Յայլմէ
քարոզ
Աստուծածնին.
ի
բանն
Սողոմօնի։
(Եղեւ
նա
իբրեւ
զնաւ
շահաբեր.
որ
ի
հեռաստանե
ժողովէ
զմեծութիւնս։)
Առակ.
31.
14։
(Գլուխ.
ՃԼԱ)
Զամենապայծառ
եւ
զպատուական
գեղեցկութիւն
սուրբ
եւ
մաքուր
Աստուածածին
կուսին՝
աղեղանն
որ
է
ծիածան
երկնից
բաղդատեն
վարդապետք
բազում
պատճառաւ։
Առաջին՝
որպէս
ծիածանն
ոչ
երեւի
ի
ժամանակս
պարզ
եւ
յերաշտ.
այլ
յորժամ
լինի
ամպ
եւ
մութն.
այսպէս
ի
պարզ
ժամանակս
յորժամ
ուրախանան
մարդիկ
մարմնական
ուրախութեամբ,
եւ
երաշտանան
ի
բարի
գործոց,
ոչ
երեւի
սուրբ
կոյսն
ի
մէջ
նոցա.
այլ
յորժամ
տրտմին
եւ
տխրին
վասն
մեղաց
իւրեացն՝
եւ
ցօղեն
արասուս,
յայնժամ
երեւի
ի
մէջ
նոցա։
Երկրորդ
պատճառ՝
յորժամս
լինի
ամպն
փոս,
եւ
սակաւ
սակաւ
ցօղէ,
եւ
արեգակն
ծագէ
ի
վերայ
նորա,
յայնժամ
երեւի
աղեղն։
Այսպէս
սուրբ
կոյսն՝
էր
փոս
եւ
խոնարհ.
եեւ
հանապազ
ցօղէր
զողորմութիւնն
իւր
ի
վերայ
ամենեցուն.
եւ
ոչ
ինչ
մեղք
անկանի
ի
մէջ
ինքեան
եւ
արեգականն
արդարութեան
Քրիստոսի.
վասն
այն
ծագէ
ի
նա
եւ
գեղեցիկ
երեւի.
ալ
որ
է
հպարտ
եւ
անողորմ,
եւ
ունի
մեղս,
արգիլէ
զարեգակն
եւ
ոչ
ծագէ
ի
նա։
Երրորդ
պատճառ՝
ի
ծիածանն
երեք
գոյն
կայ՝
վերին
կոյսն
կարմիր.
մէջն
դեղին.
եւ
ներքին
կոյսն
կանաչ։
Եւ
երկու
ցեղ
մեկնեն։
Առաջին՝
զի
երեք
գոյնն
ցուցանէ
զերեք
առաքինութիւն
նորին։
Կարիմիրն
զսէրն
աստուածային.
որ
վառեալ
էր
որպէս
հրով։
Եւ
դեղինն՝
զի
պարկեշտ
էր
եւ
առաքինի։
Կանաչն
ցուցանէ
զկուսութիւնն
նորին.
եւ
վասն
այս
առաքինութեանս՝
բնակեցաւ
արեգակն
Քրիստոսի
ի
նմա։
Երկրորդ՝
մեկնեն
այսպէս։
Ամպ
աստուածածինն.
եւ
ծիածանն
Քրիստոսի
որ
երեւի
ի
նմա։
Կարմիր
գոյնն՝
ցուցանէ
զաստուածութիւնն.
դեղինն
զբանական
հոգին.
եւ
կանաչն
զմարմինն։
Եւ
զի
ասէ
Արիստոտէլ
թէ՝
ոչ
ոք
կարէ
նկարել
զծիածանն
դեղով՝
որ
նման
լինի
նմա.
նոյնպէս
ոչ
ոք
կարէ
պատմել
զամենայն
առաքինութիւն
սուրբ
կուսին.
եւ
ոչ
ոք
կարէ
կատարելապէս
իմանալ
զմիաւորութիւնն
Քրիստոսի։
Եւ
որպէս
կոյսն
սուրբ
է
աղեղն
երկնից՝
եւ
ունի
յինքն
զերկնային
առաքինութիւնն.
նոյնպէս
որ
ունի
յինքն
զհպարտութիւնն,
զագահութիւնն,
զբղջախոհութիւնն,
է
աղեղն
դժոխոց.
եւ
պիղծ
դեւք
երեւին
ի
նա։
Չորրորդ
պատճառ՝
զի
աղեղն
այն
յորժամ
երեւի,
է
նշան
հաշտութեան
Աստուծոյ.
որպէս
ասաց
Աստուած
Նոյի.
(եդից
զաղեղն
իմ
յամպս.
եւ
յիշեցից
զուխտն
իմ
եւ
ոչ
ապականեցից
զերկիր։)
Նոյնպէս
կոյսն
սուրբ՝
է
նշան
հաշտութեան
Աստուծոյ
զի
մինչ
դեռ
չէր
ծնեալ
կոյսն
սուրբ՝
մեծ
խռովութիւն
էր
ի
մէջ
մարդկանց
եւ
Աստուծոյ.
այլ
յոր
ժամ
ծնաւ
նա,
եղեւ
հաշտութիւն
եւ
սէր։
Եւ
զի
է
նշան
հաշտութեան՝
ձեւ
աղեղանն
այն
ցուցանէ.
զի
աղեղան
կոյսն
է
դէպ
ի
վեր.
եւ
յարին
կոյսն
է
դէպ
ի
վայր։
Զի
թէ
երկու
մարդ
թշնամիք
միմեանց՝
մինն
ունի
աղեղն
ի
ձեռն.
յորժամ
աղեղան
կոյսն
դէպ
ի
թշնամին
լինի,
եւ
լարն
դէպ
ի
յինքն,
խռովութիւն
նշանակէ.
զի
կամի
նետ
ձգել։
Եւ
թէ
լարն
դէպ
ի
դուրս
է,
եւ
աղեղն
ի
յինքն,
հաշտութիւն
նշանակէ.
զի
չկամի
նետ
ձգել։
Այսպէս
աստուածութիւնն
որ
է
պինտ
իբրեւ
զաղեղն՝
ի
վեր
կոյս
է.
եւ
մարմինն
զոր
էառ
ի
կուսէն՝
ի
մեր
կոյս.
եւ
այս
է
նշան
հաշտութեան։
Եւ
այժմ
է
աղեղան
լարն
ի
մեր
ձեռս.
եւ
կարեմք
նետ
ձգել
յԱստուած.
այսինքն
զաղօթս,
զողորմութիւն,
եւ
զայլ
առաքինութիւնս
որք
հեշտ
թուին
Աստուծոյ։
Այլ
են
ոմանք
որք
ձգեն
նեա
եւ
խոցեն
զԱստուած.
այսինքն,
որք
բազում
մեղս
գործեն
ընդդէմ
Աստուծոյ.
վասն
որոյ
Աստուած
յաւուրն
դատաստանի՝
խոցէ
զնոսա
նետիւ
բարկութեան
իւրոյ։
Հինգերորդ
պատճառ՝
զի
յորժամ
երեւի
աղեղն,
ոչ
ոք
կարծէ
թէ՝
հեղեղ
գալոց
է.
ոչ
հրեղէն,
եւ
ոչ
ջրեղէն։
Զի
ասեն
իմաստունք
թէ՝
երկու
գոյնն
որ
երեւի
ի
նա՝
կարմիրն
եւ
կանաչն՝
կարմիրն
զհուրն
նշանակէ.
եւ
կանաչն
զջուրն.
թէ
մին
գոյնն
երեւէր,
յաննժամ
մինն
յաղթէր.
զի
հակառակ
են
միմեանց.
եւ
երկիւղ
լինէր
ջրոյ
կամ
հրոյ
հեղեղ
գալոյ.
այլ
յորժամ
երկու
գոյնն
երեւի,
գիտեմք
որ
ոչ
լինի
ցասումն
Աստուծոյ։
Նոյնպէս
որ
ի
միտս
եւ
ի
հոգիս
իւր
տպաւորեալ
է
զկոյսն
սուրբ,
որ
է
նման
աղեղան,
ոչ
գայ
ի
վերայ
նորա
ցասումն
Աստուծոյ.
ոչ
հոգեկան,
եւ
ոչ
մարմնական։
Վասն
այն
տօնեմք
զտօն
ծննդեան
կամ
փոխման՝
կամ
զայլ
Աստուծածին
կուսին՝
որ
է
միջնորդ
հաշտութեան
եւ
բարեխօս
առ
Աստուած։
Եւ
բազում
շահ
բարութիւն
եւ
օգտութիւն
առ
մեզ
հասանի.
որպէս
ասէ
իմաստունն։
(Եղեւ
նա
իբրեւ
զնաւ
շահաբեր՝
որ
ի
հեռաստանէ
ժողովէ
զմեծութիւն։)
Եւ
վասն
տասն
պատճառի
Աստուածածին
կոյսն
ի
նաւ
համեմատի։
Առաջին՝
զի
յորժամ
թագաւորք
ոք
թշնամի
է
երկրի,
ցնաւս
վաճառականաց
արգիլէ
որք
շահաբերք
են.
եւ
զանաւս
պատերազմողաց
առաքէ
անդր.
եւ
այս
նշանակ
է
խռովութեան.
այլ
նաւ
վաճառականացն՝
է
նշան
հաշտութեան։
Նոյնպէս
երկնաւոր
թագաւորն
Աստուած
յորժամ
ի
խռովութեան
էր
ընդ
աշխարհիս,
նաւ
բարկութեան
առաքէր
աշխարհի.
որպէս
զհրեշտակն
սատակիչ
անդրանկացն
յԵգիպտոս։
Եւ
յաւուրս
Դաւիթ
ել
հրեշտակն
եւ
ի
փոքր
ժամանակս՝
կոտորեաց
Հ
հազար։
Եւ
յաւուրս
Եզեկիայ՝
եկն
բարկութեան
եւ
պատերազմի
նաւ՝
եւ
կոտորեաց
յասորոցն
հարիւր
ութսուն
եւ
հինգ
հազար
մարդ.
եւ
այլ
բազում
այսպիսի.
զի
շահաբեր
նաւ
եւ
վաճառաց՝
յԱստուծոյ
ոչ
գայր
յաշխարհս։
Վասն
այն
յորժամ
աղաղակեցին
նահապետքն
եւ
մարգարէքն
առ
Աստուած
մեծաձայն,
խնդրելով
զհաշտութիւն
եւ
զողորմութիւն,
յայնժամ
զԱստուածածին
կոյսն
կազմեաց
իբրեւ
նաւ
գեղեցիկ.
եւ
ելից
զանազան
բարութեամբ.
եւ
առատ.
վաճառականաւ
հոգւովն
սրբով
առաքեաց
յաշխարհս.
որ
եղեւ
նշան
հաշտութեան.
եւ
լցոյց
զմեզ
ամենայն
բարութեամբ։
Երկորդ
պատճառ՝
զի
նաւն
ի
ներքուստ
կողմանէ
փակեալ
է
ամենեւին.
զի
ոչ
մտանէ
անդ
ջուր.
այլ
ի
վերուստ
կուսէ
բաց
է՝
որք
լնուն
զնաւն
կումաշով։
Այսպէս
կոյսն
սուրբ՝
ի
կողմանէ
աշխարհիս
որ
է
ծով
մեղաց,
ամենեւին
փակեալ
էր.
որ
ոչ
եմուտ
ի
նա
ցանկութիւն,
կամ
հեշտութիւն
գէջ,
կամ
այլ
ինչ
մեղք։
Զի
էր
նման
տապանին
Նոյի՝
յոր
ոչ
եմուտ
անդ
ջուր.
զի
էր
ծեփեալ
ներքոյ
եւ
արտաքոյ
կպրաձիթով։
Այսպէս
սուրբ
կոյսն՝
աստուածային
սիրովն
ամրացեալ
էր
հոգւով
եւ
մարմնով.
յոր
ոչ
եմուտ
չար
խորհուրդ
ի
նմա։
Բայց
ի
վերուստ
կողմանէ
բաց
էր.
զի
ամենայն
կարօտութիւն
եւ
դիտաւորութիւն
նորա
էր
առ
Աստուած.
եւ
լցեալ
էր
ամենայն
շնորհօքն
Աստուծոյ։
Այս
է
նաւ
երկնային
եւ
աստուածային.
այլ
են
մեղաւորք
նաւ
սատանայի.
եւ
տանին
զբերռինս
մեղաց
ի
դժոխս.
որք
ի
ներքուստ
կուսէ
բաց
են
ամենեւիմբ.
այսինքն,
կամք
եւ
սիրտք
իւրեանց
ի
մեղս
են
եւ
յաշխարհս.
այլ
ընդդէմ
աստուածային
բարեացն՝
փակեալ
են,
որ
ոչ
ինչ
մտանէ
առ
նոսա
յաստուածային
շնորհացն.
եւ
ոչ
խոկան
աղօթել
կամ
խոստովանիլ։
Այլեւ
են
բազում
նաւք
որք
խաղաղութեամբ
երթան
ի
ծովն.
այլ
մարդ
թշնամի
ի
ներքոյ
անցեալ
ծակէ
շաղափով.
եւ
լնանի
անդ
ջուր
եւ
ընկղմի
նաւն.
վասն
այն
ճարտար
նաւավարքն՝
շուտով
կալնուն
զնա
եւ
ապրին։
Այսպէս
բազումք
են
սուրբք
ի
մէջ
ծովու
աշխարհիս՝
որ
փակեալեն
զինքեանս
ընդդէմ
ամենայն
մեղաց.
այլ
թշնամին
սատանայ
երթեալ
գաղտ
ծակէ
զնա
մեղօք.
զոր
զգաստ
մարդիկ
ի
մանան
եւ
կալնուն
խոստովանութեամբ
եւ
ապաշխարութեամբ,
եւ
ոչ
ընկղմին։
Որպէս
Դաւիթ
յօրժամ
անկաւ
յերկու
մեծամեծ
մեղս
ի
շնութիւն
եւ
ի
սպանութիւն,
եւ
յորժամ
իմացաւ,
աղաղակեաց.
(կեցո
զիս
Աստուած.
զի
հասին
ջուրք
յանձն
իմ.
ընկլայ
ես
ի
խորս
անդնդոց.
)
վասն
այն
ապրեցաւ։
Այլեւ
բազում
նաւք
թէպէտ
ոչ
ծակի,
այլ
զջուրն
քարշէ
ծածկապէս.
եւ
թէ
զայն
ի
դուրս
չձգեն,
կամ
հոտի
կամ
ծանրանայ
եւ
ընկղմի։
Այսպէս
բազումք
են
սուրբք
ամրացեալք.
եւ
ոչ
մտանեն
ի
նոսա
մահու
չափ
մեղք.
այլ
ընդ
զգայութիւնսն
ծածկապէս
մտանեն
մեղք
ներելիք.
եւ
զայն
պարտ
է
սրբել.
զի
կամ
հատի.
կամ
շատանայ
եւ
լինի
մահու
չափ.
որպէս
մին
մին
աւազ
ժողովեալ
ծանրանայ
յորժ։
Այլ
կոյսն
սուրբ՝
այնպէս
ամրացեալէր՝
զի
ոչ
մահու
չափ,
եւ
ոչ
ներելի
մեղք
ամենեւին
ի
մուտ
ի
նա։
Երրորդ
պատճառ՝
զի
բարձած
նաւն՝
խաղաղութեամբ
երթայ
ի
վերայ
դառն
ջրոյն՝
քան
ի
վերայ
քաղցր
ջրոյ.
զի
ի
քաղցր
ջուրն
երկիւղ
կայ
ընկղմելոյ.
քանզի
ասեն
թէ՝
որ
զողջ
ձուն
ձգեն
ի
քաղցր
ջուրն՝
յատակն
իջանէ.
եւ
թէ
ի
դառն
ջուրն,
ի
վերայ
երեսին
լեղայ։
Եւ
այս
է
պատճառն՝
զի
քաղցր
ջուրն
թոյլ
է
եւ
չկարէ
պնտել
զծանր
իրսն.
եւ
դառն
ջուրն
թանձր
է
եւ
պինտ.
եւ
որչափ
խիստ
դառն
է
ջուրն՝
աւելի
ուժով
է։
Քաղցր
ջուր
է
հաշտութիւն
աշխարհիս.
եւ
որք
գնան
ի
վերայ
սորա՝
ընկղմին
ի
դժոխս։
Վասն
այն
իմաստուն
վաճառականն
Աստուծոյ՝
եբարձ
զկոյսն
սուրբ
եւ
ելից
ամենայն
առաքինութեամբ.
եւ
ոչ
եդ
ի
մեծութիւն
եւ
ի
փառս
աշխարհի.
զի
մի
ընկղմեսցի.
այլ
ի
վերայ
դառն
ծովու՝
այսինքն,
յապաշխարհութիւն,
ի
ժուժկալութիւն,
եւ
յաղաքատութիւն.
վասն
որոյ
խաղաղութեամբ
եհաս
յերկնային
նաւահանգիստն։
Ապա
յայտ
է
յայսմանէ
թէ՝
որք
են
յաղքատութիւնս
եւ
ի
հալածանս,
ոչ
է
պարտ
յուսահատիլ
եւ
ասել
թէ,
Աստուած
թողեալ
է
զմեզ
ի
ձեռաց.
զի
գիտեմք
որ
Քրիստոս
ստոյգ
սիրէր
զմայրն
իւր.
եւ
ոչ
ետ
նմա
մեծութիւն
եւ
փառս.
այլ
աղքատութիւն
եւ
հալածումն.
վասն
այն
պարտ
է
ուրախանալ
ընդ
աղքատութիւն
մեր։
Չորրորդ
պատճառ՝
զի
ասեն
վարդապետք
թէ՝
կայ
ի
վիշապ
մի
որ
ի
յօդս
թռչի
եւ
ի
ցամաքն
սողայ.
եւ
ի
ծովս
լեղայ.
եւ
այնպէս
ջերմ
է՝
բնութեամբ՝
որ
հուր
շնչէ.
եւ
խիստ
սիրէ
զքամին
եւ
յինքն
ծծէ.
եւ
ուր
քամին
լինի՝
անդ
հասանի.
եւ
յորժամ
տեսանէ
ի
հեռու
զարմիսն
նաւին
որ
լցեալ
է
փքով՝
անդր
թռչի
եւ
անկանի
ի
վերայ
նաւին
եւ
ընկղմէ
զնա.
եւ
յորժամ
իմանան
նաւավարքն,
ի
վայր
առ
նուն
զարմիոնն.
եւ
այնպէս
փրկին։
Այն
վիշապն՝
ցուցանէ
զսատանայ.
զի
երեք
կենցաղ
է.
յերեք
մեղս
հանգչին
նա.
ի
յօդս
որ
է
հպարտութիւն.
ի
ցամաքն
որ
է
ագահութիւն.
ի
ջուրն
որ
է
գէջ
ցանկութիւն։
Եւ
է
ջերմային.
զի
ի
բերանոյ
նորա
ելանէ
հուր
դժոխոցն.
եւ
սիրէ
զքամի.
այսինքն,
զմեծութիւնն
եւ
զփառս
աշխարհի.
եւ
թռչի
ի
նոսա
եւ
ընկղմէ
զնոսա։
Վասն
այն
երկնաւոր
նաւավարն
ետես
զվասն
վիշապին՝
ոչ
եթող
ի
կոյսն
սուրբ
զմեծութիւն
եւ
զփառս
մարմնական.
այլ
խոնարհութիւն
եւ
աղքատութիւն.
որպէս
ասէ.
(հայեցաւ
ի
խոնարհութիւն
աղախնոյ
իւրոյ.
)
վասն
ոչ
փութացաւ
ի
նա
չար
վիշապն։
Նոյնպէս
որք
խոնարհութեամբ
եւ
աղքատութեամբ
կան՝
զերծանին
ի
չար
վիշապէն.
եւ
ոչ
ընկղմին
ի
դժոխս։
Հինգերորդ
պատճառ՝
զի
ասէ
Արիստոտէլ
թէ՝
քաղաք
որ
յեզր
ծովու
է,
բազում
օգնութիւն
ունի
քան
զայն՝
որ
հեռի
է.
զի
նաւով
երթայ
յայլ
քաղաքս
եւ
լնու
զպէտսն
իւր.
որպէս
եւ
ելից
Սողոմօն
զԵրուսաղէմ
բազում
մեծութեամբ.
որպէս
ասէ
ի
թագաւորութիւնսն
թէ՝
եդ
արքայ
Սողոմօն
զոսկի
եւ
զարծաթ
յԵրուսաղէմ
իբրեւ
զքարինս.
զի
նաւ
թարսսացի
էր
նմա
ի
ծովու.
եւ
բերէր
նմա
ոսկի
եւ
արծաթ.
եւ
ժանիս
փղոց.
եւ
կապիկս
եւ
սիրամարգս։
Սողոմօն
նշանակէ
զԱստուած.
եւ
Երուսաղէմ
զաշխարհս
որ
կարօտ
էր
յամենայն
մեծութեան։
Եւ
սուրբ
կոյսն
Մարիամ
որպէս
զնաւ
եկն
բազում
մեծութեամբ.
եւ
փարթամացոյց
զեկեղեցի.
զի
թարսիսն
ուրախութիւն
թարգմանի.
եւ
է
ի
հարաւոյ
կոյս.
նշանակէ
զարքայութիւնն
երկնից
որ
է
ուրախութիւն
հրեշտակաց
եւ
ի
լոյս
ընթացեալ։
Եւ
եբեր
նաւս
այս
հինգ
ցեղիրս։
Առաջինն
ոսկի
որ
է
Յիսուս
Քրիստոս
անապական
մարմնով.
եւ
աշխարհս
էր
քարուտ
կռապաշտութեամբ
լցեալ
անհաւատութեամբ
եւ
քարեղէն
եւ
կաւեղէն
աստուծօք.
եւ
ի
գալուստ
սուրս
կուսին՝
որ
եբեր
զՔրիստոսի
յաշխարհս.
զցաք
ոսկւով.
այսինքն,
ճշմարիտ
հաւատովն.
որ
պատուական
է
քան
զոսկի։
Երկրորդ՝
եբեր
արծաթ
բազում՝
որ
քաղցր
ձայնտայ.
ցուցանէ
զառաքեալս
եւ
զվարդապետս
եկեղեցւոյ.
որք
քաղցր
վարդապետութեամբն
իւրեանց՝
նորոգեցին
զաշխարհս։
Երրորդ՝
եբեր
նաւս
այս
ժանիս
փղոյ.
որ
նշանակէ
զդասս
կուսաաց.
զի
նախ
քան
զսուրբ
կոյսն՝
չէին
սովոր
մարդիկ
ի
կուսութիւն.
այլ
յորժամ
եկն
նա՝
բազմացան
կուսանք
յարանց
եւ
ի
կանանց
ի
մէջ
Քրիստոնէից։
Եւ
զի՝
ժանիք
փղին
դուրս
է՝
եւ
մէջն
սպիտակ
է.
ցուցանէ
զմաքուր
կուսութիւնն
հոգւով
եւ
մարմնով։
Այլեւ
ատամն
փղին
ցուրտ
է
բնութեամբ.
զի
պարտ
է
կուսին
ցուրտ
լինիլ.
ի
պոռնկական
ջերմութենէն։
Եւ
դարձեալ՝
զի
ոսկրն
այն
կարծր
է
եւ
պինտ
է
կուսին
հաստատ
մնալ
յուխտ
կուսութեան
իւրոյ.
եւ
ոչ
երբէք
թուլանալ։
Չորրորդ՝
եբեր
նաւս
այս
սիրամարգ.
այսինքն
է.
զդասս
սրբոցն՝
որք
արժանի
եղեն
բազում
շնորհաց
եւ
զանազան
գիտութեան
հոգւոյն
սրբոյ.
եւ
զարդարեցան
իբրեւ
զսիրամարգս.
քանզի
ասեն
իմաստունք
թէ՝
սիրամարգն
տարածէ
առաջի
իւր
զգեղեցիկ
փետուրսն,
եւ
յոյժ
ուրախանայ
եւ
փառասիրի.
բայց
յետոյ
հայր
ի
վերայ
ոտիցն
զի
սեւ
է
եւ
գարշ.
ապա
զիջանի
ի
փառասիրութենէն
եւ
տրտմի.
եւ
յինքն
ծածկէ
զփետուրսն։
Այսպէս
եւ
հրեշտակք
առաջին՝
զարդարեալ
էին
յամենայն
կողմանց
գեղեցիկ
փառօք.
եւ
չկայր
պակասութիւն
նոսա։
Վասն
այն
հայեցեալ
ի
բազում
փառս
իւրեանց՝
հպարտացեալ
կորեան։
Այլ
դասք
սրբոցն
առաջնորդք
եկեղեցւոյ՝
որք
զարդարեցան
մեծապէս
փառօք,
եւ
զի
մի
հպարտասցին,
տուաւ
նոցա
մարմին
եւ
տկարութիւն
մամնոյ.
որպէս
Պօղոս
յետ
պատմելոյ
զփառս
իւր՝
ի
կորնթացւոցն
ասէ.
(տուաւ
ինձ
խայթ
մարմնոյ
հրեշտակ
սատան
կռփել
զիս.
զի
մի
հպարտացայց։)
Հինգերորդ՝
եբեր
նաւս
այս
կապիկս.
զի
որպէս
սիրամարգն
ցուցանէ
զգլխաւորս
եւ
զառաջնորդս
եկեզեւոյ
որք
ճոխացեալ
են
փառօք.
այսպէս
կապիկքն
ցուցանեն
զխոնարհս
եւ
զյետինս
եւ
զհետեւօղս
նոցին
առաջնորդացն.
