեւեսցէ մեզ. եւ թողութիւն շնորհեսցէ յանձանաց մերոց եւ ձեր սուրբ աղօթիւքն զմեր ջնջեսցէ. այլ եւ զննջեցեալսն մեր խաչին լուսոյ եւ երկնից արքայութեան արժանի արասցէ, որում փառք յաւիտեանս ամէն»։

         Ունի 478 էջ ( առանց իջահամարի)։ Գտնուած է Հ. Յ. Զօհրաբեանի ի Սնիաթին ( ըստ գերապայծառ Ագոնցի՝ ի Սդանիսլաւ), ( հմմտ. Պատմութիւն հայկական տպագրութեան սկզբնաւորութենէն մինչ առ մեզ, Վենետիկ, 1895, էջ 64-67. Հ. Ղ. Ալիշան, Կամենից, 171-172. գերապայծառ Ստեփանոս Գիւվէր Ագոնց, Աշխարհագրութիւն չորից մասանց աշխարհի, մասն Բ, հտ. Բ, Վենետիկ, 1802, էջ 135-136. Հ. Մ. Բժշկեան, Ճանապարհորդութիւն ի Լեհաստան, Վենետիկ, 1830, էջ 99-100։ Մեր յառաջբերութիւնը եղած է Ագոնցէն՝ լրացուած « Պատմութենէն»։

         Բժշկեան ( էջ 100) կը գրէ թէ «ի 1705 տպագրեցին Սաղմոս մի թաթարերէն», նո՞յն տպարանին մէջ, նո՞յն գրերով։