զի
կապին
սովորութիւն
է՝
որ
զինչ
տեսանէ
զոր
առնէ
մարդ
եւ
գործէ՝
զնոյն
եւ
ինքն
առնէ։
Նոյնպէս
ժողովուրդքն
զոր
ինչ
տեսանեն
յառաջնորդն՝
զնոյն
եւ
ինքեանք
գործեն
զբարիս։
Այլ
են
ոմանք
կապիք
սատանայի.
եւ
զոր
ինչ
չար
տեսանեն՝
զայն
առնեն։
Եւ
այսպէս
նաւս
այս՝
բազում
բարկութեամբ
եկն
առ
մեզ.
եւ
լցոյց
զմեզ
երկնային
պարգեւօք.
վասն
այն
ասէ
Սողոմօն
թէ՝
(եղեւ
նա
իբրեւ
զնաւ
շահաբեր.
որ
ի
հեռաստանէ
ժողովէ
զմեծութիւն։)
*Վեցերորդ
պատճառ՝
զի
որք
նաւ
կազմեն՝
թէ
փայտ
նաւին
թաց
եւ
ծանր
լինի
եւ
գերան
ոչ
ունի.
այլ
թեւօք
վարեն,
դժւար
երթան.
եւ
ոչ
հասանին
ի
նաւահանգիստն.
այլ
ոք
կազմեն
նաւ
ի
չոր
եւ
ի
թեթեւ
փայտէ,
եւ
լինի
ի
մէջն
գերան
եւ
արմիոն
խաղաղութեամբ
ի
նաւահանգիստն
հասանին
վարեալ
հողմով։
Նոյնպէս
որք
էին
ի
հին
օրէնս՝
եւ
նոքա
երթային
նաւով.
այլ
զի
թաց
էին
սկզբնական
մեղօքն
Ադամայ՝
եւ
ծանրացեալ
օրինօք
անդամոցն
որք
զինին
ընդդէմ
մտացն.
եւ
չունէին
զգերանն
որ
է
խաչն
Քրիստոսի.
եւ
ոչ
արմիոն
որ
լցեալ
լինէր
հողմով
հոգւոյն
սրբոյն.
այլ
թեւօք
վարէին.
այսինքն,
իւրեանց
ջանիւքն.
նոքա
ոչ
հասին
ի
նաւահանգիստն
երկնից.
այլ
ի
դժոխս
իջին,
մինչեւ
Քրիստոս
փրկեաց
զնոսա։
Այլ
նաւ
սուրբ
կուսին՝
էր
ի
չոր
փայտէ
եւ
թեթեւ.
զի
սրբեցաւ
իսկզբնական
մեղացն
յորովայնէ.
եւ
խլեցան
ի
նմանէ
օրէնք
անդամոցն.
եւ
ունէր
տնկեալ
ի
սրտի
զխաչն
Քրիստոսի.
եւ
բեւեռեալ
Քրիստոսի
ի
նմա
լցեալ
հողմով
հոգւոյն
սրբոյ.
վասն
որոյ
փութով
եհաս
ի
նաւահանգիստն
երկինց։
Եօթներորդ
ասէ
Սողոմօն։
(Ոյք
նաւով
անցանեն
Ընդ
ծովս՝
նոքա
յայտնեն
զդժուարութիւնն
եւ
զորոգայթս
ի
նմա.
)
զի
զանազան
որոգայթ
կայ
ի
ծովն։
Առաջին՝
է
ի
հողմոյն
եւ
ի
յալեացն.
եւ
յայսմանէ
բազում
նաւք
ընկղմին։
Երկրորդ
որոգայթ
է.
զի
բազում
աւազ
լինի
ժողոված
ի
տեղի
մի.
անդ
խրի
նաւն
եւ
այլ
ոչ
շարժի։
Երրորդ
որոգայթ.
զի
անկանի
ի
պտոյտ
ինչ
եւ
ի
վայր
ընկղմի։
Չորրորդ
որոգայթ
զի
վէմ
լինի
թաքուցեալ
ի
ջուրն.
ի
նա
դիպի
նաւն
եւ
բեկի։
Հինգերորդ
որոգայթ.
յաւազակաց
լինի.
որք
ալափեն
զնաւն
եւ
գերեն։
Վեցերորդ
որոգայթ.
մօտ
ի
նաւահանգիստն
շտապ
գնալովն՝
դիպին
յեզր
ծովուն.
եւ
վնասի
նաւն։
Այսպէս
ի
կեանս
յայս
որ
նման
է
ծովու՝
Զ
ցեղ
որոգայթ
հանդիպի.
եւ
բազում
հոգիք
կորնչին։
Առաջին
որոգայթ
քրիստոնէից
է
ալէկոծութիւն
հողմոց.
այսինքն,
հալածումն
անօրինաց
եւ
նախատինք.
որք
հալածեն
եւ
չարչարեն
զքրիստոնեայս.
եւ
բազումք
ուրանան
զՔրիստոս.
եւ
ընկղմին
ի
դժոխս։
Երկրորդ՝
ագահութիւն
աշխարհիս.
որ
իբրեւ
զաւազ
անպտուղ
է.
եւ
ծանարանայ
սիրտ
արծաթասիրին.
եւ
ագահի
ի
սէր
աշխարհիս.
եւ
այլ
ոչ
կարէ
ելանել։
Երրորդ՝
որկրամոլութիւնն
եգէջ
ցանկութիւնն.
զի
որ
անկանի
ի
մէջ
սոցա՝
իբրեւ
ի
պտոյտ
շրջի
եւ
յանկարծակի
ընկղմի
ի
դժոխս։
Չորրորդ
որոգայթ.
խռովութիւն՝
նախանձ
ոխակալութիւն՝
խստասրտութիւն՝
որք
ոչ
հաշտին
ընդ
ընկերս
իւրեանց.
եւ
թաքուցանեն
զխռովութիւնն
ի
սիրտս
իւրեանց.
եւ
թաքուցանեն
զխռովութիւն՝
ի
սիրտս
իւրեանց
իբրեւ
զքար
ի
մէջ
ջրոյն.
եւ
բեկեալ
զհոգիս
իջանեն
ի
դժոխս։
Հինգերորդ
յաւազակաց՝
որք
են
դեւք.
որ
հասեալ
ի
վերայ
մարդկան,
կողոպտեն
զամենայն
բարի
գործս.
եւ
գերեն
զմարդիկ
ի
դժոխս։
Վեցերորդ
որոգայթ՝
պատահի
ի
ժամ
մահու.
կամ
յանկարծամահ
լինի.
կամ
յուսահատի.
կամ
առանց
խոստովանութեան
մեռանի.
եւ
այնպէս
ի
մէջ
զանազան
որոգայթից
եմք
ի
կեանս
յայս.
վասն
այն
ողորմածն
Աստուած՝
կազմեաց
գեղեցիկ
նաւ
մի
եւ
ամուր
զԱստուածածին
կոյսն.
եւ
եդ
զմեզ
անդ.
զի
անվնաս
նաւեսցուք
նովաւ
ի
նաւահանգիստն
երկնից։
Զի
սուրբ
երբէք
հոգայ
կամ
ընկղմի.
զի
եւ
ոչ
երբէք
երկմտեցաւ
ի
Քրիստոսէ
ի
հալածմանէ
անհաւատիցն։
Եւ
ոչ
սիրեաց
զագահութիւն.
եւ
ոչ
յաղթեցաւ
յորկրամոլութենէ
կամ
ի
ցանկութեանց։
Եւ
ոչ
ունէր
ընդ
ումեք
ոխ
կամ
խռովութիւն։
Եւ
ոչ
կարաց
ինչ
կողոպտել
սատանայ
ի
նմանէ։
Եւ
ոչ
երբէք
յուսահատեցաւ
ի
ժամ
մահւանն.
այլ
մեծաւ
յուսով
եմուտ
ի
նաւահանգիստն
երկնից։
Եւ
արար
մեծ
շահ
եւ
օգուտ
երկնաւոր
թագաւորին.
զի
զամենայն
զգերրեալսն
ի
սատանայէ
զմարդիկ
բարձեալ
ի
յինքն
նաւս
այս՝
տարաւ
յերկինս.
վասն
որոյ
ասէ։
(Եղեւ
նա
իբրեւ
զնաւ
շահաբեր.
որ
ի
հեռաստանէ
ժողովէ
զմեծութիւն։)
*Ութներորդ
պատճառ՝
զի
յորժամ
կամին
կանգնեցուցանել
զնաւն,
ձգեն
խարիսխ
երկաթի
յամենայն
կողմանց
եւ
հաստատեն.
որպէս
ի
գործս
առաքելոցն
է
գրեալ.
(նաւն
որ
տանէր
զՊօղոս
ի
Հռօմ՝
արկին
խարիսխս
ի
չորս
կողմանց.
եւ
կանգնեցուցին
զնա։)
Եւ
չորս
խարիսխն
այն՝
ցուցանէ
զչորս
հաստատութիւնս՝
որք
հաստատեն
զհոգիս։
Առաջին
շնորհքն
Աստուծոյ.
որպէս
ասէ
Պօղոս
յեբրայեցւոց.
(լաւ
է
շնորհօք
հաստատել
զսիրտս
եւ
ոչ
կերակրօք.
որք
ոչ
օգտեցան
որք
այնպէսն
գնացին։)
Երկրորդ
համբերութիւնն.
որպէս
ասէ
յաւետարանին.
(որ
համբերէ
իսպառ,
նա
կեցցէ։)
Երրորդ՝
խարիսխ
է
աղօթքն.
որպէս
ասէ
Քրիստոս.
(յամենայն
ժամ
յաղօթս
կացէք
չմտանել
ի
փորձութիւն։)
Չորրորդ՝
յոյս
հանդերձեալ
կենացն.
որպէս
ասէ
Պօղոս
յեբրայեցւոց.
(հաստատուն
մխիթարութիւն
ունիմք
զհանդերձեալ
յոյսն.
եւ
իբրեւ
զխարիսխ
հաստատուն
անձանց
մերոց.
որեւ
մտանիցէ
ի
ներքին
կողմն
վարագուրին՝
ուր
Կարապետն
մեր
Յիսուս
եմուտ
վասն
մեր։)
Այլ
չորս
խարիսխքս
այս՝
կային
ի
սուրբ
կոյսն.
զի
լի
էր
շնորհօքն
Աստուծոյ
եւ
համբերօղ.
եւ
հանապազ
աղօթօղ.
եւ
յոյս
նորահաստատ
կայր
յերկինս
ուր
էր
որդին
իւր։
Եւ
զի
սովորութիւն
է
նաւավարաց՝
յորժամ
կամին
հասանիլ
ի
նաւահանգիստն
եւ
ոչ
կարեն,
յայնժամ
ձգեն
զխարիսխն
ի
ցամաք.
եւ
պնտեն
յոյժ.
եւ
ապա
կալով
ի
նաւին
քարշեն
զչուան
խարիսխին
յինքեանս.
եւ
այնպէս
ինքեանք
եւ
նաւն
հասանին
յեզրն։
Այսպէս
եւ
նաւահանգիստ
մեր՝
է
արքայութիւնն
երկնից՝
եւ
Յիսուս
Քրիստոս
կայ
անդ.
եւ
կոչէ
զմեզ
առ
ինքն.
եւ
պարտ
է
մեզ
զխարիսխս
մեր
ձգեալ
եւ
պնտել.
այսինքն,
զյոյսս
մեր.
եւ
չուանօք
քարշել
զմեզ
անդ.
այսինքն,
բարի
գործօք։
Եւ
դարձեալ
սովորութիւն
է
նաւավարաց՝
յորժամ
ծանրութիւն
նաւին
զցորեան
զբեռն
եւ
զամենայն
ինչ
ի
ծովն
ընկենուն
եւ
զերծանին։
Այսպէս
պարտտ
է
մեզ
թողուլ
զծանրութիւն
հոգոց
աշխարհի.
եւ
զմարմնաւոր
ինչս
մեր
բաշխել
աղքատաց.
զի
լաւ
է
որ
ինքն
միայն
փրկի,
քան
թէ
մարմնավան
ագահութեամբն
ի
դժոխս
իջանէ։
Այսպէս
սուրբ
կոյսն
թեթեւացեալ
էր
յամենայն
ընչից
եւ
ի
հայրենեաց.
եւ
թեւօք
հոգւոյն
եհաս
յերկինս։
*Իններորդ՝
զի
որք
ընտրեն
զնաւս
թէ
որ
է
ամուր
եւ
հաստատ՝
յառաջն
հային
ի
գերան
արմիոնին
որ
ի
մէջ
նաւին
թէ
հաստատ
է
եւ
ամուր.
եւ
չէ
ճեղք
կամ
կոտորած.
յայնժամ
առանց
երկիւղի
մտանեն
ի
նաւն
յայն.
զի
ամենայն
պատրաստութիւն
եւ
լարքն
նաւին՝
են
ի
գերանն
յայն։
Այլ
ի
նաւ
սուրբ
կուսին՝
գերանս
այս
յոյժ
գեղեցիկ
եւ
բարձր
էր.
այսինքն,
խոնարհութիւնն
հաստատեալ
ի
մէջ
հոգւոյ
նորա։
Վաս
որոյ
որդին
Աստուծոյ
որ
կամեցաւ
նաւել
ի
յաշխարհս՝
նախ
հայեցաւ
ի
գերան
նաւիս
այս
եւ
հաճեցաւ.
որպէս
ասէ
կոյսն
յերգն
իւր.
(զի
հայեցաւ
ի
խոնարհութիւն
աղախնոյ
իւրոյ։)
Վասն
զի
ամենայն
առաքինութիւնք
յօդեալ
են
ի
խոնարհութիւնն.
զի
խոնարհութիւնն
մայր
է
ամենայն
առաքինութեանց։
Զի
ասեն
վարդապետք
թէ՝
ամենայն
առաքինութիւն
առանց
խոնարհութեան՝
այնպէս
ցրուի,
որպէս
փոշի
առաջի
հողմոյ.
զի
հպարտութիւնն
նման
է
հողմոյ՝
որ
ցրուէ
զառաքինութիւնս։
Եւ
որդին
Աստուծոյ
հաճեցաւ
յոյժ
ընդ
խոնարհութիւն
նորա,
քան
ընդ
այլ
առաքինութիւնս.
վասն
այն
խոնարհեցաւ
որդին
Աստուծոյ
եւ
էջ
յերկինից.
եւ
հանգեաւ
յարգանդի
սուրբ
կուսին։
Նաեւ
մեք
կամիմք
նաւել
յերկինս.
մտցուք
ի
նաւս
յայս.
զի
յոյժ
խաղաղութիւն
է
աստ։
Վասն
զի
ասեն
իմաստունք
թէ՝
է
կենդանի
ինչ
ի
ծովն՝
որ
ի
միջացն
ի
վեր
ունի
զկերպարանս
գեղեցիկ
կնոջ.
եւ
ի
վայր
կոյս՝
իբրեւ
զճանկ
արծուոյ.
եւ
ունի
քաղցր
ձայն.
զի
յորժամ
լսեն
նաւավարքն.
ի
քաղցրութենէն
ննջեն.
եւ
յորժամ
ի
մանայ
գազանն
թէ
ի
քուն
են,
գայ
եւ
յափշտակէ
զմարդն
ի
նաւէն
եւ
տանի
պատառէ
եւ
ուտէ։
Իսկ
իմաստունքն
խնուն
զականջս
իւրեանց.
եւ
կապեն
զինքեանս
ի
գերան
արմիոնին.
եւ
այնպէս
փրկին։
Գազանս
այս՝
ցուցանէ
զպոռնիկ
կանայս.
որք
գեցեղիկ
երեւին.
եւ
քաղցր
խօսիւ
խաբեն
զմարդիկ
եւ
ննջեն
ի
հեշտութիւն
մեղացն.
այլ
պտուղ
նորա
ի
մահ
եւ
ի
կորուստ
եւ
պատառումն
է
հոգւոց։
Իսկ
իմաստունքն՝
խնուն
ականջս
իւրեանց
երկիւղիւն
Աստուծոյ.
եւ
մտանեն
ի
նաւ
սուրբ
կուսին.
եւ
կապեն
զինքեանս
ի
գերան
նաւիս
այս
յուսալով
ի
խոնարհութիւն
սուրբ
կուսին՝
եւ
փրկին
ի
չար
գազանէն
այն։
Տասներորդ՝
զի
նաւորդք
որք
երկնչին
յաւազակաց՝
շինեն
չորս
անկիւնի
բերդ
ի
յետ
կոյս
նաւին.
եւ
նստի
ղեկավարն
անդ.
զի
թէ
յառաջ
կոյս
նստի՝
ոչ
կարէ
ուղղել
զնաւն.
եւ
երկու
թեւ
նաւին
ի
ձեռին
իւրում
յաջ
եւ
յահեակ.
եւ
յորժամ
ծռի
նաւն,
զմին
թեւն
ի
յինքն
քարշէ.
եւ
զմիսն
ի
բաց
մղէ
յինքենէ.
եւ
այնպէս
ուղղէ
զնաւն։
Այսպէս
պարտ
է
զի
լինիցի
բերդ
ի
նաւս
մեր.
որ
է
չորս
առաքնութիւն
հոգւոյն,
այսինքն,
բանականութիւն.
արիութիւն.
ողջախոհութիւն.
եւ
արդարութիւն։
Եւ
նստցի
բանկանութիւնն
յետ
կոյս
որ
է
վերջին
օր
մահուն
մերոյ.
զի
տեսանիցեմք
զմեզ
մահկանացու
եւ
տկար
եւ
աղքատ.
եւ
մի
հայեսցուք
յառաջ
կոյս.
այսինքն,
ի
ծնունդն
մեր
հպարտանալով,
թէ
որդի
եմք
մեծատան
եւ
թագաւորի.
թէ
զայս
խորհիմք
նստելով
յառաջ
կոյս
նաւիս
մերոյ,
ոչ
կարեմք
ուղղել
զսա.
զի
որ
հայի
ի
ծնունդն
թէ
ես
պարոնի
որդի
եմ,
ոչ
կարէ
տեսանել
զմեղս
իւր
եւ
զմահ։
Եւ
երկու
թեւն՝
ցուցանէ
զերկու
գործս
զչարս
եւ
զբարիս.
զի
պարտ
է
զբարին
առ
ինքն
մօտեցուցանել.
եւ
զչարն
հեռացուցանել.
որպէս
ասէ
Դաւիթ.
(խոտորեա
ի
չարէ
եւ
արա
զբարի։)
Այսպէս
սուրբ
կոյսն
Աստուածածին՝
էր
նաւ
հոգեւոր.
եւ
կռոի
ընդդէմ
դիւաց.
եւ
կայ
բերդի
նմա
շինեալ
չորիւք
առաքինութեամբ։
Եւ
թէպէտ
էր
ի
մեծ
զարմէ
թագաւորաց
եւ
մարգարէից
եւ
քահանայից,
յայն
ոչ
հայէր,
այլ
այլյոյժ
խնարհութեամբ
կայր.
եւ
իբրեւ
զղեկավար
ճարտար
ուղղէր
զնաւս
իւր.
(խոտորելով
ի
չարէ
եւ
առնելով
զբարի։)
Եւ
որ
կամի
կռուիլ
ընդդէմ
սատանայի
եւ
մեղաց.
նստցի
ի
նաւս
յայս՝
եւ
կռուսցի
ընդ
նոսա.
ի
յօգնութիւն
սուրբ
կուսին
ապաւինեալ։
Այլ
սովորութիւն
է
նաւավարաց՝
որք
կամին
յԵրուսաղէմ
նաւել՝
յորժամ
լինի
ժամանակ
նաւելոյ.
աղաղակեն
առ
ուխտաւորսն.
եկայք
շուտով՝
զի
հասեալ
է
ժամանակ
նաւելոյ.
որք
փութով
երթան՝
առնուն
տեղի
ընդարձակ
եւ
հանգիստ.
եւ
որք
յատոյ
մտանեն
ի
նաւն,
լինին
նոցա
տեղիքն
նեղի։
Եւ
որք
երթան
եւ
հանգչին
ի
տունս
իւրենց՝
եւ
յետոյ
գան,
գտանեն
զնաւն
գգնացեալ
անտի.
եւ
ինքեանք
նման
միայն։
Նոյնպէս
որ
կամի
նաւել
ի
վերինն
Երուսաղէմ,
պատրաստէ
նաւ.
այսինքն,
զբարեխօսութիւն
սուրբ
կուսին։
Եւ
ժամանակ
նաւելոյ՝
ապաշխարութիւն
գործել.
եւ
որ
շուտով
մտանէ
ի
նաւս
յայս՝
այսինքն
ի
աղայութենէ
ի
վեր,
գտանէ
յերկինս
տեղի
արձակ
եւ
հանգիստ։
Եւ
որք
ի
ծերութեանն
գան,
գտանեն
տեղի
նեղ.
զի
նեղ
եւ
դժւար
է
ի
ծերեութեանն
ապաշխարութիւնն.
զի
ծանրացեալ
է
մարմինն
եւ
տակարացեալ։
Իսկ
որ
մինչ
ի
մահ
ծուլութեամբ
կենայ,
անցանի
ժամանակ
ապաշխարութեանն.
եւ
մնայ
ի
դժոխս
առանց
ապաշխարելոյ։
Այլեւ
նաւ
մի
փոքր
կապեն
ի
մեծ
նաւն.
եւ
է
ծառայութուոր
եւ
սպասաւոր
մեծ
նաւին։
Եւ
յորժամ
լինի
սաստիկ
ալէկոծութիւն,
առնուն
եւ
դնեն
զնաւն
փոքրիկ
ի
մէջ
մեծ
նաւուն։
Եւ
որպէս
նաւն
մեծ
ոչ
երկնչի
յալէկոծութենէ
որ
է
սուրբ
կոյսն.
նոյնպէս
եւ
նաւն
փոքրիկ
այլ
մարդիկ
որք
ծառայեն
եւ
սպասաւորեն
սուրբ
կուսին,
ոչ
երկնչին
յալէկոծութենէ
մեղաց։
Եւ
զի
ծով
մեծ
է
աշխարհս
այս.
վասն
պարտ
է
զմեզի
նա
կապել
երեք
կղի
չուանով.
այսինքն,
հաւատով
յուսով
եւ
սիրով։
Եւ
յորժամ
լինիցի
սաստիկ
ալէկոծութիւն,
այսինքն
ի
ժամանակ
մահւանն,
Յայնժամ
աղաղակսցուք.
զի
առցէ
զմեզ
առ
ինքն
եւ
տարցէ
ի
նաւահանգիստն
վերին
արքայութիւնն
երկնից
առ
Միածին
Որդին
իւր
եւ
Տէր
ատուած
Մէր։
Որում
փառք
եւ
զօրութիւն
եւ
իշխանութիւն
ընդ
Հօր
Իւրում
եւ
Ամենասուրբ
Հօգւոյն,
յաւիտեանս
յաւիտենից
ամէն։
Դարձեալ
յայլմէ
քարոզ
Աստուածածնին
փոխման
եւ
աւետեաց.
ի
բանն
Սողոմօնի
որ
ասէ
յԵրգսն։
(Մտի
ի
պարտազ
իմ
քոյր
Իմ
հարսն։)
Երգ
երգոց.
4.
12։
(Գլուխ.
ՃԼԲ)
Վարդապետք
ասեն
թէ՝
սուրբ
Ատուածածին
կոյսն՝
նման
է
դրախտին
եդեմայ
վասն
կրկին
պատճառի։
Առաջին՝
զի
դրախտն
յերրորդ
օր
ստեղծաւ.
եւ
եդաւ
անդ
մարդն՝
ոչ
զօրութեամբ
մարդոյ,
այլ
ձեռօք
Աստուծոյ
(գործել
զնա
եւ
պահել։)
Այսպէս
սուրբ
Աստուածածին
որ
է
դրախտ
հոգեւոր
յերրորդում
աւուր
աշխարհի
տնկեցաւ։
Մէկ
օր
ժամանակ
բնական
օրինացն.
երկու
օր
գրաւորական
օրինացն.
երեք
օր
նոր
օրինացս.
յորում
տնկեցաւ
սուրբ
կոյսն.
եւ
եդաւ
անդ.
երկրորդն
Ադամ
որդին
Աստուծոյ.
ոչ
ի
սերմանէ
մարդոյ,
այլ
ի
հոգւոյն
սրբոյ
յղացեալ։
Եւ
անդ
արար
զփրկութեան
մերոյ
գործ.
եւ
այնպէս
պահեաց
պահեաց
զնա՝
որ
օձն
սատանայ
ոչ
եմուտ
անդ։
Երկրորդ
պատճառ՝
զի
ջրհեղեղն
ոչ
եհաս
ի
դրախտն
վասն
բարձրութեանն
յաւուրսն
Նոյի։
Եւ
ոչ
հեղեղն
հրեղէն
հասանելոց
է
անդ
յաւուրն
կատարածի։
Եւ
այս
գոլորշիքս
որք
ելանեն
յերկրէ՝
եւ
առնեն
արձեւ
ձիւն
եւ
կարկուտ,
անդ
ոչ
հասանին
վասն
բարձրութեանն.
եւ
է
բարեխառն.
եւ
ոչ
աւելի
ջերմ
կամ
ցուրտ։
Այսպէս
իմանալի
դրախտ
սուրբ
Աստուածածինն՝
յորժ
բարձր
է
սրբութեամբ.
եւ
հեղեղ
մեղաց
ոչ
եհաս
ի
նա։
Եւ
այս
գիտելի
է՝
զի
ծովու
մեղաց
երկու
եզր
է.
մինն
երկիւղ
արդարութեանն
Աստուծոյ.
եւ
միւսն
սէր
ողորմութեանն
Աստուծոյ։
Վասն
զի
մարդն
երկնչի
ի
մեղաց
վասն
ահի
դատաստանին
Աստուծոյ.
եւ
կամ
վասն
սիրոյ
ողորմութեանն
Աստուծոյ։
Եւ
յորժամ
սոքա
երկոքին
ծայրքն
աւերեցան,
յայնժամ
ծով
մեղացն
ի
դուրս
հեղաւ
եւ
ապականեաց
զերկիր.
որպէս
ասէ
Ովսէէ.
(զի
ոչ
գոյ
արդարութիւն
եւ
ոչ
ողորմութիւն.
եւ
ոչ
գիտութիւն
Աստուծոյ.
այլ
անէծք
եւ
սպանութիւն
եւ
շնութիւն
հեղեալ
ի
վերայ
երկրի,
ընդմէր
զբազումս։)
Այլ
որ
կամիցի
որոչ
ընկղմեսցի
ի
հեղեղէ
մեղաց՝
երթիցէ
ի
դրախտն
իմանալի
առ
կոյսն
սուրբ.
զի
ոչ
եհաս
ի
նա
բնաւ
հեղեղ
մեղաց.
եւ
բարձր
է
մինչեւ
յերկինս։
Վասն
այն
ոչ
եհաս
անդ
անձեւ
փորձութեան,
կամ
կարկուտ
մեղաց.
այլ
բարեխաւնութիւն
հոգւոյն
սրբոյն
է
անդ։
Եւ
որ
անդ
հասանի՝
հանգչի.
որպէս
Ենովք
եւ
Եղիա
ի
դրախտն
հանգեան։
Եւ
սոքա
զերկու
վարս
նշանակեն.
այսինքն,
զտեսականն
եւ
զգործնականն.
եւ
այս
երկու
ազգ
մարդիկս
հանգչին
յայս
իմանալի
դրախտս.
այս
է՝
որք
գործել
զգործս
բարիս.
կամ
խոկան
մտօք
զԱստուած.
այլ
որք
ոչ
ունին
զտեսականն
եւ
ոչ
զգործնականն.
այլ
դատարկ
շրջին,
նոքա
ընկղմին
ի
հեղեղղղ
մեղաց։
Վասն
այն
ասէ
իմաստունն
Սողոմօն։
(Մտի
ի
պարտէզ
իմ
քոյր
իմ
հարսն։)
Եւ
օրինակ՝
տան
վարդապետք
թէ՝
ոմն
թագաւոր
ունէր
պարտէզ
մի
որ
էր
երեք
բաժին։
Ի
յառաջին
բաժինն
մտին
խոզք
եւ
բովանդակ
ապականեցին։
Եւ
զերկրորդն
ապականեցին՝
բայց
յետոյ
շրջեցին
եւ
նոր
սերմանեցին։
Այլ
երրորդ
մասն
ամենեւին
գեղեցիկ
էր
եւ
ամենայն
բարութեամբ
լի։
Եւ
թագաւորն
յորժամ
ի
զբօսանս
երթայր,
թողեալ
զառաջին
եւ
զերկրորդն,
եւ
յերրորդն
հանգչիւր։
Հոգեպէս
թագաւորն
զԱստուած
նշանակէ.
եւ
պարտէզն
զբնութիւնս
մեր։
Եւ
այս
յերեք
է
բաժանած։
Առաջինն
զնոսա
ցուցանէ՝
որքկան
ի
մահու
չափ
մեղս.
եւ
խոզք
դժոխոց
ապականեցին
զնոսա։
Եւ
անդ
ոչ
եմուտ
Քրիստոս.
որպէս
ասէ
Սողոմօն.
(յանձն
չար
արուեստ՝
իմաստութիւն
ոչ
մտանէ.
եւ
ոչ
բնակի
ի
մարմնի
վարեցելոյ
մեղօք։)
Երկրորդն
զնոսա
ցուցանէ՝
որք
զղջացան
ի
մեղացն.
եւ
զապականեալն
զղջմամբ
նորոգեցին։
Եւ
ոչ
աստ
եմուտ
որդին
Աստուծոյ.
զի
անպատշաճ
էր
մարմին
առնուլլ
յապականեալ
անձնէ։
Զի
պարտ
էր
որ
մայրն
Աստուած
այնպէս
սուրբ
լինէր՝
որ
ի
մարդկային
բնութիւնս
այնպիսի
սուրբ
այլ
ոչ
ոք
էր
լեալ։
Եւ
այս
երրորդ
պարտէզն՝
էր
սուրբ
Աստուածածինն՝
որ
լի
էր
ամենայն
բարութեամբ
եւ
արդարութեամբ.
վասն
այն
եկն
առ
նա
որդին
Աստուծոյ.
որպէս
ասէ։
(Մտի
ի
պարտէզ
իմ
քոյր
իմ
հարսն։)
*Այլ
ասեն
իմաստունք
թէ՝
իրն
որ
կորուսեալ
է,
պիտի
խնդրօղն
յայն
տեղին
խնդրէ՝
ուր
կորոյս։
Զի
թէ
ի
ջուր
է
կորուսեալ՝
չէ
պարտ
ի
ցամաքի
խնդրել.
եւ
թէ
ի
ցամաքի՝
ի
ջուրս.
ապա
թէ
ոչ՝
չկարէ
գտանել։
Իսկ
մարդկութիւնս
կորուսեալ
էր
ի
դրախտին.
եւ
խնդրէին
նահատետքն
յայլ
տեղի.
զի
Ադամ
ի
դրախտին
կորեաւ.
ոպէս
ասէ.
(ո՞ւր
ես
Ադամ.
)
պարտ
էր
նոցա
անդր
խնդրել.
որպէս
խնդրեցին՝
Նոյ.
Աբրահամ.
եւ
ոչ
գտին։
Նոյնպէս
կորուսին
զՔրիստոս
ի
յերկինս.
նա
ի
քնիշտ
ջհտնոյն
խնդրէին.
այլ
Աստուած
որ
կորուսեալ
էր
զմարդն՝
անդ
խնդրեաց
ի
պերտէզ
դրախտին
ի
սուրբ
Աստուածածինն՝
եւ
եգիտ։
Օրինակ.
որպէս
այն
որ
ձգէ
նետ
մի
ի
պարտէզ
մի՝
ե
ւ
այն
կորնչի,
պարտ
է
որ
զհետ
այն
նետին
մին
այլ
ձգէ՝
եւ
ապա
կարէ
զառաջինն
գտանել։
Նոյնպէս
Աստուած
Ա
նետ
ձգեաց
զԱդամ
ի
դրախտն.
եւ
այն
կորեաւ.
դարձեալ
ձգեաց
զերկրորդն
Ադամ
ի
դրախտ
սուրբ
կուսին.
եւ
եդին
անդ
զմարդն
զոր
կորոյս.
վասն
այն
ասէ։
(Մտի
ի
պարտէզ
իմ
քոյր
իմ
հարսն։)
Դարձեալ՝
Յուդա
եգիտ
զՔրիստոս
ի
պարտիզին.
զի
Քրիստոս
անդ
գնաց
որ
զմարդն
խնդրէր։
*Եւ
արդ
վասն
պարտի
զիս՝
այս՝
երկու
ինչ
ասելի
է։
Նախ՝
ասելի
է
վասն
գեղեցկութեան
պարտիզին։
Երկրորդ՝
ասելի
է
վասն
յատկութեանց
պարտիզին։
Եւ
զառաջինն
գիտելի
է՝
որ
բազում
ինչ
պիտոյ
է
պարտիզին՝
որ
վայելէ
թագաւորին։
Եւ
ասեմ
հինգ
իր
գլխաւոր։
Նախ՝
պարտ
է
որ
բոլորն
ցանգած
լինի.
ուրրգազանք
լկարեն
մտանել
եւ
աւերել.
որպէս
զառապար
դաշտս։
Նոյնպէս
անհաւատքն
նման
են
առապար
դաշտի.
որ
ընդարձակ
յամենայն
կողմանէ
մտանէ
սատանայ։
Բայց
սուրբ
կոյսն՝
էր
արտէզ
փակեալ
կրկին
պարսպով.
որպէս
ասէ
յերգսն։
(Պարտեզ
փակեալ
քոյր
իմ
հարսն.
պարտէզ
փակեալ.
)
երկու
անգամ
ասաց.
որ
ցուցանէ
թէ՝
բնութեանն
օրինօք
փակեալ
էր
սուրբ
կոյսն.
կամ
ի
պահպանութենէ
հրեշտակացն
եւ
առաքելոցն։
Բայց
լինի
երբէք՝
թէ
դուռն
այսպիսի
պարտիզիս
ի
բաց
մնաց
մնայ,
եւ
մտանէ
անասուն
ի
ներս,
եւ
դարձեալ
փակի
եւ
արգիլի
անասունն,
նա
առաւել
վնասէ.
կոխէ
եւ
ուտէ
առաւել
քան
զայն՝
որ
դուռն
ի
բաց
էր։
Նոյնպէս
կուսանք
եւ
կրօնաւորք
որք
ուխտեալեն
զկուսութիւն
եւ
զառաքինութիւն,
եւ
մտանէ
ի
նոսա
ցանկութիւն
ինչ,
լաւ
էր
թէ
արձակ
էր
դուռն
նոցա.
եւ
ամուսնացեալք
էին.
զի
առաւել
ջերմացուցանէ
ծածկեալ
ցանկութիւնն
ի
միտսն.
որպէս
ասէ
Պօղոս.
(լաւ
է
ամուսնանալ
քան
զջեռնուլ։)
Իսկ
սուրբ
կոյսն
Մարիամ՝
այնպէս
փակեալ
էր,
որ
ամենեւին
ոչ
բացաւ.
վասն
այն
ասէ
Սողոմօն
երկու
անգամ,
պարտէզ
փակեալ։
Դարձեալ՝
պարտէզս
այս
երեք
փակով
փակեցաւ.
եւ
երեք
պարիսպ
էած
Աստուած.
զի
զառաջին
դրախտն
ոչ
էր
փակեալ՝
վասն
այն
վնասակարն
եմուտ
ի
ներքս։
Այս
է
Գ
փակն.
զի
սատանայ
երեք
բանալի
ունի.
մէկ
զօրութիւն
ընդդէմ
տկարացն.
երկրորդ՝
իմաստութիւն
ընդդէմ
տգիտացն.
երրորդ՝
չարկամք
ընդդէմ
բարեացն։
Եւ
այս
է
երեք
փակն
ընդդէմ
նորա.
զի
զօրութիւնն
հօր
պատեաց
զսուրբ
կոյսն.
եւ
իմաստութիւնն
որդի
իմաստութեամբ
փակեաց.
եւ
հոգին
սուրբ
բարի
եւ
սուրբ
կամօք
ելից
եւ
պարսպեաց
զնա։
Եւ
այնպէս
ամուր
պարսպեաց
զնա՝
որ
թէպէտ
անմարմին
բնութիւն
է
սատանայ,
ամենեւին
մուտ
մտանելոյ
ոչ
եգիտ
ի
կոյսն
սուրբ։
Երկրորդ՝
պարտ
է
որ
ի
պարտէզ
թագաւորին
աղբիւն
լինի՝
որ
բազում
առնէ
պտուղ.
իսկ
անջրդի
պարտէզն
ոչ
բերէ
պտուղ։
Այսպէս
սիրտք
մեղաւորաց՝
անջրդի
եւ
անպտուղ
են.
որպէս
ի
դեմս
նոցա
ասէ
Դաւիթ.
(անձն
իմ
որպէս
երկիր
ծարաւի
է
առ
քեզ։)
Իսկ
կոյսն
սուրբ՝
աղբիւրով
պարտէզ
է
երկնաւոր
թագաւորին.
որպէս
ասէ
Սողոմօն.
(պարտէզ
փակեալ
եւ
աղբիւր
կնքեալ։)
Ասեն
իմաստունք
թէ՝
հանդիպի
որ
յակն
աղբերն
օձ
մտանէ.
եւ
զթոյնսն
անդ
թափէ.
եւ
կամ
մարդ
թշնամի
դեղէ
զջուրն.
վասն
այն
թագաւորք
առանձին
աղբիւր
զուգեն՝
ի
պարտէզն
եւ
մատնէ
հարեն՝
զոր
թշնամիք
եւ
օձք
ոչ
կարեն
վնասել։
Արդ՝
մեղաւորք
եւ
թոյլ
մարդիկ
իբրեւ
զծովակ
են՝
ուր
ամենայն
ազգ
զեռուն
ի
ներս
մտանէ
եւ
ապականէ.
եւ
որք
ըմպեն՝
նոքա
եւս
ապականին.
զի
սատանայ
զանազան
մեղօք
զնոսա
ապականէ.
եւ
այլք
բազումք
ի
նոցանէ
ապականին։
Իսկ
զկոյսն
Մարիամ
աղբիւր
կնքեաց
Աստուած՝
յոր
ոչ
կարաց
սատանայ
արկանել
անդ
զթոյնս
մեղաց։
Վասն
այն
ի
նմանէ
էառ
մարմին.
եւ
ըմպեաց
զկաթն
ստեացն.
եւ
մարդիկ
ըմպեն
ի
նմանէ
շնորհ
եւ
ողորմութիւն։
Դարձեալ՝
կնքեալ
է.
զի
մարմնաւոր
օրինակաւ
ծածկեալ
էր
առաջնոցն.
զի
յանապատին
զհաց
հրեշտակաց
զմնանայն
ետ
նոցա
ձրի
առանց
աշխատանաց։
Նոյնպէս
սուրբ
Աստուածածինն՝
ետ
զհացն
կենաց
Քրիստոս
մարդկան
առանց
գործոց
մարդկան։
Որպէս
գրեալ
էր
ի
տախտակն
Մովսէսի
առանց
գրչի
պատուիրանն
կենաց
գրեալ
մատամբն
Աստուծոյ։
Նոյնպէս
իմաստութիւնն
հօր
առանց
առն՝
գրեալ
ի
կոյսն
Մարիամ
ի
յուսուսն
հաւատացելոց
կենաց
ճանապարհին։
Դարձեալ
պարտէզ
փակեալ՝
զի
զխորհուրդ
մարդեղութեանն
Քրիստոսի
ոչ
ոք
կարէ
գիտել.
բայց
միայն
Աստուած
եւ
իւրքն.
որպէս
ասէ
Եսայի.
(խորհուրդ
իմ
ինձ
եւ
իմոցն։)
Եւ
այս
պարտէզ
ոչ
թէ
զաղբիւրն
միայն
իւրն
ունի
բաւական,
այլեւ
այլոց.
որպէս
ասէ
Սողոմօն
թէ՝
(նա
է
աղբիւր
պարտիզաց.
ջրհոր
ջրոյ
կենդանւոյ
հոսեցելոյ
ի
Լիբանանէ.
)
այսինքն,
յարքայութենէն։
Երրորդ՝
պարտ
է
որ
ի
պարտէզ
թագաւորին
լինի
զանազան
կանաչ
ի
կերակուր
եւ
ի
բժշկութիւն։
Եւ
վասն
այն
ասի
կոյսն
սուրբ
պարտէզ.
զի
զանազան
առաքինութիւն
ունի՝
որ
յոյժ
օգուտ
է
աչաց
եւ
ամենայն
ցաւոց.
որպէս
ասէ
Էզեկիէլն.
(արդ
երկիրն
առանց
խնամելոյ
եղեւ
իբրեւ
զպարտէզ
փափկութեան։)
Դարձեալ
ասէ
Մովսէս.
(բուսուսցէ
երկիր
զբանջար
խոտոյ։)
Երկիր
է
սուրբ
Աստուածածինն.
որ
բուսոյց
խոտ
անուշութեան
զՅիսուս
Քրիստոս։
Եւ
որպէս
երկիր
առանց
վարելոյ
ի
զօրութենէ
արեգականն
բուսուցանէ
խոտ.
նոյնպէս
սուրբ
Աստուածածինն
առանց
սերման
ի
զօրութենէ
սուրբ
հոգւոյն
ծնաւ
զբժշկական
բոյսն
զՔրիստոս։
Եւ
օրինակ
բերեն
թէ՝
անողորմ
մարդիկ
խաղղ
առնաեն
եւ
զծիծռան
ծագուն
հանեն
զաչսն.
յայնժամ
գնայ
մայրն
եւ
բերէ
այնպիսի
խոտ
մի
բժշկական.
եւ
դնէ
յաչս
ձագուն
եւ
ողջանայ։
Նոյնպէս
անողորմ
սատանայ
կուրացոյց
զմիտս
մարդկան
ի
դրախտին.
իսկ
մայրն
բնութեանս
սուրբ
կոյսն՝
եբեր
զխոտն
կենաց
Քրիստոսի
լոյս
մարդկան։
Դարձեալ՝
խոտս
այս
կերակուր
է
անասնոց.
այսինքն,
մեղաւորաց.
վասն
այն
յորժամ
ծնաւ.
ի
մսուր
յանբանից
եդաւ.
զի
(մարդ
ի
պատուի
էր
եւ
ոչ
իմացաւ.
հաւասարեցաւ
անասնոց
անբանից։)
Վասն
այն
որչափ
ի
դրախտին
էր՝
զհաց
հեշտակաց
ուտէր
զտեսութիւնն
Աստուծոյ.
եւ
յոր
ժամ
անասուն
եղեւ,
եբեր
կոյսն
զմարմին
որդւոյն
Աստուծոյ
զի
կերիցեն
եւ
կենդանասցին։
Չորրորդ՝
պարտ
է
որ
ի
պարտէզ
թագաւորին
բարեխառն
եւ
քաղցր
օդ
լինի,
զի
բժիշկք
ասեն
թէ՝
ժահահոտ
եւ
խառնակ
օդն՝
վնասակար
է
աւելի
քան
զչար
կերակուրն.
զի
վատ
կերակուրն
ի
փորն
գնայ.
բայց
ի
սիրտն
ոչ
հասանի։
Իսկ
դառն
կոտն՝
ի
սիրտն
գնայ
եւ
առաւել
վնասէ
զմարդ։
Նոյնպէս
չար
օրինակն՝
աւելի
զմարդն
սպանանէ
իբրեւ
զչար
հոտ։
Արդ՝
ի
պարտէզ
սուրբ
կուսին՝
օդն
քաղցրախառն
էր.
զի
վարք
սուրբ
կուսին
օրինակ
բարի
էր.
որ
քաղցրացոյց
զսիրտ
սրբոցն.
որպէս
ասէ
յերգն։
(Արի
հիւսիս.
եւ
եկ
հարաւ
շնչեա
ի
պարտէզ
իմ.
եւ
բուրեսցին
խունկք
մեր.
)
այս
է՝
թէ
արի
սատանայ
ի
սառն
նախանձ.
եւ
եկ
ջերմութիւն
սուրբ
հոգւոյդ
ի
սիրտս
մեր.
եւ
բուրեսցին
զանազան
առատինութիւնք
եւ
սքանչելիք։
Հինգերորդ՝
պարտ
է
որ
ի
պարտէզ
թագաւորին
լինին
զանազան
ծաղկունք
անուշահոտք։
Նոյնպէս
եւ
ի
սուրբ
Աստուածածինն՝
զանազան
անուշահոտութիւնք.
որպէս
ասէ
Սողոմօն.
(սիրելին
ի
մէջ
պարտիզաց
եւ
ի
դաշտս
խնկող,
հովուել
ի
բուրաստանս՝
եւ
ժողովել
շուշանս։)
Այսպէս
եւ
ի
սուրբ
կոյսն
գտանի
մանուշակ
խոնարհութեան՝
որ
քաղցր
է
Աստուած.
որպէս
ասէ.
(հայեցաւ
ի
խոնարհութիւն
աղախնոյ
իւրոյ։)
Եւ
գտանի
վարդ
կարմիր
վասն
կուսութեան
ամօթոյն.
եւ
վասն
ջերմն
սիրոյն
որ
առ
Աստուած։
Եւ
ծաղիկ
նարգէզ.
որ
զգոյնն
պահէ
հանապազ
զմիշտ
կուսութիւնն
ցուցեալ.
եւ
շուշան՝
զի
ասէ
Սողոմօն.
(որպէս
շուշան
ի
մէջ
փշոց.
այնպէս
քոյր
իմ
հարսն
ի
մէջ
դաշտաց։)
Եւ
որպէս
շուշան
ի
մէջ
փշոցն
թէպէտ
խածանի
ի
նոցանէ՝
զգեղեցկութիւն
սպիտակութենն
ոչ
թողու.
եւ
առաւել
բարձրանայ
քան
զծով
եւ
զամենայն
բանջար։
Այսպէս
զսուրբն
Մարիամ
թէպէտ
շատ
չարախօսեցին
եւ
խածանէին,
այլ
ամենեւին
ոչ
խոնարհեցաւ
ի
մեղս.
եւ
ոչ
եթող
զպայծառ
մաքրութինն
իւր։
Դարձեալ
գեղեցկութիւնն
շուշանին
մնայ
ի
մէջ
փշոցն։
այսպէս
գեղեցկութիւն
սուրբ
կուսին՝
ծածկեցաւ
ի
մէջ
աղքատութեան
եւ
խոնարհութեան.
բայց
յիմար
կուսանքն
որք
արտաքոյ
ելանեն
ի
փշոյ
վարուց
առաքինութեան,
ապականին
յանասնաբարոյիցն։
Այս
առաջին
գլուխն։
Երկրորդ
գլուխն՝
ասելի
է
վասն
յատկութեանց
պատիզին։
Գիտելի
է՝
որ
պարտէզս
այս
ունի
երեք
յատկութիւն
պատւական
որ
գովելեացն։
Առաջին՝
որ
ազգի
ազգի
գեղեցիկ
տեսով՝
եւ
քաղցր
եղանակաւ
թռչունք
լինի։
Երկրորդ՝
որ
զանազն
պտուղք
լինին։
Երրորդ՝
որ
օդն
բարեխառն
լինի։
Վասն
առաջնոյն
ասէ
Սողոմօն
յերգսն.
(ձայն
տատրակի
լսելի
եղեւ
յերկրի
մերում։)
Եւ
աստ
միայն
զութն
երգեցօղսն
յիշեմք։
Նախ
որպէս
տատրակ՝
երգեաց
նահապետն
Յակօբ
վասն
մարմնոյն
Քրիստոսի
եւ
ասէ.
(մի
պակասեսցի
իշխան
յուդայ.
եւ
մի
պետ
յերանաց
նորա,
մինչեւ
եկեսցէ
այն
որ
իւրն
է
թագաւորութիւնն.
զի
նա
է
ակնկալութիւնն
հեթանոսաց։)
Եւ
այս
կատարեցաւ.
զի
Մարիամ
էր
յազգէն
Յուդայի.
եւ
պակասեցաւ
իշխանութիւնն
Իսրայէլի։
Երկրորդ՝
Մովսէս
որպէս
պլպուլ
մարգարէացաւ
թէ՝
(մարգաէ
յարուսցէ
ձեզ
Տէր
Աստուած
ձեր
յեղբարց
ձերոց
իբրեւ
զիս՝
նմա
լուիջիք.
եւ
որ
ոչ
լուիցէ
նմա՝
սպանցի։)
Եւ
այս
կատարեցաւ.
զի
Մարիամ
էր
Հրէայ.
եւ
որք
ոչ
հաւատացին՝
սատակեցան
ի
Տիտոսէ
եւ
ի
վեսպիանոսէ։
Երրորդ՝
Դաւիթ
(իջցէ
որպէս
զանձրեւ
ի
վերեյ
գեղման
եւ
որպէս
զցօղ։)
Եւ
գեղէօն
նշան
խնդրեաց
թէ,
(իջցէ
որպէս
ցօղ
ի
վերայ
գզաթոյն.
եւ
ամենայն
երկիր
մնասցէ
ցամաք.
ապա
գիտացից
թէ
փրկես
զԻսրայէլ։)
Եւ
այս
կատարեցաւ.
զի
ցօղն
կենաց
էջ
ի
գզաթն
Մարիամ
ի
յօր
աւետեաց
կուսին.
եւ
ամենայն
երկիր
մնաց
ցամաք։
Չորրորդ՝
Սողոմօն
ասէ.
(իմաստութիւն
շինեաց
իւր
տուն.
եւ
կանգնեաց
սիւնս
եօթն.
էզեն
զզենլիս.
եւ
խառնեաց
ի
խառնելիս
զգինի
իւր.
եւ
պատրաստեաց
զսեղան
իւր։)
Այս
է՝
իմաստութիւնն
հօր
Յիստուսի
շինեաց
իւր
տուն
զսուրբ
կոյսն.
եւ
եօթն
սիւն
կանգնեաց
ի
նմա
զեօթն
շնորհս
հոգւոյն.
եւ
յայս
տունս
խառնեաց
զԱստուածութիւն
եւ
զմարդկութիւն
իւր.
եւ
պատրաստեաց
զինքն
սեղան
խաւատացելոց։
Հինգերորդ՝
Եսայի
ասէ.
(ահա
կոյս
յղասցի
եւ
ծնցի
որդի.
եւ
կոչեսցեն
զանուն
նորա
Էմանուէլ։)
Եւ
այս
կատարեցաւ.
զի
կուսութեամբ
ծնաւ.
եւ
Աստուածն
ամենայնի
եղեւ
ընդ
մեզ
մարդ։
Վեցերորդ
դարձեալ՝
Բաղաամ
այլազգեաց
մագարէացաւ
ասելով.
(ծագեսցի
աստեղք
ի
Յակօբայ.
եւ
ելցէ
այր
յԻսրայէլէ.
եւ
հարցէ
զիշխանն
Մովաբու։)
Եւ
այս
կատարեցաւ.
զի
Մարիամ
որպէս
պայծառ
աստղ
ծագեցաւ
յազգէն
Յակօբայ.
եւ
յայս
աստեղէ
ծնաւ
Քրիստոս
եւ
եհար
զսատանայ։
Եօթներորդ՝
Էզեկիէլ
ասէ.
(դուռնս
այս
փակեալ
կացցէ.
եւ
ոչ
ոք
մտցէ
եւ
ելցէ
ընդ
սա.
բայց
Տէր
Աստուած
Իսրայէլի։)
Եւ
այսս
կատարեցաւ.
զի
յօր
աւետեացն
էջ
Տէր
Աստուած
յարգանդ
կուսին.
եւ
ել
ծննդեամբ.
եւ
դուռն
որ
է
նշան
կուսութեան՝
անխախտ
մնաց։
Ութներորդ՝
Դանիէլ
(վէմ
ասէ
առանց
ձեռին
հատեալ
ի
լեռնէն.
եւ
եհար
զպատկերն
ի
վերայ
երկրի։)
Լեառն
սուրբ
կոյսն.
եւ
առանց
ձեռն՝
այս
է,
առանց
գործակցութեան
մարդկան
ի
հոգւոյն
սրբոյն
յղացաւ.
եւ
զպատկեր
կռոցն
փշրեաց։
Այս
առաջին
յատկութիւն
պարտիզին՝
որ
ազգի
ազգի
թռչնօք՝
քաղցր
եղանակաւ
երգէին։
Երկրորդ
յատկութիւն՝
որ
զանազան
պտղօք
լինին։
Եւ
վասն
այս
պտղոցս՝
ասէ
Սողոմօն
յերգսն.
(ամենայն
մրգաբերք
նոր
առ
հնովն
պահեսցի
քեզ։)
Եւ
գիտելի
է՝
զի
ոմանք
զմիրգ
պտղոց
իւրեանց
զտղայութեան
եւ
զծերութեան՝
ընդ
վայր
կորուսանեն
եւ
տան
սատանայի։
Եւ
ոմանք
զնոր
պտուղն
Աստուծոյ
տան.
եւ
զհինն
սատանայի.
զի
ի
տղայութեանն
բարի
են.
եւ
ի
ծերութեանն
չար։
Իսկ
ոմանք
զտղայութեանն
սատանայի,
եւ
զծերութեանն
Աստուծոյ.
բայց
սուրբ
կոյսն՝
զտղայութեան
եւ
զծերութեան
պտուղն
ետ
Աստուծոյ.
այս
է
նոր
պտուղն
առ
հնովն։
Դարձեալ՝
ասէ
յերգսն.
(իջի
ի
պարտէզ
ի
մ
հայիլ
ի
խնծորս
հովտաց.
տեսանել
թէ
ծաղկեա՞լ
իցէ
որթն.
կամ
պտղաբե՞ր
իցեն
նռնենիք։)
Այս
է՝
զի
Գ
կարգ
է
յեկեղեցի.
երեք՝
եպիսկոպոսացն։
Վասն
այն
էջ
բանն
Աստուած՝
զի
տեսանէ
եւ
հովուեսցէ
զխնծորս
խոնարհութեան
գործեն
զառաքինութիւն։
Երկրորդն՝
զի
հայսեսցի
թէ
որթքն
ծաղիկ
եւ
պտուղ
ունին.
այս
է,
վարդապետք՝
քահանայք՝
ճշմարիտ
քարոզս
եւ
կատարեալ
գործս
ունիցի՞ն։
Երրորդն՝
թէ
նռնենիքն
պտուղ
ունին.
այս
է՝
ծերք
եւ
առաջնորդք
ի
կատարումն
են
հասեալ։
Եւ
պտուղ
նռանն
երեք
իր
ունի.
արտաքուստ
դառն
է.
եւ
ի
ներքուստ
քաղցր.
եւ
հատն
կարմիր,
եւ
սպիտակն
ի
նմին
խառնեալ։
Նոյնպէս
պարտ
է
առաջնորդաց
եկեղեցւոյ
լինիլ
արտաքուստ
դառն
ապաշխարութեամբ.
եւ
ի
ներքոյ
քաղցր
խոկմամբ
աստուածային.
եւ
կարմրութեամբ
որ
է
սէրն։
Արդ՝
այս
ամենայն
միրգքս
գտանին
ի
սուրբ
Աստուածածինն.
զի
նման
խնծորոյ
ունէր
գեղեցիկ
գոյն՝
որ
վարք
առաքինութեան.
եւ
անուշահոտ
համբաւ
բարի.
եւ
անուշահամ՝
որ
սիրով
եւ
յօժարութեամբ
կատարեալ
էր։
Եւ
յորժամ
եղեւ
տասն
եւ
չորս
ամաց,
ծաղկեցաւ
իբրեւ
որթ.
եւ
յղացաւ
զբանն
Աստուած։
Եւ
յետ
չարչարանացն
Քրիստոիս՝
եղեւ
կոյսն
իբրեւ
պտուղ
նռնենի
կատրեալ։
Այս
երկրորդ
յատկութիւն։
*Երրոր
յատկութիւն
պարտիզին
այն
է՝
որ
բարեխառն
օդ
լինի,
որ
ոչ
լինի
առաւել
ջերմ
տեղի
եւ
ոչ
առաւել
պաղ.
այլ
բարեխառն՝
որ
կարէ
պտուղ
բերեալ։
Զի
ասեն
իմաստունք
թէ՝
երկիրս
երեք
մասն
ունի.
եւ
մինն
տայ
պտուղ.
երկուսն
ոչ։
Բեւեռն
հիւսիսոյ
առաւել
պաղ
է
եւ
անպտուղ։
Եւ
հարաւոյն
ջերմ
առաւել
եւ
անպտուղ։
Եւ
հարաւոյն
ջերմ
առաւել՝
եւ
անպտուղ։
Իսկ
մին
մասն
ի
մէջն
առաւել
բարեխառն.
վասն
այն
տայ
պտուղ
յոյժ։
Նոյնպէս
ի
մարդկանէ
ոմանք
անպտուղք.
զի
պաղեալեն
ի
նախանձսուէ
եւ
յագահութենէ։
Նման
են
օձի.
զի
ազգ
մի
օձն
կայ՝
որ
յետ
անձրեւ
գայ.
զի
յայնժամ
ծնանի.
եւ
այնպէս
պաղ
է
բնութեամբ՝
որ
թէ
հարկանէ
զոտն
մարդոյ,
առ
ժամայն
ժահրն
հաւասարի
եւ
մեռանի։
Այսպէս
չարաբարոյքն
եւ
ագահքն
որ
զայլոց
զրկեն,
եւ
կամ
զչարն
ուսուցանեն,
զինքեանս
սպանանեն,
եւ
զմերձակայսն
իւրեանց.
եւ
են
անպտուղ։
Եւ
ոմանք
ունին
զջերմութիւն
պոռնկութեան.
եւ
նման
են
ծծմբի.
զի
զհով
ջուրն
հոտեցուցանէ
եւ
ջերմացուցանէ.
եւ
հոտն
զգոյն
խնծորին
տանի։
Այսպէս
վաւաշոտք
զկուսանսն
թէ
ի
մօտ
անկանին.
զկուսութեան
հովութիւնն
իջերմութիւն
պոռնկութեան
շարժեն.
եւ
զգոյն
գեղեցկութեան
բարի
համբաւոյն
կորուսանեն։
Եւ
սուրբք
են
անպտուղ.
ապա
ուրեմն
սուրբ
կոյսն
գեղեցիկ
պարտէզ
էր
Աստուծոյ.
զի
ոչ
ունէր
այսպիսի
ջերմութիւն
եւ
կամ
պաղութիւն
առաւել.
վասն
այն
եբեր
պտուղ
զամենօր
հնեալն
Աստուած։
Ապա
յայտ
է
թէ՝
որպէս
ունէր
զյատկութիւն
պարտիզին։
*Եւ
ոչ
միայն
պարտէզ
կոյսն
Աստուածածին,
այլեւ
աղբիւր
պարտիզաց.
որպէս
ասէ
յերգսն։
(Աղբիւր
պարտիզաց
ջրհոր
ջրոյ
կենդանւոյ
ի
Լիբանանէ։)
Եւ
վասն
Գ
պատձառի
կոչի
աղբիւր։
Առաջին՝
զի
որ
հայի
յաղբիւրս՝
զպատկերս
իւր
տեսանէ
անդ.
եւ
որչափ
խաղաղ
է
աղբիւրն՝
անսխալ
երեւի
պատկերն.
այլ
ի
շարժմանն
ոչ
երեւի
պատկեր
մարդոյն
պարզ։
Այսպէս
սիրտ
մեղաւորաց
է
իբրեւ
զաղբիւր
ամբոխեալ
ի
զանազան
հողմաց
բարկութեան,
հպարտութեան,
եւ
այլ
փորձութեամբ.
վասն
այն
պատկերն
Աստուծոյ
ոչ
երեւի
ի
նոսա։
Այլ
սուրբ
Աստուածածինն՝
նման
է
խաղաղ
աղբիւր.
որ
ամբոխումն
հողմոց
կամ
շարժումն՝
ոչ
գոյ
ի
նմա։
Վասն
այն
որդին
Աստուծոյ
որ
է
պատկեր
հօր՝
երեւեցաւ
ի
նմա.
վասն
զի
էջ
յարգանդ
նորա
եւ
եղեւ
մարդ։
Բայց
զպատկերս
զայս
ոչ
ոք
տեսանէ.
բայց
նոքա
որք
մերձ
են
նմա.
եւ
երկու
աչօք
հային
ի
նա։
Վասն
այն
պարտ
է
մեզ
ընթանալ
առ
կոյսն
սուրբ
եւ
երկու
աչօքն
ի
նա
հայիլ.
այսինքն,
հանճարով
եւ
կամօք.
զի
հանճարով
իմանամք
զնա
մայր
Աստուծոյ
եւ
հաւատամք.
եւ
կամօք
սիրեմք
զինքն
եւ
զորին
իւր
միածին.
ապա
նովաւ
կարեմք
տեսանել
զլոյս
արքայութեանն
երկնից։
Երկրորդ
պատճառ՝
զի
աղբիւրն
այն
որ
չափովն
որ
դար
ի
վայր
գայ,
նոյն
չափովն
դար
ի
վեր
կարէ
գնալ
փողրակով։
Եւ
զի
Աստուածածին
կոյսն
խոնարհեցաւ
քան
զամենայն
ստեղծուածս.
եւ
ասաց
զինքն
աղախին։
Վասն
այն
բարձրացաւ.
ի
վերոյ
քան
զինն
դասս
հրեշտակաց։
Բայց
բազում
զանազանութիւն
է
ի
մէջ
աղբերաց
եւ
սուրբ
կուսին.
զի
այլ
աղբերք
ի
խորոց
երկրէ
առնուն
զջուրս.
եւ
դէպ
ի
վեր
մղեն
զելս
իւրեանց։
Այլ
սուրբ
կոյսն՝
ի
վերուստ
է
առեալ
զջուր
շնորհացն
ի
հոգւոյն
սրբոյ.
եւե
ի
վերայ
հեղու
ի
մեղաւորսս
զողորմութիւն
իւր։
Վասն
նորա
ասէ
թէ՝
(աղբիւր
է
պարտիզաց,
եւ
ջրհոր
կենչդանւոյ
հասեցելոյ
ի
Լիբանանէ։)
Զի
Աստուածածին
կոյսն՝
աղբիւր
է
պարտիզացս
եկեղեցւոյ
հոսեցելոյ
ի
Լիբանանէ.
այսինքն,
ի
հոգւոյն
սրբոյ։
Այլ
ջրհորս
այս
խոր
է,
եւ
մեք
դոյլ
ոչ
ունիմք,
որպէս
կարեմք
հանել
ջուր։
Եւ
այս
է
հնարն.
զի
սիրտս
մեր
արասցուք
դոյլ
փոս
եւ
խոնարհ.
եւ
չուան
երեք
կղի
կապեսցուք
ի
դոյլն.
այսինքն,
զաղօթս
առ
կոյսն
սուրբն։
Զի
աղօթքն
երեք
կուղս
ունին.
այսինքն,
մտօք,
բանիւ,
եւ
գործով.
յայնժամ
սիրտք
մեր
լնանին
շնորհօք
նորա։
Երրորդ
պատճառ՝զի
աղբիւրն
խիստ
քաղցր
է
չորս
ցեղ
մարդկան.
մէկ
ճանապարհորդաց.
երկրորդ՝
աշխատողոց.
երրորդ՝աղքատաց
որք
գինի
ոչ
ունին
չորրորդ՝
որք
ջերմանան
եւ
շոգին։
Այսպէս
սուրբ
Աստուածածինն
քաղցր
աղբիւր
է
այնոցիկ՝
որք
ընթանան
ի
ճանապարհս
սուրբս.
եւ
ոչ
կամին
հեշտանալ
յաշխարհի.
այլ
կամին
հասանիլ
յարքայութիւնն
երկնից։
Այլեւ
քաղցր
է
աշխատողաց.
այսինքն,
որք
գործեն
զպատուիրանս
Աստուծոյ։
Այլեւ
յոյժ
քաղցր
է
աղքատաց.
այսինքն,
որք
աղքատք
են
ի
հոգոր
բարեաց.
բայց
ճանաչեն
զպակասութիւնս
իւրեանց.
եւ
իբրեւ
զմուրացիկ
երթան
առ
կոյսն
սուրբ
եւ
խնդրեն
ողորմութիւն։
Այլեւ
յոյժ
քաղցր
է
նոցա՝
որք
ջերմացեալք
են
ակամայ՝
մեղաց
ցանկութեամբ.
եւ
աղաղակեն
առ
սուրբ
կոյսն՝
եւ
շիջանի
տապ
ցանկութեան
նոցա։
Այլեւ
Սողոմօն
խրատ
է
զմեզ
ոչ
յապաղել
առնուլ
ջուր
շնորհաց
յայսմ
աղբերէ.
քանզի
ասէ։
(Յիշեա
զարարիչն
քո
յաւուր
մանկութեան
քոյ.
մինչչեւ
կործանեալ
իցէ
լար
արծաթոյն.
եւ
խորտակեալ
մանկեակ
ոսկւոյն.
եւ
մանրեալ
սափորն
յաղբիւրն.
եւ
ընկրկեալ
անիւն
ի
գուբն։)
Զի
մարդիկ
ի
տղայութեան
իւրեանց
կարեն
հեշտ
հանել
ջուր
ի
յաղբերէ
սուրբ
Աստուածածնին.
զի
ունին
զսափորն
ողջ
այսինքս,
զսիրտս՝
որ
պատրաստ
է
յամենայն
ուսմունս։
Եւ
լար
արծաթի
ունին.
զի
ունին
լուսաւոր
իմացուած
ի
միտս
տեսօղ։
Եւ
ունին
մանեակ
ոսկի.
զի
պատրաստ
է
ողորմութիւնն
Աստուծոյ։
Եւ
ունին
անիւ
որ
շուտ
շրջի.
այսինքն,
զնթացս
կենաց
որ
ոչ
դադարի։
Եւ
աղբիւր
է
սուրբ
Աստուածածինն.
եւ
գուբ
որդին
իւր
ունելով
ի
գիրկս։
Այլ
բազումք
ծուլանան
ի
ժամ
երիտասարդութեան.
եւ
յապաղեն
ապաշխարել
մինչեւ
յօր
մահուն
իւրեանց.
յայնժամ
դժւար
է
ապաշխարել.
զի
կարեալ
է
լար
արծաթին.
զի
յօր
մահուն
խաւարի
հանճար
մարդոյն.
եւ
կուրանայ
միտքն.
եւ
պակասի
խելքն.
եւ
ոչ
կարէ
ի
միտ
ածել
զմեղս
իւր
եւ
կարգաւ
խոստովանիլ։
Այլեւ
անիւ
կեանք
մարդոյն
խորտակի.
զի
մահն
ի
վերայ
հասանի.
եւ
մանեակ
ոսկին
մանրի.
զի
ժամանակ
ողորմութեանն
Աստուծոյ
փոխի
ի
ժամանակ
դատաստանի։
Եւ
կոտորի
սափորն.
զի
բեկի
սիրտ
մեղաւորին.
եւ
ունայն
մնայ
ի
շնորհացն
Աստուծոյ։
Վասն
այն
պարտ
է
փութալ
առ
կոյսն
սուրբ.
եւ
բարեխօս
արկանել
եւ
միջնորդ
հաշտութեան
առՄիածին
Որդին։
Զի
նորին
բարեխոսութեամբն՝
եւ
անդառնալի
հայցուածովն՝
փրկեսցէ
զեկեղեցի
Իւր
Սուրբ
այեւժմ
ի
զանազան
փորձութեանց
մեղաց.
եւ
հանդերձեալն
ազատեսցէ
ի
յաւիտենից
տանջանացն։
Եւ
Նմա
եւ
Հօր
Իւրում
եւ
Ամենասուրբ
Հօւոյն՝
փառք
եւ
զօրութիւն
եւ
երկրպագութիւն
յաւիտեանս
յաւիտենից
ամէն։
Յայլմէ
քարոզ
Փոխման
Աստուածածին
Կուսին.
տեսիլն
ասէ։
(Նշան
մեծ
երեւեցաւ
յերկինս.
կին
մի
արկեալ
զիւրեաւ
զարեգակն.
եւ
զլուսինն
ի
ներքոյ
ոտից
նորա.
եւ
ի
վերայ
գլխոյ
նորա
պսակ
երկոտասն
աստեղաց։)
Յայտ.
12.
1։
(Գլուխ.
ՃԼԳ)
Չոգաւ
Դաւիթ
եւ
եհան
զտապանակն
Տէառն
ի
տանեն
Աբիաթարայ
ի
քաղաք
Դաւթի
ուրախութեամբ.
եւ
եօթն
դասք
պարուց
էին
ընդ
նմա.
որպէս
գրեալ
է
յերկրորդ
թագաւորութիւնսն։)
Դաւիթ
թարգմանի
բաւականաձեւռն.
կամ
սիրեցեալ։
Նշանակէ
զՔրիստոս
որ
է
ամենակարօղ
եւ
սիրեցեալ
ի
հօրէ։
Իսկ
տապանակն
զսուրբ
կոյսն.
զի
տապանակն
ունէր
չորս
օղ.
եւ
երկու
լծակ։
Չորս
օղն
նշանակէ
զչորս
բարոյական
առաքինութիւնսն։
Եւ
երկու
լծակն
զսէրն
Աստուծոյ
եւ
ընկերին։
Ի
տապանակն
կայր
գաւազանն
Մովսէսի
խրատական.
մանանայն
քաղցրութեան.
բուրվառն
ոսկի
անուշութեան։
Եւ
տախտակք
քարեղէն
ուսումնական.
եւ
փառքն
Աստուծոյ
Իսրայէլի
էր
ի
վերայ
տապանակին։
Եւ
տունն
Աբիթարայ
օրհնեալ
եղեւ
ընդ
մտանել
տապանակին։
Արդ՝
Երուսաղէմն
նշանակէ
զերկիրնն.
եւ
եօթն
դաս
պարուցն՝
զեօթն
դաս
սրբոցն։
Զի
որպէս
անհնազանդութիւնն
է
պատճառ
անկման.
նոյնպէս
խոնարհութիւնն
է
պատճառ
բարձրութեան։
Որպէս
ասէ.
(նշան
մեծ
երեւեցաւ
յերկնիս։)
Այսինքն,
ոչ
ի
վերայ
օդոյ
կամ
ջրոյ
կամ
հողոյ,
այլ
ի
երկինս։
Եւ
որպէս
թագուհին
արտաշէսի
ոչ
եկն
ի
հարսանիսն՝
անարգեցաւ.
եւ
մեծարեցաւ
Եսթեր
վասն
խոնարհութեանն
զի
թարգմանի
թաքուցեալ.
որք
նշանակեն
զհէայս
եւ
զհեթանոսս։
Ապա
ուրեմն
կոյսն
թագուհի
երկնից։
Եւ
թագուհւոյն՝
չորս
ինչ
պիտոյ
է.
այսինքն,
աթոռ
որ
երկինքն։
Երկրորդ՝
պատուանդան՝
որ
է
լուսին
ի
ներքոյ
ոտից
նորա։
Երրորդ՝
զգեստ՝
որ
է
արգակն։
Չորրորդ՝
թագ՝
որք
են
եկոտասան
աստեղք։
Սուրբքն
քան
զերկինս՝
ինն
աստիճանաւ
բարձր
են։
Եւ
սուրբ
կոյսն՝
քան
զամենայն
դասս
հրեշտակաց
բարձր
է։
Եւ
վեց
վկայութեամբ
հաստատի՝
որ
սուրբ
կոյսն
հոգւով
եւ
մարմնով
ի
յերրկինս
է.
որպէս
ասէ
սաղմոսն.
(կացցէ
դշխոյ
ընդաջմէ
քումմէ,
ի
հանդերձս
ոսկէ
հուռս
զարդարեալ։)
Նախզի՝
զանազան
են
գոլորշիք.
զի
է
որ
յոյժ
թանձր
է
եւ
ի
սիրտ
երկրի.
եւ
ոչ
կարէ
ելանել
արտաքս.
եւ
ոչ
կարէ
անդ
լինիլ,
գետնաշարժ
եղանի։
Եւ
այս
ցուցանէ
զագահսն.
որք
կապին
ի
սէր
աշխարհիս.
միշտ
ի
դողման
են
ի
յափշտակիլոյ
ընչիցն։
Երկրորդ
գոլորշի՝
որ
սակաւ
ինչ
անօսր
է.
եւ
բարձրանայ
մինչեւ
յառաջին
մասն
օդոյդ.
եւ
անդէն
անկանի
ի
խոնարհ.
եւ
նշանակէ
զհպարտսն։
Երրորդ՝
է
որ
բարձրանայ
մինչեւ
յերկրորդ
մասն
օդոյդ.
եւ
լինի
անձրեւ
եւ
ձիւն։
Եւ
նշանակէ
զգիջասէրսն։
Չորրորդ՝
է
անօսրագոյն.
եւ
ջերմութիւն
շատ
ունի.
եւ
հասանի
մինչեւ
ի
չորս
տապաղայ
օդոյդ
մերձ
ի
բոլորակ
հրոյն։
Եւ
յայնմանէ
լինի
աստղ
աքեւոր.
որ
է
նշան
անկման
թագաւորաց.
եւ
ոմանց
կանգնիլոյ։
Հոգեւորապէս՝
գոլորշիս
այս
նշանակէ
զսուրբ
կոյսն.
որ
էր
ամպ
թեթեւացեալ
յերկրային
ցանկութեանց.
եւ
ջեմացեալ
Աստուածային
հրովն.
զի
զարգակն
զՔրիստոս
զգեցեալ
էր։
Վասն
որոյ
ասէ
սաղմոսն։
(Արի
Տէր
ի
հանգիստ
քո.
դու
եւ
տապանակ
կտակի
սրբութեան
քոյ։)
Վասն
այսորիկ
ասէ.
(նշան
երեւեցաւ.
)
այսինքն,
աստղս
որ
է
սուրբ
կոյսն։
Եւ
նշանակեաց
զանկումն
սատանայի.
որպէս
ասէ.
(այժմիկ
դատաստան
է
աշխարհիս
այսորիկ.
ընկեսցի
արտաքս։)
Որ
նշանակէ
զվիշապն՝
որ
անկաւ
յերկնից.
(եւ
տտամբն
քարշեաց
ընդ
իւր
զերեք
մասն
աստեղացն.
)
իսկ
սուրբ
կոյսն
յոյժ
բարձրացաւ
յերկինս.
եւ
զբազումս
ընդ
իւր
ձգեաց։
Երկրորդ՝
զի
Տէրն
հրամայեաց
պատուել
զհայր
եւ
զմայր.
եւս
առաւել
պատուեաց
զմայր
իւր.
զի
հոգւով
եւ
մարմնով
փառաւորեաց։
Երրորդ՝
զի
ծնօղքն
առաւել
պատուելիք
են՝
քան
զծառայս
ըստ
կարգի
բնութեանն։
Արդ՝
հաւատամք
թէ
Տէրն
զՅօհաննէս
աւետարանիչն
հոգւով
եւ
մարմնով
փառաւորեաց
եւ
փոխեաց
յերկինս.
եւս
առաւել
զմայրն
իւր։
Եւս՝
եւ
ոչ
գտանի
ի
նշխարաց
նորա
յերկրի
որպէս
այլ
սրբոցն.
բայց
միայն
ի
հերացն
եւ
ի
հանդերձիցն։
Չորրորդ՝
Տէրն
ասէ.
(որով
չափով
չափէք՝
չափեսցի
ձեզ։)
Եւ
զի
յորժամ
որդին
Աստուծոյ
եկն
յաշխարհս.
սուրբ
կոյսն
պատուեաց
զնա.
ապա
ուրեմն
եւ
յետ
մահու
մօրն՝
պարտ
էր
որդւոյն
հոգւով
եւ
մարմնով
փառաւորել
զնա։
Հինգերորդ՝
եթէ
մարդիկ
անմեղ
մնացաել
էին
ի
դրախտին՝
հոգւով
եւ
մարմնով
փառաւորիլոց
էին
յերկինս.
արդ՝
սուրբ
կոյսն
էր
հոգեւոր
դրախտ։
Վեցերորդ՝
զի
թագաւոր
որ
ի
հանդերձէ
ինչ
կտրէ
զգեստ՝
զմնացելն
ոչ
թողու
ընկեցեալ։
Արդ՝
Տէրն
էառ
մարմին
ի
կուսէն.
եւ
զայն
կարի
իմն
պատուեաց.
զի
միաւորեաց
ընդ
իւրում
Աստուածութեանն.
եւ
զմնացեալն՝
այսինքն,
զմարմին
մօրն
պարտ
էր
պատուել։
*Իսկ
երկոտասան
աստեղքն՝
նշանակեն
զերկոտասան
կերպ
փառաց
նորա։
Որ
երեք
պսակ
ունի
ի
կողմանէ
սուրբ
երրորդութեանն։
Զառաջին
պսակն՝
ունի
ի
հօրէ.
զի
որպէս
ծնաւ
հայր
զորդի
յաւիտենականապէս.
նոյնպէս
սուրբ
կոյսն
ծնաւ
ի
ժամանակի.
եւ
նոյն
է
որդին
Աստուծոյ
եւ
որդի
կուսին։
Երկրորդ
աստղն
ի
յորդւոյն
եդաւ.
զի
պատուեաց
զնա
հոգւով
եւ
մարմնով.
այն
զի
ըստ
բնութեան
որդին՝
հնազանդի
ծնողացն։
Երրորդ՝
եդ
պսակ
հոգին
սուրբ.
զի
որպէս
հոգին
սուրբ
ողորմութեան
աղբիւր
է.
այսպէս
սուրբ
կոյսն
ողորմութեան
մայր
է։
Չորրորդ՝
փառս
ունի
ի
կողմանէ
հրեշտակացն.
այսինքն,
զի
Աստուած
էառ
զբնութիւն
մարդկան՝
եւ
ոչ
զհրեշտակաց.
(զի
զզաւակէն
Աբրահամու
բուռն
եհար։)
Հինգերորդ՝
զի
ի
ձեռն
կուսին
կայանք
հրեշտակացն
լցան
ընտրելօքն։
Վեցերորդ՝
զի
ոչ
միայն
էացն
ի
վեր
քան
զմի
դասս
հրեշտակաց.
այլեւ
քան
զքերովբէսն
եւ
զսերովբէսն
մերձ
երրորդութեանն։
Եօթներորդ
ի
կողմանէ
մարդկան.
զի
ամենեքեան
էաք
որդիք
բարկութեան.
իսկ
շնորհօք
սուրբ
կուսին՝
եղաք
ժառանգորդք
տանն
Աստուծոյ։
Ութներորդ՝
զի
ամենեքեան
ծնաք
մեղօքն
Ադամայ.
եւ
ի
ծառայութիւն
մատնեցաք
սատանայի.
իսկ
սուրբ
կուսիւն
ազատեացաք։
Իններորդ՝
ամենեքեան
ի
նեղութիւն
մատեցաք.
իսկ
սուրբ
կուսիւն՝
հասաք
ի
հանգիստն
յաւիտենական։
Տասներորդ՝
ունի
փառս
ի
կողմանէ
դիւաց։
Նախզի՝
էին
նոքա
անմեղք
եւ
կորուսին.
զոր
եգիտ
սուրբ
կոյսն։
Երկրորդ՝
զշնորհս
նոցա
եգիտ.
որպէս
ասէ.
(գտեր
շնորհս
յԱստուծոյ։)
Երրորդ՝
ունէին
զօրութիւն
եւ
կորուսին.
զոր
եգիտ
սուրբ
կոյսն։
Զի
այժմ
դողան
յանուանէ
նորա
դեւք.
Որպէս
գրեալ
է
ի
դատաւորաց
ինն.
թագաւորն
Աբիմելէք
գնայր
պատերազմիլ
ընդ
քաղաքս
Իսրայէլացւոց.
եւ
քաղաքացիքն
մտին
ի
բերթ.
եւ
նա
երթալ
պատերազմէլ
եւ
կամէր
յաղթել։
Կին
ոմն՝
բեկտոր
երկանի
ընկէց
ի
վերայ
գլխոյ
նորա
եւ
սատակեաց։
Կինս
այս՝
նշանակէ
զսուրբ
կոյսն.
քարն
զՔրիստոս.
բերթն
եկեղեցի.
աբիմելէք
զսատանայ։
Գիտելի
է՝
զի
ոչ
ոք
յեօթն
դասուց
սրբոցն
արժանի
համարեցաւ
լինիլ
ասպնջական
կուսին.
որպէս
եւ
ասի
օրինակ
ինչ
թէ՝
ձկնորս
ոմն
որսայր
ձուկն.
եւ
եկն
այր
մի
եւ
ասէ.
զոր
ինչ
որսայցես՝
ես
գնեցից։
Եւ
ձգեալ
զվարմն,
եգիտ
սեղան
ոսկի.
եւ
վիճէին
ընդ
միամենս։
Եւ
էին
ի
ժամանակին
յայնմիկ
եօթն
իմաստունք.
ասեն՝
տացուք
նոցա
զի
մեք
ոչ
եմք
լայեղ։
Եւ
տարան
առ
առաջինն.
եւ
ոչ
էառ
նա.
եւ
առ
եօթանեսինն՝
եւ
նոքա
զանարժանաւորութիւնս
խոստովանեցան։
Յայնժամ
տարեալ
դրին
ի
տուն
Աստուծոյն
իւրեանց.
զի
հասարակ
լիցի։
Ծովն
աշխարհս
է.
եւ
ձկնորսք
ազգ
սուրբ
կուսին.
գնօղքն
հաւատացեալ
հեթանոսք։
Եօթն
իմաստունքն՝
եօթն
դաս
սրբոցն.
զի
ոչ
ոք
արժանի
համարեցաւ
զսեղան
ոսկի
որ
է
սուրբ
կոյսն
ընդունիլ
առ
ինքն.
այլ
եդին
ի
գանձն
Քրիստոսի։
Դշխոյն
հարաւոյ
եկն
ի
տեսութիւն
Սողոմօնի.
եւ
եբեր
նմա
բարձեալ
ուղտօք
ոսկի
արծաթ
եւ
ակունս
պատուականս.
եւ
խունկս
անուշս.
եւ
ասաց՝
ոչ
ոք
է.
լուեալ
զկէս
փառաց
քոց
զոր
այժմ
տեսի։
Հարաւն
նշանակէ
զաշխարհս.
դշխոյն
զսուրբ
կոյսն.
Երուսաղէմն
զերկինս։
Սողոմօն
զՔրիստոս.
ուղտքն
զմեղաւորս։
Զոր
բարձեալ
սուրբ
կոյսն
զանազան
գործօք
բարեաց՝
տարաւ
յերկինս
այսօր։
Որով
եւ
զմեզ
արժանաւորեսցէ
Քրիստոս.
եւ
նմա
փառք
յաւիտեանս
ամէն։
Դրախտ
շնչաւոր
եդեմական.
յորմէ
բղխեաց
Յիսուս
Քրիստոս
աղբիւրն
կենաց.
բաժանեալ
ի
չորս
գետս
աւետարանչացն։
Նոյեան
տապան.
զի
ի
նմա
մտին
մարդիկ
եւ
ապրեցան
ի
ջրհեղեղէն։
Իսկ
սա
զբոլոր
տիեզերս
փրկեաց։
Մորենի
ան
կիզելի.
զի
հուրն
ծախիչ՝
լուսով
աստուածութեանն
բնակեցաւ
յորովայն
նորա.
եւ
ոչ
բոցակիզեաց։
Հապանակ
ուխտի.
որ
կրեաց
զանպարագրելի
բանն
Աստուծոյ.
որ
առաջնորդեաց՝
ոչ
միայն
որդւոցն
Իսրայէլի
յերկիրն
աւետեաց.
այլ
բոլոր
ազգի
մարդկան
ի
վերինն
Երուսաղէմ։
Սափոր
ոսկի.
որ
կրեաց
զբանն
ի
հօրէ
զկենաց
մանանայն.
Զոր
ոչ
միայն
զԻսրայէլ
կերակրեաց.
այլ
զբոլոր
տիեզերս։
Գաւազան
ծաղկեալ
յարմատոյն
յԵսսեայ.
ըստ
Յակօբայ.
(ի
շառաւիղէ
ելեր.
ընծայեցար
մեզ
ողկոյզ
յուրախութիւն
տրտմեցելոց։)
Աշտանակ
ձոյլ
ոսկի.
որ
զմարմնացեալ
բանն
Աստուծոյ
ճրագ
լուցեալ
ջահ
տիեզերաց.
եւ
եօթն
բերան
ճրագացն՝
եօթնարփեան
շնորհք
հոգւոյն
սրբոյ.
երկու
ձիթենիք
ընդաջմէ
եւ
ընդ
ահեկէ՝
հին
եւ
նոր
կտակարանք։
Արեւելք.
որ
ծագեաց
զարգակն
արդարութեան.
որ
հալածեաց
զխաւար
աղջամղջին.
եւ
լոյս
ծագեաց
որք
ըստէին
ի
խաւարի
եւ
ի
ստուերս
մահու։
Լեառն
վիմածին.
յորմէ
վէմն
առանց
ձեռին
հատաւ
բանն
Աստուած
միացեալ
ի
մարմնի
առանց
սերման։
Գեղմն
իմանալի.
յոր
էջ
բանն
Աստուած
անպարագրելի
որպէս
ցօղ.
եւ
միշտ
հասեալ
ելից
զտիեզերս
ջրովն
կենդանի։
Զսա
Եսայի
ետես
թեթեւ
ամպ՝
յորում
նստեալ
Բանն
Աստուած
եկն
յԵգիպտոս.
եւ
կործանեաց
զբազմ
աստուած
մոլորութիւն
նոցա
եւ
այլն։
*Երկին
վեհագոյն.
յորում
Աստուած
բնակեցաւ։
Արեւելք.
ուստի
արեգակն
արդարութեան
ծագեցաւ
մեզ։
Լոյս՝
որով
խաւարեալք
լուսաւորեցան։
Դրախտ՝
յորմէ
զԵդեմայ
տնկօղն
տեսաք։
Ծառ՝
ուստի
զանթառամ
ծաղիկն
վայելեցաք։
Բարունակ՝
յորմէ
զքաղցր
ողկոյլն
կթեցաք։
Ողկոյզ՝
ուստի
ուրախարար
գինին
բղխեաց։
Երկիր.
ուստի
ճշմարտութիւնն
բուսաւ։
Երկին.
յորմէ
արդարութիւն
երեւեցաւ։
Տախտակի
բանաւոր.
յորմում
Աստուած
նկարեցաւ։
Մորենի
անկիզելի,
յորում
Աստուած
տեսաւորեցաւ։
Գաւազան
ծաղկաբեր.
յորում
Աստուած
տպաւորեցաւ։
Քաղաք
կենդանի.
յորում
Աստուած
բնակեցաւ։
Թեման
հարաւային.
ուստի
եկն
Աստուած։
Դուռն
փակեալ.
ընդ
որ
եմուտ
Աստուած։
Աղբիւր
կնքեալ.
որ
զԱստուած
արբուցեր։
Որովայն
աստուածակրօղ։
Մայր
Աստուածածնօղ՝
սրբուհի
եւ
միշտ
կոյս։
Դշխոյ
երկնից.
եւ
պարագլուխ
ամենայն
սրբոց
հրասեռից
եւ
հեղեղինաց.
զամենեսեան
ընդ
քեզ
միաբանեալ
հայցեսցես
յորդւոյ
քոյ
եւ
Աստուծոյ
մերոյ
զփրկութիւն
տօնողացս
զոր
յիշատակի
վերափոխման
քոյ
ի
լուսաճեմ
խորանսն.
յարփիահրաշ
առագաստն.
յանտրտում
ուրախութիւնսն.
զոր
տիրապէս
նա
միայն
գիտէ՝
որ
պատրաստեացն
քեզ
զայսոսիկ
եւ
ընկալաւ
ի
նոյն։
Վասն
որոյ՝
մաղթեա
աշխարհի
զխաղաղութիւն։
Եկեղեցւոյ
հաստատութիւն։
Քահանայից
պաշտպանութիւն։
Սարկաւագաց
սրբութիւն։
Վարդապետաց
ուղղութիւն։
Աշակերտաց
հնազանդութիւն։
Ժողովրդոց
ունկնդրութիւն։
Մեղաւորաց
դարձ
եւ
ապաշխարութիւն։
Այլեւ
հիւանդաց
առողջութիւն։
Սգաւորաց
մխիթարութիւն։
Նեղելոց
անդորրութիւն։
Վտանգելոց
փրկութիւն։
Ննջեցելոցն
թողութիւն
մեղաց.
եւ
հանգիստ
յարքայութիւնն
երկնից։
Այլեւ
հարկաւոր
պիտոյից
մերոց
լրումն։
Ամպոց
քաղցրութիւն։
Օդոց
բարեխառնութիւն։
Անդոց
պտղաբերութիւն։
Անասնոց
աճողութիւն։
Եւ
ամենայն
պատահարաց
մերոց
յարդար
իրաւանցն
Աստուծոյ
բարձումն։
Զի
խաղաղութեամբ
եւ
հանդարտութեամբ
վարսեցուք
զկեանս
մեր
ամենայն
աստուածապաշտութեամբ.
եւ
հանդերձելոց
բարեացդ
հասցուք
շնորհօք
եւ
մարդասիրութեամբ
Տեառն
մերոյ
Յիսուս
Քրիստոսի.
ընդ
որում
հօր
միանգամայն
եւ
հոգւոյն
սրբոյ
փառք
պատիւ
եւ
զօրութիւն
եւ
երկրպագութիւն
յամեանայնի
լիականապէս
յիմնալեաց
եւ
ի
զգալեաց.
այժմ
եւ
միշտ
եւ
յաւիտեանս
յաւիտենից
ամէն։
Այլ
դու
ով
գերապատուեալ
յերկնաւորաց
եւ
յերկրաւորաց։
Աստուած
ընկալ
հարսն։
Աստուածաբնակ
տաճար։
Նախահօրն
փրկիչ։
Նախամօրն
ազատիչ։
Մարգարէից
նախաձայնութիւն։
Գուշակելոց
լրումն։
Օրինաց
աւարտումն։
Ստուերին
դադարումն։
Ճշմարտութեանն
հաստատութիւն։
Բնակողին
երկնից
բնակարան։
Հայրական
բանին
ծնօղ։
Ստեղծողին
էից
աթոռ։
Անհարսնացեալ
հարսն։
Երկնային
առագաստ։
Կուսանաց
զարդ։
Ամուսնացելոց
աղջախոհութիւն։
Գլորելոց
կանգնումն։
Մեղաւորաց
յոյս։
Նեղելոց
ապաւէն։
Արտասուաց
փարատիչ։
Տրտմեցելոց
ուրախութիւն։
Վշտացելոց
մխիթարութիւն։
Եկեղեցւոյ
պարծանք։
Հաւատացելոց
առ
Աստուած
աղերս։
Վասն
որոյ
յամենեցեան
քեւ
բարեգործելոցն
այսօր՝
համաձայնեալ
վերապատութիւնս։
Քանզի
եկեղեցիք
տօնեն։
Քահանայք
օրհնեն։
Քահանայապետք
մեծացուցանեն։
Սարգաւագունք
սպասաւորեն։
Կրօնաւորք
փառաւորեն։
Կուսանք
մեծարեն։
Հաւատացեալ
ժողովրդք
բարեբանեն։
Արք
բարեհամբաւեն։
Կանայք
ծունր
կրկնեն։
Ծերք
խոստովանին։
Տղայք
երկրպագանեն.
եւ
ամենեքեան
առհասարակ
փառաւորեն
զանկարօտդ
ամենայն
փառաց
եւ
պատուոյ։
Վասն
որոյ
ամենեցունց
հայցեա
ի
բոլորիցն
Տեառնէ
զներումն
եւ
զհաշտութիւն.
զխորին
խաղաղութիւն.
եւ
զանշարժ
հաստատութիւն
աստի
կենցաաղավարութեան.
եւ
անտի
կենացն
երկնայնոցն
դասակցութեան։
Որք
ընդ
հրանիւթիցն
սեռս
այսօր
հանդիսացեալ
վերապատւեմք
զօր
յիշատակի
վերափոխման
քոյ
ի
ստորինս
Երուսաղէմէ,
ի
վերինն
Սիօն՝
յազատն՝
ի
մայրն
մեր
ամենեցուն։
(Ի
քաղաք
Տեառն
զօրութեանց.
եւ
ի
քաղաք
թագաւորին
մեծի։
Յեկեղեցիս
անդրանկաց
յոգիս
արդարոց
կատարելոցն։)
Զի
բարեխօսութեամբ
անդառնալի
հայցուածոց
քոց՝
որպէս
մայր
առ
որդի՝
արժանի
լիցուք
տեսանել
զքեզ
յանզուգական
փառս
փառաւորել.
եւ
քոյին
միջնորդական
պարգեւօք՝
զպարգեւաբաշն
օրհնել,
գովել,
եւ
փառաւորել
անլռելի
բարեբանութեամբ
ի
բարձունս
Հօր
եւ
Որդւոյ
եւ
Հոգւոյն
Սրբոյ.
այժմ
եւ
միշտ
եւ
յաւիտեանս
յաւիտենից
ամէն։
Նորին
քարոզ
Աստուածածնին
Փոխման.
ի
բանն
Սողոմօնի
որ
ասէ
յերգսն։
(Պարտէզ
փակեալ
եւ
աղբիւր
կնքեալ։)
Երգ
երգոց.
4.
12։
(Գլուխ.
ՃԼԴ)
Աստուածային
ձեռամն
կազմեալ
ըզմարդն
առաջին
ըստ
պատկերի
եւ
նմանութեան
Արարչին,
եդ
զնա
յաստուածատունկ
դրախտին
փափկութեան
(գործեալ
զնա
եւ
պահել։)
Եւ
երկոտասան
պարգեւօքն
զարդարեալ,
իշխան
եւ
Տէր
ամենայն
երկրի
կացուցեալ։
Ըստ
որում,
(զամենայն
ինչ
հնազանդ
արարեր
ի
ներքոյ
ոտից
նորա։)
*Եւ
արդ՝
առաջին
պարգեւ
եւ՝
ունէր
զտեսութիւն
Աստուծոյ։
Երկրորդ՝
Խօսակցութիւն։
Երրորդ՝
Անմահութիւն։
Չորրորդ՝
Լուսեղէն
պատմուճան։
Հինգերորդ՝
Անախտ
կեանս։
Վեցերորդ՝
Անծերանալի
հասակ։
Եօթներորդ՝
Վայելչութիւն
անաշխատ
դրախտին։
Ութներորդ՝
Մշակութիւն
Աստուծոյ
անմահ
տնկոց
երկրագործ
եւ
պահապան։
Իններորդ՝
Սէր
եւ
գութ
Աստուծոյ
ի
վերայ
մարդոյն
հնազանդութեամբ
պատուիրանին.
զի
գայր
առ
նա։
Տասներորդ՝
Թագաւորութիւն
ի
վերայ
ամենայն
ձեռակերտաց։
Մետասաներորդ՝
Քահանայութիւն։
Երկոտասաներորդ՝
Մարգարէութիւն։
Զայս
երկրոտսան
պարգեւս՝
եհան
ի
մէնջ
առաջին
կոյսն
Եւա։
Նախ՝
ի
տեսութենէն.
զի
ոչ
եւս
յաւել
տեսանել
զերեսս
Աստուծոյ։
Ի
խօսակցութենէն.
զի
մինչ
ի
Յորդանան
այլ
ոչ
ասի
հօր
Աստուծոյ
խօսիլ
ընդ
մարդկան։
Իսկ
յանմահութենէն.
զի
վճիռ
եհատ
(հողէին
եւ
ի
հող
դարձցիս։)
Ի
լուսաւոր
պատմուճանէն.
յորժամ
կերին
ի
պտղոյն,
ծանեան
զի
մերկ
էին.
եւ
արարին
սփածանելիս։
Իսկ
յանախտ
կենացն.
(տրտմութեամբ
եւ
քրտամբ
կերիցես
զհաց։)
Իսկ
յանծերանալի
հասակէն.
(փուշ
եւ
տատասկ
բուսցի
քեզ։)
Իսկ
ի
պահպանութենէն.
(յորմէ
պատւիրեցի
քեզ
չուտել՝
կերե՞ր
արդեօք
ի
նմանէ։)
Իսկ
ի
վայելչութենէն՝
ասէ.
(էհան
զնա
եւ
բնակեցոյց
ընդդէմ
դրախտին
փափկութեան։)
Իսկ
ատելութեան
ցոյց.
(գուցէ
ձգիցէ
զձեռն
իւր։)
Այլ
ի
թագաւորութենէն.
(մարդ
ի
պատուի
էր
եւ
ոչ
իմացաւ
հաւասարեացաւ
անասնոց
անբանից։)
Ի
քահանայութենէն.
զի
ոչ
իշխեաց
պատարագ
մատուցանել
ի
կեանս
իւր։
Իսկ
մարգարէութիւնն
լռեաց.
զի
ոչ
եւս
երեւի
բան
մի
յիշատակ
շնորհաց
նորա։
Եւ
ընդդէմ
այսմ,
սուրբ
կոյսն
Մարիամ
ոչ
թէ
միայն
տեսութեանն
Աստուծոյ
արժանաւորեցաւ
ի
հեռաստանէ,
այլ
ինն
ամիս
տաղաւարեցոյց
զորդին
յարգանդի
իւրում։
Եւ
փոխանակ
լսելոյ
զխօսս
Աստուծոյ՝
արար
զորդիս
Ադամայ՝
որդիս
Աստուծոյ.
որ
ասացաւ
նախ
նման
լինին
Աստուծոյ.
(ասաց
եւ
եղեն՝
հրամայեց
եւ
հաստատեցան։)
Եւ
փոխանակ
լուսեղինին՝
զգեցոյց
զՔրիստոս
ըստ
առքելոյն։
Եւ
անմահութեանն՝
զկեանսն
յաւիտենականս
պարգեւեաց.
ըստ
այնմ,
(որ
հաւատայ
յիս՝
ընդունի
զկեանսն
յաւիտենականս.
եւ
զմահ
մի
տեսցէ։)
Եւ
անցաւոր
կենացն՝
զայն.
ուստի
մերժեալ
են
ցաւք
եւ
տրտմութիւնք
եւ
հեծութիւնք։
Իսկ
անծերանալի
կենացն՝
(զչափ
հասակի
կատարման
Քրիստոսի։)
Իսկ
վայելչութեան
դրախտին՝
(զոր
ակն
ոչ
ետես,
եւ
ունկն
ոչ
լուաւ
այլովքն
հանդերձ։)
Իսկ
պահպանութեան
դրախտին՝
ընթեռնուլ
զիմաստս
սուրբ
գրոց.
զի
խստանայ
բանալ
զգանձս
աներեւոյթս։
Իսկ
սիրոյն՝
(ոչ
ոք
ունիցի
այնպիսի
սէր,
որ
զանձն
իւր
դիցէ
ի
վերայ
բարեկամաց
իւրոց
որպէս
ես
եդի։)
Իսկ
թագաւորութեանն
երկրի՝
զայն
որ
(նմա
կրկնի
ամենայն
ծունր
երկնաւորաց
եւ
երկրաւորաց
եւ
այլն։)
Իսկ
քահանայութեան՝
զանարիւն
պատարագն.
(զայս
արարէք
առ
իմոյ
յիշատակի։)
Իսկ
մարգարէութեանն՝
(յաւուրս
յետինս՝
հեղից
յոգւոյ
իմոյ
ի
վերայ
ամենայն
մարմնոյ.
եւ
մարգարէասցի
ուստերք
եւ
դստերք
ձեր
եւ
այլն։)
Եւ
զայս
ամենայն
պարգեւս՝
վերստին
առ
մեզ
դարձոյց
սրբուհի
կոյսն
Աստուածածին
Մարիամ
ի
ձեռն
Միածնի
Որդւոյն
կոյս
եւ
անապակրան
ծննդեամբն։
Վասն
որոյ
ասէ
իմաստունն։
(Պարտէզ
փակեալ
եւ
աղբիւր
կնքեալ։)
*Եւ
աստ
չորս
ինչ
ասելի
է
մեզ։
Նախ
թէ՝
զի՞նչ
է
առաւել
պատիւն
մերքան
զԱդամայն
եւ
զհրեշտակաց։
Երկրորդ՝
զի՞նչ
է
պարտեզ
փակել
եւ
աղբիւր
կնքեալ։
Երրորդ՝
պարտէզ
է
եւ
եկեղեցի
սուրբ։
Չորրորդ՝
վասն
փոխման
տիրուհւոյն։
*Եւ
զառաջինն
գիտելի
է՝
զի
կոյսն
Մարիամ՝
ոչ
միայն
զփառս
Ադամայ
ետ
մեզ
զոր
ունէր
ի
դրախտին,
այլ
զայն
զոր
Աստուած
խոստացաւ
նմա
յարքայութիւնն
վերին։
Եւ
այժմ
եկեղեցի
սուրբ
եւ
հաւատացելոց
հոգիքն՝
չորս
կերպիւ
առաւել
պատիւ
ունին
քան
զԱդամ
որ
ի
դրախտին։
Նախզի՝
Ադամ
ձեռօքն
Աստուծոյ
արարաւ.
եւ
բանիւ
որպէս
այլ
ամենայն
արարածք։
Իսկ
եկեղեցի
սուրբ՝
մարդեղութեամբ
Քրիստոսի՝
եւ
չարչարանօքն՝
մահուամբն՝
եւ
յարութեամբն
սրբեցաւ։
Երկրորդ՝
զի
Ադամ
ի
մէջ
մահու
եւ
կենաց
էր.
իսկ
հաւատացեալք
որք
սրբեցան
աւազանաւն՝
յանմահութիւն
գրեցան
որպէս
ամենայն
մկրտեալքն։
Երրորդ՝
զի
նա
խոստմամբ
ունէր
զարքայութիւնն
վերին.
իսկ
մկրտեալքն
արեամբ՝
զխոստացեալ
տեղի
նորա
ընկալան
արդեամբ.
որպէս
ամենայն
մարտիրոսք
եւ
վկայք
Քրիստոսի։
Չորրորդ՝
զնա
ի
պատկերն
Աստուծոյ
արար
ըստ
նմանութեամբ
իւրում.
իսկ
սա՝
որդի
Աստուծոյ
շնորհօք,
եւ
ժառանգակից
Քրիստոսի.
զի
ունի
զպատկեր
նմանութեանն.
եւ
այսու
առաւելեալ
է
ի
վերայ։
Եւ
զայս
մեծ
պատիւ
եւ
զփառս՝
ետ
մեզ
Աստուածածին
կոյսն
ի
ձեռն
Միածին
որդւոյն։
Եւ
ոչ
միայն
այս,
այլեւ
բարձրացոյց
զմեզ
գեր
ի
վերոյ
քան
զպատիւ
հրեշտակացն։
Զի
այժմ
եկեղեցի
սուրբ՝
չորս
պատուով
առաւել
է
քան
զհրեշտակս։
Նախզի՝
եկեղեցի
սուրբ
հարսն
եւ
անդամ
է
Քրիստոսի.
ըստ
այնմ,
(մարմին
եմք
ի
մարմնոյ
նորա.
եւ
անդամք
յանդամոց
նորա.
)
եւ
նոքա
ծառայք
Քրիստոսի։
Երկրորդ՝
նոքա
երկիր
պագանեն
գլխոյն
մերոյ.
եւ
սպասաւորք
են
մարդկան.
որպէս
ասէ
առաքեալն։
Եւ
մեք
ոչ
երկրպագանեմք
նոցա.
եւ
ոչ
սպասաւորեմք
հրեշտակաց.
զի
ծառայակիցք
են
մեզ։
Երրորդ՝
մեք
չարչարանացն
Քրիստոսի
եւ
փառացն
հաղորդիմք.
եւ
նոքա
ոչ
զի
ոչ
ունին
մարմին
որք
չարչարին
եւ
փառաւորին։
Չորրորդ՝
զի
սուրբ
եկեղեցի՝
օրըստօրէ
յաւելու
ի
գոյացական
վարձս
իւր
առաքինութեամբ
եւ
ճգնութեամբ։
Եւ
նոքա
ոչ
կարեն
յաւելուլ.
այլ
զոր
ունին
զպատիւ
ի
նոյն
մնան
անփոփոխ։
Այսպէս
եկեղեցի
սուրբ՝
առաւել
բարձրացաւ
ի
յերկիր
քան
զհերշտակս
ի
յերկինս։
Եւ
զայս
բարձրութիւնս՝
այժմ
ունինմ
հաւատով.
եւ
յետ
մահու
հոգւով.
եւ
յետ
յարութեանն՝
հոգւով
եւ
մարմնով
յերկինս։
Եւ
այս
ամենայն
մեծամեծ
բարեաց
եւ
անասելի
պարգեւաց՝
պատճառ
եղեւ
կոյսն
Աստուածածին.
որ
սուրբ
եւ
անապական
ծննդեամբ
ծնաւ
զՈրդին
Միածին.
վասն
որոյ
ասէ
Սողոմօն։
(Պարտէզ
փակեալ
եւ
աղբիւր
կնքեալ։)
Այս
առաջինն
ի
կարճոյ։
*Երկրորդ
գիտելի
է՝
զի
բանս
այս
զանազան
մտօք
իմանի։
Եւ
ասեմք
վեց
կերպիւ։
Նախ
առ
մեզ
աղբիւր՝
զմաց
զօրութիւնն
է
իմանալ.
յորժամ
ի
բարի
գործն
շարժիմք
եւ
յօժարիմք,
յայնժամ
կնքեալ
է
առ
մեզ.
իսկ
յորժամ
ի
չար
խորհուրդն
յօժարիմք,
աղբիւր
մտաց
մերոց
վատնի
եւ
արտաքս
հոսի
ի
փուշ
մեղացն
եւ
կորնչի։
Եւ
պարտէզ
է
զանազան
առաքինութիւնն
մեր.
պահք՝
աղօթք՝
ողորմութիւն,
եւ
այլք.
որովք
հաճոյանամք
Աստուծոյ
եւ
հրեշտակաց
նորա։
Եւ
փակեալ
է՝
որ
ոչ
լինի
կեղծեօք
եւ
ի
ցոյցս
մարդկան.
որպէս
Քրիստոս
հրամայէ։
(Մուտ
ի
սենակ
քո.
եւ
փակեա
զդուռն
Քո.
եւ
հայրն
քո
որ
տեսանէ
ի
ծածուկ,
հատուսցէ
քեզ։)
Կամ
այն
է
փակելն՝
որ
զփուշ
մեղացն
սերմանեալ
սատանայի
ի
հոգիս
մեր,
քակեմք
եւ
ի
բաց
ձգեմք
եւ
արգիլեմք՝
որ
այլ
ոչ
բուսանի
ի
մեզ։
Երկրորդ՝
պարտէզ
են
զագայութիւնք
մարմնոյս
բարեբերք.
զի
աչօք
զբարին
տեսանեմք.
եւ
ականջովք
լսեմք.
եւ
լեզւաւ
զբարին
խօսիմք.
երւ
ձեքօք
զբարին
գործեմք։
Փակել
պարտ
է
զսոսա
ընդդէմ
չարին.
որ
ոչ
սերմանէ
սատանայ
զորոմն
ի
վերայ
բարի
սերմանցն.
որպէս
Տէրն
հրամայէ.
(ի
քուն
լինիլ
մարդկան,
եկն
թշնամին
եւ
ցանեաց
զորոմն
ի
վերայ
բարի
սերմանցն։)
Եւ
աղբիւր
է
խոհեմութիւնն.
ի
ներքուստ
կնքելի
է.
զի
մի
պղտորեսցի
չար
խորհրդով.
որպէս
ակն
աղբերն
յորժամ
պղտորի՝
ապականէ
զպարտէզն։
Այսպէս
հրամայէ
Քրիստոս
թէ՝
(ի
սրտէ
գան
խորհուրդք
չարութեան.
պոռնկութեան,
սպանութեան,
եւ
այլն.
եւ
պղծեն
զմարդն։)
Երրորդ՝
պարտէզն
յոլով
բարճարով
եւ
ծաղկով
է
բուսեալ.
եւ
մեզ
պարտ
է
ստանալ
զանազան
առաքինութիւնս.
հաւատ,
յոյս,
սէր,
արիութիւն,
արդարութիւն,
եւ
այլն։
Եւ
աղբիւր
է
վարդապետութիւն
սուրբ
հոգւոյն։
Եւ
սոքա
ունին
փակ
եւ
կնիք
զօրէնս
եւ
զմարգարէս։
Եւ
ոչ
է
պարտ
քան
զնոսա
արտաքս
ելանել.
այլ
զոր
ինչ
օրէնք
եւ
մարգաէք
եւ
սուրբ
վարդապետք
հարմայ
են՝
զնոյն
պարտ
է
առնելլ
վարդապետել.
երւ
ոչ
մտացածին
բանիւք
այլանդակ
խօսիլ
կամ
գործել.
եթէ
զբանս
եւ
եթէ
զգործս։
Այն
է
փակելն
եւ
կնքելն՝
զի
պարտ
է
որ
Տէր
պարտիզին
եւ
նորա
բարեկամքն
վայելեն՝
ուտեն
եւ
ըմպել.
եւ
ոչ
օտար
խոզքն
թաւալին
եւ
կոխեն։
Չորրորդ՝
պարտէզ
է
կերակրելի
սուրբ
մարմինն
եւ
արիւնն
Քրիստոսի.
փակել
պարտ
է
յանարժանիցն.
եւ
արժանաւորացն
բանալ.
ըստ
այնմ,
(մի
տայք
զսրբութիւն
շանց.
)
եւ
աղբիւր
է
իմաստութիւնն
Աստուծոյ
եւ
աւետարանն
սուրբ։
Կնքել
պարտ
է
ի
մէջ
հաւատացելոց.
(եւ
մի
արկանել
զմարգարիտնն
խոզաբարոյիցն.
)
որք
առ
ոտն
կոխեն
եւ
արհամարհեն
զսուրբ
գիտութիւնն։
Հինգերորդ՝
պարտէզ
փակեալ
եւ
աղբիւր
կնքեալ
էր
մարդեղութիւն
բանին
Աստուծոյ.
զի
ոչ
հրեշտակք՝
եւ
ոչ
մարդիկ
կարեն
իմանալ.
ըստ
այնմ.
(խորհուրդն
որ
ծածկեալ
էր
յաւիտեանց
եւ
յազգաց.
)
եւ
փակն
եւ
կնիքն
այն
է՝
որ
ի
մարգարէսն
եւ
յօրէնսն
ծածկապէս
յայնեցաւ.
օրինակաւ
եւ
ծածուկ
խորհրդով.
որպէս
Մովսէս
զմորենին
վառեալ
ետես
յօրինակ
սուրբ
կուսին.
եւ
գաւազանն
սքանչելիս
առնէր
յօրինակ
սուրբ
խաչին։
Եւ
Աբրահամ
ետես
զխոյն
կախեալ
զծառոյն
յօրինակ
պատարագին
Քրիստոսի.
այսպէս
եւ
ամենայն
մարգարէքն
օրինակաւ
եւ
ծածուկ
խօսեցան։
Երւ
այժմ
յեկեղեցի
տնօրէնութիւնն
Քրիստոսի
կնքեալ
է
եւ
փակեալ
երեք
կերպիւ։
Նախ՝
փակեալ
է
յօտաւորաց
եւ
յանարժանից
գիտութիւնն
Քրիստոսի։
Երկրորդ՝
փակեալ
է
եւ
կնքեալ.
զի
առ
մեզ
պահեմք
ամրացեալ.
(զի
խորհուրդ
իմ
ինձ
եւ
իմոցն
ասէ։)
Երրորդ՝
այն
է
փակն
եւ
կնիքն
զի
թէպէտ
իմաստութիւնն
Աստուծոյ
եւ
շնորհքն
բղխին
ի
մարդիկ,
այլ
ոչ
պակասին
եւ
ոչ
աւելանին.
այլ
կնքեալ
կան
ի
նոյնութեանն։
Տես
զմկրտութեանն
շնորհ.
տես
զպատարագն
որ
յամենայն
տեղիս
մատուցանի
մի
եւ
նոյն
մարմինն
Քրիստոսի.
այսպէս
եւ
զայլսն
իմա։
Վեցերորդ՝
զսուրբ
կոյսն
Աստուծածին՝
ասէ
պարտէզ
փակեալ.
որպէս
եդեմ
դրախտն
որ
հրեղէն
սրովն
փակեցաւ
ի
յանբան
անասնոցն
եւ
ի
չարացն։
Այսպէս
եւ
սուրբ
կոյսն՝
ի
հոգւոյն
սրբոյն
ամրացաւ.
զի
արկած
չարին
ոչ
կարաց
մտանել
ի
նա.
ոչ
հոգեկան,
եւ
ոչ
մարմնական։
Եւ
աղբիւր
կնքեալ՝
զի
ջրհոր
եղեւ
կենդանի
ջրոյն.
միայն
բանին
Աստուծոյ
բացեալ
եւ
կնքեալ.
այսինքն,
զի
էջ
Բանն
Աստուած
ի
կուսական
արգբանդն.
եւ
առանց
սերման
մարմնացաւ
եւ
ծնաւ
մարմնով.
եւ
նշան
կուսութեանն
անխախտելի
մնացեալ։
Չայսմանէ
եւ
Էզէկիէլ
ասէ.
(Դուռնս
այս
փակեալ
կացցէ.
եւ
ոչ
ոք
մտցէ
եւ
ելցէ՝
բայց
միայն
Տէր
Աստուածն
Իսրայէլի։)
Եւ
բազում
կերպիւ
է
իմանալ
զդուռն։
Նախ՝
դուռն
կոչէ
զտնօրէնութիւնն
երեք
կերպիւ։
Առաջին՝
զի
նովաւ
եմուտ
Բանն
Աստուած
ի
բնութիւնս
մեր.
եւ
յօրինեաց
զմեզ։
Երկրորդ՝
զի
նովաւ
մտանեմք
ի
գիտութիւն
աստուածութեան
նորա։
Երրորդ՝
զի
նովաւ
մտանեմք
յերկինս՝
եւ
առ
հայր
ելանեմք.
որպէս
ասէ.
(ես
եմ
դուռն.
եթէ
ոք
մտցէ
ընդիս՝
մտցէ
եւ
ելցէ
եւ
ճարակ
գտցէ։)
Երկրորդ
կերպիւ՝
դուռն
է
գթութիւնն
Աստուծոյ.
զի
ոմանց
բանայ.
եւ
ոմանց
փակէ.
որպէս
ասէ.
(իմաստունք
մտին
եւ
փակեցաւ
դուռն։)
Երրորդ՝
եկիրս
դուռն
է
երկնից.
եւ
եկեղեցիս
վերին
Սիօնի։
Զի
նախ
աստ
գամք.
եւ
ապա
անդ
ելանեմք։
Չորրորդ
կերպիւ՝
դուռն
կոչէ
զկոյսն
Մարիամ.
զի
Բանն
Աստուած
էջ
նախ
եւ
բնակեցաւ
ի
նմա.
եւ
ապա
ի
նմանէ
մարմնով
երեւեցաւ
մեզ։
Այս
երկրորդ
գլուխն՝
զի
դուռն
ախեալ
եւ
պարտէզ
փակեալ
կոչի
Աստուածածին
կոյսն։
*Երրորդն՝
եւ
յայլ
ուր
պարտէզ՝
ցեկեղեցի
կոչէ
ասելով։
(Արի
հիւսիս.
եւ
եկ
հարաւ.
շնչեա
ի
պարտէզ
իմ.
եւ
բուրեսցին
խունկք։)
Պարտէզն՝
նշանակէ
զեկեղեցի
սուրբ՝
որք
են
հաւատացեալ
ժողովուրդք.
զի
են
տեղի
հանգստեան
Աստուծոյ։
Որք
ի
ջուրս
աւազանին
տնկեցան.
եւ
աւետարնին
վարդապետութեամբ
ոռոգին.
եւ
ծաղկեալ
են
հաւատովք.
եւ
զուարճացեալ
յուսով.
եւ
աճեցեալ
սիրով.
եւ
իբրեւ
զխունկ
անուշահոտ՝
ունին
զանազան
առաքինութիւնս
մարմնավւորս։
Իսկ
հողմն
հիւսիսի՝
զփորձութիւնս
սատանայի
նշանակէ.
եւ
հողմն
հարաւոյ՝
զշնորհս
հոգւոյն
սրբոյ.
այսպէս։
Հիւսիսային
կողմն՝
խաւար
է
եւ
ցուրտ.
զի
հեռի
է
յարեգականէն.
նշանակէ
զսատանայ՝
որ
խաւար
է
եւ
չար.
զի
զրկեալ
է
յիմանալի
լուսոյն
Աստուծոյ
եւ
ի
բարւոյն.
եւ
բարձրացեալ
է
հպարտութեամբ
որպէս
զլերինս
հիւսիսոյ.
եւ
յորս
մերձենալ՝
ի
լուսոյն
զրկէ
եւ
խաւարէ.
եւ
ի
բարւոյն
փոխէ.
եւ
զչարն
տայ
գործել.
եւ
հպարտութեամբն
ընկենու
ի
դժոխս
որպէս
ինքն
անկաւ։
Եւ
հողմն
հիւսիսոյ՝
վեց
ազգ
վնասէ
զերկիր։
Նախ՝
կարկուտ
բերէ։
Երկրորդ՝
ձիւն։
Երրորդ՝
ցուրտ։
Չորրորդ՝
սառն։
Հինգերորդ՝
պակասէ
զջերմութիւն։
Վեցերդ՝
անպտղութիւն
գործէ։
Եւ
զայսոսիկ
գործէ
սատանայ։
Նախ՝
զկարկուտ
բարկրութեանն
շարժէ.
եւ
այնու
հարկանէ
զմարդ
բանիւ
եւ
գործով։
Ապա
զձիւն
զանազան
փորձութեան
մեղաց
ի
վերայ
բերէ
մարդոյ.
ապա
զսառն
կռապաշտութեան
եւ
պնտութեան
դնէ
ի
սիրտ
մարդոյ.
եւ
զցուրտ
ատելութեան.
որ
ատէ
զընկերն
եւ
զբարի
խրատ.
ապա
պակասէ
ի
սիրոյն
Աստուծոյ
եւ
յարքայութենէն.
եւ
յամենայն
բարի
գործոց
անպտուղ
առնէ։
Վասն
այն
պարտ
է
աղաչել
զԱստուած՝
զի
պեռացուսցէ
զսատանայ
եւ
զամենայն
փորձութիւնս
նորա։
Իսկ
ընդդէմ
այսմ՝
հարաւակողմն
լոյս
է
եւ
ջերմ
եւ
խոնարհ։
Նշանակէ
հոգւոյն
սրբոյս՝
որ
լոյս
է.
եւ
լուսաւորէ
զհոգիս.
եւ
ջերմն
սիրով
կապէ
առ
Աստուած.
եւ
խոնարհութեամբ
իջանէ
առ
մեզ.
եւ
տայ
զանազան
շնորհս։
Եւ
որպէս
հողմն
հարաւոյ
վեց
իր
գոծէ։
Նախ՝
զսառն
հալէ։
Երկրորդ՝
զցուրտն
հերքէ։
Երրորդ՝
զջերմութիւն
ի
յերկիր
տնկէ։
Չորրորդ՝
գարուն
բերէ։
Հինգերորդ՝
անձրեւ
բերէ։
Վեցերորդ՝
ի
ծաղիկ
եւ
ի
պտուղ
շարժէ։
Այսպէս
ուր
իջանէ
հոգին
սուրբ՝
նախ
զսառն
մեղաց
ե
անհաւատութեան
հալե.
ըստ
այնմ,
(շնչեսցեն
հողմք
եւ
գնասցեն
ջուրք.
)
այսինքն,
զի
յորժամ
հողմն
սուրբ
հոգւոյն
շնչէ՝
հոգիք
մարդկան
արձակին
ի
կապից
մեղաց.
եւ
խառնին
ի
հանդերձեալ
կեանս։
Երկրորդ՝
բառնայ
զցրտութիւն
ատելութեան,
որք
ունին
առ
միմեանս
եւ
առ
Աստուած։
Երրորդ՝
զջերմութիւն
սիրոյն
հաստատէ
ի
սիրտս
մեր՝
որով
սիրեմք
զԱստուած
եւ
զընկերս։
Չորրորդ՝
գարուն
առնէ
հոգւոց.
եւ
նորոգէ
ի
հնութենէ
մեղաց.
ըստ
այնմ,
(առաքես
զհոգի
քո
եւ
ստանաս
զնոսա.
եւ
նորոգես
զերեսս
երկրի։)
Հինգերորդ՝
տայ
զանձրեւ
զանազան
շնորհաց.
ըստ
այնմ,
(ումեմն
ի
հոգւոյն
տուեալ
է
բան
իմաստութեան.
եւ
այլում
գիտութեան,
եւ
բժշկութեան,
եւ
այլն։)
Վեցերորդ՝
ի
ծաղիկ
հաւատոյ
եւ
ի
պտուղ
բարեգործութեան
շարժէ
զհոգիս.
զի
ամենայն
բարի
գործոց
եւ
առաքինութեանց
պտղաբերիչ
է
հոգին
սուրբ.
վասն
այն
հարսնացեալ
եկեղեցի
սուրբ՝
աղօթէ
առ
Աստուած
ասելով։
(Արի
հիւսիս.
եւ
եկ
հարաւ.
շնչեա
ի
պարտէզ
իմ։)
Իսկ
նախ՝
պարտէզ
եղեն
առաքեալքն.
զի
նախ
ընկալան
զհոգին
սուրբ
յինքեանս.
եւ
ապա
ի
մեզ
բուրեցին
զանուշահոտ
քարոզութիւնն
հոգւով
սրբով.
եւ
տնկացին
պարտէզ
յեկեղեցիս
սուրբ։
Եւ
այն
որ
ասէ.
(էջ
ի
պարտէզ
իւր.
)
այսինքն,
յիւր
ձեռագործ
ստեղծւածն
եւ
յիւր
պատկերն.
որ
է
սուրբ
կոյսն
Մարիամ։
Եւ
դարձեալ՝
պարտէզ
գերեզմանին
ասէ
ուր
եդաւ
Քրիստոսի։
Եւ
կամ
հանապազ
առ
մեզ
իջանէ
ի
սիրտս
սրբոյս.
ըստ
այնմ,
(ես
եւ
հայր
առ
նա
եկեսցուք.
եւ
օթեւանս
առ
նմա
արասցուք։)
Այս
երրորդ
գլուխն
վասն
եկեղեցւոյ։
*Եւ
չորրորդ
գլուխն
վասն
փոխման
Տիրամօրն
ասէ։
(Պարտէզ
փակեալ
եւ
աղբիւր
կնքեալ։)
Զի
ի
բոլոր
կեանս
իւր՝
բոլոր
մարդովն՝
այսինքն,
հոգւով
մարմնով՝
մտօք
եւ
զգայութեամբ՝
ամրացեալ
էր
եւ
կնքեալ
անմտանելի
չարին։
Այլ
առաւել
նկատէ
բանս
այս
ի
վերայ
փոխումն
Տիրամօրն,
յորժամ
պարտէզն
զանազան
բարութեամբ
լի՝
եւ
աղբիւրն
յորդառատ
շնորհաց
փակեցաւ
եւ
կնքեցաւ
ի
գերեզմանի։
Զի
այսպէս
է
պատմութիւնն։
Եթէ
սուրբ
Կոյսն
Մարիամ,
դուստրէր
Յովակիմայ
եւ
Աննայի.
ի
թագաւորական
ցեղէ.
եւ
յազգէ
Դաւթի
ըստ
հօրն
Յովակիմայ։
Եւ
ըստ
մօրն՝
յազգէ
քահանայիցն
ի
ցեղէն
ղեւեայ
դուստր
մաթան
քահանայի
ի
Բեթղէհէմէ։
Բայց
ինքն
սուրբ
Կոյսն՝
էր
ամլութեան
ծնունդ.
եւ
աւետեաց
զաւակ
ի
ծնողաց
իւրոց։
Երից
ամաց
եղեալ՝
տարան
զնա
ի
տաճարն
սուրբ.
եւ
անդ
կայր
իբրեւ
զանբիծ
աղաւնի
մինչ
ի
չորեքտասան
ամն
որ
յանձնեցաւ
յարդարն
եւ
ի
պարկեշտ
ծերունին
Յովսէփ։
Եւ
եկաց
ի
Նազարէթ
ի
տանն
Յովսէփայ
ամիսս
երիս.
եւ
ետ
հրեշտակապետն
զողջոյնն
Մարիամու.
եւ
ի
հնգետասան
ամի
իւրոյ՝
ծնաւ
զմարդացեալն
Աստուած
զՏէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս։
Եւ
կացեալ
ընդ
փրկչին
զամս
երեսուն
եւ
երեք.
եւ
ի
խաչին
յանձնեաց
զմայրն
իւր
ի
Կուսանն
Յօհաննէս
աւետարանիչն։
Եւ
նա
սպասաւորեաց
նմա
եկիւղիւ
զամս
երկոտասան։
Եւ
ամք
կենաց
նորա
յերկարեալ
ի
մարմնի
ամս
վաթսուն
այսպէս։
Զի
հնգետասան
ամաց
ծնաւ
զորդին
Աստուծոյ.
եւ
երեսուն
եւ
երեք
ամ
կենարարին՝
որ
լինի
քառասուն
եւ
ութն
ամ.
եւ
յետ
խաչին
Քրիստոսի՝
երկոտասան
ամ.
որ
լինի
վաթսուն.
եւ
վերափոխի
առ
Որդին
իւր
Միածին։
Եւ
յայսմանէ
կանոնեալ
է
ի
մէջ
պաւատացելոց՝
զի
այր
մարդ
յամենայն
աւուր
երեսուն
եւ
վեց
ծունր
կրկնեսցէ
ի
փառս
Քրիստոսի.
երեսուն
եւ
երեք
ըստ
ամաց
կենարարին
որ
յաշխարհի
կացեալ.
եւ
երեք
ի
դէմս
Սրբոյ
Երրորդութեանն։
Նմանապէս
կանոնեալ
է՝
զի
կին
մարդ
յամենայն
աւուր
վաթսուն
ծունր
կրկնեսցէ
ի
պատիւ
եւ
ի
բարեխօսութիւն
սուրբ
Աստուածածին.
որ
վաթսուն
ամ
կեցեալ
ի
մարմինի,
վերափոխի
հոգւով
ի
չնաշխարհիկն,
ի
գերաշխարհայնոցն
կայանս,
յարքայութիւն
արքային
որդւոյ
իւրոյ
եւ
Աստուածն
մերոյ։
Եւ
մարմինն
Աստուածընկալ՝
պատեալ
յառաքելոցն
եւ
եդեալ
ի
գերեզմանի
ի
գեթսամանի,
ջահիւք
եւ
լապտերօք
ի
ձորն
ջահից
կոչեցեալ։
Եւ
սիւն
լուսոյ
եւ
շող
եկնային
ի
վերայ
իջեալ
ի
բարձանց՝
ակներեւ
ամենայն
տեսողաց
մինչեւ
յերիս
աւուրս։
Եւ
խաւարեալ
ընդ
լուսոյն
զօրաց
լուսեղինացն
զերգս
հոգեւորականս,
որք
գովէին
օրհնէին
մեծարէին,
եւ
մեծացուցանէին
անճառելի
ձայնիւ
զմարմինն
տիրակիր
Աստուածածին
Կուսին։
Եւ
Երրորդումն
աւուր
յարուցեալ
ըստ
Միածնի
որդւոյն
իւրոյ՝
երկնառաք
լուսովն
եւ
դասիւք
հրեշտակացն
վերանայ
յարքայութիւնն
արքայ
որդւոյն,
զանմահականն
առեալ
թագաւորութիւնն
անսպառ
յաւիտենիւ։
Անցեալ
ընդ
ամենայն
զգալի
եւ
իմանալեաց
աշխարհն՝
եւ
յԱստուածականն
հասեալ
խորան
ի
սուրբն
սրբոց
կոչեցեալ.
ի
ներքին
կողմն
վարագուրին
յանճառելի
փառս,
եւ
յանգրաւակն
պատիւս։
Բարեխօս
խոստովանողացս
զնա
Աստուածածին.
եւ
զՈրդի
նորա
Աստուած
ճշմարիտ։
Զի
բարեխօսութեամբ
ամենասրբուհւոյ
Աստուածածին՝
որոյ
այսօր
է
յիշատակ
փոխման՝
անմեկնելի
եւ
անփոխադրելի
մնասցէ
ի
մէնջ
անբովանդակելի
շնոհն
նորա։
Զի
որպէս
համբարձաւ
Աստուածն
մեր
Քրիստոս
առաջի
տեսութեան
աշակերտացն՝
եւ
ընդ
մեզ
է
ստուգապէս
զամենայն
աւուրս
որպէս
ասաց.
(ես
ընդ
ձեզ
եմ
զամենայն
աւուրս)
աներեւութապէս.
զի
տանիլ
կարասցէ
աշխարհ։
Նոյնպէս
եւ
մայրն
իւր
վերացեալ
եւ
փոխեալ
յերկինս,
ընդ
մեզ
է
ի
Տեառն
տուեալ
պարգեւօքն։
Վասն
որոյ
անւամբ
եւ
ներգործութեամբ
ի
խաչ
եւ
յեկեղեցիս
եւ
ի
կենդանագիրս
իւր՝
յոգիւ
եւ
ի
սիրտս
եւ
ի
շրթունս
հաւատացելոց
է՝
եւ
խոստովանողացս
զնա
Աստուածածին.
վասն
որոյ
յամենայն
ամի
շրջագայութեան՝
զնոյն
օր
վերափոխմանն
տօնեմք
ցնծութեամբ
եւ
հսկմամբ.
պահօք
եւ
աղօթիւք.
եւ
օրհնութեաբ
եւ
երգօք
հոգեւորօք։
Որպէս
յայնմ
աւուր
դասք
առաքելոցն
համահաւաքեալ
հանդերձ
հրեշտակօք՝
ուղարկաւորք
լինիմք
վերափոխման
Աստուածածնին,
բերելով
ի
մեզ
զառատ
պարգեւացն
Աստուծոյ
զքաղցրութիւն
զքաւութիւն
եւ
զթողութիւն
մեղաց։
Այլեւ
զորդէգրութեան
պատիւ
հօրն
երկնաւորի.
եւ
զեղբայրակցութիւնն
որդւոյն
միածնի.
եւ
զտաճարակցութիւն
հոգւոյն
սրբոյ։
(Որով
աղաղակեմք
աբբա
հայր.
եւ
լինիմք
ժառանգք
Աստուծոյ.
եւ
ժառանգակիցք
Քրիստոսի։)
Եւ
որպէս
քաղցրացոյց
Տէրն
մեր
զդառնութիւն
մահու
կամաւորաբար
ճաշակելով
զնա
իբրեւ
զգինի
ուրախարար.
այսպէս
եւ
զմայրն
իւր
ոչ
խնայեաց
ի
նմանէ.
այլ
արար
զնա
իւր
մահակից
եւ
գերեզմանակից.
եւ
վերացմանն
կցորդ
եւ
յարութեանն
հաղորդ
եւ
փառացն
ժառանգորդ։
Նոյնպէս
եւ
մեզ
զդժուարինն
ի
դիւրինն
արասցէ.
եւ
զառապարն
ի
հարթս
ճանապարհաց.
առանց
երկիւղի
եւ
զարհուրանաց
անցուսցէ
ընդ
այսս
չարութեան
որք
ի
ներքոյ
երկնից,
հայելով
ի
Տէրն
մեր
եւ
ի
մայրն
իւր
եւ
յամենայն
սրբոյս։
Այլեւ
ուղղափառ
հաւատով
եւ
բարի
գործով
եւ
սրբութեամբ
սրտի
առ
Աստուած
եւ
առ
մարդիկ,
գնասցուք
ի
Տէր
անմոլար
ուղէգնացութեամբ
ի
հաճոյսն
Աստուծոյ,
բարեխօս
ունելով
զօրհնեալն
ի
կանայս
զամենասուրբ
զԱստուածածինն։
Զի
տացէ
աշխարհի
խաղաղութիւն.
քրիստոնէից
միաբանութիւն.
եկեղեցականաց
բարեկարգութիւն
եւ
զգուշութիւն։
Աշխարհականաց
երկիւղ
եւ
լսողութիւն։
Անմեղաց
պահպանութիւն
եւ
փրկութիւն։
Մեղաւորաց
դարձ
եւ
ապաշխարութիւն։
Մեծատանց
քաղցրութիւն
եւ
ողորմութիւն
առ
աղքատաց։
Նեղելոց
եւ
տնանկաց
համբերութիւն
եւ
ազատութիւն։
Գերեաց
արձակումն
եւ
խաղաղութիւն։
Օդոց
բարեխառնութիւն.
անդաստանաց
պտղաբերութիւն։
Այլեւ
ննջեցելոցն
հանգիստ
եւ
ողորմութիւն.
եւ
յաւիտենից
պսակացն
արժանաւորութիւն։
Եւ
երախտաւորացն
մերոց
դարձւած
եւ
բազմապատիկ
փոխադարձութիւն։
Եւ
տօնողացս
զմեծապայծառ
տօն
ջահաւորեալ
Աստուածածին
կուսին,
եւ
երգեցողացս
զքարոզս
բանից,
ընթերցողաց
եւ
սրտի
մտօք
լսողաց,
յիշատակ
առ
Տէր
եղիցի։
Այլեւ
քաւութիւն
եւ
թողութիւն
եւ
անյիշութիւն
մեղաց
եւ
յանցանաց.
որ
ի
ժամանակս
մեր
ի
խորհուրդս
ի
միտս
եւ
յոգիս
ի
բանս
եւ
ի
գործս
եւ
ի
մարմինս,
մաքրութիւն
եւ
յստակութիւն
ողորմութեամբ
եւ
գթութեամբ
Քրիստոսի
Աստուծոյ
մերոյ։
Որում
փառք
եւ
զօրութիւն
եւ
իշխանութիւն՝
պատիւ
եւ
երկրպագութիւն
ընդ
Հօր
Իւրում
եւ
Ամենասուրբ
Հօգւոյն,
յաւիտեանս
յաւիտենից
ամէն։
Նորին
քարոզ
վասն
Ծննդեան
սուրբ
Կուսին
ի
Յովակիմայ
եւ
յԱննայէ.
որ
յետ
փոխմանն՝
ի
սեպտեմբերի
ութն
տօնեմք.
ի
բանն
որ
ասէ։
(Հոգին
Սուրբ
եկեսցէ
ի
քեզ.
եւ
զօրութիւն
բարձրելոյն
հովանի
լիցի
ի
վերայ
քոյ։)
Ղուկ.
1.
35։
(Գլուխ.
ՃԼԵ)
Զամենաշնորհ
եւ
զտօնելի
աւուրս
ծննդեան
ծնողին
Ատուծոյ՝
որ
սկիզբն
է
ամենայն
եկեղեցական
տօնից,
աստուածային
հոգին
ի
ձեռն
Սողոմօնի
դրուատէ։
(Ի
պտղոյ
արդարութեան՝
բուսանի
ծառ
կենաց։)
Ծառ
կենաց՝
նոյն
ինքն
աստուածածին
է.
որ
պտղաբերեաց
մազ
զկենաց
պտուղն
զՔրիստոս.
որպէս
ասէր.
(ես
եմ
կեանք.
եւ
որ
ուտէ
զմարմինն
իմ,
կեցցէ
յաւիտեան։)
Եւ
այս
վասն
բազում
օրինակի։
Նախզի՝
ծառ
եւ
պտուղ
էր՝
որ
պատճառ
եղեւ
մեզ
մեղաց
եւ
մահու.
ծառն
եւ
պտուղն
լիցի
մեզ
պատճառ
կենաց
եւ
արդարութեան։
Երկրորդ՝
որպէս
առ
Աբրահամ
ծառն
ի
Սաբեկայ
ծնաւ
զաննմանն
իւր
զգառն՝
եւ
կեցոյց
զԻսահակ.
այսպէս
եւ
կոյսն
մայր
ծնաւ
զաննմանն
իւր
զԱստուած
մարդացեալ.
եւ
ապրեցոյց
զմեզ
եւ
զաշխարհս։
Երրորդ՝
որպէս
գաւազանն
Ահարօնի
առանց
խոնաւութեան
ծաղկեցաւ՝
եւ
պտուղ
եբեր
զարքայականն
ընկոյզ.
այսպէս
եւ
կոյսն
սուրբ
ի
ցեղէ
նորին
առանց
սերման
ծաղկեցաւ
զծաղիկն
տիեզերաց.
եւ
պտղաբերեաց
զկերակրիչն
ամենայն
աշխարհաց։
Չորրորդ՝
առ
Մովսէսիւ
մորենին
վառեալ
եւ
անկէզ
մնացեալ.
այսպէս
եւ
կոյսն
Մարիամ՝
զհուրն
Աստուած
յարգանդի
տարեալ
եւ
անկիզելի
պահեալ։
Հինգերորդ՝
ծառ
կոչէ
զնա
եւ
մարգարէն
Դաւիթ։
(Որ
զպտուղ
իւր
ի
ժամու
տացէ.
եւ
տերեւ
նորա
ոչ
թափեսցի։)
Որ
ընդ
անժամ
ճաշակել
պտղոյն
ետ
զպտուղն
Քրիստոսի
ի
ժամու։
Եւ
որպէս
ծառն
որ
տայ
զպտուղն՝
յետոյ
դեղնի
եւ
թօթափի
տերեւն.
այսպէս
կին
յորժամ
ծնանի
զմանուկն,
թառամի
կուսութիւնն։
Իսկ
Տիրամայրն
ծնեալ
զՔրիստոս,
անլուծանելի
մնաց
կուսութիւնն։
Զի
(աղբիւր
կնքեալ
եւ
պարտէզ
փակեալ
կոչեցաւ։)
Վեցերորդ՝
Եսայի
ասէ
վասն
սրբուհւոյ
կուսին։
(Բղխեսցէ
գաւազան
յարմատոյն
յԵսսեայ.
)
զի
որպէս
գաւազան՝
տկարացեալ
բնութեանս
մերոյ
եղեւ
կանգնումն։
(Եւ
ելցէ
ծաղիկ
ի
նմանէ.
)
վասն
սուրբ
կուսութեանն՝
զտիրական
ծնունդն
անւանէ։
Եօթներորդ՝
ծառ
կենաց
եւ
պտուղ
արդարութեան
բուսեալ
զայն
ցուցամնէ՝
որպէս
ամենայն
պտուղ
սերմանեալ՝
զնմանն
իւր
ծառ
բուսուցանէ.
այսպէս
եւ
յառաջին
արդարոցն
յԱբրահամէ
ի
Դաւիթէ
եւ
յայլ
մարգարէիցն
հաւատք
եւ
գործք
առաքինութեան՝
զնա
բուսուցին
կենաց
ծառ.
որ
ետ
մեզ
զպտուղն
արդարութեան
զՔրիստոս.
(որք
ի
նա
օրհնեցան
ամենայն
ազգք
երկրի։)
Ութներորդ՝
ծառ
եւ
պտուղ
կոչէ.
զի
որպէս
ծառն
անսերմն
յղանայ
եւ
առանց
ապականութութեան
ծնանի
պտուղ.
այսպէս
եւ
ն
անսերմն
յղացաւ
զԲանն
Աստուած.
եւ
անապական
կուսութեամբ
ծնաւ
զՏէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս։
Իններորդ՝
որպէս
ամենայն
ծառ
ի
յերկրի
արմատացեալ,
ի
վեր
առ
երկինս
ունի
զծկտումն։
Այսպէս
եւ
կոյսն
սուրբ՝
ի
բանական
երկրէ
բուսեալ.
եւ
եկնային
խոկմամբ
զարգացեալ.
եւ
ցօղովն
արդարութեան
առ
լցեալ.
որպէս
ասէ
Դաւիթ.
(ճշմարտութիւն
յերկրէ
բուսաւ.
արդարութիւն
յերկնից
երեւեցաւ։)
Տասներորդ՝
ծառ
կենաց
կոչէ
զԱստուածածին
կոյսն.
զի
կենդանի
ծառն՝
ունի
հովանի
եւ
ծաղիկ
եւ
է
պտուղ
եւ
կանաչագեղ։
Այսպէս
եւ
կոյսն
սուրբ
ի
տապոյ
առաջին
խորշակէն
զովացոյց
զմեզ
եւ
զհոտ
անուշ
բուրեաց
աշխարհի.
եւ
բոլորից
զպտուղն
անմահութեան
պարգեւեաց։
Եւ
այս
միշտ
յարազուարճ
բերկրանօքտ
եւ
յաւիտենական
կենօք։
Վասն
որոյ
հոգին
սուրբ՝
լեզուաւն
Սողոմօնի
կոչէ
զնա։
(Ծառ
կենաց
ի
պտղոյ
արդարութեան
բուսեալ։)
Այսինքն,
յարդար
ծնողացն
Յովակիմայ
եւ
յԱննայէ.
որ
արդար
օրինօք
եւ
արդար
գործովք
էին
արդարացեալք։
Եւ
պտղաբերեցին
այսօր
զբոյսն
սուրբ.
զփոխարէնն
եւ
զպտուղն
ամենայն
մարգարէից
եւ
արդարոց։
Եւ
համաձայնեալ
նմա
հրեշտակապետն
Գաբրիէլ
ասէ։
(Հոգին
սուրբ
եկեսցէ
ի
քեզ.
եւ
զօրութիւն
բարձրելոյն
հովանի
լիցի
ի
վերայ
քոյ։)
*Եւ
արդ՝
երիս
իրս
ասելի
է
մեզ։
Նախ՝
վասն
ծնողաց
Աստուածածնին։
Երկրորդ՝
վասն
յղացման
նորին։
Երրորդ՝
վասն
ծննդեան
սրբուհւոյն։
*Եւ
զառաջինն
գիտելի
է՝
զի
ամենօրհնել
Աստուածածինն՝
դուստր
էր
Յովակիմայ
եւ
Աննայի։
Եւ
Յովակիմ
էր
ի
թագաւորական
ցեղէն
Դաւթի.
ըստ
որում.
(երդւաւ
տէր
Դաւթի
ճշմարտութեամբ.
եւ
ոչ
ստեաց
նմա.
ի
պտղոյ
որովայնի
նորա
նստուցանել
յաթոռ
նորա։)
Եւ
Աննա
մայր
նորա
էր
ի
քահանայական
ցեղէն.
դուստր
Մաթան
քահանայի։
Այս
Մաթան
քահանայ՝
բնակէր
ի
Բեթղէհէմ.
եւ
ունէր
երեք
դուստր։
Նախ՝
Մարիամ։
Երկրորդ՝
Սովիւէ։
Երրորդ՝
Աննա։
Մարիամ
ամուսնացաւ
ի
Բեթղէհէմ.
եւ
ծնաւ
զՍողոմի
զմանկաբարձն
Յիսուսի.
ոչ
որ
մայր
եղեւ
որդւոցն
զԵբեթեայ.
զի
այն
Սողոմի
դուստր
էր
Յովսէփայ
Աստուածահօրն։
Եւ
սովիւ
է
ի
նոյն
Բեթղէհէմ
ծնաւ
զԵղիսաբէթ
զմայր
մկրտչին։
Իսկ
Աննա
ամուսնացաւ
ընդ
Յովակիմայ
ի
Գալիլեայ
ի
Նազարէթ.
եւ
ծնաւ
զԱստուածածինն
Մարիամ
ի
պրոպատիկէ
ի
տունն
Յովակիմայ.
եւ
անտի
տարեալ
եղեւ
ի
տաճարն
Տեառն։
Որպէս
զի
լիցի
կոյսն
Մայրամ
յազգէ
հարց
ի
թագաւորական
ցեղէ.
եւ
յազգէ
մօր
ի
քահանայից։
Զի
թէպէտ
փակեալ
էին
օրէնքն՝
եւ
երկու
ցեղքն
ոչ
խառնէին
ընդ
միմեանս.
սակայն
ղեւտացւոցն
ոչ
գոյր
ժառանգութիւն
եւ
բաժին։
Խառնէին
երբեմն
ընչ
թագաւորական
ազգն
Յուդայի.
որպէս
Ահարօն
ունէր
զդուստր
Ամինադաբայ
զքոյր
Նայասօն
իշխանին
Յուդայ.
այլեւ
Յովիդա
քահանայ
զդուստր
Յովրամայ
արքայի
զքոյրն
Ոքոզիայ։
Այսպէս
եւ
Յովակիմ
ի
Յուդայէ՝
էր
յազգէն
Դաւթի
երեսուն
եւ
ութներորդ
ի
թոռանցն
Նաթանայ
որդւոյն
Դաւթի.
որպէս
պատմէ
աւետարանն
Ղուկաս։
Եւ
էառ
զԱննա
զդուստր
Մաթան
քահանայի
ի
ցեղէն
դեւեայ։
Եւ
վասն
այն
խառնեցան
երկու
ցեղքն.
զի
ծնեալն
ի
նոցանէ
ըստ
մարմնոյ
Քրիստոսի՝
մի
թագաւոր
եւ
քահանայ
լինէր.
ըստ
այնմ,
(դու
ես
քահանայ
յաւիտեան
ըստ
կարգին
Մելիսեդեկի։)
Եւ
թէ՝
(տացէ
նմա
զաթոռն
եւ
զփառս
թագաւորութեան
տանն
Դաւթի։)
Եւ
այսպէս
ունի
պատմութիւնն։
Եթէ
Յովակիմ
եւ
Աննա
արդարք
էին
եւ
անարատք
յամենայն
բծոյ
մեղաց.
ժիրք
գոլով
յաղօթս
եւ
ի
պահս.
եւ
կիրթ
օրինացն
Աստուծոյ։
Մեծատունք
յոյժ
եւ
ողորմածք.
որ
յամենայն
ամի
զամենայն
պտուղս
արդեանց՝
յերիս
մասունս
բաժանէին.
զմինն
տային
ի
տաճարն
Աստուծոյ
քահանայիցն.
եւ
զերկրորդն
աղքատաց
բաշխէին.
եւ
զերրորդ
մասն
ի
պէտս
իւրեանց
ընտանեաց
եւ
հիւրոց
առնէին։
Եւ
քսան
ամ
կացեալ
պարկեշտութեամբ
ոչ
լինէր
զաւակ
նոցա.
եւ
փակեալ
էին
ամլութեամբ.
զի
պարտ
էր
սքանչելեօք
ծնանիլ
ծնողին
Աստուծոյ։
Եւ
յամենայն
ամի
ելանէին
ի
տաճարն
պատարագօք
խնդրել
զաւակ.
զի
տացեն
զնա
նուէր
Աստուծոյ։
Եւ
յորժամ
մերձեցաւ
տօն
մեծ
նաւակատեաց
տաճարին
Աստուծոյ,
ընդդէմ
եկաց
նմա
քահանայապետն
Աբիաթար
եւ
ասէ.
չէ
արժան
քեզ
յառաջ
մատուցանել
զընծայս
Աստուծոյ.
զի
չունիս
զաւակ
ի
մէջ
Իսրայէլի։
Եւ
նա
գնաց
տրտմեալ
յանապատ.
եւ
արտասւօք
աղօթս
մատուցանէր
Աստուծոյ։
Եւ
երեւեցաւ
հրեշտակապետն
ի
տեսլեան
եւ
ասէ.
մի
տրտմիր
վասն
բանից
քահանային.
զի
արդար
է
դատաստանն
Աստուծոյ.
եւ
ոչ
մեղադրիս
դու
վասն
ակամայ
կրիցդ։
Յիշեա՝
զի
սառայ
ամուլ
եկաց
ամաց
իննսնից.
եւ
ապա
ծնաւ
զԻսահակ
զաւետեաց
որդին.
այսպէս
Ռեբեկայ
յերկար
ժամանակս
ամուլ
եկաց
եւ
ծնաւ
զՅովսէփայ։
Նոյնպէս
Սամփսոն
եւ
Սամուէլ
աւետեաց
էին
որդիք
ի
յամուլ
ծնողաց։
Այսպէս
եւ
ձեր
ամլութեամբ
փակիլդ
սքանչելօք
է։
Այժմ
լուաւ
Աստուած
աղօթից
քոց.
եւ
ծնանի
Աննա
քեզ
մանուկ՝
որ
կոչի
անուն
նորա
Մարիամ.
եւ
ի
մանկութեանն
ընծայեսցես
պարգեւ
Աստուծոյ
որպէս
խոստացար։
Այսպէս
երեւեցաւ
եւ
Աննայի.
եւ
ետ
զայ,
ս
աւետիսս
նմա։
Նախ
ել
Յովակիմ
ի
տաճարն
Աստուծոյ
պատարագօք.
եւ
ապա
էջ
ի
տուն
իւր.
եւ
հանգեաւ
առ
Աննա։
Եւ
յորժամ
լցան
աւուրքն,
ծնաւ
զամենօրհնեալ
ծնունդն.
եւ
անուանեաց
զնա
Մարիամ.
որ
է
լուսաւորեալ.
զի
լուսաւորեաց
զխաւարեալ
ազգ
մարդկան։
Եւ
յորժամ
Զ
ամսեայ
եղեւ,
կանգնեցաւ
Մարիամ.
եւ
քայլեաց
քայլս
եօթն.
եւ
դարձաւ
ի
գիրկս
մօրն։
Եւ
ասէ
կենդանի
է
Տէր.
զի
ոչ
կոխեսցէ
զերրկիր
մինչեւ
տարայց
զդա
ի
տուն
Տեառն։
Եւ
սրբութեամբ
սնոյց
զնա
ի
սենեկի։
Եւ
յորժամ
եղեւ
տարեկան՝
արար
Յովակիմ
ընդունելութիւն.
եւ
կոչեաց
զքահանայսն.
եւ
մատոյց
զմանուկն
ի
ձեռս
քահանայապետին.
եւ
նա
օրհնեաց
զնա
եւ
ասէ։
Աստուած
հարցն
մերոց՝
օրհնեա
զտղայս
զայս.
եւ
տուր
սմա
անուանի
լինիլ
յամենայն
ազգս։
Եւ
իբրեւ
եղեւ
երեից
ամաց.
հատին
զնա
ի
ստենէ.
եւ
տարան
ի
տաճարն
մոմեղինօք
եւ
բազում
պատարագօք
ընծայել
Աստուած
որպէս
խոստացան։
Եւ
եղեն
մեծ
հրաշք.
զի
երից
ամաց
մանուկն՝
առանց
ումեք
ձեռն
տալոյ՝
ել
ընդ
հնգետասան
աստիճանս
տաճարին
որ
հանէր
ի
սեղանն
մեծ.
եւ
զարմացան
ամենեքեան։
Եւ
քահանայապետն
Զաքարիաս՝
օրհնեաց
զնա
յոյժ.
եւ
կարգեցին
ի
տաճարին
ի
պաշտօնն
Աստուծոյ։
Եւ
Մարիամ
աճէր
օրըստօրէ
յամենայն
բարիս
ջերմեռանդ
սրտիւ։
Եւ
աղաւնակերպ
հրեշտակք
Աստուած՝
կերակրէին
զնա
մինչ
ի
չորեքտասան
ամն.
եւ
հրամայեաց
նմա
քահանայապետն
ամունանալ.
որպէս
այլ
կուսանացն։
Եւ
նա
յանձն
ոչ
առնոյր
ասելով.
ի
ծնողացն
իմոց
նւիրեցայ
կուլ
ի
տաճարիս։
Եւ
ես
ուխտեցի
Աստուծոյ
մնալ
ի
կուսութեան։
Եւ
քահանայ
ապետն
տարակուսեալ
խնդրէր
յԱստուծոյ
թէ
զինչ
արասցէ։
Եւ
եղեւ
ձան
ի
յերկնից
որ
ասէ.
ժողովեա
զգաւազանսն
եւ
դիջիր
ի
խորանն.
եւ
ում
գաւազանն
ծաղկեսցի
նմա
տաջիք
զկոյսն։
Յայնժամ
քահանայապետն
կոչեաց
զնոսա.
եւ
զգաւազանսն
եդ
ի
խորանն.
եւ
առ
ժամայն
գաւազանն
Յովսէփայ
ծաղկեցաւ.
եւ
շնորհ
հոգւոյն
երեւեցաւ
ի
վերայ
նորա։
Եւ
ապա
օրհնեաց
քահանայապետն
զկոյսն.
եւ
յանձն
արար
Յովսէայ
ծերոյն.
որ
էր
քառասուն
եւ
մէկ
ամաց.
զոր
ընկալեալ
երկիւղիւ
սպասաւորէր
նմա,
մինչեւ
յերեսուն
եւ
մէկ
ամ
կենարարին.
եւ
ապա
փոխեցաւ
յաշխարհէս
եօթանասուն
եւ
երկու
ամաց։
Եւ
ոմանք
եօթանասուն
եւ
վեց
ասեն։
Բայց
յորժամ
ընկալաւ
զկոյսն
ի
տաճարէն՝
տարաւ
ի
տուն
իւր
Նազարէթ.
եւ
ինքն
գնաց
ի
Բեթղէհէմ
առնել
պատրաստութիւն
հարսանեաց։
Եւ
Մարիամ
մինչդեռ
յաղօթս
կայր.
երեւեալ
նմա
Գաբրիէլ,
ետ
զաւետիս
ծննդեանն
Քրիստոսի
եւ
ասէ։
(Հոգին
սուրբ
եկեսցէ
ի
քեզ։)
Այս
առաջին
գլուխն
վասն
ծնողաց
Աստուածածին
կուսին։
*Երկրորդն
վասսն
բանիս
որ
ասէ։
(Հոգին
սուրբ
եկեսցէ
ի
քեզ
եւ
զօրութիւն
բարձրելոյն։)
Գիտելի
է՝
զի
հոգին
սուրբ
երկու
անգամ
եկն
ի
վերայ
սուրբ
Աստուածածին.
եւ
երկու
անգամ
մարքրեալ
զնա։
Առաջին՝
մինչեւ
էր
յորովայն
մօր
իւրոյ։
Երկրորդ
անգամ՝
յորժամ
եղեւ
տասն
եւ
չորս
ամաց։
Առաջին
մաքրումն
նորա՝
հաստատի
կրկին
կերպիւ։
Նախ՝
սուրբ
զիրն
վկայէ
յերգսն.
(Տէր
արար
զքեզ
եւ
պատրաստեաց
զքեզ
յարգանդէ
գեղեցիկդ
ի
կանայս.
ծնցիս
մարմին
անխիղճ։)
Պատրաստել
յարգանդէ՝
զսրբիլն
ասէ։
Երկրորդ
կերպիւ
հաստատի.
զի
քան
զամենայն
պարգեւս
զոր
ետ
Աստուած
սիրելեաց
իւրոց՝
առաւել
ետ
մօր
իւրում։
Արդ՝
երկու
մարգարէք
մաքրեցան
յորովայնէ
մօր
իւրեանց.
ի
հինն
Երեմիաս.
որպէս
ասէ
թէ՝
(յորովայնէ
մօր
քոյ
սրբեցից
զքեզ։)
Եւ
ի
նորս
Ովհաննէս
Մկրտիչն.
որպէս
ասէ
Ղուկաս
թէ՝
(լցցի
հոգւով
սրբով
անդստին
Յորովայնէ
մօր
իւրոյ։)
Ապա
ուրեմն
սուրբ
Աստուածինն՝
էր
մեծ
քան
զԵրեմիա
եւ
զՅովհաննէս.
առաւել
սրբեցաւ
քան
քնոսա
յորովայնէ
մօրն.
եւ
լցաւ
հոգւով
սրբով։
Եւ
այսպէս
երկու
անգամ
լցաւ
հոգւով
սրբով.
որպէս
աւետարանն։
(Հոգին
սուրբ
եկեսցէ
ի
քեզ։)
Եւ
այս
առաւել
մեծագոյն
էր
քան
զառաջինն։
Բայց
քննելի
է
թէ՝
յո՞րպիսի
ինչ
իրաց
մաքրեցաւ
կրկին
մաքրութեամբ։
Եւ
թէ
զի՞նչ
զանազանութիւն
է
ի
մէջ
առաջին
մաքրութեանն
եւ
երկրորդին։
Ասեն
վարդապետք
թէ՝
երեք
են
ազգ
մարդկան։
Յիսուս
Քրիստոս
ունի
զմին
եզրն.
եւ
այլ
մարդիկ
զմիւսն.
իսկ
Աստուածածինն՝
է
ի
մէջն։
Արդ՝
Յիսուս
Քրիստոս
յորժամ
յղացաւ
յորովայնի
մօր
իւրոյ՝
ոչ
եհաս
ի
նա
սկզբնական
մեղքն
Ադամայ.
վասն
զի
ոչ
էր
ի
սերմանէ
մարդոյ.
այլ
ի
հոգւոյն
սրբոյ։
Եւ
դարձեալ՝
զի
նա
էր
փրկիչ
ամենեցուն.
պարտ
էր
զի
ոչ
տիրէր
նմա
մեղքն
Ադամայ։
Այլեւ
ոչ
լինէր
օրէնք
անդամոցն
ի
նա.
այն
զոր
ասէ
Պօղոս
հռօմայեցւոց
թէ՝
(տեսանեմք
այլ
օրէնս
յանդամս
իմ
զինեալ
հակառակ
մտաց
իմոց.
եւ
գերեալ
զիս
օրինօք
մեղացն
որք
են
յանդամս
իմ։)
Իսկ
այլ
մարդիկ
յղանան
սկզբնական
մեղօք.
եւ
յորժամ
մկրտին,
սրբին
ի
մեղացն
Ադամայ.
այլ
մնան
ի
նոսա
օրէնք
անդամոցն
մինչեւ
ի
մահ։
Այլ
վասն
մկրտութեանն՝
տկարանան
ի
նոսա
օրէնք
անգամոցն։
Իսկ
որք
ոչ
մկրտին,
մնայ
ի
նոսա
մեղքն
Ադամայ.
եւ
օրէնք
անդամոցն
զօրաւոր։
Վասն
զի
օրէնք
անդամոցն՝
երկու
ինչ
գործէ
ի
մարդն.
այսինքն,
ի
չարն
արագ
լինիլ.
եւ
ի
բարին
հեղգ։
Իսկ
սուրբ
կոյսն
յորժամ
էառ
զհոգի
բանական
յորովայնի
մօրն,
ոչ
է
հաս
ի
նաա
սկզբնական
մեղքն.
զի
թէ
սկզբնական
մեղքն
հասեալ
էր
ի
նա,
ոչ
լինէր
ամենեւին
(գեղեցիկ
ընտերալ
ի
բիւրոց.
)
այլ
լինէր
երբեեմն
արատաւորեալ
ընդդէմ
երգոյն
Սողոմօնի
թէ՝
(արատ
ինչ
ոչ
գոյ
ի
քեզ։)
Որ
ըստ
այսմ
թէպէտ
ազատ
էր
ի
մեղաց.
բայց
ըստ
այլ
իրիք
դեռեւս
եւ
կարօտիւր
փրկութեանն
Քրիստոսի.
եւ
ըստ
այսմ
Քրիստոս
համանգամայն
լինէր
փրկիչ
հասարակաց
եւ
մօր
իւրոյ։
Եւ
թէ
ոք
ասիցէ՝
եթէ
ի
սուրբ
Աստուածածինն
ոչ
է
հաս
սկզբնական
մեղքն,
ուրեմն
անպաուուի
լինի
Քրիստոսի։
Ասեմք
թէ՝
եւ
այս
մոլորութիւն
է.
զի
առաւել
պատւի
Քրիստոս
զմայրն
ազատ
պահելով
յսկզբնական
մեղաց,
քան
թոյլ
տալով
թէ
եւ
մի
րոպէ
եւ
վայրկեան
առ
ի
թագաւորել
ի
հոգի
մօր
իւրոյ։
Իսկ
թէ
ասէ
ժողովօղն.
(գտի
այր
մի
ի
հազարաց.
բայց
կին
ամենեւին
ոչ։)
Ասելի
է
թէ՝
անտանօր
Աստուածածինն
ի
բաց
բառնալի
է
ի
թւոյ
կանանց.
զի
որպէս
յամենայն
մարդկանէ
մի
միայն
գտաւ
առանց
սկզբնականին՝
եւ
ազատ
ի
մեղաց
որ
է
Քրիստոս.
այսպէս
եւ
յամեանայն
կանացն՝
մի
միայն
մայր
նորա
գտաւ
ազատ
յսկզբնական
մեղաց.
զի
թէպէտ
եւ
Երեմիաս
եւ
Ովհաննէս
մկրտիչ
սրբեցան
յարգանդի
մօր
իւրեանց.
բայց
նոքա
զկնի
հոգիաւորելոյն.
իսկ
Աստուածածինն
ի
հոգեւորիլն։
Եւ
վասն
այնորիկ
ի
սուրբ
Աստուածածինն՝
սկզբնական
մեղքն
ամենեւին
ոչ
եկաց։
Քանզի
ոմանք
մնան
իսկզբնական
մեղսն
մինչեւ
մկրտին
եւ
ոմանք
փութով
մաքրին
ի
սկզբնական
մեղացն
ի
յորովայնի
մօրն.
որպէս
Ովհաննէս
մկրտիչն
եւ
Երեմիաս։
Թէպէտ
ոմանք
առանց
հիման
ասեն
թէ՝
Ովհաննէս
մինչեւ
ի
վեցերարոդ
ամիսն
մաքրեցաւ,
յորժամ
լուաւ
զողջոյնն
Մարիամու
Եղիսաբէթ։
Այլ
սուրբ
Աստուածածինն՝
ամենեւին
ոչ
եկաց
ի
մեղս
սկզբնական.
զի
յառաջին
կէտն
յորժամ
ստեղծաւ
բանական
հոգի
նորա,
ազատ
գտաւ
ի
նոյն
թէպէտ
եւ
ի
սերմանէ
մարդոյ
էր.
զի
սկզբնական
մեղքն՝
ոչ
է
սերմն
մարդոյ.
այլ
յերկրորդ
կէտն
հոգին
սուրբ
էջ
եւ
մաքրեաց
զնա
յօրինացն
անդամոց,
կապելով
ի
նա
զօրէնն
անդամոց.
վասն
զի
լի
էր
շնորհօք
հոգւոյն
սրբոյ.
վասն
այնորիկ
օրէնն
անդամոց
ոչ
կարաց
գործել
ինչ
ի
նա.
այլ
էր
ի
հանդարտութեան՝
որպէս
զԱդամ
ի
դրախտին
նախ
քան
զմեղանչելն։
Այլ
ի
չորեքտասան
ամին
յորժամ
կրկին
լցաւ
հոգւով
սրբով.
ի
զօրութենէ
հոգւոյն
սրբոյ
եւ
ի
զօրութենէ
որդւոյն
Աստուծոյ
որ
յղացաւ
ի
նմա,
ամենեւին
մաքրեցաւ
ի
յօրինաց
անդամոց։
Զի
բնաւին
արմատաքի
խլեցաւ
ի
նմանէ.
եւ
ի
բարին
այնպէս
հաստատեցաւ
յայնմ
հետէ,
զի
ոչ
կարաց
մեղանչել.
ոչ
ներելի,
եւ
ոչ
մահացու
չափ
որպէս
եւ
հրեշտակք։
Եւ
այսպիսի
պարգեւաց
ոչ
ոք
արժանաւորեցաւ
ի
մարդկանէ։
Արդ՝
յայտնի
եղեւ
թէ՝
ի
Քրիստոս
ոչ
էհաս
սկզբնական
մեղքն։
Եւ
սուրբ
կոյսն
ի
հոգեւորիլն
իւր՝
ազատ
գտաւ
ի
մեղացն
Ադամայ։
Վասն
այն
գրեալ
է
Յոբ՝
որ
անիծանէ
զգիշեր
ծննդեան
իւրոյ։
Գիշերն
նշանակէ
զմեղսն
Ադամայ։
Ապա
ասէ.
(սպասէ
գիշերն
այն
տեսանել
զլոյսն,
եւ
ոչ
տեսցէ.
այլեւ
ոչ
տեսցէ
նա
զելումն
առաւօտին։)
Լոյսն
է
Յիսուս
Քրիստոս
ոչ
ետես
մեղքն
Ադամայ.
եւ
առաւօտ
սուրբ
Աստուածածինն՝
զի
ոչ
ետես
զելումն
նորա
սկզբնական
մեղքն.
զի
ի
հոգեւորիլն
իւր
մաքրեցաւ։
Այլեւ
մարգարէն
Դաւիթ
վկայ
է
վասն
կրկին
մաքրութեան
կուսին
ասելով.
(գնացք
գետոց
ուրախ
առնեն
զքաղաքն
Աստուծոյ։)
Որ
է
առաջին
մաքրութիւն
սրբոյ
կուսին՝
որ
էր
քաղաք
Աստուծոյ։
Եւ
այն
որ
ասէ.
(սուրբ
արար
զյարրկս
իւր
բարձրեալն.
)
ցուցանէ
զերկրորդ
մաքրութիւն
սուրբ
կուսին.
որ
է
յարկ
հանգստեան
բարձրելոյն։
Վասն
որոյ
ասէ։
(Հոգին
սուրբ
եկեսցէ
ի
քեզ։)
Այս
երկրորդ
գլուխն։
*Երրորդ
գլուխն
վասն
ծննդեան
կուսին։
Նախ
հարցանելի
է
թէ՝
բազում
ամուլք
էին.
եւ
ետ
նոցա
Աստուած
սքանչեալեօք
զաւակ.
եւ
որդիք
էին
եւ
ոչ
դստերք.
որպէս
Իսահակ.
Սամփսոն.
Սամուէլ.
Ովհանէս,
եւ
այլք։
Եւ
զի՞նչ
է
պատճառն՝
զի
Յովակիմ
եւ
Աննա
սիրելիք
էին
Աստուծոյ.
եւ
հրեշտակն
ետ
նոցա
աւետիս.
եւ
ծնաւ
դուստր
եւ
ոչ
որդի։
Ասեմք
թէ՝
Սողոմօն
տայ
այնմ
պատասխանի
թէ՝
(է
դուստր՝
որ
լաւ
է
քան
զորդի։)
Զի
ամեն
օրհնեալ
դուստր
Աստուածածինն՝
լաւագոյն
է
քան
զամենայն
որդիս.
բայց
յորդւոյն
Աստուծոյ
որ
ծնաւ
ի
նմանէ։
Եւ
բանս
այսպէս
հաստատի.
զի
կնոջն
ուրախութիւն
է
որդի
ծնանիլ,
քան
դուստր
վասն
չորս
պատճառի։
Նախզի՝
դստերն
բազում
ծախք
պիտոյ
են
առնել
եւ
բաժինս
տալ.
այլ
որդին
շինէ
զտունն
եւ
բաժինս
բերէ։
Երկրորդ՝
զի
յորժամ
հայրն
ծերանայ,
դուստրն
ոչ
ինչ
կարէ
օգնական
լինի
հօրն.
այլ
երթայ
առ
այրն
իւր
եւ
ընդ
նմա
միաբանի.
իսկ
որդին՝
օդնական
լինի
ծերութեան
հօրն։
Երրորդ՝
զի
դուստրն
ոչ
կարէ
վրէժ
առնուլ
ի
թշնամեաց
հօրն.
այլ
որդին
առնու
վրէժ։
Չորրորդ՝
զի
դստերովն
ոչ
մնայ
անուն
եւ
յիշատակ
հօրն.
զի
նա
երթայ
յայլ
տուն.
բայց
որդւովն
մնայ
անուն
եւ
յիշատակ
հօրն.
որպէս
ասէ
Սիրաք.
(մեռաւ
հայր
նորա
եւ
չէ
մեռեալ.
զի
նման
իւր
եթող
յաշխարհիս.
)
վասն
այն
ասէ
աւետարանն
թէ՝
(կին
յորժամ
ծնանի՝
տրտմութիւն
է
նմա
զի
հասեալ
է
ժամ
նորա.
այլ
յորժամ
ծնանի՝
ոչ
յիշէ
զառաջին
նեղութիւնն.
զի
ծնաւ
մարդ
յաշխարհս։)
Այլ
վասն
չորս
պատճառի՝
ամենօրհնեալ
դուստրս
այս
լաւագոյն
է
քան
զամենայն
որդիս։
Նախզի՝
Ադամ
նախահայրն
աւերեաց
զտունս
որ
է
աշխարհս.
եւ
բազում
որդիք
ծնան.
նահապետք
եւ
արդարք.
եւ
ոչ
կարացին
շինել
զտունս։
Այլեւ
ամենօրհնեալ
դուստրս
այս
յորժամ
ծնաւ,
շինեաց
զաշխարհս.
որպէս
թագաւորք
ոք
առնու
զդուստր
աղքատի
ի
հարսնութիւն.
եւ
աղքատ
ազգականք
դստերն
այն
յոյժ
փարթամանան
գանձիւք
թագաւորին։
Նոյնպէս
թագաւորն
երկնաւոր
արար
հոգեւոր
հարսանիս
ընդ
սրբոյ
կուսին
առնլով
մարմին
ի
նմանէ.
վասն
այն
փարթամացաւ
երկնային
եւ
աստուածային
գանձիւք
ամենայն
մարդկային
բնութիւն։
Երկրորդ՝
զի
պարտի
որդին
օգնական
լինիլ
հօրն
ի
հիւանդութեան
եւ
յաղքատութեան.
այլ
Սուրբ
Կոյսն՝
օգնեաց
հօր
իւրում
Ադամայ
եւ
հիւանդացեալ
մեղօք.
եւ
նա
ծնաւ
զդեղն
կենաց
Քրիստոսի.
եւ
ազատեաց
զնա
եւ
զորդիս
նորա.
եւ
բնակեցոյց
ի
տեղիս
անկելոց
հրեշտակաց։
Երրորդ՝
զի
սատանայ
յոյժ
նախատեաց
զԱդամ
եւ
զորդիս
նորա.
եւ
յայսպիսի
դառնութիւնս
ընկեաց.
եւ
ոչ
ոք
կարէր
առնուլ
վրէժս
ի
նմանէ,
բայց
միայն
սուրբ
Աստուածածինն.
զի
ջախջախեաց
զգլուխ
նորա,
որպէս
ասաց
Աստուած
Եւայի
թէ՝
(դու
սպասեսցիս
նորա
գլխոյն։)
Չորրորդ
պատճառ՝
զի
գեղեցիկ
դուստրս
այս՝
զանուն
եւ
զյիշատակ
հօրն
նորոգեաց.
զի
որդին
որ
ի
նմանէ
ծնաւ՝
անուանեցաւ
երկրորդ
Ադամ։
Զի
այս
դուստրն
կորուսանէ
զանուն
հօրն,
որ
յայլ
սերմանէ
որդին
ծնանի.
իսկ
սուրբ
կոյսն՝
ոչ
ի
սերմանէ
մարդոյ,
այլ
զորդին
Աստուծոյ
եւ
զնոյն
որդի
Ադամայ
ծնաւ։
Վասն
այն
ոչ
կորոյս
զանուն
հօրն.
այլ
պահեաց
զյիշատակն։
Եւ
այսպէէս
ճշմարիտ
երեւի
ասելն
Սողոմօնի.
(զի
է
դուստր՝
որ
լաւ
է
քան
զբազում
որդիս։)
Եւ
ուրախութիւն
եղեւ՝
ոչ
միայն
ծնողաց
իւրոց,
այլեւ
բազում
աշխարհի
երկնաւորաց
եւ
երկրաւորաց։
Եւ
այս
ի
չորս
դէմս։
Նախ՝
ցնծայ
այսօր
ամենեցուն
արարիչն
Աստուած
հայր
որդւով
եւ
հոգւով.
եւ
ամենայն
երկնաւորքն
ընդ
նմա։
Զի
թէ
մարդ
զկանուխ
սկսեալ
գործն
աւարտէ
եւ
ի
գլուխ
հանէ,
հանգչի
եւ
ուրախանայ
ամենայն
բարեկամօքն։
Ապա
ո՞ր
չափ
ուրախութիւն
է
այսօր
Աստուծոյ.
զնախ
սկսեալ
գործն
իւր
ի
գլուխ
հանելով.
այսինքն,
զծնունդն
Մարիամայ,
զոր
հաւատամք
կանուխ
ընտրեալ
եւ
հիմն
եդեալ
Աստուծոյ։
Զի
թէ
Երեմիաս
յառաջ
քան
զծնանիլն
ընտրեցաւ.
եւ
առաքեալքն
յառաջ
քան
զլինիլն
աշխարհի
ընտրեցան,
ապա
առարւել
սա՝
ամենայն
մարգարէից
եւ
առաքելոց
ընտրութեանն
էր
պատճառ։
Եւ
այսօր
ծնաւ
նա՝
որ
ամենայն
ճշմարտութեանն
Աստուծոյ
կատարումն
էր
ճշմարիտ
տօր
մեծ
է
Աստուծոյ
եւ
բոլոր
աստուածայնոցն
ցնծութիւն։
Երկրորդ՝
ցնծան
հոգիք
նեհապետաց
եւ
արդարոց.
որպէս
մշակն
յորժամ
զվարձ
քրտանցն
ընդունի,
հանգչի
եւ
ուրախանայ։
Այսպէս
եւ
ամենայն
արդարք
հարք
եւ
մարգարէք
եւ
նահապետք՝
ցնծան
այսօր.
զի
զարդարութեանն
իւրեանց
զփոխարէնն
ընկալան
յԱստուծոյ
զծնունդ
սրբոյ
կուսին.
որք
յուսացան
ի
զաւակէ
նորին
օրհնիլ
ամենայն
ազգաց։
Երրորդ՝
ցնծութիւն
է
այսօր
բոլոր
ամենայն
մարդկան.
զի
թէ
վասն
Ովհաննու
ասէր
հրեշտակն.
(բազումք
ի
ծննդեան
նորա
խնդասցեն։)
Ո՞րչափ
զՏիրամօրն
ամենեցուն
եւ
զերրկնաւոր
թագահւոյն
պարտ
է
ցնծալ.
որ
բոլորից
է
պատճառ
խնդութեան։
Չորրորդ՝
ապա
եւ
մեք
հաւատացեալքս՝
ցնծասցուք
ի
ծնունդ
սորա.
որ
մայր
է
ամենայն
քրիստոնէից.
եւ
ծնօղ
կաթուղիկէ
սուրբ
եկեղեցւոյ.
զի
սկիզբն
է
անախտ
ծննդեան
սուրբ
աւազանին։
Զի
որպէս
ի
կուսէն
եւ
ի
հոգւոյն
ծնաւ
Քրիստոս.
այսպէս
ի
ջրոյ
եւ
ի
հոգւոյն
սրբոյ
ծնանիմք
քրիստոնեայքս։
Եւ
որպէս
անհնար
է
կուսի
առանց
առն
մանուկ
ծնանիլ՝
եւ
ծնաւ
հոգւովն։
Այսպէս
ջրոյ
անմարթ
էր
մարդիկ
ծնանիլ.
երւ
ծնանի
հոգւովն։
Եւ
դարձել՝
զօրացաւ
կոյսն
սուրբ
հոգւովն
եւ
ծնաւ
զորդին
Աստուծոյ.
այսպէս
զօրացաւ
արգանդ
աւազանին
եւ
ծնանի
զմեզ
որդիս
Աստուծոյ։
Ապա
յայտ
է՝
զի
կոյսն
եղեւ
սկիզբն
եւ
բացօղ
աւազանին
հոգեւոր
ծննդեանս։
Զի
նա
ծնաւ
զԱստուածն
բնութեամբ.
եւ
զեղբայրն
մեր
մարմնով.
զի
ոչ
ամօթ
համարի
կոչել
զմեզ
եղբայրս
իւր,
յորժամ
ծնանիմք
աւազանաւն։
Արդ՝
Քրիստոս
եղբայր
կոչի
մեզ.
այսպէս
եւ
հայր
նորա
Աստուած՝
հայր
կոչի
մեզ.
նոյնպէս
եւ
մարյս
նորա
Աստուածածինս
Մարիամ՝
մայր
եւ
ծնօղ
կոչի
մեզ։
Եւ
որպէս
մայր
առ
որդիս
գթալով
սիրով
եւ
աղէտիւ
կապեալ
է
ի
բոլոր
հաւատացեալսս.
եւ
անդադար
բարեխօսէ
վասն
մեր
իբրեւ
զկրտսեր
որդւոց։
Որեւ
ինքն
որդին
Միածին՝
հնազանդութեամբ
լսէ
աղաչանաց
մօր
իւրոյ
վասսն
անունեալ
եղբարցս։
Եւ
որպէս
զծնօղդ
անարատ
եւ
զծնունդ
քո
կուսութեամբ
բարեխօս
ունիմք
առ
միածինն
բան։
Այսպէս
եւ
առ
քեզ
ճշմարիտ
ծնօղդ
բանին
Աստուծոյ,
բարեխօս
ունիմք
զքոյին
ծնօղսն
զՅովակիմ
եւ
զԱննա,
եւ
զայսօր
ծնանիլն
նոցա.
զի
մաղթեսցես
բոլոր
սրտիւ
վասն
տօնողացս
քո
կրտսեր
եւ
մեցուցեալ
զաւակացս։
Որ
աղքատ
մտօք՝
անարժան
բերանով՝
եւ
խոնարհ
հոգւով՝
զբանեղէն
աղերս
քեզ
մատուցանեմք։
Ընդ
Ադամայ
խրախացեալ
գովեմք.
եւ
ընդ
Եւայի
զտղայութիւնդ
գգուեմք։
Ընդ
բոլոր
նահապետացն
երկրպագութիւն
մատուցանեմք։
Եւ
ընդ
մարգարէիցն
խմբից՝
նոցին
բանիւ
դրուատեմք։
Որով
գոչեմք
առ
քեզ
ով
տիրուհի.
եւ
օրհնաբանեմք
ընդ
Գաբրիէլի։
(Ուրախ
լեր
բերկրալդ
Տէր
ընդ
քեզ։)
Տէր
ընդ
հոգիդ։
Տէր
ի
սրտիդ։
Տէր
յորովայնիդ։
Տէր
ընդ
քեզ
յօգնութիւն։
Սուրբ
հոգին
եկեսցէ
ի
քեզ։
Եւ
դու
օրհնեալ
ես
միշտ
ի
կանայս։
Բարեբանեալ
ամենայն
երանութեամբ
ի
հրեղինաց
եւ
ի
հողեղինաց
այժմ
եւ
առ
յապայ
անլռելի
արտագոչութեամբ,
յաւիտեանս
յաւիտենից
ամէն։